ECRI Secretariat
Directorate General of Human Rights and Legal Affairs
Council of Europe
F-67075 STRASBOURG Cedex
Tel.: + 33 (0) 388 41 29 64
Fax: + 33 (0) 388 41 39 87
E-Mail: combat.racism@coe.int
www.coe.int/ecri
ECRI-ın AZ
Ə
RBAYCAN ÜZR
Ə
HESABATI
(dördüncü monitorinq dövrü)
23 mart 2011-ci ild
ə
q
ə
bul edilmi
ş
dir
31 may 2011-ci ild
ə
d
ə
rc edilmi
ş
dir
Lütf
ə
n n
ə
z
ə
r
ə
alın ki, hazırkı s
ə
n
ə
d t
ə
rcüm
ə
dir. H
ə
r hansı
ş
übh
ə
oldu
ğ
u t
ə
qdird
ə
ingilis v
ə
fransız dill
ə
rind
ə
olan orijinal versiyalara istinad edilm
ə
lidir
5
M
ÜND
Ə
R
İ
CAT
ÖN SÖZ .......................................................................................................................... 7
XÜLAS
Ə
......................................................................................................................... 9
N
Ə
T
İ
C
Ə
L
Ə
R V
Ə
TÖVS
İ
Y
Ə
L
Ə
R .................................................................................. 13
I.
HÜQUQI MÜDD
Ə
ALARIN MÖVCUDLU
Ğ
U V
Ə
YERIN
Ə
YETIRILM
Ə
SI ........ 13
B
EYN
Ə
LXALQ HÜQUQI S
Ə
N
Ə
DL
Ə
R
........................................................................ 13
K
ONSTITUSIYA MÜDD
Ə
ALARI
................................................................................ 14
V
Ə
T
Ə
NDA
Ş
LIQ HAQQINDA
Q
ANUN
........................................................................ 15
D
INI AZADLIQLA V
Ə
DINI ETIQADLA BA
Ğ
LI H
Ə
RBI QULLUQDAN IMTINA EDILM
Ə
SI
HAQQINDA QANUNVERICILIK
................................................................................. 15
M
ILLI AZLIQLARLA BA
Ğ
LI QANUNVERICILIK
............................................................ 17
C
INAY
Ə
T HÜQUQUNUN MÜDD
Ə
ALARI
.................................................................... 17
M
ÜLKI V
Ə
INZIBATI HÜQUQ NORMALARI
................................................................ 19
İ
RQÇILIK V
Ə
AYRI
-
SEÇKILIKL
Ə
MÜBARIZ
Ə
APARAN QURUMLAR
............................... 21
II.
İ
CTIMAI MÜZAKIR
Ə
D
Ə
IRQÇILIK .................................................................. 22
D
A
Ğ
LIQ
Q
ARABA
Ğ
MÜNAQI
ŞƏ
SI N
Ə
TIC
Ə
SIND
Ə
YARANAN SITUASIYA IL
Ə
BA
Ğ
LI MÜZAKIR
Ə
................................................................................................. 22
K
İ
V .................................................................................................................... 23
III.
İ
RQÇI ZORAKILIQ ........................................................................................... 24
IV.
RISK/H
Ə
D
Ə
F QRUPLARI ................................................................................ 25
D
INI QRUPLAR
..................................................................................................... 25
-
D
INI ICMALARIN QEYDIYYATI
........................................................................ 25
-
D
INI AZADLIQLARLA BA
Ğ
LI DIG
Ə
R M
Ə
S
Ə
L
Ə
L
Ə
R
............................................. 26
M
IQRANTLAR
...................................................................................................... 27
Q
AÇQINLAR V
Ə
SI
Ğ
INACAQ AXTARAN
ŞƏ
XSL
Ə
R
.................................................... 30
-
R
USIYA
F
EDERASIYASININ
Ç
EÇENISTAN
R
ESPUBLIKASINDAN G
Ə
L
Ə
N
SI
Ğ
INACAQ AXTARANLAR V
Ə
BEYN
Ə
LXALQ S
Ə
VIYY
Ə
D
Ə
MÜHAFIZ
Ə
Y
Ə
EHTIYACI OLAN DIG
Ə
R
ŞƏ
XSL
Ə
R
.................................................................. 31
V
Ə
T
Ə
NDA
Ş
LI
Ğ
I OLMAYAN V
Ə
OX
Ş
AR V
Ə
ZIYY
Ə
TD
Ə
OLAN DIG
Ə
R
ŞƏ
XSL
Ə
R
.............. 32
E
RM
Ə
NIL
Ə
R
........................................................................................................ 33
M
ILLI
/
ETNIK AZLIQLAR
......................................................................................... 34
Q
ARAÇILAR
........................................................................................................ 35
V.
QAÇQINLAR V
Ə
DA
Ğ
LIQ QARABA
Ğ
MÜNAQI
ŞƏ
SI N
Ə
TIC
Ə
SIND
Ə
M
Ə
CBURI KÖÇKÜN DÜ
Ş
MÜ
Ş
INSANLARIN V
Ə
ZIYY
Ə
TI............................. 35
VI.
HAZIRDA AZ
Ə
RBAYCAN HÖKUM
Ə
TININ S
Ə
M
Ə
R
Ə
LI N
Ə
ZAR
Ə
TIND
Ə
OLMAYAN
Ə
RAZIL
Ə
R .................................................................................... 36
VII.
MÜXT
Ə
LIF SAH
Ə
L
Ə
RD
Ə
AYRI-SEÇKILIK .................................................... 37
S
Ə
HIYY
Ə
XIDM
Ə
TI
............................................................................................... 37
İ
Ş
V
Ə
EVL
Ə
T
Ə
MINAT
........................................................................................... 38
Ə
DAL
Ə
T MÜHAKIM
Ə
SININ H
Ə
YATA KEÇIRILM
Ə
SI
.................................................... 39
VIII.
HÜQUQ-MÜHAFIZ
Ə
ORQANLARI
Ə
M
Ə
KDA
Ş
LARININ DAVRANI
Ş
LARI.... 39
IX.
İ
RQÇILIK V
Ə
IRQI AYRI-SEÇKILIYIN MONITORINQININ APARILMASI ...... 40
ORTA MÜDD
Ə
TL
İ
N
Ə
ZAR
Ə
T TÖVS
İ
Y
Ə
L
Ə
R
İ
............................................................ 43
Ə
D
Ə
BIYYAT SIYAHISI ................................................................................................ 45
Ə
LAV
Ə
: HÖKUM
Ə
T
İ
N R
Ə
Y
İ
........................................................................................ 47
7
Ön söz
İ
rqçiliy
ə
v
ə
Dözümsüzlüy
ə
qar
ş
ı Avropa Komissiyası (ECRI) Avropa
Ş
urası t
ə
r
ə
find
ə
n
yaradılmı
ş
dır. Bu, irqçilik v
ə
dözümsüzlükl
ə
ba
ğ
lı m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r sah
ə
sind
ə
müst
ə
qil
ixtisasla
ş
mı
ş
insan hüquqları üzr
ə
n
ə
zar
ə
t orqanıdır. Bu komissiyanı öz etik nüfuzları
ə
sasında t
ə
yin edilmi
ş
irqçilik, ksenofobiya, antisemitizm v
ə
dözümsüzlükl
ə
ba
ğ
lı
tanınmı
ş
müst
ə
qil v
ə
q
ə
r
ə
zsiz ekspertl
ə
r t
ə
msil edir.
Qanuni f
ə
aliyy
ə
tl
ə
ri ç
ə
rçiv
ə
sind
ə
ECRI ölk
ə
b
ə
ölk
ə
monitorinq i
ş
ini h
ə
yata keçirir v
ə
bu
i
ş
in mahiyy
ə
ti h
ə
r bir üzv Dövl
ə
td
ə
irqçilik v
ə
dözümsüzlükl
ə
ba
ğ
lı durumun t
ə
hlil
edilm
ə
si v
ə
a
ş
kar edilmi
ş
probleml
ə
rin h
ə
ll edilm
ə
si istiqam
ə
tind
ə
t
ə
klif v
ə
m
ə
sl
ə
h
ə
tl
ə
ri
i
ş
l
ə
yib hazırlamaqdan ibar
ə
tdir.
ECRI-ın ölk
ə
b
ə
ölk
ə
apardı
ğ
ı monitorinq eyni s
ə
viyy
ə
d
ə
Avropa
Ş
urasının bütün üzv
Dövl
ə
tl
ə
rin
ə
ş
amil edilir. Bu i
ş
9/10 ölk
ə
ni 5 illik müdd
ə
t olmaqla
ə
hat
ə
edir. Birinci
m
ə
rh
ə
l
ə
nin hesabatı 1998-ci ilin sonuna, ikinci m
ə
rh
ə
l
ə
is
ə
2002-ci ilin sonuna, üçüncü
m
ə
rh
ə
l
ə
is
ə
2007-ci ilin sonuna ba
ş
a çatdırılmı
ş
dır. Dördüncü m
ə
rh
ə
l
ə
nin hesabatı
üzr
ə
i
ş
2008-ci ilin yanvarında ba
ş
lamı
ş
dır.
Hesabatların hazırlanması üçün i
ş
çi üsullar s
ə
n
ə
d t
ə
hlill
ə
rind
ə
n, aidiyy
ə
ti ölk
ə
y
ə
ə
laq
ə
s
ə
f
ə
rind
ə
n v
ə
sonra milli orqanlarla m
ə
xfi dialoqun keçirilm
ə
sind
ə
n ibar
ə
tdir.
ECRI hesabatları sor
ğ
uların v
ə
ya
ş
ahid sübutlarının n
ə
tic
ə
si deyil. Onlar müxt
ə
lif
m
ə
nb
ə
l
ə
rd
ə
n toplanmı
ş
böyük sayda m
ə
lumatlara
ə
saslanan t
ə
hlill
ə
rdir. S
ə
n
ə
dli
ara
ş
dırmalar
ə
h
ə
miyy
ə
tli sayda milli v
ə
beyn
ə
lxalq yazılı m
ə
nb
ə
l
ə
r
ə
ə
saslanır. Yerl
ə
r
ə
edil
ə
n s
ə
f
ə
rl
ə
r
ə
traflı m
ə
lumatların toplanması baxımından aidiyy
ə
ti dair
ə
l
ə
rl
ə
(hökum
ə
t v
ə
qeyri-hökum
ə
t) birba
ş
a görü
ş
m
ə
k imkanı verir. Milli orqanlarla m
ə
xfi
dialoq sonuncuya lazım bildikl
ə
ri t
ə
qdird
ə
, hesabatda mövcud ola bil
ə
c
ə
k h
ə
r hansı
mümkün faktiki s
ə
hvl
ə
rin düz
ə
ldilm
ə
si baxımından imkan yaradır. Dialoqun sonunda
milli orqanlar arzuladıqları t
ə
qdird
ə
, nöqteyi-n
ə
z
ə
rl
ə
rinin
İ
DAK-ın son hesabatında yer
almasını xahi
ş
ed
ə
bil
ə
rl
ə
r.
Ölk
ə
b
ə
ölk
ə
hesabatların dördüncü m
ə
rh
ə
l
ə
si tövsiy
ə
l
ə
rin h
ə
yata keçirilm
ə
si v
ə
qiym
ə
tl
ə
ndirm
ə
il
ə
ba
ğ
lıdır. H
ə
min hesabatlarda
İ
DAK-ın
ə
vv
ə
lki hesabatlarında veril
ə
n
ə
sas tövsiy
ə
l
ə
r
ə
nec
ə
ə
m
ə
l edildiyi yoxlanılır v
ə
q
ə
bul edilmi
ş
siyas
ə
tl
ə
r v
ə
h
ə
yata
keçirilmi
ş
t
ə
dbirl
ə
r qiym
ə
tl
ə
ndirilir. Bu hesabatlara h
ə
mçinin müvafiq ölk
ə
d
ə
ba
ş
ver
ə
n
yeni d
ə
yi
ş
ilikl
ə
r öz
ə
ksini tapır.
Dördüncü m
ə
rh
ə
l
ə
nin yeni hesabatında veril
ə
nl
ə
rd
ə
n seçilmi
ş
bir sıra konkret
tövsiy
ə
l
ə
rin tez bir zamanda h
ə
yata keçirilm
ə
si t
ə
l
ə
b olunur. Hazırkı Hesabatın d
ə
rc
edilm
ə
sind
ə
n sonra iki ild
ə
n gec olmayaraq ECRI bu konkret tövsiy
ə
l
ə
r
ə
aidiyy
ə
ti olan
aralıq prosesini h
ə
yata keçir
ə
c
ə
kdir.