Proqnoz infeksiyanın kəskinləşməsi, həmçinin onunla spesifik
ağırlaşmaların assosiasiya olunmasından asılıdır. Xəstəliyin ağırlığı
84
anevrizmanın cırılma riski ilə şərtlənir. Heç bir müalicə olmadan
anevrizma böyüyür, təcili əməliyyatın aparılmasından imtina
olunduqda isə anevrizmanın ölümlə nəticələnən cırılması baş verir.
Aortitin diaqnozunun qoyulmasından sonra medikamentoz müalicə
xəstəliyin ilkin səbəbindən asılı olur. İnfeksiya mənşəli aortitlərin
təsadüf olunan hallarında diaqnozun tez bir zamanda qoyulması,
antibiotik terapiyası və damar cərrahının konsultasiyası tələb olunur.
İnfeksion aortitin ehtimal olunduğu hallarda ilk başlanğıc müalicə
geniş təsir spektirli antibiotiklərin vena daxilinə yeridilməsi ilə
aparılır. Sifilitik aortitdə 10-20 mln TV dozada benzilpenisillinlə
aparılan antibiotik terapiyadan istifadə olunur,bununla belə
kontrollaşdırılmış kliniki təcrübələr onun effektivliyini sübut etmir.
İnfeksion qeyri-sifilitik aortitin səmərəli müalicəsi xəstəliyin erkən
mərhələsində cərrahi müdaxilə və əlavə olaraq antibiotiklərin,
göbələk əleyhinə preparatların uzun müddətli yeridilməsini tələb
edir.İnfeksion anevrizmalarda yalnız antimikrob müalicənin təyin
olunması zamanı letallıq 90% təşkil edir ki,bu da anevrizmanın
tədricən böyüməsi və cırılması ilə əlaqədardır. Erkən mərhələdə
cərrahi müdaxilə (infeksiyalaşmış aortanın rezeksiyası və ekstra-
anatomik şuntlama) xəstələrin sağ qalma ehtimalını əhəmiyyətli
dərəcədə artırır. Cərrahiyyə əməliyyatından sonra bakterisid antibio-
tiklərlə müalicə əsasən 6 həftədən az olmamaq şərtilə davam etdirilir.
Qeyri-infeksiya mənşəli aortitli xəstələrin müalicəsinin əsasını
qlükokortikoidlər təşkil edir,bununla belə əksər xəstələrə əlavə
olaraq immunosupressor preparatların (siklofosfamid, metotreksat və
ya mikofenolat mofetil) təyini tələb olunur.Fəal artritli xəstələrə
gündəlik olaraq hər kq çəkiyə 1mq dozada (sutkada 60mq-dan çox
olmamaq şərtilə) 1-3ay ərzində prednizolon yeritmək tələb
olunur.Arteriyanın stenozunun proqressivləşməsinin qarşısını almaq
üçün kiçik dozada prednizolonun uzun müddətli istifadəsi məsləhət
görülür.Yeni, az invaziv üsul kimi stent-qraftın tətbiqi ilə aparılan
damar daxili şuntlama təklif olunur. Aortitlərdə arterial stenozla
əlaqədar olaraq revaskulyarizasiya üçün ballon angioplastika stend-
ləşdirmə və şuntlama əməliyyatı aparmaq olar. Qeyri-infeksion aortit
nəticəsində aortanın anevrizmasının böyüməsi hallarında radikal
cərrahi rezeksiya göstərişdir.
85
AORTANIN KOARKTASİYASI
Aorta qövsü anomaliyaları fərqli embrioloji etiologiyalardan
kök alır. Bu anomaliyalar içərisində aortanın koarktasiyası, vaskulyar
xəstəliklər və aorta-pulmonar pəncərə daha çox müşahidə edilir.
Aortanın koarktasiyası distal aorta qövsü ilə abdominal aorta
bifurkasiyasına qədər hər hansı bir sahədə hemodinamik olaraq vacib
təzyiq gradienti ilə bərabər olan, aortanın anadangəlmə darlığıdır.
98% hallarda sol körpücükaltı arteriya ilə duktus arteriozus və ya
liqamentum arteriozum arasında lokalizasiya olunur. Demək olar ki,
hər bu kimi xəstələrdə ventrikulyar septal defekti aşkar edilir.
Aorta qövsünün distal hissəsində daralma ilə müşayiət olunan
aortanın koarktasiyaları 1000 canlı doğuşda 0,2-0,6 nisbətində rast
gəlinir. Bütün anadangəlmə ürək xəstəliklərinin 6-8%-də aorta ko-
arktasiyası aşkarlanır. Kişilərdə daha çox rast gəlinir.Ürək xəstəliyi
səbəbi ilə vəziyyəti kritik olan infantların 7,5%-nin səbəbi aortanın
koarktasiyasıdır.
86
Bonnet 1903-cü ildə aorta koarktasiyalarını morfoloji baxımdan
neonatal və yetkin tiplər olmaq üzrə iki qrupda sinifləndirmişdir.
Daha sonralar infantil tip preduktal və yetkin tip postduktal olaraq
təsnif edilmişdir.Anatomik lokalizasiyasına görə koarktasiyalar
aşağıdakı kimi bölünmüşdür :
1) Aortanın istmus sahəsindəki koarktasiyası (preduktal, duktal,
postduktal).
2) Aorta qövsünün koarktasiyası.
3) Enən aortanın koarktasiyası .
4) Abdominal aortanın (suprarenal, renal, infrarenal) koarkta-
siyası.
Aortanın koarktasiyası olan infantların təxminən 50%-də vacib
intrakardial yaralar tapılır (kompleks koarktasiya). Yerdə qalan 50%-
də patent və ya qapanmış və ya qapanmış duktus arteriozus ilə
birlikdə izolə olunmuş koarktasiya aşkar olunur.
Koarktasiyanın embrioloji patogenezi hələ də tam olaraq anlaşıl-
mayıbdır. Duktal toxuma və hemodinamik nəzəriyyə olmaq üzrə iki
fəqrli anlayış irəli sürülür. Koarktasiyanın meydana çıxmasındakı
original nəzəriyyə Skoda tərəfindən irəli sürülübdür. Skodaya görə
koarktasiya yaranması, duktal qapanma sırasında duktal toxuma
anomaliyasına bağlı olaraq meydana çıxır. Bu nəzəriyyəyə görə leziyon
fetal həyatda meydana gəlmir. Ancaq aorta qövsünün dəyərləndirildiyi
fetal exokardioqrafiya araşdırmalarında geniş bir duktusa baxmayaraq
qövsdə darlıq ola biləcəyi kimi göstərilib. Digər tərəfdən fetal
patologiya preparatlarında da koarktasiya göstərilib.
Skodanın nəzəriyyəsinə alternativ olaraq Clark axın nəzəriy-
yəsini irəli sürübdür. Clarka görə duktal toxuma anomaliyası fetal
həyatda qövsü daraldan primer zədələnmədir.Aorta qövsü hipopla-
ziyasının dərəcəsi fetal həyatdakı qövs qan axını ilə tərs mütə-
nasibdir. Turner sindromlu qadınlardakı koarktasiya rast gəlmə
tezliyinin yüksək tapılması da genetik faktorları ağla gətirməlidir.
Xəstəliyin ciddiyyəti yalnız koarktasiyanın dərəcəsi ilə bağlı
deyil,eyni zamanda birlikdə görülə bilən digər ürək leziyonları ilə də
bağlıdır.
87
Neonatal dövrdə ciddi koarktasiya mövcuddursa,aşağı bədən
hissələrində gedən qan axını arterial duktusun patent qalmasına
bağlıdır. Bu tip daralmalar kritik koarktasiyalar olaraq dəyərlən-
dirilir. İnfantil aorta koarktasiyaları ümumiyyətlə,qalxan aorta və
aorta qövsü qan axınına təsir edən vacib intrakardial anomaliyalarla
birlikdə meydana çıxır.Mitral qapaq anomaliyaları, subaortal stenoz
və koarktasiya birlikdə rast gələrsə Shone sindromu adlandırılır.
Aorta koarktasiyaları eyni zamanda intrakardial anomaliyalarla
birlikdə rast gəlinə bilir.Aorta koarktasiyası hipoplastik sol ürək
sindromunun bir hissəsi olaraq da görünə bilər.
Doğuşdan sonrakı kliniki əlamətlər koarktasiyanın dərəcəsinə
görə müxtəlif dəyişiklikdə ola bilir.Ciddi koarktasiya varlığında sol
mədəcik çatışmazlığına əhəmiyyət verilməlidir.Əgər aşağı ətraf
perfuziyası patent duktus arteriozusun açıq olmasına bağlıdırsa və
təbii olaraq doğulduqdan sonra bağlanırsa, stenoz distalındakı or-
qanlar və aşağı ətraf hipoperfuziyası meydana çıxa bilir.Əgər infant
hemodinamik baxımdan stabilləşə biliərsə və metabolik asidoz
qaydasına düşərsə,onda cərrahi müalicə planlaşdırılmalıdır.
Yetkin aorta koarktasiyalı xəstələrdə ölümün səbəbləri: ana-
dangəlmə ürək çatışmazlığı (26%), bakterial endokardit (25%),
proksimal diseksiya və ya poststenotik anevrizma sahəsindəki cırılma
(21-22%), serebral hemorragiyalar (13%), koarktasiya sahəsindəki
mikotik anevrizmanın cırılması (7%) olaraq qeyd olunub.Yetkin
insanlarda koarktasiya önəmli dərəcədə kollateral dövrana səbəb
olur. Kollateral dövran daha çox körpücükaltı arteriya şaxələri,
internal mammarian arteriya,döş qəfəsindəki interkostal arteriya-
lardan kök alır.Enən aortaya yönələn kollaterallar daha çox 3-cü və
4-cü qabırğalar səviyyəsində meydana çıxır.
Aortanın koarktasiyası nadir hallarda qalxan aorta və ya
abdominal aortada rast gəlinir.Abdominal aortanın koarktasiyaları
renal arteriya stenozu ilə birlikdə görünür.Takayasu aortiti, Williams
sindromu, rubella və neyrofibromatozlarda abdominal aorta koarkta-
siyasının rast gəlməsi müşahidə edilmişdir.
Xəstələrdə baş ağrısı,ürək nahiyəsində ağrı,arterial təzyiqin
artması, sol mədəciyin yüklənməsi, fiziki yük zamanı aşağı ətraflarda
88
yorğunluq baş verir. Yuxarı ətraf əzələlərinin hipertrofiyası və
bədənin aşağı hissəsinin hipotrofiyası olur. Yuxarı ətraflarda nəbzin
artması,aşağı ətraflarda isə nəbzin azalması və ya onun tam itməsi
müşahidə olunur. Böyüklərdə, xüsusilə arxa nahiyədə qabırğaarası
arteriyaların pulsasiyası və onun bədənin önə əyilməsi zamanı
artması baş verir. Yuxarı ətraflarda hipertenziya və aşağı ətraflarda
arterial təzyiqin aşağı düşməsi xarakterik haldır. Hissəvi forma
koarktasiya zamanı normotenziya və ya zəif hipertenziya müşahidə
edilir və ya bunu,əmələ gələn ürək dekompensasiyasının əlaməti
hesab etmək olar.
Auskultasiya zamanı ürək nahiyəsində və kürəkarası nahiyədə
sistolik küy müəyyən edilir, aorta üzərində isə II tonun aksenti
eşidilir.Küy döş daxili arteriya boyunca qabırğa qövsünə qədər
ötürülür.İnfantlarda döş qəfəsinin rentgenoqrafiyasında kardiome-
qaliya və anadangəlmə ürək çatışmazlığı əlamətlərinin müəyyən-
ləşməsi aorta koarktasiyasnı ağla gətirməlidir.
Elektrokardioqrafiyada sol mədəciyin yüklənməsinə aid
əlamətlər olur.
2 ölçülü rəngli doppler exokardioqrafiya müayinəsindən isti-
fadə etməklə enən aortada pulsatil axının olmamasını,transvers qöv-
sün ölçülərini və digər intrakardial anomaliyaları görmək
mümkündür.
Kardial kateterizasiya kompleks kardial anomaliyaların
aşkarlanmasında istifadə olunur. İntrakardial anatomiya, böyük
damarların morfologiyası, hemodinamik parametrlər və daha böyük
uşaqlarda kollateral damarların ölçüsü aydınlıqla müyyənləşə bilir.
Maqnit rezonans tomoqrafiya anadangəlmə ürək defektlərinin
non-invaziv olaraq görüntülənməsi və funksional dəyərlən-
dirilməsində günümüzdə daha çox populyarlıq qazanmaqdadır.
Bir yaşa qədər uşaqlarda yüksək hipertenziyada və ürək
çatışmazlığı əlamətləri olduqda cərrahi müdaxilə göstəriş hesab
olunur.Cərrahi əməliyyat üçün optimal yaş dövrü hipertenziyanın
gedişinin kafi olması şərti ilə 8-15 yaş arası hesab olunur.İndiki
zamanda aortanın dilatasiyasının aparılması sınaqdan keçirilir.30-50
89
yaş arasında hipertenziyanı korreksiya etmək üçün və sol mədəcikdə
yüklənməni azaltmaq məqsədi ilə cərrahiyyə əməliyyatı aparılır.
Xəstələrin əksəriyyətində aortanın koarktasiyası rezeksiya
edilir,uc-uca anastomoz qoyulur,nadir hallarda aortanın daralmış
seqmentinə protez qoyulur.Xəstənin yaşından asılı olaraq letallıq 0-
2%-ə qədər dəyişir.Aortanın koarktasiyası olan xəstələr müalicə
edilmədikləri təqdirdə orta ömür müddəti 32-40 il çəkir.
90
AORTA QÖVSÜ ŞAXƏLƏRİNİN
OKKLÜZİON XƏSTƏLİYİ
Ürək-damar sistemi xəstəliklərindən,onkoloji xəstəliklərdən
sonra baş-beyin xəstəliklərindən ölənlər 3-cü yeri tutur. Ölümə sə-
bəb, əsasən, işemik insult (xəstələrin üçdə ikisində braxiosefal arteri-
yaların ekstrakranial şöbələrdə zədələnməsi olur) inkişaf etməsidir.
Beyinin xroniki damar çatışmazlığının 75% hallarının səbəbi
aorta aterosklerozudur.Bu zaman braxiosefal arteriyaların patoloji
burulması müşahidə olunur,ekstravazal kompressiya və qeyri-
spesifik aorta arteriiti əmələ gəlir.Beyin qan dövranının pozulmasının
əsas mexanizmlərindən biri beyin damarlarının aterosklerotik pilək
parçaları ilə mikroemboliyasıdır,trombositlərin, eritrositlərin aqreqat-
larıdır. Prosesin lokalizasiyasına görə 1-ci yerdə yuxu arteriyasının
bifurkasiyasının zədələnməsi,sonra sol körpücükaltı arteriyanın,adsız
kötüyün və sol ümumi yuxu arteriyası kötüyünün zədələnməsidir.
Magistral arteriyaların stenozunun və ya okklüziyasının
lokalizasiyasından asılı olaraq simptomlar yaranır.Yuxu arteriyası
bifurkasiyasının stenozu üçün karotid hövzədə nevroloji pozğunluq
(əllərin,qolların ötüb keçən iflici, hemiparezi, ötüb keçən korluq,
afaziya ,dizartriya) xarakterdir.
Körpücükaltı arteriyanın okklüziyası zamanı onurğa arteriyası
boyunca retroqrad qan axınının əmələ gəlməsi vertebrobazilyar
çatışmazlığın əlamətidir.
Sorğu zamanı karotid və ya vertebro-bazilyar hövzənin
tranzitor işemiyasının simptomlarını (görmənin,nitqin,hərəkətin
pozulması) aktiv axtarmaq,boyun və körpücüküstü çuxurda sistolik
küyü aşkarlamaq üçün auskultasiyadan istifadə etmək lazımdır.
Palpasiya zamanı periferik arteriyalarda (gicgah,yuxu,bazu,
mil) nəbzin simmetrikliyinə fikir verilir.Bütün ətraflarda arterial
təzyiqi ölçmək vacibdir.
Dupleks skannerləşmə əsas müayinə metodu olub,yuxu
arteriyasının bifurkasiyasında piləklərin (homo və ya heterogen)
zədələnməsini vizual görməyə imkan verir,həmçinin arteriyada
qanaxınının həcmi haqqında məlumat verir.
91
Ultrasəs
doppleroqrafiya
kompression
sınaqla
yüksək
dəqiqliklə daxili və ya ümumi yuxu arteriyası hövzəsində stenozu və
ya okklüziyanı aşkarlamağa imkan verir.
Transkranial
doppleroqrafiya
intrakranial
qan
axınının
pozulmasını fiksasiya edir.
Baş beyinin komputer tomoqrafiyanın köməkliyi ilə,hətta
xəstələrdə kliniki əlamətlər olmadığı halda belə,baş beyində olan
kistanı aşkarlamaq mümkündür.
Nüvə-maqnit rezonans arteriyanın stenozunu və baş beyinin
vəziyyətini öyrənməyə imkan verir.
Aortanın arterioqrafiyası həmişə aparılmır: planlaşdırılmış
operativ əməliyyatlarda,xüsusilə aorta qövsü şaxələrinin çoxlu
zədələnməsində göstəriş sayılır.
Cərrahiyyə əməliyyatına göstərişləri aşağıdakıları hesab etmək
olar: arteriyanın stenozunun 80%-dən çox olması (hətta simptomsuz
gedişdə olarsa da), heterogen, yuxu arteriyası bifurkasiyasının
müxtəlif dərəcədə stenozlarında embol yaranması təhlükəsi ola bilən
piləklər, beyin-damar çatışmazlığının II-IV dərəcəsi zamanı, ver-
tebrobazilyar çatışmazlıqda oğurlama sindromu və ya onurğa arte-
riyası dəliyinin stenozu.
Cərrahi əməliyyatın variantları: ümumi anesteziya altında yuxu
arteriyası bifurkasiyasında stenozlaşan piləyin kənarlaşdırılması;
vertebro-bazilyar çatışmazlığı və yuxarı ətrafların işemiyasını aradan
götürmək üçün körpücükaltı arteriya hövzəsində qan axınını bərpa
etmək; aorta qövsü şaxələrinin çoxlu zədələnmələrində aorta karotid
- körpücükaltı şuntların qoyulması. Hazırda dəridən keçmək şərti ilə
braxiosefal kötük və körpücükaltı arteriyaların stenozunda dilatasiya
olunur.Çox hallarda cərrahiyyə əməliyyatları xüsusilə,kritik stenozlu
xəstələrdə,simptomsuz keçən və ya baş beyinin tranzitor işemi-
yasında konservativ müalicəyə nisbətən daha əhəmiyyətli hesab
olunur.
92
QARIN AORTASININ OKKLÜZİON XƏSTƏLİYİ
(LERİŞ SİNDROMU)
Qarın aortasının terminal şöbəsində və qalça arteriyasında çox
hallarda analoji olaraq bud-dizaltı seqment hissəsində proses ste-
nozlaşan və ya okklüziya edən formada lokallaşır. Arterial şəbəkədə
bir neçə blokların inkişafı aşağı ətraflarda ağır işemiyalara səbəb
olur,özünü dəyişən axsama şəklində göstərir, terminal fazada ayaq və
barmaqlarda yara və qanqrenalar inkişaf edir.
Okklüziya əmələ gəlməsində birinci yerdə ateroskleroz xəstə-
liyi durur. Postembolik okklüziya və qeyri-spesifik aortanın arteriiti
nadir hallarda olur. Kazuistik hallar aortanın həmin seqmentində
anadangəlmə hipoplaziya zamanı müşahidə edilir.Bir neçə blokların
inkişafı nəticəsində aşağı ətraflarda arterial təzyiq kəskin düşür.
Arterial təzyiqin 30- 40 mm c. süt. - na qədər düşməsi kritik hesab
olunur, belə ki,arteriola səviyyəsində perfuzion təzyiqin itməsi olur
və ağır hipoksiya inkişaf edir.
Birinci mərhələdə xəstə 1 km-dən artıq gəzərkən aşağı
ətraflarda yorğunluq hiss edir. Sonralar isə bir neçə addımdan sonra
yorğunluq hiss edir.Ağrıların nəinki nəli əzələlərdə,habelə bud, sarğı
əzələlərində də olması mümkündür.
93
Xəstəliyin təbii gedişi gecə ağrılarına da gətirib çıxarır və aşağı
ərtaflarda qanqrenoz dəyişikliklər inkişaf edir.Leriş sindromu üçün
triada xarakterikdir (aorta və qalça arteriyalarının zədələnməsi ilə
əlaqədar): dəyişən axsama,impotensiya,bud arteriyalarında nəbzin
itməsi və ya zəifləməsi.
Auskultasiya zamanı aorta bifurkasiyası üzərində və bud
arteriyası üzərində kobud sistolik küy eşidilir.Periferik arteriyalarda
pulsasiya zəifləyir və ya itir. Ayaq barmaqları ağarır və ya soyuq olur,
ağır işemiyalarda sianotikdir.Ultrasəs doppleroqrafiya aşağı ətraflarda
arterial təzyiqin aşağı olmasını və eyni zamanda mərkəzdən periferiyaya
qan axınının sürətinin zəif olduğunu göstərir. Ayaq arteriyalarının
spektri kollateral xarakterdə olur. Dupleks skannerləşmə daralmanı,
arteriyaların kalsinozunu, qan axınının həcminini və xətvari sürətinin
aşağı olduğunu göstərir. Aortaqrafiya dəyişən axsamada (200m-dən
aşağı) müalicənin qərarını vermək üçün göstərişdir.
Aorta və arteriyalarda cərrahiyyə əməliyyatına göstəriş: 200 m-
dən aşağı yeriş zamanı dəyişən axsama,sakitlikdə ağrıların olması və
ayaq barmaqlarının qanqrenası hesab olunur. Bifurkasion aorta-bud
şuntlama sintetik protez istifadəsi ilə yerinə yetirilir. Qalça arteriya-
sının stenozunda dəridən keçməklə dilatasiya aparılır. Endoprotezin
qoyulması mümükündür. Konservativ müalicə papiros çəkməkdən
imtina, reopoliqlükin infuziyası, angioprotektorlar,mikrosirkulyasi-
yanı yaxşılaşdıran dərmanlar, damargenəldici, dezaqreqantlar (pro-
dektin, arginin), asetilsalisilat turşusu 100mq, trental, teonikol, noş-
pa, andekalin təyin olunur. Yeni qrup prostoqlandinlərdən vazo-
prostan təyin olunur.
94
VİSSERAL QAN DÖVRANIN
XRONİKİ POZULMASI
Visseral qan dövranın xroniki pozulması bəzən “angina
abdominalis” termini kimi işlənir.Bağırsağın və qara ciyərin işemiya-
sının səbəbləri intra - və ekstravazal: ateroskleroz (çöz arteriyası,
yuxarı və aşağı müsariqə arteriyaları) və ya qeyri-spesifik arteriit,
çöz arteriyasının diafraqmanın oraqvari bağında daralması olur.
Qida qəbulundan (xüsusilə çoxlu və yağlı) sonra qarında
ağrıların olması xarakterdir.Ağrıların müddəti 2–2,5 saat çəkir. Ağrı
sindromu, xüsusilə üç arteriyadan ikisinin (çöz kötüyü və yuxarı
müsariqə arteriyası) zədələnməsi zamanı və ya 76% xəstələrdə çöz
kötüyünün zədələnməsində olur.
Bağırsağın disfunksiyası (motor,sekretor,absorbsion funksi-
yası) yuxarı və aşağı müsariqə arteriyaları hövzəsinin qan təchi-
zatının pozulması zamanı əmələ gəlir. Davamsız defekasiya tipikdir
(ishal və qəbislik növbələşir). Xəstə qısa müüddətdə kəskin arıqlayır.
Qarın aortasının auskultasiyasında epiqastral zonada sistolik
küy müəyyən edilir.
Rentgenoloji,qastroduodeno - və kolonoskopik müayinələrdədə
mədə-bağırsaq traktında kobud üzvi dəyişikliklər tapılmır.
Koproloji müayinədə çoxlu miqdarda selik,neytral yağ və həll
olmayan əzələ lifiəri aşkarlanır.Qanda disproteinemiya (albuminlərin
azalması və qlobulinlərin artması) olur.Son diaqnoz dupleks
skannerləşmə və ya angioqrafiya müayinəsi ilə qarın aortası və onun
şaxələrinin zədələnməsini aşkarlamaq üçün xüsusilə, 2 proyeksiyada
( yan proyeksiya daha vacibdir ) qoyulur.
Simptomatik maddələr (pəhriz, spazmolitiklər, ferment prepa-
ratları) təyin edilir. Magistral arteriyaların angioqrafik stenozunda cər-
rahiyyə əməliyyatı aparılır. Aşağıdakı əməliyyat növləri: protezləşmə,
endarterektomiya,çöz kökünün dekompressiyası həyata keçirilir.
Pasiyentlərin 90%-də cərrahiyyə əməliyyatlarının nəticələri yaxşıdır.
Proqnoz qeyri-qənaətbəxş olur,çox vaxt magistral arteriyaların
daralma zonasında kəskin tromboz baş verir və nəticədə mezenterial
keçməməzlik və bağırsaq qanqrenası əmələ gəlir.
95
AORTANIN MEDİONEKROZU
Aortanın medionekrozu zamanı damarda kollagenin, elastinin
dağılması baş verir, hüceyrə məhv olur və nəticədə seliyəbənzər
kütlə ilə dolmuş kista əmələ gəlir. Aortanın divarı bir bərabərdə
bütöv dairə üzrə bərkliyini itirir və gərilir,iyvari anevrizma yaranır.
Adətən,qalxan aorta və Valsalva sinusu zədələnir.Bu vəziyyət
aortanın annulyar ektaziyası adlanır.
Medionekroz ən çox Marfan sindromunda, Ehlers-Danlos IV
tip sindromunda, bəzən hamiləlikdə, arterial hipertoniyada, qazanıl-
ma ürək qüsurunda rast gəlinir.Anevrizma tədricən böyüyür, aortanın
cırılması və aorta çatışmazlığı kimi fəsadlar baş verə bilir.
Marfan sindromu ilə olan bütün xəstələrə aorta kökünün
ölçülməsi və aorta çatışmazlığını inkar etmək üçün,habelə,mitral
qapaq prolapsı və üçtaylı qapaq prolapsını müəyyənləşdirmək üçün
ExoKQ-ya aparılır.Döş aortasının anevrizmasında,xüsusilə aorta
kökünün genişlənməsi ilə gedən Marfan sindromunda uzun müddət
beta-adrenoblokatorların qəbulu məsləhətdir. Aortanın protezləş-
məsinə göstəriş- şikayətlər yaranarsa və ya aorta kökünün diametri 6
sm-dən böyük olarsa (Marfan sindromunda 5 sm-dən böyük olduqda)
aparılır.Əgər Marfan sindromu ilə olan hamilələrdə aorta kökünün
diametri 4sm-dən aşağı olarsa,beta-adrenoblokatorlar göstərişdir və
təkrari ExoKQ - ya aparılması lazımdır.
Enən arota anevrizmasının müalicəsi üçün stentlər işlədilməyə
başlanmışdır.
Dostları ilə paylaş: |