Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmiştir
Yüklə 304,24 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Araştırmanın yürütücüleri
- Araştırmanın Ulusal Danışmanı
- ŞEKİLLER Şekil 1
- Dr. İsmail BARIŞ
- Prof.Dr. Ümran Korkmazlar-Oral
- Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması / ÖZET RAPOR 12
|
ÖZET RAPOR
SUMMARY REPORT
Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmiştir. Bu proje, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından UNICEF’in teknik desteği ile yürütülmektedir. This project is funded b y the
European Union ÖZET RAPOR
Araştırmanın yürütücüleri: T.C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (Buradan itibaren SHÇEK olarak anılacaktır) UNICEF – Türkiye (Buradan itibaren UNICEF olarak anılacaktır) Araştırmanın Ulusal koordinatörlüğünü gerçekleştirilen firma: TAYLOR NELSON SOFRES PİAR ARAŞTIRMA DANIŞMANLIK VE TİC.A.Ş. (Buradan itibaren TNS Piar olarak anılacaktır) Araştırmanın Ulusal Danışmanı: Prof. Dr. Ümran Korkmazlar Oral (Buradan itibaren Ulusal Danışman olarak anılacaktır) Araştırmanın Uluslararası Danışmanı: Rachel Kabir (Buradan itibaren Uluslararası Danışman olarak anılacaktır) Özet Raporu Yayına Hazırlayanlar: Prof. Dr. Ümran Korkmazlar Oral Pınar Engin Zeynep Büyükyazıcı Baskı: 2010 Bu yayının içeriğinin sorumluluğu “yalnızca” yazarlarına aittir ve hiçbir şekilde Avrupa Birliği’nin resmi görüşlerini temsil etmemektedir.
3 İçindekiler İÇİNDEKİLER ............................................................................................................................................... 3 TABLO VE ŞEKİL LİSTESİ ............................................................................................................................. 5 ÖNSÖZ ........................................................................................................................................................ 7 GİRİŞ ........................................................................................................................................................... 9 ARAŞTIRMA HAKKINDA GENEL BİLGİLER ................................................................................................. 10
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ ........................................................................................................................ 12 Nitel Araştırma Yöntemi ............................................................................................................................. 13 Nicel Araştırma Yöntemi ............................................................................................................................ 13 Örneklem Tasarımı ..................................................................................................................................... 14 Nicel Araştırmada Kullanılan Araştırma Araçları .........................................................................................14
ARAŞTIRMA BULGU VE SONUÇLARI .........................................................................................................17 Nitel Araştırma Bulguları ............................................................................................................................ 17 İstismar İle İlgili Bulgular ............................................................................................................................ 18 Çocuklardan Elde Edilen Bulgular ................................................................................................................18 Yetişkinlerden Elde Edilen Bulgular ..............................................................................................................19 İstismarın Nedenleri İle İlgili Bulgular .......................................................................................................... 21 Çocuklardan Elde Edilen Bulgular ................................................................................................................ 21 Yetişkinlerden Elde Edilen Bulgular ..............................................................................................................22 İstismarın Etkileri ile İlgili Bulgular ..............................................................................................................22 Çocuklardan Elde Edilen Bulgular ................................................................................................................22 Yetişkinlerden Elde Edilen Bulgular ..............................................................................................................23 İstismarla Başetme Yöntemleri ile İlgili Bulgular ..........................................................................................23 Çocuklardan Elde Edilen Bulgular ................................................................................................................23 1 1.1 2 2.1 2.2 2.3 2.4 3 3.1 3.1.1
3.1.1.1 3.1.1.2 3.1.2
3.1.2.1 3.1.2.2 3.1.3
3.1.3.1 3.1.3.2 3.1.4
3.1.4.1 Yetişkinlerden Elde Edilen Bulgular ..............................................................................................................24 Katılımcıların Grup Çalışmalarından Öğrendikleri ........................................................................................25 Katılımcıların İstismarı Önleme ile İlgili Önerileri .........................................................................................27 Niteliksel Araştırmalardan Öğrenilenler .......................................................................................................28 Nicel Araştırma Bulguları ........................................................................................................................... 29 Tanık Olunan İstismar ................................................................................................................................. 29 Maruz Kalınan İstismar .............................................................................................................................. 32 Baş Etme Yöntemleri .................................................................................................................................. 36 Çocukların İstismarı Önlemeye Yönelik Önerileri ..........................................................................................37 SONUÇLAR ................................................................................................................................................ 38 Öneriler ...................................................................................................................................................... 39 ARAŞTIRMAYA KATKI SAĞLAYANLAR .......................................................................................................40 3.1.4.2 3.1.5
3.1.6 3.1.7
3.2 3.2.1
3.2.2 3.2.3
3.2.4 4 5 5 Tablo ve Şekil Listesi TABLOLAR Tablo 1 ..................................................................................................................................................................13 Gerçekleştirilen Grup Çalışmaları / Grup Çalışmalarındaki Katılımcı Sayısı Tablo 2 ..................................................................................................................................................................14 Verilen bloklarda yapılan özet tarama sonuçları Tablo 3 .................................................................................................................................................................. 31 7-18 yaş arası çocukların tanık oldukları duygusal ve fiziksel istismar türleri ve tanık oldukları yerler Tablo 4 ..................................................................................................................................................................32 7-18 yaş arası çocukların tanık oldukları cinsel istismar türleri, tanık oldukları yerler, istismarın sorumlusu, nedeni ve yarattığı etkiler
7-18 yaş arası çocukların maruz kaldıkları ihmal türleri, istismarın nedeni ve yarattığı etkiler Tablo 6 ..................................................................................................................................................................34 7-18 yaş arası çocukların maruz kaldıkları duygusal istismar türleri, istismarın sorumlusu, nedeni ve yarattığı etkiler Tablo 7 ..................................................................................................................................................................35 7-18 yaş arası çocukların maruz kaldıkları fiziksel istismar türleri, istismarın sorumlusu, nedeni ve yarattığı etkiler Tablo 8 ..................................................................................................................................................................36 7-18 yaş arası çocukların maruz kaldıkları cinsel istismar türleri, istismarın sorumlusu, nedeni ve yarattığı etkiler Tablo 9 ..................................................................................................................................................................37 İstenmeyen davranışlarla baş etme yöntemleri, yardım alınan kişiler ve nasıl yardımcı olunduğu Tablo 10 ................................................................................................................................................................37 İstismara Maruz Kalan Çocukların Okuldan Yardım İsteme Oranları Tablo 11 ................................................................................................................................................................38 Çocukların, çocuk genç istismarını ve ihmalini önlemek için önerileri ŞEKİLLER Şekil 1 ...................................................................................................................................................................30 7-18 yaş arası çocukların tanık oldukları istismar türleri Şekil 2 ...................................................................................................................................................................33 7-18 yaş arası çocukların maruz kaldıkları istismar türleri 7 Önsöz
TÜRKİYE’ DE ÇOCUK İSTİSMARI VE AİLE İÇİ ŞİDDET ARAŞTIRMASI Dünya Sağlık Örgütü’nce, “çocuğun sağlığını, fiziksel gelişimini olumsuz yönde etkileyen, bir yetişkin, toplum veya ülkesi tarafından bilerek veya bilmeyerek yapılan davranışlar” çocuk istismarı olarak kabul edilmektedir. Çocukların, ana-babalarının ya da başkalarının bakımında iken “bedensel ve zihinsel şiddetin her türünden” korunmaları gerektiği, ülkemizin de taraf olduğu Çocuk Haklarına dair Sözleşme’de de yer almaktadır. Ülkemizde çocuğa yönelik pek çok araştırma gerçekleştirilmektedir. Ancak bu araştırmalar incelendiğinde, çocuk istis- marı ve aile içi şiddet konusunda kapsamlı ve derinlemesine yapılmış araştırma verilerinin bulunmadığı görülmektedir. Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Haklarına dair Sözleşme gereği hazırlanarak BM Çocuk Hakları Komitesine sunulan ilk ülke raporumuzu inceleyen Çocuk Hakları Komitesi Sonuç Gözlemlerinde, “Çocuk İstismarı ve İhmali” başlığı altında, 46. maddede “………..ev içi şiddet kötü muamele ve cinsel istismar da dahil her tül sömürü hakkında araştırma yaptırmasını taraf devlete tavsiye etmektedir……..” denilmektedir. Söz konusu araştırmada, Genel Müdürlüğümüz koordinatörlüğünde, Avrupa Birliği’ nin mali katkısı, UNICEF’in teknik desteği ve TUİK’ in önerdiği örneklemlerle, TNS Piar Araştırma Şirketi tarafından, BM Çocuk Hakları Komitesi’nin tavsiye niteliğindeki sonuç gözlemleri de dikkate alınarak, hem kötü muamele gören hem de kötü muamele uygulayanın bakış açısı, niteliksel ve niceliksel olarak araştırılmıştır. Bu araştırmada, ülkemizdeki tüm çocukların her türlü şiddetten koruması, konuya ilişkin koruyucu ve önleyici politikalar ve hizmet modelleri geliştirilmesine yönelik veriler elde edilmesi hedeflenmiş olup niteliksel ve niceliksel yöntemler kulla- nılmıştır. Araştırmanın öncelikleri açısından, ülkemizdeki çocuk istismarı ve aile içi şiddet konusunda mevcut politikalar ve mevzuata ilişkin ön araştırma yapılarak bir mevcut durum analizi gerçekleştirilmiştir. Araştırmada katılımcıların istismarı önleme ile ilgili önerilerine de yer verilmiştir. Araştırmanın sonucunda, çocukları korumak ve iyileştirmek amacıyla geniş anlamda toplumda hassasiyet yaratacak eğitim kampanyalarının başlatılmasının kaçınılmaz olduğu; farkındalık yaratıldıktan sonra ailelere, öğretmenlere ve ço- cuklara yönelik iyileştirici adımlara ihtiyaç duyulduğu; çocukları istismardan korumak ve aile içi şiddeti önlemek için yalnızca çocuklar ya da ailelerle çalışmanın yeterli olmayacağı ve farklı alanlarda araştırmalar yapılması gerektiği gibi ana unsurlar yer almıştır. Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması’nın çocuklarımızın her türlü şiddet ve istismardan korunma- sına yönelik önemli bir adım olduğu düşüncesiyle, bu araştırmanın ilgili tüm sektörler ve toplumun tüm kesimlerince yürütülmesi gereken çalışmalara ışık tutmasını diliyorum.
SHÇEK Genel Müdürü 9 Giriş
Çocuklar da yetişkinler gibi temel insan haklarına sahiplerdir. Bu haklar, Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına dair Sözleş- me hükümlerinde de belirtilmiştir. Bu Sözleşme’de imza atan devletlerin de kabul ettiği üzere, çocukların: • Fiziksel ve duygusal şiddet ya da istismara, ihmale, cinsel taciz dâhil her türlü kötü muameleye karşı korunması; • İşkence ya da diğer zalimce, insanlık dışı, aşağılayıcı muamele veya cezaya tabi tutulmaya karşı korunması; • Okul disiplininin insani saygınlık çerçevesinde ve Sözleşme hükümleriyle tutarlı bir biçimde sağlanması şart koşul- maktadır. Çocuk Haklarına dair Sözleşme gereği taraf devletler, çocukların yukarıda sözü geçen konulardaki görüşlerini özgürce ifade etmelerine olanak tanımakla ve bu görüşleri dikkate almakla da yükümlüdürler. Sözleşme’de uzun süredir imzası bulunan Türkiye de, çocukların bu ve tüm diğer haklarını tanımakla yükümlüdür. Çoğu ülkede olduğu gibi Türkiye’de de çocuklara kötü muamele edildiğine, fiziksel ve duygusal istismarın yalnızca evde değil, okulda ve işyerinde de “ceza, disiplin” adı altında uygulandığına, ne yazık ki birçoğumuz tanık olmaktayız. Türkiye’nin Başlangıç Raporu hakkındaki sonuç gözlemlerinde Çocuk Hakları Komitesi, ‘bu uygulamaların boyutunun, kapsamının ve niteliğinin anlaşılmasını sağlamak, gerekli tedbirleri ve politikaları benimsemek ve davranışların değiştirilmesine kat- kıda bulunmak amacı ile Türkiye’nin aile içi şiddet, kötü muamele ve cinsel istismar da dahil olmak üzere istismar hak- kında çalışmalar yapması gerektiğini’ vurgulamıştır. Komite şiddeti anlamak için, başlangıç ve başvuru noktası olarak çocukların kendi deneyimlerinden yararlanılmasını önermiştir. Araştırılması zor ve “nazik” bir konu olan çocuk istismarı konusunda Türkiye’de derinlemesine yapılmış yeterli araştırma bulunmadığından, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından Avrupa Birliği’nin mali katkısı ve UNICEF’in teknik desteği ile SHÇEK Genel Müdürlüğü koordinatörlüğünde, TÜİK’in önerdiği örneklemle TNS Piar Araştırma Şirketi tarafından bu araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, Ulusal ve Uluslararası Danışmanların rehberliğinde, Komitenin önerisi dikkate alınarak başlangıç noktası çocuklar olmak üzere, istismar nitel ve nicel açıdan irdelenmiştir. Ayrıntılı planlama döneminin ardından başlanan araştırmanın saha çalışması 2008 yılı içerisinde tamamlanmıştır. Çocuk Hakları Komitesi, ayrıca tüm taraf devletlerin çocuklara karşı şiddet hakkında yapacakları kapsamlı araştırma- lardan alınacak sonuçların geniş kapsamlı biçimde duyurulmasını ve yine bu sonuçlara göre program ve siyaset oluştu- rulmasını önermiştir. Bu amaçla, araştırma planlanırken önleyici, koruyucu ve düzeltici yaklaşıma yardımcı olabilecek bilgiye ulaşmak da hedeflenmiştir. Bu bilgiler ışığında, çocuklarla ve yetişkinlerle gerçekleştirilen özellikle odak grup çalışmaları aracılığıyla, istismar konusunda geniş kapsamlı veriler elde edilmiştir. Bu araştırmanın, Türkiye’de çocuk istismarını önleme ve çocukları koruma konusunda ilgili kurum ve kuruluşlara yol göstereceğini umuyorum. Prof.Dr. Ümran Korkmazlar-Oral Ulusal Danışman Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması / ÖZET RAPOR 10 Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ-WHO, 1999) çocuk istismarını, çocuğun hayatına, sağlı- ğına, gelişimine, güven, sorumluluk ve becerilerle ilgili genel değerlerine zarar ver- mek şeklinde tanımlamaktadır. Özellikle çocuklukta maruz kalınan şiddet, istismar ve ihmal, derin izler bırakmakta, akıl ve ruh sağlığını olumsuz etkilemektedir. Araş- tırmalar, şiddetin şiddet doğurduğunu, şiddetin erken yaşlarda öğrenildiğini gös- termektedir. Şiddetin sorun çözme, ceza verme aracı ya da statü, saygı kazanma yöntemi olarak kullanıldığı ortamlarda büyüyen birçok çocuk ve gencin, yetişkin olduklarında özellikle kendi eşlerine ya da çocuklarına şiddet uygulama olasılığı yük- sektir. Çocukları şiddetten korumanın, toplumları şiddetten arındırmaya giden yolun başı olarak düşünülürse, bu alanda yapılacak çalışmaların önemi yadsınamaz. Türkiye’de dayağın bir disiplin yöntemi olarak algılanabildiği ve kullanıldığı dilimize yerleşmiş “ananın vurduğu yerde gül biter”, “dayak cennetten çıkmadır” “eti senin kemiği benim” gibi atasözlerinde de kendini göstermektedir. Türkiye’de çocuk istis- marı ve aile içi şiddet konusunda kapsamlı, derinlemesine yapılmış araştırma ve- Araştırma Hakkında Genel Bilgiler 1
11 Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması / ÖZET RAPOR rileri yeterli değildir. Çocuk Hakları Komitesi Türkiye ile ilgili raporunda, boyutunun, kapsamının ve niteliğinin anlaşılmasını sağlamak, gerekli tedbirleri ve politikaları benimsemek ve davranışların değiştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla aile içi şiddet, kötü muamele ve cinsel istismar da dahil olmak üzere istismar alanında araştırmalar yapılması gerektiğini vurgulamıştır. Bu alana katkıda bulunmak ve derinlemesine, kapsamlı veriler elde etmek üzere, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından Avrupa Birliği’nin mali katkısı ve UNICEF’in teknik desteği ile SHÇEK Genel Müdürlüğü koordinatörlüğünde, TÜİK’in önerdiği örneklemle TNS Piar Araştırma Şirketi tarafından bu araştırma planlanmıştır. Ulusal ve Uluslararası Danışman rehberliğinde gerçekleştirilen bu araştırmada, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi’nin önerisi dikkate alınarak başlangıç noktası ço- cuklar olmak üzere, hem kötü muamele gören hem de kötü muamele uygulayanın bakış açısı niteliksel ve niceliksel açıdan irdelenmiştir. Niteliksel veriler Mart 2008, niceliksel veriler ise Ağustos 2008 tarihlerinde tamamlanmıştır.
Bu araştırmanın ana hedefi, çocukları şiddetten korumak ve toplumu şiddetten arın- dırmak için yapılacak mücadele ve müdahale programlarına yol gösterecek veriler elde etmektir. Bu hedefe ulaşmak için hem niteliksel, hem de niceliksel yöntemler kullanılmış, aşağıdaki araştırma sorularına yanıtlar aranmıştır: • çocukların gündelik yaşamlarında maruz kaldıkları istismar türleri, • istismar davranışlarının nedenlerine yönelik algıları, • istismarın üzerlerinde yarattığı etkiye yönelik algıları, • istismarla başa çıkma ve kendilerini bu davranışlardan koruma konusunda kullan- dıkları yöntemler • istismarı önlemek için alınabilecek tedbirler hakkındaki görüşleri.
Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması / ÖZET RAPOR 12 Araştırmanın başlangıç aşamasında, Türkiye’de çocuk istismarı ve aile içi şiddet ko- nusunda mevcut politikalar, mevzuat ve araştırma hakkında ön araştırma yapılarak, kapsamlı bir rapor hazırlanmıştır. Çocuk istismarı ve aile içi şiddetle ilgili kapsamlı ve derinlemesine veri toplamak amacıyla, araştırmanın ilk aşamasında, nitel araştırma tekniklerinden odak grup ça- lışması yöntemi kullanılmıştır. Niteliksel aşamayı takiben, bu aşamadan elde edilen bulgular ışığında, araştırmanın niceliksel aşaması gerçekleştirilmiştir. Tüm araştırma yöntemleri, ulusal danışman, TNS Piar ve uluslararası danışman’ın katkılarıyla geliş- tirilmiştir. Bu süreçte UNICEF ve SHÇEK’ten, araştırma teknikleri hakkında geribil- dirim alınmıştır. Niteliksel bölümde kullanılan odak grup çalışmaları rehberi, ulusal danışman tarafından hazırlanmıştır. Ayrıca tüm araştırma ekibi, nitel ve nicel gö- rüşmeleri uygun şekilde gerçekleştirmelerini sağlayacak beceriler konusunda eğitil- mişlerdir. Odak grup çalışmalarının tamamında psikologlar görev almıştır. Tüm saha araştırmaları, TNS Piar ve ulusal danışmanın tam gözetimi altında yürütülmüştür. Araştırmanın Yöntemi 2
Yüklə 304,24 Kb. Dostları ilə paylaş:
|