Hiperazotemiya və ya böyrək funksiyalarında pozulma.
Metabolik asidoz,
İon tarazlığının pozulması
KƏSKİN BÖYRƏK ÇATMAMAZLIĞI (KBÇ)
KBÇ, orqanizmin hemostazını təmin etmək üçün böyrəklərin lazım olan qlomerular və tubulyar funksiyalarının ani, tez və irəliləyən tərzdə amma keçici olaraq pozulmasıdır. Normada sidik hazırlama I-3 ml/kg\saatdır.Sidik miqdarı 1 ml/kg/saatdan aşağı və ya 400 ml/m2/gündən aşağı düşərsə oligüriya, 0.5 ml/kg/saatdan aşağı və ya 250 ml/m2/gün dən aşağı düşərsə anuriya adlandırılır.Yenidoğulan uşaqlarda olan KBÇ-də və aminoglikozid nefrotoksitilə əlaqəli KBÇ-də sidik miqdarı normal olabilər.
Prerenal və renal çatmamazlıqlar ferqi. Prerenal ve Renal
İnkişaf etməmiş ölkələrdə südəmər uşaqlarda prerenal KBÇ yaradan səbəb gastroenteritlərlə (ishal ve qusma) bağlı yaranan ağır dehidratasiyalardır.
Yenidoğulmuşlardakı KBÇ- nin ən çox səbəbi isə asfiksiya, dehidratasiya, sepsis, sidik sisteminin obstruktiv xəstəlikləri və ağır ürək çatmamazlığı kimi problemlərdir və əsasən keçib gedəndir.
2-Gastrointestinal itgilərlə bağlı dehidratasiya və şok
3-Hipoproteinemiler (məs: Nefrotik sindrom)
4-Duz itirən renal ya da adrenal xəstəliklər
5-Yanıqlar
6-Hepatorenal sindrom
Renal KBÇ
Böyrək çatmamazlığına yol açan birinci səbəb tübülüsləri əhatə edən kəskin bir pozğunluqdur.
Bu böyrək tubulyar nekrozu və ya parenxima işemiyası zamanı da ola bilər.
Südəmər və kiçik yaşlı uşaqlarda prerenal səbəblərlə əlaqəli KBÇ ən sıx rast gəlinir və klinikası oligüriya, ağır dehidratasiya və şok əlamətləri vardır. 5-I5 yaşlarında ən sıx KBÇ səbəbi kəskin Glomerulonefritlerdir.
Boya göre kreatinin klirensi = Boy (cm) X (0.55) / Serum kreatini (mg/dl)
Not: K sabiti 1 yaşından kiçik uşaqlarda 0.45, I yaşından böyüklərdə 0.55‘dir.
Renal KBÇ
Renal KBÇ'nin təməlində 3 əsas səbəb durur.
İskemi,
Nefrotoksinlər,
Artıq yüklənmə (endogen, ekzogen filtrasion materyalla)'dir.
Post renal KBÇ
Sidik yollarının içəridən vəya dıştan, kongenital, kəskin və ya xronik, tam və ya qismən, tək və ya iki tərəfli olaraq tıxanmasıdır.
Qismən tıxanmalarda xronikləşmə və infeksiya qoşulması çox olur və tıxanmanın gedişini dəyişir.
Obstruktiv uropatilərdə KBÇ-nin formalaşması üçün patologiyanın ikitərəfli və bütün böyrəyə qədər yolu əhatə etməsi lazımdır.. Ancaq kongenital tək böyrək olduğunda, bu böyrəkdəki obstruksiya KBÇ-na səbəb ola bilər.
Postrenal KBÇ səbəbləri
A-Obstruktiv Uropatiya:
1-Ureteropelvik darlıq. YD'larda en çox rast gelinən səbəb.
Sidik miqdarının azalması, ödem (su və duz yüklənməsi), hipertenziya,
Qusma,
Letargiya (uremik ensefalopatiya) ilə gələbilər.
KBÇ ağırlaşması maye yüklənməsi nəticəsində KKY, pulmonar ödem, aritmiya,
Stress və ya gastritlə bağlı olaraq GİS qanaması,
Konvülsiya, koma və davranış deyişiklikləridir.
Xronik Böyrək çatmamazlığı
Aşağıdaki stadiyalar var:
Sidik ritminin pozulması stadiyası. Azotemiya olur, 6 ay müddətində böyrıyin funksiyasının davamlı pzulması müşahidə olunur. ən çox konsentrasiya funksiyası pozulur. Izostenuriya uzun müddət galırsa, bu XBÇ dır.
2a və 2b stadiyası var.
2a və 2b stadiyası var.
2a – kompensə olunmuş və ya subkompensə stadiyası. Xəstənin vəziyyəti çox dəyişmir. Azot mübdiləsi pozulur. Kreatinin migdarı 150-350 mkromol/l olur. Bu stadiyada XBÇ inkişaf edir.
2b – dekompensə stadiyası. Kreatinin 350-500 olur. Dövrü olarag ödemlər əmələ gəlir, intoksikasiya artır, sonra azalır, dalğavarı gedir. Bu stadiya intermitiruyuşaya stzdiya adlanır və illərlə davam edə bilər.
Terminal stadiya. Kreatinin 500-dən çox olur. Xəstənin vəziyyəti həddən artıq qğır olur. Qan təzyiqi artır. Ürək damar sistemi tərəfindən dəyişiklik olur. Hemorragik sindrom ola bilər. Bu sidik cüvhəri ilə əlaqədardır. Anemiya inkişaf rdir. Qanaxma və eritropoyetinin azalması ilə əlaqədardır. Kreatinin təsiri ilə eritrositlər tez parçalanır.
Terminal stadiya. Kreatinin 500-dən çox olur. Xəstənin vəziyyəti həddən artıq qğır olur. Qan təzyiqi artır. Ürək damar sistemi tərəfindən dəyişiklik olur. Hemorragik sindrom ola bilər. Bu sidik cüvhəri ilə əlaqədardır. Anemiya inkişaf rdir. Qanaxma və eritropoyetinin azalması ilə əlaqədardır. Kreatinin təsiri ilə eritrositlər tez parçalanır.
Xronik böyrək çatışmazlığının kompensə olunmuş mərhələsində pəhriz mümkün qədər fizioloji, tam keyfiyyətli olmalıdır. (2000—3000 kkal/sut, məsləhət görülür). Xüsusilə, zülalların parçalanmasının qarşısını alan tədbirlər görülür. Bu məqsədlə anabolik preparatlar: retabolil (5%—1,0 ml) əzələ daxilinə hər 7—15—21 gündənbir 1ml isitməklə vurulur və ya 0,0005 q gündə 3 dəfə 3—4 həftə müddəti metandrostenolon məsləhət görülür. Qanı azot şlaklarından təmizləmək ücün, maye rejimini çoxaltmaq hesabına yüksək diurez əldə edilir.Yüksək böyrək hipertoniyası zamanı istənilən hipotenziv preparatlar məsləhət görülür.
Müalicə
Nefrotik sindrom zamanı saluretiklər-tiazid törəmələri, furosemid, uregit və veroşpiron təin olunur.Axırıncılar hiperkaliemiya olmadıqda verilir.Hemorragik diatezlər inkişaf etdikdə K vitamini , ehtiyatla amino kapron turşusu təin olunur. Adətən hemodializ, kreatinin 0.9-1.14 mmol/l, qalıq azot 82-106 mmol/l-əqədər artırsa və yumaqcıq filtrasiyası 5 ml/dəq yə qədər azalarsa göstəriş sayılır.
