Başlıqsız sənəd

---

Azərbaycan tarixi fənninə giriş
Azərbaycan tarixi ta qədimdən günümüzə qədər baş verən ictimai iqtisadi sosial
münasibətləri xronoloji ardıcıllıqla bizə çatdıran bir elmdir.Biz bu fənn vasitəsi ilə keçmişimiz
haqqında məlumatları öyrənməyə çalışırıq. Lakin tarixim haqqında öyrəndiyimiz materiallar
bəzən ziddiyətli olur.Tariximiz haqqında olan faktlar müxtəlif mənbələr əsasında öyrənilir
1.Ərəb mənbələri
2.Antik mənbələr(Yunan və Roma)
3.Alban dilli mənbələr
4.Türk mənbələri
5.Erməni mənbələri
İlk olaraq antik mənbələrə baxdığımız zaman tanınmış alim Strabonun Azərbaycan haqqında
verdiyi məlumatlar ziddiyətli olmuşdur.Bu ərazilərin türk torpaqları olmadığından Azərbaycan
ərazisini şübhə altına alırdı.Bu daha çox ermənilər üçün sərf edirdi.Başqa bir antik mənbə
müəllifi Heradot öz tarixi əsərində Azərbaycanlıların bir türk olduğunu demiş,lakin,onların
sayını olduğu kimi çox çatdırmamışdır.O bundan başqa bu ərazilərdə farsların yaşadığını
gösdərmişdir.Həmin dövrdə Azərbaycnda 2 böyük tayfa var idi.Kadusilər(Fars) Kaspilər və
Xəzərlər(türk)tayfasıdır.Kaspilər daha çox xəzər sahili ərazisində məskunlaşmış və adlarıda
burdan götürülmüşdür.Onların ləqəbi isə dağ cəngavərləri kimi təqdim olunurdu
Azərbycan haqqında məlumatlar 2 mənbə əsasında öyrənilir
1.Arxeoloji mənbələr
2.Yazılı mənbələr
Arxeoloji mənbələr hansılardır:Arxeoloji mənbələr qazıntılar zamanı aşkara çıxarılan
məzarlıqlardır.Yazılı abidələrə 2 çay arası mədəniyyət mesopotamiya mədəniyyti deyilir.3 cü
və 1 ci minilliklərə aid edilir.Yazılı abidələr sözü əsas etibar ilə mixi yazıların meydana
çıxmasıdır.Eramızdan əvvəl 7 ci minillikdə Asiyadan Azərbaycna gəlmiş tayfalardan sonra bu
ərazilərdə
türklərin
yeri
görsənmişdir.Bu
ərazilərdən
gəlmiş
və
qaynayıb
qarışıblar.Azərbaycan ərazisində yaranan e.ə 9 cu əsrdə Manna dövləti olmuşdur.Manna
dövlətinin idarəçiliyində müxtəlif hökmdarlar olsada əsas orada e.ə 740-719 cu illərdə İranzu
hökmdarlıq etmişdir onun dövründə manna güclü bir dövlət olmuşdur.Paytaxtı izirtu olmuş
lakin,bu dövlət bir yannan assuriyalılarındigər yandan urartuların və midyalıların yürüyüşünə
məruz qalmışdılar.Manna hakimiyyəti dövründə şah sarayında 2 cəbhə mövzud idi.Urartular
və Assuriyalılar 8 ci əsrin əvvəllərində manna sarayında urartu mövqeyi ilə seçilən saray
əyanları urartu meyilli bir dövlət idi.718-716 cı illərdə Aza tezliklə hakimiyyətdən devrilir və
onun yerinə 1 ci Ulusun gəlir.Mannada vəziyətin 2 Sarqon manna ilə ittifaqına sadiq qalaraq
716 cı ildə 1ci yürüyüş,715 ci ildə 2ci yürüyüş,714 cü ildə 3cü yürüyüş olub.Manna dövlətinə
etdiyi bu yaxşılığın qarşılığı olaraq manna:
1.Assuriyanın ittifaqını yenidən qəbul edir
2.Burada gəlmiş assuriy ordusunun ərzaq təminatını öz üzərinə götürür
3.Şəhərin açarlarını asuriyaya təhvil verir
Mannadan sonra yeni bir dövlətin 590 cı ildə manna dövlətinin sonunu gətirən Midya
dövlətinin yüksəlişi ön plana çıxır.Midya dövlətinin tarixinə baxdığımız zaman burada əsas
rolu çoxdur