Elmи мяъмуяси
Correct understanding of division of
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Правильное понимание деления исламского мира на течения
- 2. ÇEVRE EĞİTİMİ
- 4. AZERBAYCAN’DA ÇEVRE EĞİTİMİ
|
Correct understanding of division of Islam followers into currents
Some Islam scientists consider that disintegration of Islamic world which previous civilizations faced is a fate as Prophet (s) said. By their opinion, though Moslems try to reach unity until doomsday, they will be in the form of various currents. But such perception isn’t a way- out. Other Islamic scientists still assume that division of Islam followers into several currents may be observed in certain periods of time, but it can’t last forever. Doctor Yusif al-Gardavi says: “From verses of Koran and religious legends (hadises) of the Prophet (s) again becomes obvious that disunity and schism of Islamic world into groups is neither an instruction not a will of Allah. In opposite case, requests of unanimity of verses and hadis for Moslems, joining behind imam’s back, prohibition of division into groups and of simultaneous ruling of two caliphs would be of no essence. If the disunity of followers is because of fate, why these verses order us to join and not to cleave into groups?! Isn’t it considered for nothing?” If the Moslems don’t follow the orders of Allah and of Its Prophet, this disaster may happen to them. So, the causes come by our fault, and the results are factors entailed by causes.
İslam ümmətinin bir neçə firqəyə bölünməsinin doğru anlamı 227
Правильное понимание деления исламского мира на течения
Некоторые исламские ученые считают, что раздробление исламского мира, постигшее цивилизации, существующие до него, является предписанием судьбы, как говорил Пророк (с). По их мнению, как бы ни трудились мусульмане до конца света и стремились к единству, они опять будут в составе различных течений. Однако такое восприятие не выход из ситуации. Другие исламские ученые же полагают, что разделение последователей ислама на несколько течений может встречаться в определенные промежутки времени, но постоянно так быть не может. Доктор Юсиф аль-Кардави говорит: «Из стихов Корана и хадисов Пророка (с) еще раз становится очевидным, что раздробление и деление исламского мира на группы является ни указанием, ни желанием Аллаха. В противном случае, требование единства стихов и хадисов для мусульман, объединения за спиной одного имама, оказания сопротивления против тех, кто хочет внести раскол в ряды последователей ислама, запрета деления на группы и одновременного правления двух халифов не имело бы смысла. Если разделение последователей на группы из-за предписания судьбы, почему эти аяты приказывают нам объединяться и не раздробляться на группы?! Разве это не считается напрасным?». Если мусульмане не соблюдают указания Аллаха и Его Пророка, эта беда может случиться с ними. Значит, причины наступают по нашей вине, а последствия – факторы, порождаемые причинами. Çevre sorunlarının önlenmesinde önemli bir faktör olarak çevre eğitimi 229
ÇEVRE SORUNLARININ ÖNLENMESİNDE ÖNEMLİ BİR FAKTÖR OLARAK ÇEVRE EĞİTİMİ
Fəlsəfə Elmləri Namizədi
ÖZET Bütün canlılar bir çevrede ve karşılıklı etkileşim içinde yaşarlar. İnsanların çevreleri ile sürekli mücadele halinde olmaları bazı çevre sorunlarına neden olmaktadır. Bu sorunların çözümünde bilinçli bireyler yetiştirme oldukça önemlidir. Bu da ancak etkili çevre eğitimi ile mümkün olabilir. Çevre eğitimi aynı zamanda çevre kalitesini ilgilendiren meseleler hakkında bir davranış biçiminin formüle edilmesini ve karar vererek uygulamaya konulmasını da gerektirir. Çevre eğitimi mümkün olduğu kadar çok birinci elden yaşantı üzerine kurulmuştur. Şöyle ki, geleneksel sınıfların sınırlarının dışına çıkma düşüncesi, çevre yaklaşımında iyice kökleşmiştir. İyi çevre eğitimi, öğrencileri daha geniş bir kavramaya yönelik olarak doğrudan algılama ve yaşantıların ötesine götürebilmelidir.
All the living creatures live in a mutual interaction with the environment. That human beings are within a struggle in the environment causes certain environmental problems. Having conscious individuals in solving such problems is of great importance. This, in fact, may be possible with an effective environmental education. Environmental education is based on as much first-hand experience as possible so that the idea of moving out of the confines of the traditional classroom is one well rooted in the environmental approach. Good environmental education, like any good education, must lead pupils and students out and on from their immediate perceptions and experience to a wider understanding.
Dr. Eyup ZENGİN 230
1. GİRİŞ Eğitim bireylerde davranış değişikliği oluşturma ve insanları geleceğe hazırlama işlevidir. Çevre eğitimi insanın biyofiziksel ve sosyal çevresiyle ilgili değerlerin, tutumların ve kavramların tanınması ve ayırdedilmesi diye tanımlanmaktadır. 1 Eğitim, hayat kalitesini iyileştirir, insanları güçlendirir, onları her türlü toplum ve çevre sorunlarını çözebilecek duruma getirir; hem resmi, hem de gizli müfredatta değerleri yayar. 2
daha tek yönlü faydalanmaya yönelinmiş ve kaynakların varlığı etkilenmiştir. 1970’li yıllardan sonra çevre sorunları tek tek ülkelerin sorunu olmaktan çıkmış uluslararası bir düzeye ulaşmıştır. Batıda ve gelişmiş ülkelerde 1970’li yıllardan sonra başlayan yaygın eğitimle geniş halk kitleleri doğanın korunmaması halinde ortaya çıkacak sorunların yaşamları için nasıl bir tehlike oluşturduğunun bilincine varmışlardır. 3
bağımsızlığını kazanmıştır. Hava, su ve toprak gibi çevresel değerlerin çeşitli nedenlerle kirlenmesi ile karşı karşıyadır. İşsizliğin yaygın olması, yeterli enerji sağlanamaması, yoksulluk ve Ermenistan ile olan çatışma nedeniyle işgal altında kalan topraklardan göç etmek zorunda kalan ve ülkenin çeşitli bölgelerinde (özellikle Başkent Bakü’de) yerleşen bir milyondan fazla insan, doğal ve yapay çevre üzerinde önemli düzeyde olumsuz baskıda bulunmak- tadır. Hızlı bir değişim yaşanan ülkede, çevre bilinci ve duyarlılığının geliştirilmesi önemli bir sorundur. Halkın bilinçaltında; Kalkınma veya çevre; önce İş/ ekmek parası sonra çevre ikilemi önemli bir yer tutmaktadır. Bütün sektörlerde olduğu gibi eğitim sektöründe de önemli problemler vardır. Devletin eğitime yeterli kaynak aktarmaması/aktaramaması, eğitim araç ve gereçlerinin eksikliği, eğitim görevlilerine ödenen ücretlerin düşüklüğü (genel olarak ülkede ücretlerin düşük olması önemli bir sosyal ve
1 DPT, “Çevre,” Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 1994, s. 129. 2 Nüfus ve Hayat Kalitesi Bağımsız Komisyonu, “Geleceğe Özen,” Türkiye Çevre Vakfı Yayını, Ankara-1997, s. 86. 3 DPT, “Çevre,” s. 130. Çevre sorunlarının önlenmesinde önemli bir faktör olarak çevre eğitimi 231
ekonomik problemdir), eğitimde çağdaş yöntemlere yeterince yer verilmemesi önemli sorunlar olarak belirtilmelidir. 4
2. ÇEVRE EĞİTİMİ Çevre eğitimi; toplumun tüm kesimlerinde çevre bilincinin geliştirilmesi, çevreye duyarlı, kalıcı ve olumlu davranış değişikliklerinin kazandırılması ve doğal, tarihi, kültürel, sosyo-estetik değerlerin korunması, aktif olarak katılımın sağlanması ve sorunların çözümünde görev alma olarak tanımlanabilir. 5
Kuzey Amerika Çevre Eğitimi Kurumunun 1992 Haziranında hazırladığı raporda aşağıdaki şekilde tanımlanmaktadır: “Çevre eğitimi, tabii veya insanlar tarafından inşa edilen çevreler hakkında duyarlı ve bilgili bir vatandaşlık anlayışını geliştirmeyi hedefleyen interdisipliner bir çalışma alanıdır. Çevre konusunda duyarlılık ve bilgi sahibi olma o şekilde gerçekleştirilmeli ki, sonuçta çevre problemlerini ve değer hükümlerindeki (çevre etiği) ihtilafları, çözmek için gerekli zihinsel altyapı kamu bilincinde oluşmalı ve yeni problemlerin ortaya çıkmasını da önlemelidir. Çevre eğitimi, ayrıca insanlarda sorgulama, problem çözme, karar verme becerilerini geliştirmeyi amaçlamalıdır. Böylece yüksek kalitede bir çevre oluşumunu hazırlayarak, yüksek kalitede bir hayat standardının gerçekleşmesini sağlamalıdır. 6
olarak kendini göstermiştir. Çevre eğitimi ilk kez 1970 yılından bu yana düzenlenmeye başlayan Dünya Günü’nde planlanmaya başlanmıştır. Çevre eğitimi dünyanın karşı karşıya bulunduğu sorunlardan haberdar olan, bu sorunlardan haberdar olan, bu sorunların nasıl çözüleceğini bilen ve buna gönüllü olan vatandaş yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Çevre eğitiminin esaslarını bilgilendirme, haberdar oluş ve ilgilenme oluşturmaktadır. 7
4 Zengin Eyüp, Kulaklıkaya, Musa, “Azerbaycan’da Çevre Sorunları ve Çevre Hukuku,” Uluslar arası Özel Hukuk Sempozyumu, Bakü, 2005, s. 422-435 5 Çevre Bakanlığı; Türkiye Çevre Atlası-2004, Ankara-2006, s. 453. 6 Uzunoğlu, Selim, “Çevre Eğitiminin Amaçları, Uğraşı Alanları ve Sorunları”, Ekoloji Çevre Dergisi, Ekim-Kasım-Aralık 1996, Sayı: 21, s. 7. 7 DPT, “Çevre,” s. 32. Dr. Eyup ZENGİN 232
İnsan ve çevre arasındaki etkileşimin vazgeçilmez nitelikte oluşu, çevre kavramının günümüzde kazandığı boyutlar, çevrenin ulusal düzeyde olduğu kadar uluslararası düzeyde de yeni yaklaşımlarla ele alınması gereğini ortaya çıkarmıştır. Çevrenin korunması ve geliştirilmesi konusunda geliştirilen çabaların amacı, insanların daha sağlıklı ve güvenli bir çevrede yaşamasıdır. Çünkü çevreye zarar veren de, çevreyi koruyan ve geliştiren de insandır. Çağdaş çevre bilinci, sağlıklı bir çevrede yaşamayı insanların temel haklarından biri olarak kabul etmektedir. 8
çevre hakları konusunda da bilinçlendirilmesi gerekir. Bu da ancak çevre için her seviyede ve her ortamda verilecek eğitim ve öğretim ile gerçekleşebilir. Kişinin çevresini koruyabilmek, temiz ve sağlıklı bir çevrede yaşama hakkını kullanabilmek için önce temiz ve sağlıklı bir çevrenin nasıl olduğunu bilmesi ve bunun sağlıklı olmayan bir çevre ile olan ilişkilerini, farklılıklarını inceleyebilme bilgi ve becerisine sahip olması gerekir. Bu kapsamda özgün eğitim sistemi içinde, çevre için eğitim programları ciddiyetle ve gerçekçi bir yaklaşımla ele alınmalı ve uygulanmalıdır. 9
senaryolarının üretildiği günümüzde, insanlığın daha sağlıklı çevrelerde yaşayabilmeleri için birtakım projeler ortaya koymakta ve önlemler almaya çalışmaktadır. Yapılan çalışmalar için ayrılan bütçeler astronomik rakamlar olmakla beraber, yapılanların başarılı olması için bireysel olarak insana büyük görevler düşmektedir. Öncelikle insana, çok küçük yaşlardan başlayarak, çevre bilinci kazandırılmalı ve sorumlu bireyler haline getirilmelidirler. Bu da, ancak etkili ve verimli bir eğitim, özellikle çevre eğitimi ile sağlanabilir. 10
öğretimde üzerinde daha fazla durulan bir konu haline gelmektedir. Ancak,
8 Çevre Bakanlığı; Türkiye Çevre Atlası-2004, s. 454 9 DPT, “Çevre,” s. 33. 10 Alım, Mehmet, “Avrupa Birliği Üyelik Sürecinde Türkiye’de Çevre Eğitimi ve İlköğretimde Çevre Eğitimi,” Kastamonu Eğitim Dergisi, Ekim 2006, Cilt 14, No:2, s. 599-616 Çevre sorunlarının önlenmesinde önemli bir faktör olarak çevre eğitimi 233
gelinen noktanın yeterli olduğundan söz etmek mümkün değildir. Çevre eğitimine yönelik üç yaklaşımdan söz edilmektedir. 11 Bunlar; 1. Çevre yönetimi ve kontrolü için eğitim: Bu yaklaşıma göre, çevre eğitimi fiziksel ve beşeri sistemler ile bu sistemlerin karşılıklı etkileşimlerinin algılanmasını ve öğrenilmesini teşvik eder. 2. Çevre bilinci ve yorumu için eğitim: Bu yaklaşım göre, çevre yoluyla eğitim öğrencilerin çeşitli beceriler kazanmalarını sağlar ve arazi gezileri vasıtasıyla öğrenmeye yönelik bir kaynak olarak eğitimin kullanıldığı ilgi ve uğraşları teşvik eder. 3. Sürdürülebilirlik için eğitim: Bu yaklaşıma göre çevre eğitimi, öğrencileri kendi davranışlarından sorumlu olmaya teşvik eden bir çevre etiği ve cesareti kazandıran, bilgiye dayalı konuların yer aldığı önceki iki yaklaşımın üstüne inşa edilmiştir. Türkiye’de çevre sorunları konulu çok sayıda yayın mevcut iken, çevre eğitimi alanında aynı şeyden bahsetmek mümkün değildir. Özellikle son yıllarda bir artış eğiliminden söz edilebilir. 12
çıkardığı bireysel ve toplumsal bir ihtiyaç haline gelmiştir. Çevre eğitiminin amacı toplumun tüm kesimlerini çevre konusunda bilinçlendirmek, bilgilendirmek, olumlu ve kalıcı davranış değişikliklerini kazandırmak ve bireylerin aktif katılımlarını sağlamaktır. Bu nedenle, çevre ile ilgili konularda aktif katılım sağlayacak, olumsuzluklara karşı tepki oluşturacak, bireysel çıkarların toplumsal çıkarlardan ayrı düşünülemeyeceği gerçeğini kavratacak bir eğitim yöntemi ve halkın katılımını amaçlayan eğitim sistemi, kitlelerin düşünme ve karar verme gücünü de geliştirecektir. Çevre eğitimi, yalnız bilgi vermek ve sorumluluk hissi oluşturmakla kalmamalı, insan davranışına da etki yapmalıdır. 13
öncelikle çevreye karşı bütünleştirici bir yaklaşım içinde sosyal meselelerin
11 Demirkaya, Hilmi, “Çevre Eğitiminin Türkiye’deki Coğrafya Programları İçerisindeki Yeri ve Çevre Eğitimine Yönelik Yeni Yaklaşımlar,” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2006, Cilt:16, sayı: 1, s. 207-222 12 Alım, Mehmet, “Avrupa Birliği Üyelik Sürecinde Türkiye’de Çevre Eğitimi ve İlköğretimde Çevre Eğitimi,” s. 599-616 13 Çevre Bakanlığı; Türkiye Çevre Atlası-2004 s. 455 Dr. Eyup ZENGİN 234
oluşturulması gerekmektedir. Bu noktadan çevre eğitimi, sosyal üretim ilişkilerini insan-doğa ilişkisi, insan ve tabiatın ortak menfaatleri gibi konuların zihinlerde şekillenmesini teşvik etmelidir. Çocuklar yarının çevre problemlerini çözme konusunda eğitilemez. Ancak gençlere çevreyle ilgili problemleri tanımlayabilecek, konuyla ilgili bilgi toplayabilecek ve bu bilgiler ışığında doğru kararlar vermesini ve çevre problemlerini çözmelerini sağlayacak zihinsel becerileri (düşünme, sağlıklı iletişim kurabilme, sorgulama, problem tanımlama ve çözümleme becerileri) geliştirmelerine yardımcı olunabilir. Bu başarıldığı zaman bu gezegenin sakinleri, ekolojik ve sosyolojik açıdan doğru, uygun kararlar üretebilmede ve aktif katılımla çevre problemlerini çözmede daha iyi bir konuma geleceklerdir. 14
3. TÜRKİYE’DE ÇEVRE EĞİTİMİ Türkiye’de bugün ortaya çıkan sorunların ana nedenlerinden birisi, bilgi edinme ve bilinçlenmede karşılaşılan eksikliklerdir. Bilinçlenmemiş ve eğitilmemiş bir toplum yaşadığı dünyayı kendinden sonra başkalarının da kullanacağını idrak edemez. Halbuki çevre, bize geçmişten bırakılan bir miras değil, korunması, geliştirilmesi ve gelecek nesillere en güzel şekilde devredilmesi gereken bir emanettir. 15
Türkiye’de eğitim düzeyinin düşük olması, kişilere sorunlarla ilgili ve çözüm yolları arama bilincinin kazandırılamaması nedeniyle, bugün toplumumuzun büyük bir kısmında çevrenin korunması ilgilenmeye değmeyen bir konu olarak algılanmaktadır. Oysa ki, günümüzde teknolojinin ilerlemesi ve iletişim organlarının hızla yayılması dünyada güç ve değer kavramlarını hızla değiştirmektedir. Dünyanın herhangi bir bölgesinde meydana gelen çevre sorunlarının tüm dünyayı da aynı derecede etkilediği dikkate alındığında, kamuoyunun bilgilendirilmesinde basılı, görsel medya kuruluşlarının rolünün ne kadar önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, ülkemizdeki medya kuruluşlarının programlarında, çevre konularına ağırlık vermesi ve kamuoyunun bilinçlendirilmesinde yol gösterici, aydınlatıcı olacak her türlü spot, drama, belgesel vs. gibi programların ağırlıklı olarak yer alması büyük
14 Uzunoğlu, Selim, “Çevre Eğitiminin Amaçları, Uğraşı Alanları ve Sorunları”, s. 8. 15 Çevre Bakanlığı; Türkiye Çevre Atlası-2004, s. 457 Çevre sorunlarının önlenmesinde önemli bir faktör olarak çevre eğitimi 235
önem taşımaktadır. Sağlıklı bir toplumun sağlıklı bir çevrede gelişebileceği ilkesinden hareketle, okul öncesi, ilk ve orta öğretim çağındaki çocukların çevre sorunlarını daha iyi anlamalarını, sosyo-ekonomik ve kültürel kalkınmanın sağlıklı bir çevre ile olan ilişkisini kavramalarını sağlamak, verilecek çevre eğitimi sayesinde gerçekleşecektir. Çevrenin öneminin günümüzde hızla artması nedeniyle çevre eğitiminin ana okullarından başlatılarak ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında da sistemli ve düzenli bir şekilde devam etmesi önemli sonuçlar kazandıracağı düşüncesiyle 14.10.1999 tarihinde Çevre Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında “Çevre Eğitimi Konularında Yapılacak Çalışmalara İlişkin İşbirliği Protokolü” imzalanarak yürürlüğe konulmuş ve protokol çerçevesinde; a. Okul öncesi ve ilköğretim çağındaki çocuklarda çevre bilincinin geliştirilmesi amacıyla uygulamalı çevre eğitimine ağırlık verilmesi, b. Ortaöğretim kurumlarında öğretmen ve öğrencilerde çevre bilincinin geliştirilmesi için çevre eğitimine yer verilmesi, c. Ortaöğretim kurumlarında Milli Eğitim Bakanlığınca uygun görülen programlarda Çevre Dersinin haftada bir saat olmak üzere zorunlu ders olarak ders programlarında yer alması, d. Mesleki Teknik Eğitim Programlarında olduğu gibi Çıraklık Eğitim Programlarında da çevre konularına yer verilmesi, e. Ülke genelinde tüm öğretmen ve öğrencilerin çevre konusunda bilgilendirilmelerinin sağlanması amacıyla çevre eğitimine yönelik hizmet içi eğitim kurslarının düzenlenmesi konularında çalışmalar başlatılmıştır. Ayrıca 2003-2004 Öğretim Yılı Uygulamalı Çevre Eğitimi Pilot Projesi hazırlanarak 09.12.2003 tarihinde tanıtım toplantısı gerçekleştirilmiştir. Genç bir nüfusa sahip olan ülkemizde bugün okul öncesi eğitimde sistemli bir çevre eğitiminden bahsetmek mümkün değildir. Bunun nedeni ise, çocuğun yetişmesinde önemli faktör olan ebeveynler ile eğitimcilerin çevre konusunda yeterli eğitilememesi, ciddi bir kaynak eksikliği ile iletişim ve koordinasyon sorunları olarak gösterilebilir. Kamuoyunda çevre bilincinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amacıyla ulusal ve bölgesel bazda çevrenin korunması, bozulan çevre değerlerinin yeniden kazandırılması, doğal kaynakların rasyonel kullanımı ve çevre kirliliğinin önlenmesi konularında halkın katılımını sağlamak için
Dr. Eyup ZENGİN 236
kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimler ve basın yayın kuruluşları ile işbirliği sağlamak ve ortak çalışmalar yapılması kaçınılmazdır.
Çevreyle ilgili olarak, tüm bireylerin hak ve görevleri bakımından çok büyük önemi olan çevre bilincinin ve duyarlılığın geliştirilmesi için, çevre eğitiminin çok ciddi bir şekilde ele alınıp uygulanması gerekmektedir. 16
çevre konusunda bilgi sahibi olması gerekmektedir. Devlet Ekoloji ve Doğadan Yararlanmaya Gözetim Komitesi, açıklık ve halkın bilgi sahibi olması politikasını gerçekleştirmek için bir program hazırlamıştır. Bu amaçla Komite, belgesel filmler hazırlamakta, Azerbaycan’ın çevre sorunlarına ışık tutan basın organlarına mali yardım yapmakta, radyo ve televizyonda önemli çevre sorunlarının tartışılmasına olanak sağlamaktadır. 17
yararlanılması konusunda halkın bilgilendirilmesi amacıyla eğitim programları hazırlanmaktadır. Hazırlanan program iki bölümden oluşmaktadır. 1- Teorik bölüm, 2- Pratik bölüm. Okul öncesi çevre eğitimi küçük gruplardan başlamakta ve “doğa ile tanışma”, “faydalı hayvan ve bitkiler” vb. konulara yer vermektedir. Bu eğitim çocuklarda bitki ve hayvan topluluklarına karşı olumlu tutum oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu döneme ilişkin eğitim, çocuğun kolayca anlayabileceği bir şekilde oluşturulmalıdır. Bunun için çeşitli oyunlardan yararlanılmaktadır. Azerbaycan’da eğitim reformu çevre eğitimini de etkilemiştir. Günümüzde çevre eğitimi üç şekilde verilmektedir. A-Eğitim sisteminde mevcut olan tüm derslerde doğayı koruma yöntemlerine yer verilmesi B-Çevrenin korunması ve doğadan verimli bir şekilde yararlanılması konusunda profesyonel hazırlık yapılması
16 Çevre Bakanlığı; Türkiye Çevre Atlası-2004, s. 462 17 Zengin Eyüp, Kulaklıkaya, Musa, “Azerbaycan’da Çevre Sorunları ve Çevre Hukuku,” s. 422-435
Çevre sorunlarının önlenmesinde önemli bir faktör olarak çevre eğitimi 237
C- Öğrencilerin bilimsel araştırma ve sosyal aktivitelerle doğayı koruma eylemlerine katılması. Azerbaycan’da son yıllarda Çevre eğitimi üniversitelerin çeşitli fakültelerinin müfredatına alınmaya başlamıştır. Bakü Devlet Üniversitesi’ni Coğrafya ve Kimya Fakültelerinde “Tabiatın Muhafazası,” Biyoloji Fakültesinde ise “Ekolojnin Esasları” dersleri verilmektedir. Lenkeran Devlet Üniversitesi’nde ve Azerbaycan Teknik Üniversitesi’nde “Ekoloji ve Tabiattan İstifade,” konusunda uzmanlar yetiştirilmektedir. Kend Teserüfatı Akademisi’nde, “Kend Teserrüfatı Ekolojisi,” Azerbaycan Tıp Üniversitesi’nde “İnsan Ekolojisi,” Bakü Devlet Üniversitesinin Hukuk Fakültesinde ve Özel Üniversitelerin Hukuk Fakültelerinde “Ekoloji Hukuku” dersleri verilmektedir. Qafqaz Üniversitesinin bütün fakülte ve bölümlerinde, “Çevre Sorunları,” Çevre ve Ekoloji,” Çevre Hukuku,” gibi dersler verilmektedir. 18
Azerbaycan halk kültürüne dayanmaktır. Azerbaycan halk kültüründe çevre eğitimine ilişkin genel konular, temel olarak ekmeğe ve diğer yiyecek ürünlerine saygı, suyu israf etmemek, toprağın değerini bilmek, hayvanlara özenli davranmak, yeşillikleri korumak, havayı, toprağı, suyu kirletenlerle mücadele etmek, yaşanılan evleri temiz ve düzenli tutmak vb. dir. Bu düşüncelerin öğrenilmesi ve eğitim sürecinde kullanılması gerekmektedir. Çevre eğitimi programlarının düzenlenmesinde toplumların bilinçlendi- rilmesi, tavır ve davranışlarının değiştirilmesi esası kabul edilmektedir. Doğaya, insana, yaşam kalitesinin gereklerine saygıyı ve yeni bir çevre ahlakının oluşmasını araştırır. 19
Yüklə 3,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|