Bu kitab Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin 07 sentyabr 2015-ci IL dk-827/M nömrəli
Yüklə 1,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müəllif
- Bakı-2015; İpəkyolu Nəşriyyatı: 170 İSBN: 978-9952-8259-5-4
- CƏRH VƏ TƏDİL İMAMI OLARAQ ƏBU HƏNİFƏ/67
- “İmam Əzəm Əbu Hənifənin Hədis Elmindəki Yeri”
- Abdulfəttah Əbu Ğuddə 1 Zilqədə 1415 Ər-Riyad
- Muhəmməd Əbdürrəşid ən-Numani, 20 Şaban 1415 Karaçi Giriş
| BAKI 2015 Bu kitab Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin 07 sentyabr 2015-ci il DK-827/M nömrəli razılıq məktubuna əsasən nəşr edilmişdir. Müəllif: Muhamməd Abdurraşid ən-Numani Təhqiq edən: Abdulfəttah Əbu Ğuddə Anadolu türkcəsindən Azərbaycan türkcəsinə uyğunlaşdıran: Ramazan Muhamməd Dizayner: Hətəmov Tural Əlinizdəki kitab İmam Əzəm Əbu Hənifənin hədis el- min dəki mövqeyi haqqındadır. Kitabda İmama yö nəl dilən tənqidlər, atılan ittihamlar və iftiralara İslam alimlərinin verdiyi cavablar və onun haqqındakı fi kir ləri öz əksini tapmışdır. Hədis elmi ilə əlaqəli bəzi terminlərin izahı tərcüməçi tərəfindən əlavələrdə qeyd edilmişdir ki, bu əsərin əslində mövcud deyildi. Kitab İslami elmlərlə məşğul olan və araşdırma aparanlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. İpəkyolu nəşrİyyatı Bakı Şəhəri Səbail Rayonu Cəfərov qardaşları, 16 Tel: (+994 12) 492 32 23 Faks: (+994 12) 492 21 67 Web sayt: ipekyolunesriyyati.az Elektron poçt: ipekyolunesriyyati@gmail.com Bakı-2015; İpəkyolu Nəşriyyatı: 170 İSBN: 978-9952-8259-5-4 Muhamməd Abdurraşid ən-Numani Mündəricat Ön söz...............................................................................................................9 Müqəddimə.....................................................................................................13 Giriş..................................................................................................................17 Əbu Hənifənin hədis öyrənməyə verdiyi əhəmiyyət..............................19 Əbu Hənifənin hədis elmində imam olması haqqında ..........................23 Beyhəqinin qənaəti........................................................................................24 Tirmizinin qənaəti.........................................................................................26 Hakimin qənaəti............................................................................................27 İbn Teymiyyənin qənaəti..............................................................................29 İbn Kəsirin qənaəti.........................................................................................31 İbn Həcərin qənaəti.......................................................................................32 İbn Qayyimin qənaəti....................................................................................33 Digər alimlərin qənaəti və nəticə................................................................33 Zəhəbinin Əbu Hənifəni mədh etməsi.......................................................37 Nəticə...............................................................................................................46 İbn Teymiyyənin Əbu Hənifəni mədh etməsi...........................................47 Nəticə...............................................................................................................50 Əbu Hənifənin ədaləti ilə məşhur imamlardan biri olması haqqında.....................................................................................51 Əbu Hənifənin məzhəbinə tabe olanların çoxluğu, məzhəbinin dünyanın hər tərəfinə yayılması ..........................................51 Əbu Hənifənin etibarlı, höccət, öz dövründə hədisi ən yaxşı bilənlərdən olması haqqında........................................................56 İmam Əbu Hənifənin hədis hafizlərindən olması haqqında..................57 Məqdisinin qənaəti: .....................................................................................57 İbn Nasirin qənaəti........................................................................................59 İbnul-Mibrədin qənaəti.................................................................................60 Suyutinin qənaəti...........................................................................................60 Bədaxşinin qənaəti.........................................................................................61 Salehinin qənaəti............................................................................................63 Əcluninin qənaəti..........................................................................................64 CƏRH VƏ TƏDİL İMAMI OLARAQ ƏBU HƏNİFƏ/67 İbn Teymiyyənin fikirləri..............................................................................67 Zəhəbinin fikirləri.........................................................................................67 Səxavinin fikirləri...........................................................................................69 Əbdülqadir Qurəşinin fikirləri....................................................................71 İbn Hibbanın fikirləri....................................................................................75 İbn Adiyyin fikirləri......................................................................................75 İbn Əbdilbərrin fikirləri...............................................................................76 Beyhəqinin fikirləri.......................................................................................76 İbn Hazmın fikirləri.......................................................................................77 Hakimin fikirləri............................................................................................77 Zəhəbinin digər fikirləri................................................................................78 Əbu Həyyanın fikirləri..................................................................................78 Nəticə...............................................................................................................79 Səhih isnad və Əbu Hənifənin mövqeyi...................................................79 Nəticə...............................................................................................................80 Mühəddislərin Əbu Hənifənin tərcümeyi-halından cərh ifadələrini çıxarması haqqında...........................................................86 Mizzinin fikirləri............................................................................................86 Zəhəbinin fikirli............................................................................................87 Hüseyninin fikirləri.......................................................................................96 İbnul-Əcəminin fikirləri...............................................................................98 İbn Həcərin fikirləri....................................................................................100 İbn Kəsirin fikirləri.....................................................................................100 Təbrizinin fikirləri.......................................................................................101 Nəvəvinin fikirləri......................................................................................102 İbn Əsirin fikirləri.......................................................................................102 İbn Allanın fikirləri.....................................................................................106 Şəraninin fikirləri........................................................................................109 Albaninin İmam Əbu Hənifə haqqındakı fikirləri ...............................111 İbn Əbdilbərrin Əbu Hənifəyə iftira atanlara verdiyi cavabdan Albani ibrət almalıdır!..............................................................120 Hafiz İbnut-Türkməninin imamın cərh edilməsinə cavabı........................................................................................127 Əbu Hənifənin hədis və ərəbcə biliyindən şübhə edənlərə İbnul-Vəzir əl-Yəmaninin cavabı..............................................127 Nəticə.............................................................................................................141 Əlavə..............................................................................................................143 Cərh və Tədildə məzhəb təəssübkeşliyi Əbu Hənifənin timsalında.........................................................................143 Ön söz Müttəqi və saleh bəndələrin hamisi olan Uca Allaha həmd olsun. Aləmlərə rəhmət olaraq göndərilən hidayət pey ğəmbəri Həzrət Muhəmmədə (s.ə.s), onun ailəsinə, səhabələrinə və qiyamətə qədər ona tabe olanlara salətu-salam olsun. Müəllimim, böyük mühəddis, fiqh və üsul alimi Əbul- Məhəsin Seyyid Muhəmməd Yusif əl-Huseyni əl-Bənnurinin banisi olduğu Pakistan/Karaçi İslami Elmlər Universitetinin keçmiş hədis müəllimlərindən olan alim, mühəqqiq, 1 mühəddis, 2 münəqqid, 3 ustad Muhəmməd Əbdürrəşid ən- Numaninin əlinizdəki “İmam Əzəm Əbu Hənifənin Hədis Elmindəki Yeri” adlı bu əsəri çox dəyərli və faydalı əsərdir. Əlinizdəki kitabı əvvəlki Hindistan və Pakistan nəşr lər in- dən fərqləndirən əsas xüsusiyyət bu nüsxənin müəllif tə- rəfindən yenidən gözdən keçirilməsidir. Oxu- narkən müəl lif bəzi ifadələri dəyişdirmiş və son dərəcə əhəmiyyətli mü əy yən əlavələr etmişdir. Ustad hələ də kitaba əlavələr et məkdə davam edir. Qiymətli əsər ərsəyə gətirmək böyük səbir və əziyyət təl- əb edir. Müəllif kitabdakı məlumatları toplamaq üçün bö- yük əmək sərf etmiş, xeyli əziyyət çəkmiş, səbrlə qarşılaşdığı çətinliklərə sinə gərmişdir. Hənəfi məzhəbindən olmayan bir çox mühəddis və ta- rixçi alim Əbu Hənifəyə atılan böhtan və iftiralara rədiyyə 1. təhqiq edən, həqiqəti araşdıran. 2. Hədis sahəsində mütəxəssis. Çox hədis toplayıb, sənəd və mətnlərilə əzbərləyən, ravilərin cərh və tədil baxımından vəziyyətlərini bilən, bu sahədə kitablar yazan alim. 3. tənqidçi deməkdir. 10 İmam Əbu Hənifə mahiyyətində müstəqil əsərlər qələmə almışlar. Fəqih, 4 mühəddis, Məğrib hafizi Əbu Ömər İbn Əbdilbərr əl-Maliki, imam, hafiz, mühəddis Şəmsəddin əz-Zəhəbi əş-Şafei, İbnul-Mibrəd adı ilə tanınan imam, fəqih, mühəddis Yusif ibn Həsən ibn Əbdülhədi Hənbəli əd-Dəməşqi əs-Salehi, imam, mühəddis, hafiz əs-Süyuti əş-Şafei, imam, hafiz, mühəddis Muhamməd ibn Yusif əs-Salehi əş-Şafei, böyük Şafei alimi, imam və fəqih İbn Həcər əl-Heytəmi əl-Məkki və digərləri bu böyük alimlərdən bəziləridir. Bundan əlavə bir çox alim Əbu Hənifənin fəzilətləri, mənqibələri və onun böyük din alimlərindən olduğu haqqında əsərlər yazmışlar. Qələmə aldıqları həmin əsərlərlə Əbu Hənifəni müxtəlif məzhəblərdən olan təəssübkeş insanların iftiralarından qorumuşlar. Əlinizdəki bu kitab İmam Əbu Hənifənin hədis elmin- dəki yerini göstərmək baxımından olduqca əhəmiyyətlidir və bu sahədə yazılan digər kitablardan fərqlənir. Bu əsər Hindistan və Pakistanda dəfələrlə nəşr edil- mişdir. Lakin mən kitabın Ərəb ölkələrində də nəşrinin lüzumlu olduğu qənaətinə gəldim. Ona görə ki, bu ölkələrin bəzilərində, İmam Əbu Hənifəyə hədis baxımından xor baxan düşüncə hakimdir. 5 İmam Əbu Hənifəyə atılan 4. Fiqh alimi. Dinin ibadət və müamilə sahəsində mütəxəssis alim. İslam Hüquqçusu. Quran və Sünnədə olmayan və ya açıq-aydın başa düşülməyən hökmləri ictihad səlahiyyətinə əsasən var gücünü sərf edib şəri dəlillərdən əməli hökmləri çıxaran (istinbat edən) müctəhid. Səhabə və tabeundan fəqif olanların sayı çox olsa da, ictihadları ilə məzhəb əmələ gələn fəqiflər azdır. Bunlar əbu Hənifə, İmam Malik, İmam şafei, İmam əhməd ibn Hənbəl və s. Hal-hazırda müsəlmanların əksəriyyəti bu məzhəblərdən birini təqlid edir. El- min inkişafı ilə məişətdə təzahür edən məsələləri dövrün şərt və ehtiyaclarını da nəzərə alaraq Quran və Sünnə çərçivəsində həll etmək üçün adı keçən məzhəb daxilində belə, fəqif dərəcəsinə çatmış bir çox alim yetişmişdir. Bu fəqiflər, müctəhid dərəcəsində olsa da, fitva və ictihadları ilə tabe olduğu məzhəbin metodlarından kənara çıxmamışlar. 5. Digər ölkələrdə olduğu kimi ölkəmizdə də İmam Əbu Hənifə 11 İslam alimlərinin gözü ilə hədis elmində iftiralara cavab mahiyyətində, həmçinin onun şəxsini, elmini, fiqhi bilgisini və böyük imam olduğunu ehtiva edən belə bir əsərə çox ehtiyac var. Bu əsər doğrunu tapmaq istəyənlər üçün bir fənər, təəssübkeşlik libasına bürünənlərə isə nəsihət mahiyyətindədir. Şübhəsiz ki, doğru yola yönəldəcək yalnız Allah-Təaladır. Allah Peyğəmbərimiz Muhəmməd Mustafaya salətu- salam etsin. Aləmlərin Rəbbi olan Uca Allaha həmd olsun. Abdulfəttah Əbu Ğuddə 1 Zilqədə 1415 Ər-Riyad haqqındakı yanlış düşüncələr formalaşmağa başlamışdır. Ümidvarıq ki, bu kitab vəsiləsilə onun haqqındakı yanlış düşüncələr ortadan qal- xacaq. Müqəddimə Aləmlərin Rəbbi olan Uca Allaha həmd olsun. Gözəl aqibət müttəqilərindir. Salətu-salam nəbilərin və rəsulların rəhbəri, peyğəmbərlərin sonuncusu Həzrət Muhəmməd Mustafaya, onun pak ailəsinə, səhabələrinə, din alimlərinə, müctəhidlərə və mühəddis hafizlərə, xüsusilə də imamımız və ilk müctəhidlərdən olan İmam Əzəm Əbu Hənifə Numan ibn Sabitin üzərinə olsun. Başda İmam Əzəm Əbu Hənifə olmaqla, özlərinə tabe olunan imamların doğru yolda olduqları, elmdə onların tayı- bərabərinin olmadığı xüsusunda müsəlmanlar həmrəydir. Onların elmdəki fəzilətləri, çatdıqları elmi səviyyə, Allaha, Rəsuluna və Kitabına qarşı sayğıları müsəlmanlara məlumdur. Allah onları göydəki ulduzlar kimi fərqli yaratmışdır. Həqiqəti axtaran bir çox müsəlman onların vasitəsilə doğru yolu tapmışdır. Allaha qulluq edən, ibadət əhli kimsələr onlara tabe olmağı özlərinə borc bilmişlər. Onlar sevilməyə və təriflənməyə layiq şəxsiyyətlərdir. Onların üzərimizdəki haqqları danılmazdır. Sələf alimləri və onlardan sonra gələn tarix, hədis, fiqh və ictihad sahəsindəki alimlər sadəcə xeyirlə yad edilmişlər. Onlar haqqında doğru düşünməyənlər isə, haqq yoldan uzaqlaşanlar olmuşdur. Lakin, son dövrlər yeni bir ideologiya ortaya çıxmışdır. Bu ideologiya mənsubları imamlara tamamilə uzaq olduqları şeyləri isnad etməyə, onları nüfuzdan salmağa, özlərini isə onların səviyyəsində və ya daha üstün tutmağa başladılar. Xüsusilə İmam Əbu Hənifəyə çox ağır iftiralar atdılar. Əbu Hənifə haqqında yanlış qənaətdə olan bu insanlar, imanı, dini və fiqhi bilgisi haqqında əsassız ittihamlarla 14 İmam Əbu Hənifə onun adını ləkələməyə çalışdılar. Mütəqaddimun və mütəaxxirun alimlərin bir çoxu deyilənlərin əsassız iftiralar olduğunu sübut etmişdir. Ancaq, bəzi kəslər hələ də bu sübutları qəbul etmək istəmir, bəziləri də cərh 6 və tədil 7 kitablarındakı bir neçə fikri əsas götürdü. Halbuki deyilənlər müxtəlif illətlər 8 səbəbilə elmi yöndən qəbuledilməz idi. Bu səbəblə həmin bilgilərə isnad edilən cərhə etibar etmək olmaz. Amma, həmin şəxslər bu fikirləri əsas gətirərək İmam Əbu Hənifənin hafizəsini və zəbti ni 9 tənqid etməyə başladılar. Mütəqaddimun mühəddis 6. Bir ravinin, günahkarlıq, yalançılıq və s. qüsurularına görə hədis mütə- хəs sisləri tərəfindən rəvayətinin rədd edilməsinə cərh deyilir. 7. tədil isə ravinin, rəvayətinin qəbul edilməsinə dair оnu tаnıdаn sifət- lərinin qeyd edilməsiylə təzkiyə edilməsi (ədalətli və etibarlı olduğunun göstərilməsi) deməkdir. Bir hədisin sənədindəki raviləri, lazım olan şərtləri daşıyıb-daşımadıqları və hər cəhətdən etibarlı olub-olmadıqları bахımındаn qi- ymətləndirmək və tənqid etmək isə cərh və tədil adlanır. Cərh və tədil elmi, İslamın ikinci əsas mənbəyi olan Sünnəni qorumaq üçün gərəklidir. İslami hökm lərə mənbə təşkil edən hədislərin səhhəti, hər şeydən əvvəl onları rəvayət edən ravilərin ədalət və zəbt yönündən dürüst və etibarlı olmalarına bağlıdır. Bu səbəblə bu sahənin alimləri ravilərin şəxsiyyətlərini, rəvayət qaydalarına bağlılıqlarını, nəqldəki diqqət və etinalarını, nəhayət dinin əmr və qadağaları- na riayət dərəcələrini tənqid etmişlər. Hədis elminin bu sahəsi, ən inkişaf et- miş sahələrdən biridir. Bəzi səhabələr və bir çox hədis alimi bu sahədə bir çox əsərlər yazmışlar. Səhabələrdən Hz. aişə, İbn abbas və ənəs ibn Malik, tabeun- dan şabi, İbn Sirin, aməş, şöbə və Malik ibn ənəs, abdullah ibn Mübarək, yəhya ibn Məin və əhməd ibn Hənbəl və s. alimləri buna misal göstərmək olar. ravilərin Cərh və tədili haqqında yazılmış əsas əsərlərdən bəziləri bun- lardır: əl-İcli (vəfatı 361/972), İbn əbi Xatim ər-razi (vəfatı 327/939) və İbn Hibban əl-Bustinin (vəfatı 354/965) eyni adla təlif etdikləri “kitabul-cərh vət- tədil”, əbul Fərəc İbn Cövzi (vəfatı 597/1201) “kitəbud-duəfə”, Zəhəbi (vəfatı 748/1347) “Mizanul-İtidal fi nəqdir-rical”. 8. İllət kəlməsi lüğətdə «xəstəlik, üzr, bəhanə, səbəb, qüsur, mənşə» kimi mənalara gəlir. 9. ravinin, rəvayət etdiyi hədisi tam və doğru olaraq eşitməsi, başa düşməsi, əzbərləməsi, hədisi eşitdiyi andan rəvayət etdiyi vaxta qədər bu vəziy yəti qo- 15 İslam alimlərinin gözü ilə hədis elmində imamların onun şəxsi, elmi və zəkası haqqındakı təriflərini isə görməzlikdən gəldilər. Halbuki, bu imamlar cərh və tədil elminin qurucularıdır. Mən də yazdığım bu əsərlə İmam Əbu Hənifəyə atılan iftiralara cavab vermək, iftiraçıların toruna düşənləri həqiqətlərdən xəbərdar etmək, həmçinin mütəqaddimun və mütəaxxirun alimlərin böyük imam haqqındakı fikirlərini bir yerə toplamaq qərarına gəldim. Ümidvaram ki, Əbu Hənifə haqqında yanlış düşünən insanlar yazdığım bu əsər vasitəsilə haqq və həqiqətlərdən xəbərdar olar, onun haqqındakı yanlış düşüncələrini dəyişərlər. Bu böyük imamın fəzilət və mənqibələri saymaqla qurtara bilməyəcək qədər çoxdur. Bir çox mütəqaddimun və mütəaxxirun alim bu mövzuda müstəqil risalələr və kitablar yazmış, tarix, bioqrafiya kitablarında ondan bəhs etmişlər. Amma yazılanların əksəriyyəti oxucu kütləsinin asanlıqla başa düşəcəyi əsərlər deyil. Əlinizdəki kitabda müxtəlif əsərlərdəki məlumatları bir yerə toplamağa, həmin kitablardakı bilgilərdən oxucuların asanlıqla faydalanmalarını təmin etməyə çalışdım. Allah-Təaladan arzum budur ki, bu əsəri Özünün xoş- ruması və lazım olduqda hədisin eynilə nəql edə bilməsidir. Zəbt sahibi bir ravi: 1) Hədisi əzbərindən nəql edirsə, tam olaraq əzbərləmiş olmalıdır. 2) rəvayət etmədiyi hədis təqdim ediləndə həmin hədisi özünün nəql etmədiy- ini bilməlidir. 3) ravi hədisi kitabından nəql edirsə, kitabını yaxşı mühafizə etməlidir. 4) Hədisi məna ilə rəvayət edirsə, mənanı pozan amilləri bilməlidir. Hədisi yaxşı öyrənən ravinin zəbt sahibi olduğunu başa düşmək üçün, rəvayət etdiyi hədis, sağlam, möhkəm və siqa ravilərin hədisləri ilə qarşılaşdırılır. əgər rəvayəti onların rəvayətləri ilə uyğun gəlirsə o ravi zəbt sahibi qəbul edilir. əksinə ravi, siqa ravilərə tez-tez müxalifət edir və rəvayət etdiyi hədislər siqa ravilərin rəvayətinə ümumiyyətlə uyğun gəlmirsə, o ravi zəbt sifətini itirdi- yinə görə nəql etdiyi hədislər dəlil olaraq istifadə edilə bilməz. ədalət və zəbt sifətlərini özündə cəm edən raviyə siqa ravi deyilir. Siqa ravinin rəvayət etdiyi hədislərlə əməl etmək olar. raviləri ədalət və zəbt sifətlərinə görə araşdıran elmə Cərh və tədil elmi deyilir. 16 İmam Əbu Hənifə nud və razı qalacağı şəkildə tamamlamağı mənə nəsib et - sin. Allah-Təala hidayət üzrə olan və insanları doğru yo- la istiqamətləndirən imamların hamısından razı olsun. On ları İslama və müsəlmanlara etdikləri xidmətlərə gö rə dərgahından yüksək dərəcələrlə mükafatlandırsın. Boy- numu bükərək, acizliyimi etiraf edərək Uca Şanını təqdis et diyim Rəbbimdən bu işimi qəbul etməyini niyaz edirəm. Həqiqətən O, duaları qəbul edəndir. Hər anımız üçün Uca Allaha həmd olsun. Peyğəmbərlərin sonuncusu Həzrət Muhəmmədə, ailəsinə, səhabələrinə və onun yolundan gedənlərə salətu-salam olsun. Muhəmməd Əbdürrəşid ən-Numani, 20 Şaban 1415 Karaçi Giriş Aləmlərin Rəbbi olan Uca Allaha həmd, Peyğəmbərimiz Hz. Muhəmmədə (s. ə. s), onun ailəsinə və bütün səhabələrinə salətu-salam olsun. Bu kitabı yazmaqda məqsədim İmam Əzəm Əbu Həni- fə nin hədis elmindəki əvəzolunmaz yerini göstərməkdir. Yazdığım bu əsərlə düşmənlərin onun haqqındakı şübhələrinə cavab verəcəyimi ümid edirəm. Allahdan niyaz edirəm ki, bu işimi qəbul buyursun, günahlarımı da bağışlasın. Həqiqətən, yeganə ümid qapısı Onun dərgahıdır. İmam Əbu Hənifə dinə və ibadətə düşkün insan idi. Çox Quran oxuyar, gecələri ibadətlə keçirərdi. Bununla yanaşı əliaçıq, səxavətli və iti hafizəyə malik insan kimi tanınırdı. O, Kitab və Sünnəyə son dərəcə əhəmiyyət vermiş, hədis öyrənmək üçün şövqlə çalışmış və bunun üçün səfərlərə çıxmışdır. Hz. Peyğəmbərdən nəql olunanları başqa söz- lərdən üstün tutmuş, sünnələri bir yerə cəm etməyə, yad fikirlərdən qorumağa, müxalif olanları ayırmağa çalışmışdır. Hədis rəvayətində sadəcə siqa 10 ravilərdən hədis rəvayət edən, zəif ravilərin rəvayətlərini qəbul etməyən ilk şəxsdir. Ömrünün axırına kimi hədis və fiqh sahəsində fəaliyyətlərinə davam etmişdir. O, həmçinin şəhərlərdə müraciət edilən, uzaq diyarlarda insanların özlərinə rəhbər saydığı öndər şəxsiyyət olmuşdur. Bunlarla yanaşı Əbu Hənifənin yaxşı elm öyrənmə və əzbər qabiliyyəti vardı. Fiqh elminin tədrisi və yayılmasında 10. Zəbt ravinin eşitdiyi hədisi uzun müddət yadda saxlama qabiliyyətinə deyilir. ravinin zəbti, etibarlı ravilərin rəvayətlərinə zidd olmamalıdır. əgər cüzi ziddiyyət olarsa, bu zəbtə mane olmur. Bu iki xüsusiyyətə (ədalət və zəbt) malik ravilərə hədis elmində siqa ravi deyilir. 18 İmam Əbu Hənifə onun böyük əməyi olmuşdur. Saraydan uzaq olmağa çalışmış, ömrünü elm öyrənməyə və öyrətməyə həsr etmişdir. Onun yüksək əxlaqi məziyyətləri sayılmayacaq qədər çoxdur. Onun dində imam, dərin elmi bilgisi və son dərəcə fəzilətli insan olduğu haqqında ümmətin icması var. Dövrünün alimləri onu elmi, zühdü, ibadətə düşkünlüyü, hakimiyyətdən uzaq durması, qazılıq təklifini rədd etməsi, nəql etdiyi hədislərin çoxluğu, fiqh elmindəki üstünlüyünə görə mədh etmişlər. Bütün bunlar tarix və bioqrafiya kitablarında müfəssəl şəkildə öz əksini tapmışdır. Kataloq: Dokumanlar -> KITAPLAR -> azerbaijani Dokumanlar -> Prof. Dr. Necdet Altun Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Dokumanlar -> Optik atrofi nedenleri ve ayirici tanisi uzm. Dr. Sİbel karaca Dokumanlar -> Kizilay ilk yardim kitapcigi indd 1 14. 04. 2015 11: 02 Dokumanlar -> 1 T. C. Sağlik bakanliğI TEMEL Sağlik hizmetleri genel müDÜRLÜĞÜ Dokumanlar -> T. C. Ulaştirma deniZCİLİk ve haberleşme bakanliğI Dokumanlar -> Our centre is located in the biggest city of Cukurova region Dokumanlar -> Yazışma Adresi: Uz. Dr. İbrahim Karagöz; Düzce Üniversitesi, Tıp Fakültesi azerbaijani -> Osman Nuri Topbaş 5 mn ön söz nəbilər silsiləsi dərs azerbaijani -> MÖMİNLƏRİn analari baş Məsləhətçi Yüklə 1,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|