DƏrslik az ərbaycan Milli Konservatoriyasının

 
1 
AZƏRBAYCAN MİLLİ KONSERVATORİYASI 
 
 
Filologiya elml
əri namizədi, dosent 
Samir
ə Mir-Bağırzadə 
 
 
 
 
 
 
 
İNCƏSƏNƏT TARİXİ 
 
DƏRSLİK 
 
 
 
 
Az
ərbaycan Milli Konservatoriyasının 
İctimai elmlər kafedrasının iclasının 
q
ərarı əsasında çap olunur 
(19.10.2011 il, 
2 saylı protokolundan çıxarış) 
 
 
 
 
 
 
BAKI - 2012 
 

 
2 
Elmi redaktor:   Filologiya elml
əri namizədi,  
dosent Firudin Qurbansoy 
 
 
R
əyçilər:  
S
ənətşünaslıq elmləri doktoru,  
professor C
əmilə Həsənzadə, 
  
Filologiya elml
əri doktoru,  
Feyzullayeva Aida 
  
S
ənətşünaslıq namizədi  
M
əmmədəliyevə Turan 
 
Kulturologiya elml
əri namizədi  
K
ərimli Vügar 
 
  
 
Mir-
Bağırzadə S.A. İncəsənət tarixi. Dərslik. Bakı, MSA, 2012. 
 
T
əqdim olunan kitab dərslik kimi nəzərdə tutulub, burada incəsə-
n
ətin bütün növləri-təsviri incəsənət, dekorativ-tədbiqi incəsənəti, 
me
marlıq,  musiqi,  teatr,  kino  və  s.  qədim dövrlərdən bu günlərə 
q
ədər öz əksini tapıb. Dərslik illüstrasiyalarla tamamlanır və tövsiyə 
olunan 
ədəbiyyatla verilir. 
 
ISBN 978-9952-440-33-5 
 
 
 
© Samir
ə Mir-Bağırzadə, 2012 
 

 
3 
 
 
 
KİTABI ATAMA,  
AZƏRBAYCANIN GÖRKƏMLİ MEMARI,  
ALTAY 
SƏİD HÜSEYN OĞLU MİR-BAĞIROVIN  
XATİRƏSİNƏ HƏSR EDİRƏM 
 

 
4 
 

 
5 
İNCƏSƏNƏT TARİXİN FƏNNİN  
NÜMUNƏVİ MÖVZU PLANI 
I semestr 
№  Mövzular 
Mühazirə 
Seminar 
1 
İncəsənət. İncəsənətin növləri 
2 saat 
2 saat 
2 
Qədim dünya və Orta əsr təsviri 
incəsənəti. Ərəb xülafəti dövründə 
islam incəsənətinin tarixi  
 
 
2 saat 
 
3 
İntibah dövrün təsviri incəsənət tarixi 
2 saat 
 
4 
XVII-
XX əsr təsviri incəsənət tarixi  
2 saat 
2 saat 
5 
Qədim dövr və Orta əsrlər memarlıq 
tarixi 
 
2 saat 
 
6 
Ərəb xülafəti dövründə memarlıq. 
Məqrib memarlığı 
 
2 saat 
 
7 
XI-
XX əsr memarlıq tarixi 
2 saat 
2 saat 
8 
Dekorativ-
tətbiqi incəsənəti. Miniatür. 
Xəttatlıq. 
 
2 saat 
 
2 saat 
9 
Dekorativ-
tətbiqi incəsənəti. 
Keramika və şüşədən hazırlanan 
məmulatlar. Ağac və daş üzərində 
oyma. Divar rəsmləri  
 
 
 
2 saat 
 
10 
Dekorativ-
tətbiqi incəsənəti. 
Xalçaçılıq. 
 
2 saat 
 
2 saat 
11 
Qədim dünya və Orta əsr musiqi 
incəsənətinin tarixi. İntabah dövrünün 
musiqisi. İslam musiqisi incəsənəti. 
 
 
2 saat 
 
12 
XVII-
XX əsr musiqi tarixi 
2 saat 
2 saat 
13 
Üzeyir Hacıbəyli 
2 saat 
 
14 
Qara Qarayev 
2 saat 
2 saat 
15 
Opera və balet incəsənətinin tarixi 
2 saat 
2 saat 
16 
Teatr incəsənətinin tarixi. Teatrın 
növləri. 
 
2 saat 
 
17 
Xarici ölkələrin teatrı. 
2 saat 
 
18 
Azərbaycan teatrı  
2 saat 
2 saat 
19 
Kino incəsənətinin tarixi. Kino 
sintetik incəsənətinin növü kimi 
 
2 saat 
 
20 
Səssiz və səsli kino. Azərbaycan 
kinosu. 
 
2 saat 
 
2 saat 
 

 
6 
G
İRİŞ 
 
Az
ərbaycan  Respublikasının  müstəqilliyi  şəraitində  elmin, 
t
əhsilin və  mədəniyyətin yüksək səviyyədə  inkişafı  dövrün  əsas 
probleml
ərindəndir.  Elmin  inkişafı  kadrların  hazırlığından  asılıdır. 
D
ərsliyin  tərtibi bu nöqteyi-nəzərdən xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. 
«İncəsənət tarixi» fənni üzrə  tərtib olunan bu  dərslik  Azərbaycan 
Milli Konservatoriyasının «İctimai elmlər» kafedrasının Solo oxuma, 
musiqişünas, bəstəkar, dirijor, xalq çalğı alətləri, milli nəfəs və zərb 
al
ətləri ixtisasının bakalavr dərəcəsi üzrə təhsil alan tələbələri üçün 
n
əzərdə tutulmuşdur. Tədris planında fənn üçün 60 saat ayrılmışdır. 
Bunlardan 40 saat
ı  mühazirə, 20 saatı seminar dərsləri üçün müəy-
y
ənləşdirilmişdir.  
D
ərslik qədim dövrün incəsənəti tarixindən başlayaraq müasir 
dövr
ə qədər olan mövzuları əhatə edir. Burada memarlığın, təsviri in-
c
əsənətin, dekorativ tətbiqi sənətin, heykəltaraşlığın, musiqinin, ədə-
biy
yatın tarixi haqqında biliklərin öyrədilməsinə və tədrisinə yer ve-
ril
mişdir 
D
ərsliyin  hazırlanmasında  Azərbaycan və  rus dillərində  olan 
ədəbiyyatlardan istifadə olunmuşdur.  
 
F
ənnin məqsəd və vəzifələri. 
 
1. F
ənnin məqsədi: Tələbələri incəsənətin tarixi və bu sahədə 
görk
əmli şəxslərin nailiyyətləri ilə tanış etməkdir.  
F
ənnin əsas vəzifəsi: Dünya mədəniyyəti kontekstində incəsənə-
tin inkişafı haqqında təsəvvür sistemini formalaşdırmaqdan ibarətdir.  
2.  F
ənnin məzmununun səviyyəli mənimsənilməsinin 
t
ələbləri. 
F
ənnin öyrənilməsi nəticəsində  tələbəyə  Dünya incəsənətinin 
q
ədim dövrdən bu günkü günə  qədər tarixini, dünya incəsənətinin 
əsas abidələrini incəsənət, memarlıq və ədəbiyyatın nəzəri əsaslarını, 
inc
əsənətin  əsas  janrlarının,  istiqamətlərini, cərəyanlarını  və 

 
7 
üslublarını araşdırmaq, mədəniyyət və incəsənətə dini sosial-ictimai 
v
ə  iqtisadi proseslərin təsiri  haqqında  anlayış  yaratmaqdır.  İncəsə-
n
ətin tarixini ümumi bəşəriyyətin tarixi ilə  sıx,  qırılmaz,  mürəkkəb 
proses kimi 
əlaqələndirmək, müxtəlif xalqların incəsənətində ümumi 
tendensiyalarına aydınlıq gətirmək, incəsənət əsərlərini təşkil etmək, 
onların  bədii  üslublarını  və  məzmunlarını  izah  etməkdir.  Fənnin 
öyr
ənilməsi üçün növbəti: «Təsviri incəsənətin tarixi», «Memarlığın 
tarixi», «Dünya musiqisinin tarixi», «Dünya 
ədəbiyyatının tarixi» və 
«M
ədəniyyatşünaslıq» elmlərə əsaslanır.  
  
 
İNCƏSƏNƏT.  İNCƏSƏNƏTİN NÖVLƏRİ. 
 
İncəsənət  -  ictimai  süur  formalarından  biridir.  Bəşəriyyətin 
m
ənəvi mədəniyyətinin tərkib hissəsidir və praktik mənəvi qavrama-
nın spesifik növüdür. Gercəkliyin bədii əksi kimi görmə obrazlarında 
(t
əsviri incəsənət, memarlıq), səs obrazlarında (musiqi), sözdə (ədə-
biyyat),  h
əmçinin incəsənətin müəyyən növlərində  sintez ilə  (teatr, 
kino) mü
əyyən olunur.  
İncəsənətin növləri  məqsədə  uyğun  şəkildə  təsnifləşdirilmiş-
dir. 
İncəsənətin bir necə növləri onun maddi ehtiyaclarını təmin edir 
(s
ənətin bütün növləri, tibb, əkinçilik, mədəniyyət, gimnastika). 
B
ədii incəsənət isə  asudə  vaxt ücündür (musiqi,  rəqs,  poeziya). 
İncəsənətin bəzi növləri isə xüsusi bədii utilitar vəzifələri ilə bağlıdır. 
İncəsənət  əsərlərinin  yaradıcıları  rəssamlar kimi tədricən  üzə 
çıxmışlar.  Əvvəl  onların  fəaliyyəti müxtəlif  əşyaların  istehsalçıları-
nın əməyindən seçilmirdi. Məsələn: gildən hazırlanan qab vacib tə-
s
ərrüfat  əşyalarından  biri  idi  və  yarandığı  gündən o sənət  əsərinə 
dön
ərək, gözəllik təsəvvürü yaradır. 
 H
ər  bir  xalqın  öz  mədəniyyəti,  öz ayin sistemi var. Onlar 
ritual m
əbəd incəsənətinə və yaxud dünyəvi dinlər yaranandan sonra 
dini inc
əsənətə  çevrilirlər.  İncəsənət  əsərinin  yaranması  xüsusi 
prosesdir, onun yaradıcısı estetik qanunları bilməli, bədii vasitəyə və 

 
8 
texniki üsullara yiy
ələnməlidir. Bütün əsərlər biri-birindən seçilirlər, 
çünki ya
radıcı  öz  fantaziyasına  tabe  olur.  Amma incəsənət  əsərinin 
yaranması yaradıcılıq prosesidir, o müəyyən vaxtın qanunlarında və 
t
əsəvvürlərində  yaranır.  Ona  görə  incəsənət eststik funksiyalardan 
başqa tərbiyəedici, maarifləndirici, dərkedici funksiyasını daşıyır. 
İncəsənət  əsrlər  boyu  inkişaf  edib  və  dəyişib.  Antik  dövrdə 
inc
əsənətin üslub anlamı yaranır. Əşya ilə ətrafı əhatə olunmuş insanı 
v
əhdət birləşdirir  (monumental  memarlıqdan  və  heykəldən,  məişət 
əşyalarına, geyimə qədər). Həmin dövrdən incəsənət əsərlərinin yara-
dıcıları - heykəltaraşlar, rəssamlar, memarlar meydana gəlir.  
Orta 
əsrlərdə  vəziyyət getdikcə  dəyişir.  Bədii  üslubların 
monolitliyi qalmaqla,  inc
əsənət sənət  istehsalatı  prosesi  ilə  birləşir. 
İncəsənət əsəri qiymətli mala cevrilir. 
 
Yalnız İntibah dövründə yaranan incəsənət əsərləri insanın xü-
susi f
əaliyyət sahəsinə  cevrilir.  Poeziyada və  musiqidə  olduğu  kimi 
memarlıqda, heykəltaraşlıqda, rəngkarlıqda onlar azad rəssam olur. 
İncəsənətin xüsusiləşməsi  insanın  fəaliyyətində  müstəqil 
sah
əyə kecməsi demək idi. Bu onun növlərinin bölünməsinə gətirdi. 
M
əsələn: memarlıqdan heykəltəraşlıq və rəngarlığın cıxması dəzgəh 
formasının inkişafına səbəb oldu.  
XIX 
əsrdə  incəsənətin təkamül xarakteri  dəyişir,  müxtəlif 
istiqam
ətlər bir birini əvəz edir.  M  o d e r n  üslubu  memarlıqda, 
r
əngarlıqda, ədəbiyyatda və musiqidə yaranır.  
XX 
əsr ücün yeni bədii formaların axtarış prosesi mövcudlaşır. 
İncəsənətin yeni növləri və  formaları  –  fotomantaj, kollaj, tərtibat 
inc
əsənəti,  dizayn  yaranır.  Ənənəvi  bədii sənət  kütləvi mədəniyyət 
il
ə əvəz olunur.  
  
XÜLA
SƏ: 
İncəsənət  anlamı.  İncəsənət növünün təsnifatı.  İncəsənətin 
müxt
əlif növlərinin mahiyyəti və  özünəxas xüsusiyyətləri. Həyatda 
inc
əsənətin yeri. Ümumdünya tarixinin incəsənət tarixi ilə qarşılıqlı 
əlaqəsi. 

 
9 
QƏDİM DÜNYA VƏ ORTA ƏSR TƏSVİRİ İNCƏSƏNƏTİ.  
ƏRƏB XÜLAFƏTİ DÖVRÜNDƏ İSLAM  
İNCƏSƏNƏTİNİN TARİXİ. 
 
İbtidai-icma incəsənəti  insanı  əhatə  edən  dünya  haqqında  ilk 
t
əsəvvürü  əks  etdirmiş,onu  qorumuş,  bilikləri və  adətləri nəsildən 
n
əsilə ötürərək, insanların bir-biri ilə ünsiyyətini yaratmışdır 
M
ənəvi mədəniyyətdə ibtidai-icma dünya incəsənətində, əmək 
f
əaliyyətində olan ucu iti daş kimi mühüm, vacib rol oynayırdı
. 
 
Az
ərbaycanda Qobustan  qayalıqlarından (Baş  Qafkaz  sıra 
dağlarının çənub-şərq qutaracağında yerləşmişdir; bu qayalara yerli 
əhali “Böyükdaş”, “Kiçikdaş”, “Şonqardaş”, “Şıxqaya”, “Daşqış-
laq”  adı  vermişdir)  və  Abşeronun  Şüvəlan  qəsəbəsindən,  Ordubad 
yay
lıqlarından  və  Kəlbəcər  dağlarından  tapılmış  qaya təsvirləri bu 
rayonlarda  yayılmış  qədim  insanların  qoyub  getmiş  olduğu  dəyərli 
m
ədəniyyət və  incəsənət abidələridir.  Qaya təsvirlərinə  petroqlif 
deyilir.  Bu termin yunan dilind
ə  petros-daş,  qlif-oyma,  çızma 
sözl
ərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. 
 
 
 

 
10 
 
  
Q
ədim  sivilizasiyaların  incəsənəti bu cəmiyyətin  inkişaf 
s
əviyyəsini əks etdirirdi. 
Yunanlar  Misiri  Yeqipet 
(sirr)  adlandırırdılar,  Misirlilər öz 
ölk
ələrinə  Kemet(qara  torpaq)  adı  verirdilər. E.ə. III əsrdə  Misir 
kahini Manefon yunan dilind
ə “Misir tarixini” yazmış və burada bir 
nec
ə dövrləri: Qədim, Orta və Yeni hökümranlıqlarını əks etdirmiş-
dir. O, öz 
əsərində 31 fironlardan yazmışdır. (yunan sözü olan fara-o 
– misir (sözü) per-o - böyük ev - dem
əkdir, hökümdarları belə adlan-
d
ırırdı, firona - günəşin, tanrının oğlu deyirdilər). 
Misir dini q
ədim Misir incəsənətinin xüsusiyyətlərini müəy-
y
ənləşdirirdi: o, sirli canlı dünyaya – yox, ölü dünyaya yönəlmişdir. 
S
ərdabədə  olan incəsənət  əşyalarına  təkcə  baxmaq üçün  təyin 
olunmamışlar.  Onlar  xüsusi  sehirli  gücə  qadir  olaraq,  ölən  adamın 
yolunda o dünyaya keçm
ək üçün köməkçi vasitə idilər – yaradıcılar 
bel
ə  fikirləşirdilər. Misirlilərdə  rəssam sözü “Həyatı  yaradan” 
dem
əkdir. Uzun müddət Misir memarları, heykəltəraşları və rəssam-
ları cəmiyyətdə ən yüksək mövqe tuturdular. 
 

 
11 
 
Nefertiti 
 
Q
ədim Misir incəsənətində ilk dəfə klassik memarlıq formaları 
(piramida,  sütun), heyk
əltaraşlıqda  və  rəssamlıqda  yeni  növlər 
yaranmağa  başlamışdır.  Misirlilər müxtəlif  materialların  emal 
etm
əyini yüksək məharətlə yerinə yetirirdilər. 
 

 
12 
 
Nil çayında ov 
 
Ön 
ASİYA  (Şümer, Akkad, Babilistan, Assuriya)  incəsənəti 
IV-III minillikd
ə  yaranmış  və  bir necə  minilliyi  əhatə  etmişdir.  Bu 
ölk
ələrin incəsənəti  -  mürəkkəb və  sirlidir.  İnsanı  və  ya hadisəni 
t
əsvir edən üslublar və sujetlər, məkan və zaman təsvirləri o zaman 
tamamil
ə  başqa  idi.  Hər  hansı  təsvir süjet çərçivəsindən  çıxaraq, 
özünd
ə əlavə fikir daşıyırdı. 

 
13 
 
İştar darvazası 
 
Divar  yazısının  və  heykəlin hər  bir  personajı  abstrakt  anlam 
sistemind
ə yaranırdı (xeyir və şər, həyat və ölüm). Bunu təsvir etmək 
ücün usta r
əmzi dilə müraciət edirdi.  
R
əmz  ilə  təkcə  tanrılar  yox,  tarixi  hadisələr də  dolğun  idi. 
Bunlar  insanın  işlərinin  hesabatı  kimi  tanrıların  qabağında  anılırdı. 
Onların yazıları Mixi yazılar (klinopis) adlanırdı. 
Böyük reqionun Krit-Miken 
dünyası bir necə yüzilliklər boyu 
nümun
əvi rəsmi emalatxanası kimi qəbul edilirdi. Zəngin memarlıq 
abid
ələri  yaranırdı:  burada  divar  rəsmləri ilə  gözəl möhtəşəm 

 
14 
saraylar, müq
əddəs  bağlar  ilə  əhatəli  olunmuşlar;  incə  yazılmış 
vazalar,  mür
əkkəb dini məbədlər,  gözəl  işlənən atributlar buna 
misaldır. Bu dünya yazını bilirdi. Krit özündən sonra bu günə qədər 
açılmayan  “Xətli  yazı  A”  və  arxivlər “Xətli  yazı  B”  qoymuşdular, 
bunlar XX 
əsrdə İngiltərəli Çedvik və Ventris tərəfindən açılmışdır. 
Q
ədim Yunan  incəsənəti  Krit-Miken  kökləri  əsasında 
yaranmışdır. Yunan memarlığı, heykəltaraşlığı, fəlsəfəsi, dini və elmi 
başqa  xalqların  inkişafına,  xüsusən  Roma mədəniyyətinə  böyük 
t
əsir  etmişdir.  Roma  imperiyası  Britaniya  adalarından  Şimali 
Afrikaya, Türkiy
ədən İordaniyaya qədər yeri əhatə edirdi
. 
 
 
Afina-Akropol 
 
Q
ədim  Roma dünyaya əsl mədəniyyəti insanlara hədiyyə 
etmiş,  gözəl  planlaşdırılmış  şəhərləri,  yolları,  körpüləri, su kəmər-

 
15 
l
ərini,  kitabxanaları,  arxivləri və  sarayları  vermişdir.  Rəngarlıqda 
portret janrı inkişaf etmişdir. Romada gözəl ədalət məhkəmə sistemi 
yaranmışdır, bu sistemdən hal-hazıra qədər istifadə edilir. 
Orta 
əsrlər incəsənəti həm xristianlıqda, həm də islamda dini 
mövzuları əks etdirdi. 
Ərəb xülafəti VIII-XV əsrlərdə yaranıb və inkişaf edilib. Bu 
höküm
ətin islam prinsipləri  Qurani-Kərim  əsasında  qurulmuşdur. 
Müs
əlman incəsənəti bütün sahələrdə  Quranın  ayələri  həm 
memarlıqda,  həm  dekorativ-tətbiqi incəsənətdə,  həm kitab 
miniatürl
ərində  əks olunurdu Müqəddəs  yazını  əks etdirmək üçün 
x
əttatlıqdan istifadə olunur və təsnifləşirdi (kufi, nəsxi, reyxani, suls, 
tauki, muxakkak, rukai, nasta
liq yazıları var). 
 
 
Qurani-K
ərim 
 
XÜLASƏ: 
Q
ədim Misirin təsviri incəsənəti (Divar rəngarlığı, 
heyk
əltaraşlıq). Qədim ön Asiya təsviri incəsənəti, Şumer və Akkad 
inc
əsənəti. Babilistan incəsənəti. Assuriya incəsənəti. Əhəmənilər və 
Sasanil
ərin incəsənəti.  
Q
ədim Yunan incəsənəti. Qədim Roma incəsənəti. Bizans 
imperiyasının  incəsənəti.  İslam  incəsənəti. (Əməvilər, Abbasilərin, 
Fatimil
ər xülafətinin incəsənəti). 

 
16 
İNTİBAH DÖVRÜNÜN  
TƏSVİRİ İNCƏSƏNƏT TARİXİ 
  
İntibah dövrü hümanizm priтsipləri əsasında qurulmuşdur. Bu 
c
ərəyan XIV əsrdə İtaliyada yaranmış, sonralar XV əsrin II yarısında 
- XVI 
əsr boyu Avropa ölkələrində yayılmışdır. 
Humanizmd
ə  insan və  onun  yaratdığı  nemətlər yüksək 
qiym
ətləndirilirdi. Humanistlər elə  hesab edirdilər ki, hər bir insan 
şəxsiyyət  kimi  azad  inkişaf  etməlidir və  öz  bacarıqlarını  həyata 
keçirtm
əlidir.  Humanizmin  ideyaları  ən çox və  dolğun  incəsənətdə 
t
əsdiqini  tapmışdır.  Onun  əsas mövzusu -  mənəvi və  yaradıcılıq 
imkanları  olan  gözəl,  harmonik  inkişafda  olan  insandır.  Antik  dövr 
humanistl
əri  ruhlandırırdı  və  onlar ücün bilik, bədii  yaradıcılıq 
m
ənbəyi idi. Avropada Yeni dövr mədəniyyətinin  əsasını  İntibah 
inc
əsənəti qoymuşdur. 
İncəsənətin əsas növləri olan rəngarlıq, qrafika, heykəltəraşlıq 
v
ə  memarlıq  tamamilə  dəyişirdi.  Memarlıqda  yenidən təkmilləşmiş 
antik order sistemi t
əsdiq olunur. Yeni tipli ictimai binalar 
yaranmağa  başlayır.  Rəngarlıq  -  xətt və  hava  perspektivaları, 
anatomik bilikl
əri və insan bədəninin proporsiyaları ilə zənginləşirdi. 
İncəsənət  əsərlərinin  ənənəvi dini mövzularına,insanlığa  aid 
mövzular daxil edilirdi. Antik mifologiyaya, tarix
ə, mənzərəyə, 
portret
ə, məişət səhnələrinə  maraq  oyanırdı.  Memarlıq  binalarını 
göz
əlləşdirən monumental divar rəsmləri ilə bərabər şəkil və rəngli 
yağlı boyalarla rənkarlıq yarandı. 

 
17 
 
Sik
stin kapellası 
 
Ensiklopedik bilikl
ərə  malik  olan müsəlman  İntibahı  alimləri 
kimi Avropa İntibah dövrünün ustaları da memarlıqda, rəssamlıqda, 
heyk
əltəraşlıqda,  fəlsəfədə,  ədəbiyyatda öz məharətlərini 
göst
ərirdilər. (Mikelancelo -  rəssam, heykəltəraş,  memar; Leonardo 
da Vinçi-riyaziyatçi, fizik, memar, r
əssam idilər). 

 
18 
 
Leonardo da Vinçi-Cokonda 
 
 
Mikelancelo-Musa 

 
19 
Yaradıcı  şəxs və  ya  İntibah  dövrünün  şəxsi eyni məna 
daşıyırdı.  Mədəniyyətin  əsas mərkəzləri  əvvəl Florensiya, Siyena, 
sonralar is
ə  Paduya, Ferrara, Qenuya, Milan, cox sonralar  isə  XV 
əsrin  II  yarısında  varlı  tacir  şəhəri Venesiya idi. XVI əsrdə  İtaliya 
İntibahının paytaxtı Roma oldu.  
İtaliyada  gözəl madonnalar: Cotto,  Rafael Santi,  Tisian 
t
ərəfindən əsərlər təsvir olunmuşdur. 
 
 
Rafael-Madonna 
 
Göz
əl möhtəşəm binalar –  onlardan biri Santa Mariya del 
Fyore gümb
əzi - memar Filippo Brunelesko tərəfindən yarandı. 
Şimali  Avropa  incəsənəti (Niderland, Fransa, Almaniya) 
İtaliya İntibahı kəhkəşanında insanın yerini tamamilə başqa cür dərk 
edirdi.  İtaliya  İntibahında  insan  kəhkəşanın  mərkəzidir, onun 

 
20 
yaradıcılıq  imkanları  sərhədsizdir və  dünyaya təsiredicidir.  Şimali 
Avropa inc
əsənətində isə insan yaradanın yüksəlişi deyil, o hər şey 
bacaran yaradanın bu dünya ilə bərabər yaranan bir hissəsidir.
 
 
Şimali  Avropa rəssamlarından:  Niderlandlı:  Jan  Van  Eyk 
(portret), 
İeronim Bosx (“7 günahlar” süjet əsəri), Fransalı: Jan Fuke 
(
portret),  Almaniyalı:  Albrext Dürer  (qravür,  portret)  əsərlərini 
yaratmışlar. 
 
 
Jan Fuke-Henrix 7 portreti 

 
21 
 
Albrext Dürer 
 
İntibah  dövrünün incəsənəti təsviri incəsənətin,  memarlığın 
yeni inkişafina təkan verdi. 
 
XÜLASƏ: 
Protorenessans. Erk
ən  İntibah. Yüksək  İntibah. Son İntibah. 
Niderland, Fransa, Almaniya 
İntibah incəsənəti. 
 
  

 
22 
XVII-
XX ƏSR TƏSVİRİ İNCƏSƏNƏT TARİXİ 
 
XVII 
əsrdə avropalıların dünyagörüşləri və bilikləri genişlənir-
di. M
əşhur  coğrafi  kəşflər, Yerin öz oxu ətrafında  fırlanması, 
kainatın sonsuzluğu, yeni elmi-fəlsəfi təsəvvürlər haqqında baxışlar 
dünyanın böyüklüyü, mürəkkəbliyi fikrini doğururdu. 
XVII 
əsrin incəsənəti İntibah dövrünün ideyaları və ənənələri 
il
ə sıx bağlıdır.İntibah dövründən fərqlənərəq XVII əsrin ustaları bir 
janrda işləməyə başlayırlar.  
XVII 
əsrdə  İtaliyan  incəsənəti yeganə  deyildi.  Avropanın  bir 
sıra  ölkələrində  İtaliyan  məktəbindən geri qalmayan, özünəməxsus 
milli b
ədii məktəblər  yaranırdı.Vacib  prinsip  -  incəsənətin sintezi, 
y
əni incəsənətin cürbəcür növlərindən ifadəli vasitələri ilə vahid bir 
əsər yaratmaq idi. Saray və  məbəd  ansambllarında  memarlıq, 
r
əngkarlıq və dekorativ bəzək harmonik uyğunlaşırdı.  
H
ələ  İntibah  dövründə  şəhərləri daimi (düzgün) plan ilə 
layih
ələşdirirdilər. XVII əsrdə  böyük  şəhərlərdə  (Roma, Paris) 
meydanları və xaotik tikilən orta əsr küçələrin vahid birlikdə tikintisi 
aparılırdı.  
XVII 
əsrdə iki yeni üslub: barokko və klasisizm yarandı. Onlar 
b
ədii  yaradıcılığının  bütün növlərinə  ədəbiyyata,  musiqiyə,  teatra, 
memarlığa  və  təsviri incəsənətə  təsir göstərir.  Barokko  incəsənəti 
t
əmtəraqlı  (puflu),  ekzalta  olunmuş  obrazları  ilə  secilirdi,  ona 
kontraslıq, gərginlik, illuziyalıq və obrazların dinamikası məxsusdur 
(Covanni Lanfrank  (m
əbədlərin  freskaları),  Pyetro Berettini da 
Kortona). Barokkonun v
ətəni İtaliyadır. 

Kataloq: Kitab -> 2013
2013 -> Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz
2013 -> Yazılmış bir kitabın üstündə bir dəfə gözəl epiqraf oxudum: "Xatirələr faydalı olsun deyə səmimi ya zılmalı, gerçəkliyə tən gəlməlidir."
2013 -> TÜRKÜN (ilk) ruhaniyyat ocağI İnam atanin (Asif Atanın)
2013 -> Şəlalə Məhyəddin qızı
2013 -> Ярябов Рафиг Байрам оьлу
2013 -> Türkl ər Tarixi oçerkl
2013 -> DƏrs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin
2013 -> O. M. Sadiqov, Z. S. Musayev
2013 -> Hacı Əhməd-Cabir Hacı Ġsmayıl oğlu (Prof. Əhmədov Əhməd-Cabir Ġsmayıl oğlu) Əməkdar müəllim
2013 -> AQİL ƏLİyev ariF ŞƏKƏRƏLİyev