Bakıdakı Facebook nəsli



Yüklə 0,58 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/5
tarix24.04.2017
ölçüsü0,58 Mb.
#15619
  1   2   3   4   5

 

 

 



 

 

Bakıdakı Facebook nəsli 

 

Adnan, Emin və Azərbaycanda dissidentliyin gələcəyi   



 

 

 



 

 

Berlin – İstanbul 



15 Mart 2011 

 

 

“...  onlar  1968-ci  ildəki  və  1980-1981-ci  illərdəki  PolĢa  təcrübələrindən 

parçalanmıĢ,  laqeyd  və  sınmıĢ  görünən  cəmiyyətin  aydın,  qəfildən  birlĢəmiĢ  bir 

vətəndaĢ  cəmiyyətinə  necə  çevrilə  biləcəyini  bilirlər.  ġəxsi  fikrin  ümumxalq  fikrinə 

necə çevrildiyini, xalqın yenidən öz ayaqları üstündə necə durduğunu bilirlər. Bunun 

üçün isə onlar buzun altında iĢləyir və gözləyirlər.”   

 

Timoti Qarton Eş, kommunist Çexoslovakiyasında Xartiya 77 haqqında, 



Fevral 1984 

 

 

“Necə olur ki, bizim xalqımız, məğlub cəmiyyətlərin üzləĢdiyi köləlik və ümidsizlik 

kimi ümidsiz bir seçim etməyin dilemması ilə üz üzə qalmıĢdır?” 

 

Adam Miçnik, Qdansk həbsxanasından göndərilmiş məktub, İyul 1985 



 

 

 



Mündəricat 

 

XÜLASƏ ......................................................................................................................................... I



 

İŞTİRAKÇILAR ............................................................................................................................ II

 

1. 


 

Ad günü üçün güllər ................................................................................................................ 1

 

2. 


 

YENİ NƏSİL .......................................................................................................................... 4

 

A. 


 

Millətin yaranışı .............................................................................................................. 4

 

B. 


 

İnqilabı necə etmə(mə)li ................................................................................................. 7

 

C. 


 

“Dəyişikliyin özü olmaq” .............................................................................................. 12

 

D. 


 

İtirilmiş Respublikanın xatirələri .................................................................................. 14

 

E. 


 

Uzunqulaqların hüquqları ............................................................................................. 16

 

3. 


 

REPRESSİYA ....................................................................................................................... 20

 

A. 


 

Emin və Adnan necə həbsə düşdülər ............................................................................ 20

 

B. 


 

Məhkəmə şousu............................................................................................................. 22

 

4. 


 

DİSSİDENTLİYİN GƏLƏCƏYİ ......................................................................................... 25

 

A. 


 

Avtoritar stabillik və Avropa Şurası ............................................................................. 25

 

B. 


 

Buz sınır ........................................................................................................................ 31

 

 

 



 

Bu tədqiqat Açıq Cəmiyyət Think Tank fondu tərəfindən dəstəklənmiĢdir. Bütün fikirlər və 

nəticələr ESĠ-ya məxsusdur. 

 

 



 

www.esiweb.org 



XÜLASƏ 

 

Son  illərdə  Qafqaz  Respublikası,  1991-ci  ildən  müstəqilliyini  əldə  etmiş  Azərbaycan  sürətli 



iqtisadi  dəyişikliklə  üz  üzə  qaldı:  sıçrayışlı  neft  və  qaz  gəlirləri  hesabına  şəhər  tikinti  bumu 

yaşayırdı. Xəzər dənizindəki ölkənin sərvətinin mənbəyi olan yeni neft istehsal edən mədənləri 

və  2006-cı  ilin  Mayından  tikilmiş  Tiflisə  və  Türkiyənin  Aralıq  dənizi  sahillərinə  qədər  uzanan 

1776  km-lik  borunu  görmək  olar.  Təhsilli  gənc  Azərbaycanlılar  üçün  bu  sıçrayış  çoxlu  yeni 

imkanlar  yaratmışdı.  Dağılmaqda  olan  kommunist  imperiyasında  doğulmuş,  mürəkkəb  keçid 

dövründə yaşayaraq xaricdə təhsil almaq və səyahət etmək kimi yeni imkanlardan yararlanan və 

geri döndükdən sonra gənclər beynəlxalq təşkilatlar, xarici şirkətlər və yaxud Azərbaycanın yerli 

təşkilatlarında çalışmaq imkanı əldə edirdilər. 

 

2009-cu  ildə  xuliqanlıq  ittihamı  ilə  saxta  məhkəmə  nəticəsində  həbs  edilmiş  iki  gənc  Azərbaycanlı  fəal 



Adnana  Hacızadə  və  Emin  Milli  bu  nəslin  nümayəndələridir.  ABŞda  təhsil  almış  Adnan  daha  sonra 

Azərbaycanın  enerji  sektorunda  ən  böyük  səhmdarlardan  biri  olan  British  Petroleum  şirkətində  iş 

tapmışdı.  Almaniyada  hüquq  təhsili  alan  Emin  Bakıya  geri  dönərək  müxtəlif  beynəlxalq  təşkilatlarda 

işləmişdi.  Bir  çoxları  kimi  vətənlərində  günü  gündən  artan  avtoritarlıqdan  narahat  olmağı  bir  kənara 

qoymaq  əvəzinə  onlar  demokratiya  fəalları  oldular.  Azərbaycanın  yeni  qızıl  əsrindəki  artan  qeyri 

bərabərliyə göz yummaq əvəzinə onlar ölkələri ilə Qərb arasındakı demokratik fərqlərdən narahat olmağa 

başladılar. Eminin 2009-cu ildə Kolumbiya Universitetindəki çıxışı zamanı dediyi kimi, korrupsiya bütün 

sahələri əhatə etdikcə Azərbaycandakı avtoritar rejim də güclənir: “

Müxalifət qüvvələrin təhdid etmək 

və  müstəqil  ictimai  qrupların  yaranmasının  qarşısını  almaq  üçün  rejim  özünün  repressiya 

aparatını daha da gücləndirir

.” Bir neçə ay sonra isə Emin və Adnan həbs olundular. 

 

Bununla belə Avropa hökumətləri, ABŞ və beynəlxalq təşkilatlar- xüsusilə Avropa Şurası, Avropanın ən 



qədim  beynəlxalq  demokratiya  klublarından  biri-  10  il  əvvəl  Avropa  Şurasına  qoşulan  Azərbaycandakı 

artan repressiyanı nəzərə almaqda uğursuzluğa düçar olmuşdular. Buna baxmayaraq Emin və Adnan kimi 

gənc Azərbaycanlılar rejimi laxlada bilmişlər. 

Onların məqsədi özlərinə, dostlarına və bütün dünyaya 

hətta  dünyanın  bu  küncündə,  Putin  Rusiyası  və  Əhmədinecat  İranı  arasında  sıxılıb  qalmış  bir 

ölkədə  demokratik  etiraz  haqqına  və  ifadə  azadlığına  –və  bunların  hər  ikisindən  qorxanl 

digərlərinə- inananların olduğunu çatdırmaq idi.   

 

1980-ci  illərin  əvvəllərində  yazdığı  əsərlərində  Timoti  Qarton  communist  Çexoslovakiyasını 



“nazik buz qatıyla örtülmüş göl” kimi təsvir edərək, bildirir ki, “Bu qat tərpənmir. Lakin buzun 

altında filosof-fəhlələr, pəncərə təmizləyən jurnalistlər və gecə növbətçisi olan rahiblər arasında 

həyat hərəkətdədir” Mətbuat dəyişmişdir.Bu gün dissidentlər artıq çap makinələrində 12 nüsxədə 

samizdat  ədəbiyyat  çap  etməyə  məcbur  deyillər.  Bunun  yerinə  onlar  bloq  yazıları  yazır  və 

Facebook vasitəsilə ünsiyyət qururlar. Fundamental dinamika isə özünün normaları və dəyərləri 

ilə dəyişməz olaraq qalmışdır. 

 

Misir,  Tunis  və  Orta  Şərqdə  baş  verənlərin  hamısını  bir  hadisə  kimi  qiymətləndirərkən 



Azərbaycandakı  elitanın  gücünün  də  onların  özlərinin  düşündükləri  qədər  güclü  olmadığını 

təxmin etmək olar. Onların yaratdığı parlaq görüntünün altında liderlərdən hüquqların əvəzində 

əl  payı  və  demokratiya  əvəzinə  stabillikdən  daha  çox  şey  gözləyən  bir  nəsil  yaşayır.  Bu 

Azərbaycanın  yaxın  gələcəkdə  Avropanın  ən  demokratik  ölkəsinə  çevriləcəyi  ilə  bağlı  vədlərə 

ümidini  itirməyən  bir  nəsildir.  Onların  göstərdikləri  səyləri  xüsusilə  demokratik  standartların 

üzvləri  arasında  təmin  edilməsini  üzərinə  öhdəlik  kimi  götürmüş  Avropa  Şurası  kimi 

təşkilatlardan dəstək almağa layiqdir. Nəticə olaraq, ölkənin öhdəlik olaraq götürdüyü qanunlara 

hörmət etmək Azərabycan hökumətinin öz maraqlarına uyğun olardı.   

 


 

www.esiweb.org 

II 


İŞTİRAKÇILAR

 

 

 



 

 

 



Əbülfəz Elçibəy (1938-2000) 

Müstəqil Azərbaycanın ilk seçilmiş 

prezidenti (1992-1993)

 

 



Hikmət Hacızadə (1954) 

Müstəqil Azərbaycanın Moskvadakı ilk 

səfiri, liberal siyasi şərhçi   

 

 



 

Heydər Əliyev (1923-2003) 

Azərbaycanın ikinci seçilmiş prezidenti 

(1993-2003)

 

 

İlham Əliyev (1961) 



Azərbaycanın üçüncü seçilmiş prezidenti 

(2003-cü ildən bu günə qədər) 

 

 

 



Adnan Hacızadə (1983) 

Azərbaycanlı fəal və dissident

 

 

Emin Milli (1979) 



Azərbaycanlı fəal və dissident

 

 



 

 

www.esiweb.org 

III 


 

 

 



 

Eynulla Fətullayev      Emin Hüseynov       Elmar Hüseynov            Qənimət Zahid

 

 

 



 

 

 



Nigar Fətəli            Erkin Qədirli              Arzu Qeybullayeva      Əli Novruzov 

 

 



Ruslan Bəşirli, Yeni Fikir gənclər təşkilatının keçmiş sədri, 2005-ci ildən bəri həbsdədir   

 

Eynulla Fətullayev, journalist, terrorizm və narkotik saxlama ittihamları ilə həbs edilmişdir,   

 

Elmar Hüseynov, Monitor jurnalının keçmiş redaktoru, 2005-ci ildə güllələnərək öldürülmüşdür.   

 

Emin  Hüseynov,  keçmiş  journalist  və  müxalif  siyasətçi,  Reportyorların  Azadlığı  və  Təhlükəsizliyi 

İnstitutunun rəhbəri, 2003 və 2008-ci illərdə döyülmüşdür   



 

Qənimət  Zahid,  Azadlıq  qəzetinin  redaktoru,  xuliqanlıq  ittihamı  ilə  2007-ci  ilin  Noyabrından  2010-cu 

ilin Martına qədər həbs edilmişdir   



 

 

Nigar Fətəli, blogger, bloqu Fighting Windmills? Go on   

 

Erkin Qədirli, hüquqşünas və fəal, Emin Millinin dostu   

   

Arzu Qeybullayeva, blogger, bloqu Flying Carpets and Broken Pipelines 

 

Vəfa Cəfərova, İstanbulda yaşayan gənc fəal   

 

Əli Novruzov, blogger, bloqu In Mutatione Fortitudo   

 

 

 



 

www.esiweb.org 



1. 



 

AD GÜNÜ ÜÇÜN GÜLLƏR   

 

Azərbaycanın  keçmiş  prezidenti  Heydər  Əliyevin  adı  Sovet  İttifaqından  kənarda  yaşayan 



insanlara  çox  da  tanış  olmaya  bilər.  Lakin  Azərbaycana  gələn  istənilən  şəxs  bu  adla  ən  qısa 

zamanda  tanış  olur.  Bakıya,  ölkənin  paytaxtına  gələn  ziyarətçilət  Heydər  Əliyev  adına 

Beynəlxalq Hava Limanında yerə enirlər. Şəhərə çatmaq üçün hər iki tərəfi Azərbaycanda təhsil 

və mədəniyyət məsələləri ilə bağlı tədbirlərin bir nömrəli sponsoru olan Heydər Əliyev Fondunu 

reklam  edən  plakatlarla  bəzədilmiş  Heydər  Əliyev  prospekti  ilə  irəliləmək  lazım  gəlir.  Bakının 

mərkəzinə doğru irəlilədikcə şəhərin Heydər Əliyev adına ən böyük parklarından biri və onunla 

üzbəüz yerləşən Heydər Əliyev adına konsert sarayını görmək olar.   

 

Azadlıq Radiosunun məlumatına əsasən keçmiş prezidentin adını daşıyan muzey və mərkəzlərin 



sayı 60-a yaxındır. (Belə mərkəzlərdən biri olan Heydər Əliyev İrsini Araşdırma Mərkəzi onun 

irsini araşdırmaq məqsədilə yaradılmışdır.)

1

  Əliyevin heykəlləri və üzərində onun şəkilləri olan 



plakatlar  hər  yerdədir.  Hər  bir  hökumət  idarəsində  Azərbaycanı  2003-cü  ildən  bəri  idarə  edən 

oğlu  İlham  Əliyevlə  yanaşı  Heydər  Əliyevin  şəkli  asılır.    Mövzunun  nə  olmasından  asılı 

olmayaraq  Azərbaycan  hökumətinin  rəsmiləri  öz  nitqlərinə  ata  Əliyevin  nailiyyətlərini 

sadalamaqla başlayırlar. Diplomatik protokol qaydalarına görə xarici nümayəndə heyətləri onun 

qəbrini ziyarət etməlidir.   

 

1940-cı  ildə  MTK-nın  sıralarına  daxil  olan  veteran  siyasi  lider    Heydər  Əliyev  Moskvaya 



köçərək Politbüronun (Sovet Kommunist Partiyasının ən ali icraedici orqanı) ilk müsəlman üzvü 

və SSRİ baş katibinin müavini olmazdan  əvvəl 1969-1982-ci illərdə Sovet Azərbaycanını idarə 

etmişdir.  1987-ci  ildə,  Mixail  Qorbaçovla  münasibətləri  pisləşən  Əliyev  Moskvadakı  işini 

itirərək,  1990-cı  ildə  Ermənistan,  İran  və  Türkiyə  ilə  əhatə  olunmuş  Azərbaycan  ərazisi  olan 

doğma vətəni Naxçıvana qayıtdı.         

 

1991-ci  ilin  avqustunda  Azərbaycanın  kommunist  liderləri  dağılmaqda  olan  Sovet  İttifaqından 



müstəqilliklərini  elan  etdilər.  1992-ci  ildə  ilk  rəqabətli  prezident  seçkiləri  keçirildi.  Seçkilərdə 

qalib  gələn  xalq  Hərəkatının  lideri  Əbulfəz  Elçibəyə  bərbad  iqtisadi  vəziyyət  və  nəticəsində 

Azərbaycanın  ağır  zərərlər  gördüyü,  Ermənistan  ilə  Dağlıq  Qarabağ  uğrunda  gedən  müharibə 

miras  qalmışdı.  1993-cü  ildə  Elçibəyə  qarşı  qiyam  baş  verdi.

2

  Elçibəy  özü  də  istəmədən 



qiyamçılarla  danışıqlar  aparmaq  üçün  Heydər  Əliyevi  Bakıya  dəvət  etməli  oldu.  1993-cü  ilin 

iyununda  parlamentin  sədri  kimi  kürsüyə  qalxan  Əliyev  qiyamçıların  lideri  ilə  danışıqlar 

apararaq  onu  baş  nazir  vəzifəsinə  təyin  etdi.  O,  həmçinin  Elçibəyə  etimadsızlıqla  nəticələnən 

referendumun  keçirilməsinə  nail  oldu.

3

  Artıq  prezident  olmadığını  qəbul  etmək  istəməsə  də, 



Elçibəy müqavimət göstərmədən ömrünün qalan hissəsini doğma kəndində keçirdi.

4

 



 

                                                 

1

   


“Heydər Aliyev adına…” Şahnaz Bəylərqızı, 7 Oktyabr 2010, Azadlıq Radiosunun veb səhifəsi, 

http://www.azadliqradiosu.az/content/article/2183208.html



 



Tomas Qoltz, Azərbaycan Gündəliyi : Azmış Reportyorun neftlə zəngin, müharibə dağıntıları yaşayan, post 

Sovet respublikasındakı macəraları (Azerbaijan Diary: A Rogue Reporter’s Adventures in an Oil-Rich, War-



Torn, Post-Soviet Republic), M.E. Şarp, 1998, səh. 243, həmçinin Çarlz van der Lyuvun Azərbaycan: 

Kimliyin araĢdırılması, Palgrave Macmillan, 2000, səh. 186. 

 



Çarlz Kinq, Azadlıq Kabusu. Qafqazın Tarixi (The Ghost of Freedom. A History of the Caucasus), Oxford 

University Press, 2008, səh. 226-228. 

4

   


Elçibəy 1996-cı ildə verdiyi müsahibədə demişdir:“ 1997-ci ilin İyununa qədər mən de jure olaraq özümü 

Azərbaycanın prezidenti hesab edirdim. Mən xalq tərəfindən seçilmişdim və hər hansı rəsmi istefa sənədini 

imzalamaqdan imtina etmişdim.” “Mən azad insane olacağam”, Uncaptive Minds, vol. 9, no. 1-2, 1997, səh. 

119. 


 

www.esiweb.org 

1993-cü il oktyabr;n 3-də Heydər Əliyev 98.8 faiz səs çoxluğu ilə Azərbaycanın yeni prezidenti 



seçilmişdir.

5

  O zaman The New York Times qəzetinin yazdığı kimi, “Sovet sisteminin mükəmməl 



övladı” olan Əliyev özünü “anti-Sovet Azərbaycan milliyyətçisi” olaraq təqdim etməyə nail ola 

bildi. 


6

  Növbəti  onillik  ərzində  Əliyev  bütün  gələcək  parlament  seçkilərini  udan  Yeni 

Azərbaycan  Partiyasından  ibarət  de-fakto  birpartiyalı  rejim  qurmuşdur.  O,  Elçibəyin 

Azərbaycanı  MDB-dən  çıxarmaq  qərarının  və  gələcəkdə  Azərbaycan  və  İranın  şimalındakı 

Azərbaycan  regionlarının  birləşməsi  ilə  bağlı  maraqlarının  əksinə  olaraq  Rusiya  və  İranla 

əlaqələri  daha  da  yaxşılaşdırdı.  1994-cü  ildə  Ermənistanla  atəşkəs  razılaşması  imzaladı.  (Daha 

əvvəlki  üç  lider  Ermənistanla  müharibədə  verilən  itkilər  fonunda  öz  güclərindən  məhrum 

olmuşdular.

7

)  O,  British  Petroleum  tərəfindən  idarə  olunan  beynəlxalq  konsorsiumla  Xəzər 



dənizində neftin istismarı ilə bağlı böyük bir müqavilə imzalayaraq Qərbin neft və qaz şirkətləri 

üçün  etibarlı  bir  ortaq  olduğunu  sübut  etmiş  oldu.  Heydər  Əliyev  2003-cü  ilin  dekabrına-

ölümünə  bir  neçə  həftə  qalana  qədər  prezident  kürsüsündə  qalmış  və  hakimiyyətdə  oğlu  İlham 

tərəfindən  əvəzlənmişdir.  Bir  təhlilçinin  qeyd  etdiyi  kimi  Əliyevin  diqqətəlayiq  karyerasına 

nəzər  salsaq,  o  “1969-cu  ildən  bəri,  1987-1993-cü  illər  arasındaki  6  illik  məsafəni  nəzərə 

almaqla, 34 il ərzində Azərbaycanın ali hakimi olmuşdur”.

8

 

 



Bu  gün  keçmiş  prezidentin  şərəfinə  iki  dövlət  bayramı  qeyd  olunur.  1997-ci  ildə  Əliyevin 

Prezident  Əbülfəz  Elçibəyi  kənarlaşdıraraq  parlamentin  sədri  olduğu  gün  -15  iyunun  (1993) 

“Milli Qurtuluş Günü” kimi qeyd olunması qərara alındı

.

9



  Əliyevin ölümündən sonra isə, onun 

ad günü də qeyd olunmağa başladı. “Gül bayramı” kimi tanınan bu gün həm də Azərbaycanın ən 

əhəmiyyətli  dövlət  bayramlarından  biridir. 

Hər  il  mayın  10-da  xarici  ölkələrdən  alınmış  güllər 

Bakı küçələrini bəzəyir, atəşfəşanlıq səmanı işıqlandırır və Bakı bulvarında konsertlər keçirilir. 

2009-cu  ildə  Gül  bayramı,  1993-cü  ildən  bəri  özünün  ən  təhlükəsiz  anlarını  qeyd  edən  rejimin 

yubileyi  şərəfinə  xüsusi  təmtəraqla  keçirildi. 

2008-ci  ildə  keçirilən  Prezident  seçkiləri  oğul 

Əliyevin rəqabətsiz idarəçiliyini təmin etdi. 89 faiz səs qazanan namizəd Əliyevin qarşısında heç 

bir  ciddi  maneə  müşahidə  olunmadı.

10

  Bunun  nəticəsi  olaraq  2009-cu  ilin  martında  keçirilən 



referendum 

prezidentin  2  dəfədən  çox  seçilməsinə  qoyulan  məhdudiyyət  aradan  qaldırdı  və 

bununla da İlham Əliyevin məhdudiyyətsiz olaraq hakimiyyətdə qalmasını

 təmin edən imkanlar 

açdı. Göründüyü kimi bu rəqabətsiz gücün kulminasiyasında təzahür edən hakimiyyət idi.   

 

Eyni  zamanda  2009-cu  ildə  keçirilən  Gül  bayramı  rejimin  zəif  nöqtələrini  aşkara  çıxarmağı 



bacaran  Azərbaycanın  gənc  aktivistlərindən  ibarət  kiçik  qrupların  gücünü  ortaya  qoydu.  Gənc 

tənqidçilərin  2009-cu  il  may  etirazlarında  iştirak  etmələri  üçün  çoxlu  sayda  səbəbləri  var  idi. 

Yerli mətbuatda gəzən şaiyələrdən biri Gül Bayramı üçün təqribi 14 milyon avroya başa gələn, 

                                                 

5

   


Svant E. Kornell, Azərbaycan müstəqillik qazanandan bəri (Azerbaijan Since Independence), M.E. Şarp, 

2011, səh. 90. Rəsmi nəticə 96 faiz idi. Əliyevdən başqa, iki tanınmayan namizəd mübarizə aparırdı.. Some 

Tomas Qolts da daxil olmaqla, bəzi analitiklər nə üçün Əliyevin seçkilərdə hər bir halda qalib olacağını bilə 

bilə bu cür “Brejnevsayağı” fiqurları meydana çıxarmaq zərurəti hiss etdiyini anlamağa çalışırdılar. 

6

   


New York Times, “Keçmiş Kreml Fiquru Azərbaycanda Hakimiyyətə Qayıdır”, 16 İyun 1993. 

http://www.nytimes.com/1993/06/16/world/ex-kremlin-figure-returns-to-power-in-azerbaijan.html

7

   



1993-cü il Elçibəyin hakimiyyətdən getməsinə qədər Azərbaycanın son iki kommunist lideri Əbdürrəhman 

Vəzirov və Ayaz Mütəllibov Dağlıq Qarabağ konfliktində döyüşlər zamanı baş vermiş itkilər fonunda 

hakimiyyətlərini 1990 və 1992-ci illərdə itirmişdilər..   

8

   



Alek Rəsizadə, “Azərbaycan Heydər Əliyevdən sonra” (“Azerbaijan after Heydar Aliev,”) Nationalities 

Papers, vol. 32, no. 1, Mart 2004, səh. 139.. 

 



“Azərbaycan Milli Qurtuluş Gününü qeyd edir”, Trend.Az, 15 İyun 2010, 

http://en.trend.az/news/official/chronicle/1703321.html

10

   



ATƏT/DTİHB, “Azərbaycan Respublikası, Prezident Seçkiləri, 15 Oktyabr 2008. ATƏT/DTİHB seçki 

müşahidə missiyasının Yekun Hesabatı, Varşava, 15 Dekabr 2008, səh. 29. 

 


 

www.esiweb.org 

81  ölkədən  1.5  milyon  gülün  idxal  edilməsi  barədə  idi.



11

  Digər  bir  səbəb  isə  bayram 

şənliklərinin  Bakı  Neft  Akademiyasında  Gürcüstan  əsilli  azərbaycanlı  killerin  12  tələbəni, 

müəllimləri  və  sonra  da  özünü  güllələməsi  nəticəsində  baş  verən  faciədən  10  gün  sonra 

keçirilməsi  idi.  Lakin  etirazçıların  narazılığı  daha  dərin  idi.  Prezidentlik  dövrünə  qoyulan 

məhdudiyyəti  aradan  qaldırmaqla  2009-cu  il  mart  referendumu  İlham  Əliyevin  atasının  yolunu 

davam  edəcəyi  və  hakimiyyətini  daha  da  möhkəmlədərək  on  illərlə  hakimiyyətdə  qalacağı 

ehtimalının mümkünlüyünü ortaya çıxardı. Bir çox gənc azərbaycanlının narahatçılığını bölüşən 

Cənubi Qafqaz üzrə ekspert Segey Markedonov yazır:   

 

“Qafqaz  ölkəsi  simvolik  bir  keçidə  imza  atdı.  Lakin  Novruzun  əksinə  olaraq  [yazda  qeyd 



olunan milli Yeni Ġl bayramı], bu bahardan qışa (dövlət institutları və onların gücünü nəzərə 

alsaq, erkən bahardan deyə bilərik) olan keçiddir. Dövlət başçısının şəxsi gücü praktik olaraq 

məhdudiyyətsiz olacaqdır.”

12

   



 

10 mayda Bakı küçələrində qara geyimli gənclərdən ibarət kiçik qruplar peyda olmağa başladı. 

30  adamdan  ibarət,  adətən  Azərbaycanlıların  yas  mərasiminə  gətirdikləri  qərənfilləri  əllərində 

tutan  bir  qrup  gənc  Heydər  Əliyev  Parkının  yaxınlığındakı  Konservatoriyanın  pilləkənlərində 

yığışmışdı.

13

  Minlərlə  insanın  öncəki  günlərdə  etdiyi  kimi,  qrup  da  Dövlət  Neft  Akademiyası 



tərəfə irəliləyərək gülləri Akademiyanın pilləkənləri üzərinə qoymağı qərara aldı.

14

   



 

Lakin  bunu  etməyə  heç  macal  tapmamış  qrup  üzvləri  mülki  geyimli  polislər  tərəfindən 

saxlanılaraq  həbs  edildilər.  Həbs  olunanlar  arasında  Qərbdə  təhsil  almış  Azərbaycamlıları  bir 

araya gətirən demokratik yönümlü Məzunlar Şəbəkəsinin (AN Şəbəkəsi) qurucusu olan 29 yaşlı 

Emin Milli, Gənclərin Atlantika Əməkdaşlıq Təşkilatının (YATA) qurucusu 31 yaşlı Rəşad Şirin 

və Məzunlar Şəbəkəsində aktiv  olan blogger Nigar  Fətəli də  var idi.

15

  Emin Millinin sözlərinə 



görə  polis  fəallara  həbsləri  ilə  bağlı  hər  hansı  bir  səbəb  göstərə  bilmirdi  və  yaxud  bunu  etmək 

istəmirdi.

16

  Hadisə  iştirakçılarından  bəziləri  etirazın  əks  olunduğu  videoları  internetdə 



yerləşdirdi.  Videoların  bəzilərində  Emin  Milli  izləyiciləri  öz  dostlarını  və  qohumlarını  bu 

etirazlar  barədə  məlumatlandırmağa  çağırır.

17

  Sonralar  bəziləri  bu  etirazların  onun  tərəfindən 



təşkil  edildiyini  düşünürdü.  O  isə  sadəcə  olaraq  Facebook-da  başqaları  tərəfindən  edilən 

çağırışlara cavab vermişdi.

18

 

 



Gənc insanlardan ibarət digər qruplar da müxtəlif yerlərdə etiraz edirdilər. Bəziləri Sahil parkının 

önündə  fit  çalır,  digərləri  isə  Gül  bayramında  axşam  təşkil  olunmuş  konsert  zamanı  arxalarını 

səhnəyə  çevirmişdilər.  Onların  arasında  digər  gənclər  hərəkatı-OL-un  qurucusu  olan  25  yaşlı 

                                                 

11

 

“Gül bayramına xərclənən pullar niyə açıqlanmır?”, Maarif Çingizoğlu



13 May 2009,

 

http://www.azadliqradiosu.az/content/article/1730611.html



12

   



Sergey Markedonov, “Azərbaycan: Pisdən daha Pisə doğru” (“Azerbaijan: From Bad to Worse”), Open 

Democracy, 30 Mart 2009, 

http://www.opendemocracy.net/article/email/azerbaijan-from-bad-to-worse

. .   

13

 



Gül Bayramının təsviri və şəkillərlər Arzu Qeybullayevanın bloqunda tanış olmaq olar, “Was it really worth 

it?”, 


http://flyingcarpetsandbrokenpipelines.blogspot.com/2009/05/was-it-really-worth-it.html

.   


14 

 

Əli Novruzovun bloqu In Mutatione Fortitudo, “Holiday of Flowers: 10 May Saga”, 14 May 2009, 



http://blog.novruzov.az/2009/05/holiday-of-flowers-10-may-saga.html

.   


15

   


Nigar  Fətəlinin  2009-cu  ilin  Noyabrında  açdığı  ingilisdilli  “

Fighting  Windmills?  Go  On

”.  Onun  keçmiş 

bloqunun ünvanı 

http://fatalin.blogspot.com/

. Həmçinin rus dilində də bloq aparmışdır (“

Don Quixote

”). 

16 

 

Arzu Geybullayeva, “Azərbaycanda Gül Bayramı” (“Celebrating Flower Day in Azerbaijan”), Osservatorio 



Balcani e Caucaso, 12 May 2009, 

http://www.balcanicaucaso.org/eng/Regions-and-

countries/Azerbaijan/Celebrating-Flower-Day-in-Azerbaijan

.   


17

 

Əli Novruzovun bloqu In Mutatione Fortitudo, “Holiday of Flowers: 10 May Saga”, ibid.   



18

   


Amanda Rivkin, “Keçmiş məhkəmələr: Emin Milli və Azərbaycanın gələcəyi” (“Shown Trials: Emin Milli 

and the Future of Azerbaijan”), Fortnight Journal, 26 Noyabr 2010, 

http://www.fortnightjournal.com/amanda-rivkin/103-shown-trial/read.html



 

www.esiweb.org 

Adnan  Hacızadə  də  var  idi.  Həbs  edilənlərin  hamısı  bir  neçə  saatlıq  saxlanıldı.



19

  Bəzi 


saxlananların dediyinə görə bu ona görə baş verdi ki, onlar sadəcə qara geyimdə idilər.

20

  Təxmin 



edildiyi  kimi,  Azərbaycanın  hökumət  mətbuatı etiraz və  həbslərə  göz  yumaraq, diqqəti güllərin 

nümayiş  etdirilməsinə  yönəltdi.  Etirazçıların  sayı  atəşfəşanlığa  tamaşa  edən  yüz  minlərlə  Bakı 

sakinləri tərəfindən üstələndi.  Yalnız Azadlıq Radiosu polis  tərəfindən saxlanılan etirazçılardan 

onlar buraxıldıqdan sonra müsahibə aldı.

21

  Özünə güvənən elita narazılığın bu cür sadə şəkildə 



ifadə olunmasına əhəmiyyət verməyə bilərdi. Lakin Bakıdakı bu idarəçilər özünəinamdan başqa 

hər  şeyə  malik  idilər.  Gül  bayramına  qarşı  olan  etirazlara  verilən  rəsmi  reaksiya  xalqın 

sadiqliyinə  əmin  olmayan  avtoritar  hökumətin  acizliyini  üzə  çıxardı.  Polis  Neft  Akedmiyasına 

gedən  yolları  bağladı.  Etirazçılar  izlənməyə  başladı.  Ümumilikdə  76  nəfər  həbs  olundu.

22

 

Polisin araşdırmaları etirazlardan sonra da davam edirdi. Blogger və etirazçılardan biri olan Əli 



Novruzov 14 may tarixində yazır: “ Bu gün atama bizim rayon polisinin istintaq şöbəsindən zəng 

gəldi–  onlar  mənim  barəmdə  iş  açırdılar”

23

  Nigar  Fətəlinin  sözlərinə  görə  etirazlardan  iki  gün 



sonra  onun  evinə  gələn  polislər  anasını  sorğu-suala  tutmuşdular.

24

  İki  ay  sonra,  etirazçılardan 



ikisi-Emin  Milli  və  Adnan  Hacızadəni  tutmaq  və  onları  xuliqanlıqda  təqsirləndirmək  üçün 

münasib bəhanə tapıldı.   

 

Kiçik  addımlar  atmasına  baxmayaraq,  gənc  azərbaycanlılardan  ibarət  kiçik  bir  qrup  avtoritar 



rejimi təşvişə  salmağı  bacarmışdı. Onların məqsədi  özlərinə, dostlarına və  bütün  dünyaya hətta 

dünyanın  bu küncündə,  Putin Rusiyası  və Əhmədinejat  İranı  arasında sıxılıb qalmış bir ölkədə 

demokratik  etiraz  haqqına  və  ifadə  azadlığına  inananların  və  eyni  zamanda  bunların  hər 

ikisindən qorxanların olduğunu çatdırmaq idi.     

 

 


Yüklə 0,58 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin