Ərbaycan Respublikası m ədəniyyət və Turizm Nazirliyi e lçin Hüseynbəyli



Yüklə 356,62 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix04.01.2017
ölçüsü356,62 Kb.
#4509

 

Az

ərbaycan Respublikası  

M

ədəniyyət və Turizm Nazirliyi 

 

 



E

lçin Hüseynbəyli 

 



ŞİMALLI GƏLİN” 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Bakı – Müt



ərcim – 2010

 



 

 

Елчин Щцсейнбяйли (ядяби тяхяллцсц: Гарачуха) 



йазычы-драматург, публисист 

 

1961-жи  ил  декабрын  23-дя  Жябрайылда  доьулуб.  1989-жу  илдя 



М.В.Ломоносов  адына  МДУ-нун  ъурналистика  факцлтясини 

фярглянмя  диплому  иля  битириб.  Азярбайжан  Йазычылар  Бирлийи 

Катиблийинин  цзвц,  "Улдуз"  ъурналынын  баш  редактору  вя  Тцрк 

Дцнйасы Ядябиййат Дярэиляри Конгресинин баш катибидир. 

Азярбайжан  Мядяниййят  вя  Туризм  Назирлийиндя  драм 

ясярляринин  алгы-сатгысы  цзря  Дювлят  Комиссийасынын  цзвцдцр. 

Цмумдцнйа Азярбайжанлылары гурултайларынын нцмайяндясидир. 

2000-жи  илдя  Истедадлы  эянж  йазар  кими  Президент  тягацдцня 

лайиг эюрцлцб. 

Ядябиййат  цзря  ян  нцфузлу  юдцллярин,  о  жцмлядян  Йусиф 

Сямядоьлу  адына  ян  йахшы  няср  ясяри,  «Щумай»  Милли 

мцкафатынын вя «Гызыл кялмя»нин сащибидир. 

"Рягс едян оьлан", "Балыг адам", «Тут аьажы бойунжа», "Ики 

няфяр  цчцн  ойун",  "Жянаб  XXI  яср",  "Йовшан  гаьайылар"  «Он 

цчцнжц щявари - 141-жи Дон Ъуан», «Шащ Аббас», «Метро вадиси» 

китабларынын,  алты  романын,  йцзя  гядяр  щекайянин,  ессенин  вя 

публисистик мягалянин мцяллифидир. 

Мяшщур  рус  йазычысы  Андрей  Платоновун  щекайяляринин 

тяржцмячисидир.  Ясярляри  инэилис,  рус,  эцржц,  франсыз,  полйак, 

украйна,  алман,  корейа,  фарс  дилляриндя  дярж  едилиб,  Тцркийя, 

юзбяк, гырьыз тцркжясиня уйьунлашдырылыб. 

Русийанын  популйар  «Друъба  народов»  дярэиси  2009-жу  илин 

биринжи сайында Елчин Щцсейнбяйлинин «Балыг адам» романыны дярж 

едиб.  «Литературнайа  газета»  вя  «Литературный  незнакомес» 

ъурналы  да  2009-жу  илдя  онун  йарадыжылыьына  эениш  йер  айырыб. 

Доггуз пйеси юлкя театрларында ойнанылыб.  

Евлидир, ики ювлады вар. Сийаси мянсубиййяти йохдур. 

 



 

 

 



 

 

 



Шималлы эялин 

 

 



Мян дурдуьум йердя йох, эетдийим йердя ишя дцш-

дцм.  Аз  эетдим,  цз  эетдим,  дяря-тяпя  дцз  эетдим, 

йабайнан  довьа  ишдим,  милчяк  миндим  чай  кечдим, 

сапанд атдым гуш вурдум, кямянд атдым йал ашдым, сал 

гайайа  дырмашдым...  Бащо,  алпинистлийим  йеня  дя  тутду, 

дейясян... 

Гой  тязядян  башлайым.  Демяли,  биз  икимиз  –  мян 

вя  чантам  шад-хцррям  йола  дцзялиб  эетдик  Шимал 

гоншумуз  эиля.  Бизи,  йяни  мяни  вя  пярсянэими  бу 

щекайядя  анжаг  сябяб  ролу  ойнайажаг  N  шящяриня  (о 

шящярин адын билмяк сизинчцн мараглы олмадыьына эюря, 

бу  щекайядя  онун  адына  раст  эялмяйяжяксиниз), 

дейясян, мал щякимляринин (сизин дилдя буна "ветеринар" 

дейирляр)  тядбириня  чаьырмышдылар.  Щансы  тядбиря 

чаьырылдыьымы  дягигляшдирмяк  цчцн  эяряк  мяня  эялян 

дявятнамяляри  ахтарыб  тапам,  анжаг  бу,  еля  дя  важиб 

дейил, щям дя ки, буна ня сизин, ня дя мяним щювсялям 

чатар.  Яминям  ки,  ясил  азярбайжанлы  кими  сизи  мяним 

 



башыма  эялянляр  марагландырыр  вя  инди  онлары  сизя 

данышажам. 

Мятлябя  кечмяздян  яввял  сямими-гялбдян  дейим 

ки, мал щякими олмаьыма жамышымыз сябяб олмушду. Мян 

ушаг  оланда  Миркишидян  алдыьымыз,  бир  нахыра  дяйян  жа-

мышымыз  бярк  хястялянмишди,  гарны  эедирди  вя  еля  гарны 

эедя-эедя  дя  дцнйасыны  дяйишди.  Юляндя  йазыьын 

эюзляриндя  йаш  эилялянмишди.  Гарын  аьрысы  мясялясиндя 

жамышымызла баьрыбадаш олдуьумдан онун няляр чякдийин 

мян  аралыдан  дуйурдум.  Бизимкилярин  вежиня  дя  дейилди. 

Эюрцнцр,  онларын  гарны  щеч  заман  аьрымамышды. 

Аьрымышдыса  да,  мян  онларын  саатларла  айаг  йолунда 

галмаларынын  шащиди  олмамышдым.  Олса-олса  бу  аьрыйа 

няням  бяляд  ола  билярди.  О  да,  щярдян  чюля  чыха 

билмядийиндян шикайятлянирди. Мян дя евдякилярин ажыьына 

адам  йох,  мал  щякими  олмаьа  гярар  вердим  вя  район 

мяркязиндяки  техникумда  ики  ил  охуйуб,  няням  демиш 

падшащлара  лайиг  диплом  алдым  вя  даш  гялбли  олмаьым 

барядя дейилян бцтцн фикирляри алт-цст елядим. 

Арамызда щеч бир сирр галмамасы цчцн "Даш гялбли" 

мясялясиня айдынлыг эятирмяк важибди. Сизя изащат верим 

ки,  мян  ушаг  вахты  гоншуларын  тойугларынын  гылчасыны  гыр-

магда мащир овчу кими ад чыхармышдым. Гонум-гоншу-

лар буну тойуглара антищуманист мцнасибят кими гиймят-

ляндирирдиляр. Яслиндя мян нянямин арзуларыны йериня йети-

рирдим. Чцнки няням бостанымыза кечян гоншу тойугла-

рына щямишя даш атыб, онларын гылчаларынын гырылмасыны арзу-

лайырды.  Чцнки  атдыьы  даш  щеч  заман  онлара  дяймирди. 

 



Бяндянизин атдыьы дашлар ися сярраст иди вя мцкафатланды-

рылмаг  явязиня  гоншуларла  нювбяти  галмагала  сябяб 

олурду.  Ялбяття,  бунлар  щамысы  кечмишдя  галыб  вя  мян 

щаггымдакы  фикирлярин  йанлыш  олдуьун  чохдандан  сцбут 

елямишям.  Она  эюря  дя  щекайямин  мелодрама 

щиссясиня кечяк. 

Щяр  шей  яввялдян  йахшы  эедирди.  Тяййаряйя  билет 

алмаьым  да,  минмяйим  дя,  шящяря  чатмаьым  да. 

Марагсыз  йерляри  бурахмаг  цчцн  гысажа  ярз  еляйим  ки, 

Ветеринарлар  клубунда  мяня  ики  метрлик  бир  вярягя 

вердиляр. 

Щямин 


вярягядя 

тядбирин 

кечириляжяйи 

гясябянин  маршруту  жызылмышды.  Ордан  чыхандан 

тяхминян  йарым  саат  сонра  шящярятрафы  електрик 

гатарларына  эедян  стансийадайдым.  Перронда  дуруб 

електричканы  эюзлямяйя  башладым.  Гатарларын  Буйнуз 

гясябясиня (тядбирин кечирилдийи йери шималлы гоншуларымыз 

бу жцр адландырырдылар) эедиб-эетмядийини сорушдум. Ан-

жаг  щеч  ким  мяня  жаваб  вермяди.  Мян  бир  дя  соруш-

дум. Нящайят ки, бир гядяр аралыда дайанмыш адамлары 

эюстярдиляр.  Онларын  йанына  эялдим.  Електричканын  о 

харабайа  эедиб-эетмядийини  сорушдум.  Йеня  дя  щеч 

ким жаваб вермяди. Жаваб вермяди няди е, мяни адам 

йериня  гоймадылар.  Сорушдуьум  адамлар  далларыны 

мяня чевирдиляр. Наьды зянн елядим ки, гатар эюзлямяк 

бахымындан  мянимля  ейни  статуслу  адамлар  сачымын 

гаралыьына  эюря  мяни  саймырлар.  Она  эюря  дя 

юзцнцсевмя  инстинктлярим  габарды  вя  аьзымдан  чыханы 

онлара  дедим.  Дедикляримин  тяфсилатыны  данышмаьа 

 



щявясим  йохду.  Анжаг  "мян  щякимям  вя  сизин  кими 

сарыбаш гойунлара о гядяр бахмышам ки..." чох гиймятли 

ифадяни сизя демяйя дяйяр. Щяким сюзцнц мян хцсуси 

пафосла дедим вя ялимдяки чантаны фырладыб йеря чырпмаг 

истийирдим ки, гожа бир гадын чантамы йох, щирсими эюйдя 

тутду  вя  "жаван  оьлан,  ясябиляшмяйин.  Ясябляриниз 

гожаланда  лазым  олажаг",  -  деди,  -  "сиз  дейян  еля  о 

харабайа эедир".  

Мян  Щажылейляк  кими  мяьруржасына  вагона  галх-

дым.  (Ифадяйя  фикир  вердинизми-  "Щажылейляк".  Сонра  да 

дейирляр  ки,  мяним  щекайяляримдя  образлы  ифадя 

чатышмыр).  "Бура  бошдур?"  -  сорушдум.  Йеня  дя  жаваб 

эялмяди. Мян дя ажыгла жаваб эюзлямядян отурдум. Бир 

дя  ахы  няйя  эюря  ижазя  алмалыйдым  е.  Йер  дядясиннян 

галыб?  Йохса  гатары  дядяси  ижад  еляйиб?  Бунлары 

фикирляшя-фикирляшя  бюйрцмдя  отурана  да  фикир  вердим. 

Жаван бир гадыныйды. Яслиндя мян онун жаван олмаьыны 

лап  сонра  гатардан  туллананда  эюрдцм.  Чцнки  алт 

кюйняйи гырчынлыйды вя щямин гырчынлы кюйняйи анжаг жаван 

ханымлар  эейинирдиляр.  Йанында  да  балажа  оьлан  ушаьы 

вармыш. Мян буна фикир вермямишдим, еля она эюря дя 

сонрадан диггятсизлийимин алтыны чякдим. Щямишя белядир 

дя,  эяряк  ушаглара  хцсуси  диггят  йетирясян,  илк 

бахышдан онларла дост оласан. Йохса ки... 

Щяляликся  отуруб  чюля  бахырдым.  Ня  щаггындаса 

фикирляширдим. Ня фикирляшдийим еля дя важиб дейил. Мцрэц-

лямяк  кими  ширин,  гайьысыз  вя  важиб  бир  просеся  гядям 

гоймаг истяйирдим ки, няйся бюйрцмц гыздырды. Щямин о 

 



гадынын  бюйрцндя  отуран  балажа  эядяжик  йанымда 

дуруб,  щяъямятин,  щяъямят  дя  йох  е,  щяъямят 

кяндчимиз  Залханын  Имралыда  эюрдцйцдц,  олса-олса 

барама  гурдуна  охшуйан  балажа  иланжыьын  ялиндя  тутуб 

архайын-архайын  ижтимаи  йердя  гадаьан  олунмуш  ишля 

мяшьул  иди,  сизин  дилдя  десяк,  цстцмя  дызгырдырды.  Мян 

гышгырыб,  айаьа  галхдым.  Бу  биабырчылыьа  эюря  онун 

анасыны о ки, вар сюйдцм. Анасы "сян аллащ баьышлайын" 

дейя  дил  гяфяся  гоймурду.  Бюйцрдякиляр  эцлцшцрдц. 

Онларын  бу  эцлцшцня  ушаьын  анасы  да  гошулду.  Мян 

щирсимдян  кюйняйими  чыхарыб  суйуну,  диггят:  цфунятли 

суйуну  гадынын  цстцня  сыхдым.  Гадын,  дейясян,  буну 

эюзлямирди.  О  да  гышгырыб  айаьа  галхды.  "Тярбийясиз"- 

деди.  Дедим  тярбийясиз  юзцнсян,  дядянди,  пишийинизди. 

Байагдан  пишийинин  тярбийясиндян  жамаата  данышыб 

башымы хараб еляйир. Инди зылга бир оьлуна юйцд дя веря 

билмир.  Гадын  деди  ки,  мян,  эуйа  гялбсиз  адамам  вя 

мяним  кими  дашцрякли  мяхлуг  эюрмцйцб,  эуйа  ки, 

мяним цстцмц батыран о абырсыз эядяжик ушагды вя щяр 

шейя  фикир  вермяк  лазым  дейил.  Дедим  сиз  билирсиз  мян 

кимям?!  Жаваб  эюзлямядян  вя  инандырыжы  эюрцкмяк 

цчцн  "патсиентим"  олмуш  гузу  иля  чякдирдийим  шяклими 

вя  ъурналда  дярж  олунмуш  "Щейванларын  досту" 

мягалясини  онларын  эюзцня  сохдум.  "Мяням  даш 

црякли!?" - баьырдым. Ясябдян башымын дамарлары шишди. 

Анжаг  эцлцмсяйян  шяклимя  бахан  кими  сакитляшдим. 

Нежя  дя  хошбяхт  идим.  Гузу  да  мянимля  бирликдя 

эцлцрдц вя юзжийязимя охшайырды. 

 



Мян  даш  црякли  олмамаьымы  Русийанын  ортасында 

да  сцбут  елямишдим.  Сюзсцз  ки,  гадын  мяним  бу 

сюзляримин вя шяклимин габаьында яриди. Явязиндя деди 

ки,  мян  ясябиляшмяйим,  Вовочканын  хасиййяти  белядир, 

мяним  йанымда  бир  киши  эюрян  кими  онун  цстцня...  о 

мясяля. Дедим ня "о мясяля". Щяр шейин юз ады вар вя 

ону  демяк  лазымды.  Тябии  ки,  мян  щяким  идим  вя 

Щиппократ  андына  садиг  галдыьыма  эюря  сакитляшдим, 

байаг 

перрондакы 



гадынын 

ясябиляшмямяк 

тювсиййяляриня  ямял  елядим.  Мян  билляни  бизим 

техникумда  Щиппократа  ясябиляшмямяйя  эюря  анд 

ичирдиляр.  Чцнки  мян  ясябиляшян  кими  мцяллимляр  мяня 

Щиппократ андыны хатырладырдылар. Щятта бу беля дейилдися 

дя,  щямин  мягамда  Щиппократы  хатырламаг  важибийди. 

Бу барядя фикирляря баш вурмаг истийирдим ки, гадынын жин-

эилтили сяси лап гулаьымын дибиндя сяслянди. Бу дяфя онун 

сяси  чох  щялим  вя  йумшаг  иди.  Гадын  мяни  баша  салды 

ки,  тядбирин  кечирилдийи  йер  онларын  евляриня  йахындыр  вя 

мяни  евляриня  апарыб  палтарымы  йуйа  биляр.  Деди  ки, 

тяяжжцблянмийим. Чцнки евдя бир анасыды, бир дя Вовка. 

- Бяс яриниз? 

- Ярим йохду, - деди. 

- Нежя йяни йохду, бяс бу ушаьын атасы кимди? 

- Онун атасы йохду. - Гадын бу сюзц еля деди ки, 

еля бил яри олмаг айыб шейди. 

- Нежя йяни йохду, бяс бу, эюйдян дцшцб? – Мян 

бу  сюзляри  щямин  эядяжийин  бюйрцня  дцртмяляйя-

дцртмяляйя дедим. 

 



-  Бяли,  -деди,  -  эюйдян  дцшмяся  дя  йердян  чыхыб. 

Биз ону йолдан тапмышыг. 

Сонра  Вера  (гадынын  ады  беляймиш)  деди  ки,  мян 

онун  тяклифийля  разылашсам,  йахшы  олар.  Пешман 

олмарам.  Анжаг  мян  пешман  олдум.  Ялбяття,  бу 

щадися  баш  веряня  гядяр,  йяни  мян  пешман  олана 

гядяр щяр шей йахшы эетди. 

Биз Верайла  евя эялдик. Евя  эялмямишдян  габаг 

Вера гатарын "стопкран"ыны гырды вя мяни мяжбур еляди ки, 

вагоннан  йеря  атылым.  Ону  да  беля  изащ  еляди  ки,  бур-

дан гясябяйя йол кясядир. Мян тябии ки, щяйатым цчцн 

беля рисклярдян бойун гачырдым вя айаьымы диряйиб да-

йандым.  Вера  Вовкайла  ашаьы  дцшдц.  Вагон 

тярпяняндя  Вовканын  йердя  дуруб  мяним  гязет, 

ъурнал вя сяняд олан папкамы, йяни мяним щяйатымын 

бцтцн  мянасыны,  лап  дцзцнц  билмяк  истийирсинизся, 

мяним  щяйата  "визитни  карточка"мы  ялиндя  йеллятдийини 

эюрдцм.  Вовка,  эюрцнцр,  папканы  мяним  гызьын 

вахтымда, 

йяни 


ясябилик 

щавасында 

цзяндя 

чырпышдымышды.  Мян  гапыйа  тяряф  атылдым,  гапыны  ачыб 



чанталы-задлы йеря тулландым. Верайла чюллцйцн дцзцндя 

сюйцшмяйим,  аз  гала  евя  гядяр  давам  етди,  анжаг 

Щиппократ анды бурда да кюмяйимя чатды вя йад йердя 

юзцмц яля алмаьа мяжбур олдум. 

Эюзлядийимин  яксиня  олараг  Вераэилдя  мяни  йахшы 

гаршыладылар. Гаршыладылар дейяндя ки, Веранын анасы пишийи 

иля доггазын аьзында дуруб бизи, йяни Вераны эюзляйирди. 

Веранын  анасыйла  эюрцшмяйи  щим-жимсиз  ютмяди.  Вя  бу 

 



аьыз-эюз  яймяляринин  мяним  барямдя  олмасы  шцбщяси-

зийди.  


Бойнума алым ки, Вера мяня вердийи сюзя киши гызы 

кими ямял еляди. Палтарымы йуду вя тез дя гурутду. Мян 

ися  щамамда  йуйундум.  Щамам  дейяндя  ки,  бу 

балажа  цстц  юртцлц  йер  ял  дамы,  даща  доьрусу  донуз 

тювлясиня  охшайырды,  анжаг  сялигялийди.  Вераэилдяки 

ращатлыг  о  гядяр  хошума  эялди  ки,  дявят  олундуьум 

тядбир аз гала йадымдан чыхды. Анжаг щейванларын досту 

имижи мяни бу фикирдян дашынмаьа мяжбур еляди. 

Тябии ки, тядбиря бир йердя эетдик. Мян юзцмц да-

щиляр кими апарырдым. Яслиндя буну елямяйя щаггым да 

варды. Чцнки беля тядбирляря щяр адамы, о да ки, ола мал 

щякимини, 

дявят 

елямирляр. 



Мян 

сизя 


сярхош 

олмаьымдан,  щякимлийин  нежя  дя  эюзял  пешя  олмасы, 

халглар  вя  щейванлар  достлуьунун  важиблийи  барядя 

нитгляримдян  данышыб,  онсуз  да  хараб  олан  башынызы 

позмаг  истямирям.  Анжаг  сящяриси  эцнц,  Вераэилин 

щямян  о  сялигяли  донуз  тювлясиндя  айыланда  Вера 

мяним ахшамкы  щярякятляримдян  чох  щявясля  данышды, 

мяним  айры  адам  олмаьымы,  йяни  щеч  кимя 

охшамамаьымы хцсуси авазла гулаьыма сырьалады. Вера 

деди ки, мян тялясмирямся, бир ики эцн дя онларда гала 

билярям.  Мян  еля  о  саатдажа  разылашдым.  Анжаг  эяряк 

галмайайдым.  Чцнки  сонракы  эцнляр  мян  Верочканы 

севдим  (артыг  мян  она  Верочка  дейирдим  вя  сиз  дя 

разылашарсыныз  ки,  бу,  мяним  цлви  мящяббятимин 

ифадясийди). 

 

10 



Бир эцн щяйатын вя севэинин мяня вердийи хошбяхт-

ликдян щязз алырдым. Веранын пишийи дя бюйрцмдя узаныб 

хошалланырды. Юзц дя, дейясян, Вераны мяня гысганырды. 

Анжаг Вовка кими артыг-яскик щярякят елямирди. Щярдян 

мяня бахыб сакитжя мийолдайырды. Мян гадынларын дцшцн-

дцйцм  гядяр  дя  зящлятюкян  олмадыьыны  йенижя  кяшф 

еляйирдим ки, телефон зянэ чалды. 

- Ало, Вера Аракеловнаны олар? 

- Кими? 

- Вера Аракеловнаны. 

Дедим бурда еля адам олмур вя телефону гойдум 

йеря.  Телефон  йеня  дя  зянэ  чалды.  Инди  гадын  сясийди. 

Бу дяфя Вера Аракеловна Пагосованы сорушурду. Мян 

мамашамнан  (Веранын  анасына  мян  дя  «мамаша» 

дейирдим)  сорушанда  ки,  бурда  Вера  Аракеловна  олур, 

йа йох. Деди, бяс билмирсянми, бизим Вераны дейирляр. 

Азярбайжанлы Жини мяним тяпямя вурду. Нежя йяни, 

Вера  Ермянидир?!  Бу  сюзляри  дейяркян  сифятим  суал  вя 

нида ишаряси формасы алды. 

-Йох, - деди, - русдур. 

- Бяс бу Аракел щардан чыхды? 

- Увалнителнидян. Йяни ки, Веранын атасы Аракел бур-

да  ясэярликдяймиш  вя  бир  дяфя  йахшы  давранышына  эюря 

шящяря эязмяйя бурахылыб, айаьы сян демя, тясадцфян 

илишиб  вя  тясадцфян  йыхылыб  Веранын  анасынын  цстцня  вя 

нежя йыхылыбса, 9 айдан сонра тясадцфян Вера дцнйайа 

эялиб. Тяк аналара о вахт пис бахдыгларына эюря атасынын 

адыны  еля  Аракел  йаздырыб.  Ола  билсин  ки,  Вера  щеч 

 

11 


Аракелдян  дейилмиш.  Анжаг  буну  нежя  сцбут  елийя 

билярдин ки... О вахт елм индики кими инкишаф елямяйибмиш, 

адамлар да беля шейляри, йяни щамиляликдян горунмаьын 

йолуну  вя  ушаьын  кимдян  олмасыны  дцз-ямялли 

билмирмишляр. Адамлар онда авамыймышлар. Шцкцр аллаща 

ки,  Аракелин  "увалнителни"си  тясадцфян  йаддан  чыхыб 

онларда галыб. Ушаьын ондан олмасынын йеэаня сцбуту 

бу  имиш,  щяр  щалда  буну  «загс»  ишчиляриня  сцбут  кими 

эюстярмяк  олармыш.  Анжаг  билсяймиш  ки,  мясяля 

сонрадан  беля  олажаг,  йяни  совет  щюкцмяти  даьылажаг 

беля  иш  тутмазды.  Пейьямбяр-зад  дейил  ки...Еля  Аракел 

явязиня Васка йаздырарды. Васканы да, загсдакылары да 

биртящяр  йола  эятирмяк  оларды.  "Кишиляр  онсузда  щамысы 

бир безин гыраьыды"... 

Бцтцн бу изащатлар бейнимя батмырды. Мян Русийа-

нын дцзцндя миллятин адыны биабыр елямишдим. Бунлары фи-

кирляшдикжя ган дювраным Молла Нясряддинин тязмиш еш-

шяйи кими сцрятля фырланырды. (Бу да бир образлы ифадя!) Бу 

темпя  уйьун  олараг  евдя  гырьын  салмышдым.  Онларын 

мяни  гясдян  алдатдыгларыны  дейирдим.  Гачыб  чардаьа 

чыхдым.  Юзцмц  юлдцрмякдян  башга  чыхыш  йолум 

галмамышды.  Нежя  йяни  мян  ермяни  гызы  севмишям. 

Онун  нявзашин  чякмишям,  сыьалламышам.  Щяля  бир  аз 

да галсаймышам, Веранын ушаьы да олажыгмыш. Йахшы ки, 

гардашы  йохуймцш,  биржя  ермяни  дайымыз  кямийди.  Бу 

фикирляр  цряйимдян  кечян  заман  Вера  мяня  йалварырды 

ки,  юзцмц  атмайым.  Ялбяття,  бу  чардагдан  атылмагла 

 

12 



юлян дейилдим. Узаьы шикяст ола билярдим. Юлсяйдим дя, 

мяни Васка басдыражагды. 

Мян  юлцмцмц  тясяввцр  едирдим.  Вераэилин  еви, 

чардаг  гарышыг  тяхминян  5  метр  олса  да,  мян  даща 

щцндцрдян 

йыхылдыьымы, 

даща 

доьрусу 


Нйутон 

нязяриййясиня  ясасян  йеря  тяряф,  юзц  дя  тяпяси  цстя 

учдуьуму  эюрцрдцм.  Веранын  цстцмдя  аьламаьы, 

сачыны  йолмаьы  мяня  ляззят  еляйирди.  Гадынын  севдийи 

кишинин  жяназяси  цстцндя  сачыны  йолмасы  щяр  адама 

нясиб  олмур.  Вя  бу,  щяр  адама  нясиб  олсайды 

Азярбайжан  шаирляри  жяназяляри  цстцндя  сач  йолан  га-

дынын  ясрлярля  щясрят  вя  хиффятини  чякмяздиляр.  Щейиф  ки, 

Вера  ермянийди,  азярбайжанлы  дейилди.  Эюрцнцр,  мяним 

дя бяхтимя беля йазылыб. Щяля кешиши демирям. Цстцмдя 

айинляр ижра еляийирди. "Во имйа оттса, сына и свйатова ду-

ха". Савадсызлар цчцн дейим ки, бу, «атамызын, оьлуму-

зун вя мцгяддяс рущун хатириня» демякдир. Кился хору 

гулагларыма  эялирди.  Бу  лап  йахшы  олду.  Чцнки  мян 

ушаглыгдан  хор  капелласына  гулаг  асмаьы  хошлайырам. 

Яслиня  галса  бу  мусиги  вя  дин  мясялясинин  мяним 

щекайямя дяхли йохду. Анжаг мцсялман кими доьулуб, 

хачпяряст  кими  басдырылмаг  да  щеч  кишиликдян  дейил. 

Дцзц  щеч  билмирям  мцсялман  нежя  олурлар.  Мясялян, 

христианларда  ушаьы  хач  суйуна  саланда  дюнцб  олур 

хачпяряст, бяс биз  ня вахт  мцсялман олуруг?  Няйся, 

мяним  беля  фялсяфи  дцшцнжяляря  вахтым  йохуйду.  Юзц 

дя  щейиф  дейил,  азярбайжанда  юлмяк.  Адамы  гойурлар 

ортайа,  йол  ки,  башыны  йоласан,  жыр  ки,  цзцнц  жырасан. 

 

13 


Анжаг  руслар  арагдан  дцмчцйцрляр.  Сонра  да  адамы 

узадырлар  столун  цстцня,  боьазына  да  "бабочка" 

тахырлар.  Йахуд  да  юлцнц  столун  цстцня  узадандан 

сонра араг ичирляр. Дяхли  ня. Ахыр  ки, юз  мязщябляриндя 

няйся елийирляр. Мяня эейиндирилян костйум да хошума 

эялмяди.  Бу,  дейясян,  Веранын  мярщум  атасынын  сюй-

хасыйды вя ятим црпяширди. Щяля о Васканы демирям. Йа-

ландан  аьлыйыр.  О  кюпяйоьлу  мяни  бир  дяфя  дя  эюрмц-

йцб.  Йягин  о  мяни  эюрсцйдц,  мян  дя  ону  эюрярдим. 

Анжаг  мян  ону  эюрмямишдим.  Щеч  кюнцлачан 

мянзяря  дейилди.  Мян  ушаглыгдан  беля  юлцм 

арзуламамышдым. 

Ешшяйимизин 

ангыртысы, 

итимизин 

щяниртиси, 

тойуьумузун 

гаггылтысы 

гулагларымда 

юлмялийдим.  Чцнки  мяним  талейимя  беля  йазылмышды  вя 

мян  о  талейя,  щяля  десян  ешшяйимизя,  итимизя, 

пишийимизя хяйанят еляйя билмяздим. 

Вера  мяня  йалварырды.  Онун  эюз  йашлары  бябякля-

риндян  дыьырландыгжа,  йазыьым  эялирди.  Онун  нийя 

ермянинин  белиндян  эялдийиня  эюря  аллащы-бяндяни 

гатмышдым бир-бириня. Бяли, мян Вераны севирдим, анжаг 

дцшмян  гызыйла  евлянмяк,  миллятин  адыны  батырмаг  еля 

дя  асан  иш  дейилди.  Лакин  мян  юзцмдя  милли  гейрят  вя 

кишилик  тапыб  ондан  аралана  билдим.  Юзцмц  биринжи 

електричкайа атдым вя бу фажияви щадися баш вермяздян 

габаг,  йяни  Вераны  севмяздян  яввял  мяня 

ясябиляшмямяйи  тювсиййя  едян  щямян  гожа  гадыны 

эюрдцм. Гадынын гожа эюзляри эцлцрдц... 

 

14 



Мян ися ону, о бюйцк севэини унутмаг цчцн евя 

мяктуб  йаздым.  Тябии  ки,  мян  евя  мяктубдан  тез 

чатдым вя мяктубу охуйанда даща чох хяжалят чякдим. 

Мян  мяктубда  ону  севдийими  етираф  едирдим.  Ня  ажы 

рязалят  вя  щягарят!  Ермянини  севмяк!?  Лакин  бюйцк 

севэини  милли  щисся  гурбан  вердийимя  эюря,  йахуд 

яксиня,  милли  гцруруму  севэи  щиссиня  гурбан 

вермядийимя  эюря,  юзцмц  говаг  аьажымыздан  да  ужа 

вя  вцгарлы  щисс  еляйирдим.  Инди  ушаглыгда  башындакы 

цзцмляря ялим чатмайан говаг аьажынын лап кяллясиндя 

отуруб,  цзцм  эилялярини  бир-бир  аьзыма  атырдым  вя 

дянялярини  аьажын  дибиндян  кечян  адамларын  кечял  вя 

пырпызлы  башларына  йаьдырырдым.  Инсанлар  ня  гядяр  жылыз, 

мисэин  вя  йазыг  идиляр.  Мян  ися  хошбяхтлийин  вя 

бядбяхтлийин бир аддымлыьындайдым... 

Сян демя щяр шей мян фикирляшдийим кими дя дейил-

миш,  бюйцк  севэидян,  ону  унутмагдан  да  язаблы  иш 

вармыш вя бу, мяним яввялжядян, щяля дцнйайа эялмя-

мишдян, бялкя щеч мяним атам, анам да йер цзцндя 

олмамышдан алныма йазылыбмыш... 

Сизи  интизарда  сахламамаг  цчцн  дейим  ки,  бу 

щадисядян бир нечя эцн кечяндян сонра телефон зянэ 

чалды.  Мяня  йох,  мцдиримизя.  Мцдир  дя  мяни  йанына 

чаьырды  вя  диггятля  цзцмя  бахды.  Сонра  дуруб 

пянжярянин  габаьына  эетди.  (Сиз  беля  манералары 

кинолардан  эюрмцсцнцз).  Вя  сонра,  "йеня  дя  ня  п... 

гайнатмысан"-сорушду. 

-Щеч ня. Ня олуб ки? 

 

15 


-Ону  сяндян  сорушмаг  лазымды.  Чцнки  сяни  ке-

ге-бе-дян  ахтарырлар.  Мцдир  горхунж  вя  язямятли 

эюрцнмяк  цчцн  КГБ  сюзцн  щежаларла  вя  пауза  веря-

веря деди вя сонра ялавя еляди: Даща доьрусу ахтарыб, 

тапыблар  вя  сяни  ора  дявят  едирляр  вя  башы  иля  КГБ-нин 

бинасыны эюстярди. 

-Билмирям  –  дедим  –  бялкя,  сон  експериментляря 

эюря. Ахы мян Инэилтяря жинс дцйяляри иля бизим кялялярин 

тябии майаланмасы нязяриййяси цзяриндя ишляйирдим. 

-Бу, експериментлик мясяля дейил. Сян йахшы-йахшы 

фикирляш. 

Мян, тябии ки, фикирляшмядян "билмирям" дедим… 

КГБ-дя  мяни  аь  кюйнякли,  гара  галстуклу  вя  ей-

някли  ортайашлы  киши  гаршылады.  Онсузда  онларын  щамысы 

бир-бириня  охшуйур,  щеч  охшамаса  да  мян  онларын 

щамысыны еля бир эюздя эюрцрям... 

-  Гящряман  сизсиниз,  демяли.  –  Бу,  суалдан  чох, 

тяняйя  охшайырды,  юзц  дя  даща  йахшы  оларды  десин  ки, 

«демяли, гящряман сизсиниз?». Жцмля гурулушу хошума 

эялмяди. 

- Ня гящряман? 

-  Суаллара  жаваб  веряндя  тялясмийин.  Дцздц  щяля 

суал-жаваба  башламамышыг...  Сиз  Вера  Аракеловнаны 

йахшымы таныйырсыз? Мян бу суалдан тяяжжцбляндим, тяяж-

жцбляндим дя йох е, цзцмцн дамарлары гачараг дцшдц: 

- Сиз ону щардан таныйырсыз ки? 

Йеня дя кинолардакы кими цтцлянмиш жаваб: 

- Бурда суалы мян верирям, жаван оьлан. 

 

16 


Дедим, бяли йахшы таныйырам. Вя щеч суал эюзлямя-

дян сизя данышдыгларымын щамысыны бала-бала она даныш-

дым. Дедим ки, ону унутмаг цчцн мян ян цлви севэими 

беля миллят йолунда гурбан вермишям. 

- Демяли беля, ермяни...севэи... мящяббят... Жаван 

оьлан,  сиз  дя,  мян  дя  билирик  ки,  бу  севэи-мящяббят 

ойунлары  бош  шейдир,  онлар  галыб  кечмишдя.  Инди  Лейли-

Мяжнун заманы дейил. 

Хащиш елядим ки, мяним адымдан данышмасын. Де-

дим ки, Веранын ермяниляря щеч бир дяхли йохду. О, щеч 

атасынын  да  цзцнц  эюрмцйцб.  Щяля  анасынын  гарнында 

оланнан йетим галыб, атасы ону щеч бир дяфя дя сыьалла-

мыйыб. Йяни анасынын гарныны, ушаьын орда нежя тяпик ат-

масыны  да  эюрмяйиб.  Сонунжу  сюзляр  мяним  баш 

тутмуйан гайынанамын сюзлярийди. 

-Сюз эцляшдирирсян, -деди, - сяни эюнядярярик филтира-

сийа шюбясиня аьлын эяляр башына. 

Мян юзцнцмцдафия цчцн дедим ки, Веранын атасы-

нын ады Аракел, йох Адил дя ола билярди. Сойады да оларды 

Пашайева. Бу, сырф тясадцфдцр. 

-  Ушаглар  тясадцфян  олмур,  жаван  оьлан.  Тай  бу 

гядяр дя йох да. Бялкя биз кянддян эялмишик. Ушаьын 

нядян вя щардан ямяля эялмясини билмирик?.. 

- Ахы о щеч ермянижя бир кялмя дя билмир. 

Мян  инди  Вераны  мцдафия  едирдим,  буна  эюря  дя 

ке-ге-бешникин  эюзляри  Испан  юкцзляринин  эюзляри  кими 

эетдикжя гызарырды. (Эюрдцнцз образлы ифадяни!? Алын а...) 

Ке-ге-беш-ник: 

 

17 


- Биз бунлара сонра бахарыг, -деди... 

Мян  салындыьым  балажа  отагда  дярин  фикирляря  гярг 

олмушдум.  Щяряси  елми-  тядгигат  институнун  арашдырма 

обйекти олан жавабсыз суаллар. Онлар мяним Вера иля эю-

рцшмяйими щардан биля билярдиляр. Бу, мяня гаршы бюйцк 

бир  суи-гясдин  тяркиб  щиссяси  дя  ола  билярди.  Мян 

Верадан, онун анасындан да шцбщялянмяйя башладым. 

Онлар  мяни  нийя  евляриндя  сахладылар?  Мян  ки,  онларын 

гощуму  дейилдим.  Онлар  мяннян  сюз  алырмышлар. 

Гатарда  мяня  эцлян  гадын  да  ке-гк-беш-ник  имиш.  Бу 

мцдрик  вя  дярин  фикир  мяни  гяфилдян  чуьладыьындан  аьыл 

ифадя  едян  эениш  алнымы  сойуг  тяр  басды.  Бармаьымы 

дишляйиб,  жялд  мяни  салдыглары  балажа  отагда  айаьа 

галхдым  вя  мятин  коммунистляря  лайиг  аддымларла 

отагда  аддымламаьа  башладым.  Эюрцшляримин  деталла-

рыны  бир-бир  йадыма  салмаьа  чалышырдым.  Щямин  деталлар 

эюзцмцн габаьындан кино ленти кими йенидян кечмяйя 

башлады.  (Сиз  бу  мянзяряни  вя  гящряманын  цряйиндян 

кечянляри киноларда эюрмцсцнцз). Алнымын гырышлары жидди 

фикирляшмяйимдян хябяр верирди. Аща, мяня эцлцмсяйян 

щямин гадын Веранын анасыймыш. Садяжя гримлянибмиш. 

Бах,  еля  она  эюря  дя  Вера  йолун  ортасында  мяни 

гатардан дцшцрцб ки, анасы биздян габаг евя эетсин вя 

щяриф,  йяни  мян  щеч  нядян  шцбщялянмяйим.  О,  ушаг, 

балажа  эядяжик...  О  щеч  дя  балажа  дейилмиш...  Йахшыжа 

юйрядилмиш  хяфиййя  имиш.  Мяним  сянядлярими  дя  хцсуси 

тапшырыгла эютцрцб ки, онларын далына дцшцм. Бу, сонракы 

ямялиййатлар цчцн онлара лазыммыш. Бурда Инэилтяря кяш-

 

18 


фиййатынын да яли ола билярди. Дцнйанын бцтцн хяфиййя ида-

ряляри,  щятта  ола  билсин  ки,  Интерпол  да  бу  ишя  эиришмишди, 

мянимля  марагланырды.  Бялкя  мяним  апардыьым 

експериментляр  доьрудан  да  бюйцк  бир  кяшф,  дцнйа 

сивилизасийасынын индийя гядяр эюрмядийи бюйцк бир иш иди. 

Йазыг  няням,  ушаглыгдан  о  мяним  бюйцк  алим 

олмаьыма  инанмышды.  Инди  о  йохдур  вя  мяним  - 

нявясинин  кимлярля  вя  няйин  цстцндя  мцбаризяйя 

эирдийини  эюрсяйди,  бялкя  дя  юлмязди.  Алнымы  овушдура-

овушдура галмышдым. Бурда, шцбщясиз ки, няйся жидди бир 

мясяля  вар.  Бялкя,  мяни  сынайырлар.  Ола  биляр.  Вятян-

дашларын  ня  дяряжядя  юз  юлкясиня  сядагятли  олмасыны 

йохламаьын  йолларындан  бири  дя  будур.  Онлар  мяним 

бошбоьаз олуб-олмадыьымы да йохлайа билярдиляр. Башга 

планетдяки адамларла ялагяйя йалныз инанылмыш вя аьзыны 

мумламаьы  бажаран  адамлары  эюндярирляр.  Онлар 

ушаглыгдан  мяним  башга  планетдян  эялян  адамларла 

марагландыьымы,  космонавт  олмаг  арзуму  да  юйряня 

билярдиляр.  Ахы  жамышымыз  юляндя  няням  мяня  демишди 

ки, о юлмяйиб, рущу башга дцнйададыр. Дягиг йадымда 

дейил,  няням  бу  сюзляри  бабам  рящмятя  эедяндя, 

йохса жамышымыз юляндя демишди. Анжаг демишди ки, еля 

онун  да,  йяни  нянямин  дя  рущу  эюйя  учажаг.  Йалныз 

мян  онлары  хилас  едя  билярдим.  Инди  баша  дцшдцм  ки, 

мяним  мал  щякими  олмаьым  тясадцфи  дейилмиш.  Чцнки 

ушаглар  тясадцфи  доьулмадыглары  кими,  мал  щякими  дя 

тясадцфи  олмурлар.  Бялкя  еля  она  эюря  дя  мяни  башга 

инсанларын  йашадыьы  галактикайа  эюндярмяк  истяйирляр. 

 

19 


Щяр  щалда  бу,  чох  жидди  мясяляйди.  Бялкя,  щеч  няйи 

бойуна алмамалы. Мян кинолардакы кяшфиййатчылары йада 

салырдым.  Щяр  шейи  рядд  етмяли.  "Мян  щеч  ня билмирям, 

Щеч  ня  ешитмямишям.  Партизанлар  йадындамы?  Онлар 

мяни  алдада  билмязляр..."  Тябии  ки,  бурда  мяним  2  ил 

техникумда  охудуьум  илляр  вя  щейванлар  цзяриндя 

апардыьым  експериментляр  дя  карыма  эялди.  Щиппократ 

анды.  Жанаварларын  мцщасиряйя  дцшяндя  юзцнц  апар-

масы... 

-Мян  щеч  кими  танымырам.  Тякрар  диндирилмяйя 

апарыларкян, - дедим. 

-Бу сюзляри орда дейярсян-нязарятчи деди. 

Мцдирмиз дя сизя вя мяня таныш кегебешникин ота-

ьындыйды. Вя  мяним сюзлярими  ешидян кими  эюзляри  чыхды 

кяллясиня. 

-Нежя  йяни  танымырсан!?  Вера  юзц  сянин  далынжа 

Бакыйа эялиб, инди ися  КГБ-нин  изолйаторундады.  О, щяр 

шейи бойнуна алды. 

"...Нювбяти  дяфя  мяни  сынаьа  чякирляр.  Ола 

билмяз..." 

-Мян  щеч  ня  билмирям.  Йаландыр,  -  дедим,  -  мян 

щеч кими танымырам. 

Мцдир  ке-ге-беш-никя  бахыб,  башыны  булады  вя 

шящадят бармаьыны эижэащында фырлады...Сонра: 

-Биз ора мяктуб эюндярдик. Щяр шей доьру чыхды. 

-Ня  доьру  чыхды?  Сиз  йалан  дейирсиниз!  (Эюрдцнцз 

мятаняти вя гцруру!) 

 

20 



-Щяйяжанланмайын, жаван оьлан, - дейя щямян ке-

гебешник  диллянди,  -  бизим  шцбщяляримиз  ясассызыймыш. 

Бу  сюзляри  дейя-дейя  о,  мяня  бир  мяктуб  узатды. 

Хцсуси грифли мяктуб N шящяриндян иди. Орада йазылмышды 

ки, мяктяб мцяллимяси Веранын атасы йохдур. Щеч йерли-

дибли атасы олмайыб... 

Сонракы 

щадисяляр 

ися 

яввялжядян 



йахшыжа 

дцшцнцлмцш  ямялиййатын  сонлуьу  кими  сцрятля  инкишаф 

етди.  Сян  демя  Вера  мяним  дярдимя  дюзмяйиб, 

хяффятими чякиб вя эялиб Бакыйа. Еля аеропортдажа Вераны 

ад вя фамилиня эюря щябс еляйибляр. 

Мян ися виждан язабы чякирдим. Мяни севян бир га-

дындан  шцбщяляндийимя  эюря,  мяни  севян  гадынын, 

жяназямин  цстцндя  сачларыны  йолмаьа  щазыр  олан 

гадынын сямими щиссляриня щягарятля йанашдыьыма эюря. 

Мян  щеч  жамышымыз  юляндя  дя  бу  щиссляри 

кечирмямишдим. Эюрян инди, йазыг няням дурсайды, юз 

бюйцк севэимя шцбщяляндийимя эюря мяни анлайардымы. 

Мяня гойнунда алма, йумурта эятирярдими. Эюрян, инди 

мяни  узаг  галактикайа  эюндярярдилярми?  Суаллар 

жавабсызыйды. 

Заваллы  Вера.  Ону  аеропортдан  эери  гайтардылар. 

Мяня ися ижазя вердиляр ки, аеропртун шцшяси архасындан 

онунла видалашым. Щямин мянзяряни тясвир етмяйин мя-

ним  цчцн  ня  гядяр  аьрыдыжы  олдуьуну  щисс  етмямиш 

дейилсиниз.  Она  эюря  дя  хош  сонлуьу  хатырламаьа 

дяйяр… 

 

21 



Мян  Буйнуз  гясябясиндя  Вераэилин  мянзилляринин 

гапысынын аьзындайдым. 

-Вера, Верочка, бу мяням! - дедим. 

Вера  атылыб  бойнуму  гужаглады.  Шалварымын  балаьы 

ися 

йаваш-йаваш 



исланырды. 

Воважыг 


шалварыма 

дызгырдырды... Щяр икимизин суряти Воважыьын гысганжлыгдан 

йаратдыьы хырдажа эюлмячяйя дцшмцшдц... 

 

Декабр-1998. 



 

22 


 

 

 



 

 

 



Эюзцня эцн дцшцр 

 

 



Эюзцня 

эцн 


дцшцр. 

Эюзлярини 

гыйа-гыйа 

пянжярядян  узаглара  бахыр  вя  мяктубун  биринжи 

жцмлясини  хатырлайыр:  «Бу  ня  заманса  баш  вермялийди. 

Сян буну йахшы билирдин…» 

Илк жцмляни цряйиндя бир нечя дяфя тякрар еляди, ра-

зылашды. Икинжи жцмляйля яллинин-яллийя. Чцнки шцбщя еляйир-

ди. Яринин юлцмсцзлцйцня инандыьы цчцн. 

Мяктубу  сыраьаэцн  сящяр  йухудан  дуранда 

долабын цстцндя тапды. Даща доьрусу, мяктуб ону тапды 

вя яринин хяттини таныды. О эетмишди. Дан цзц сюкцляндя… 

31  ил  бир  йастыьа  баш  гойдуьу  арвадыны  йухудан 

дургузмамыш, видалашмамыш, сакитжя. О, юлцмц дя беля 

гаршылайарды, йягин. 

Яри саьалмаз хястяйди. Щамы буну йахшы билирди вя 

юлцмцнц  ишьал  алтында  олан  кяндляриндя  гаршыламаг 

истяйирди. Филляр кими, амма алагаранлыгда йох, дан цзц, 

эцняш  цфцгдян  чыртлайанда.  О,  эцняшля  бирэя 

доьулмушду. Щяр икиси ейни заманда чыьырмышды. 

 

23 


«Бу мялуматлары бир нечя дилдя информасийа аэент-

ликляриня вя теле-каналлара пайлайарсан, (эюрдцйцн кими, 

юзцм  яввялжядян  щазырламышам)  гой,  йайсынлар,  ермя-

ниляря  дя  чатсын  вя  мягсядимин  ня  олдуьуну  мяндян 

габаг  билсинляр…»  Сонра  да  щямин  хябяр:  «Щамыйа 

бяйан  едирям  ки,  мян  53  йашлы  щяким  («дцнйажа 

мяшщур»  сюзцнц  йазмаьа  йягин  ки,  утанмышды)  алты 

айдыр  ки,  аьыр  хястяйям,  саьалмаьа  щеч  бир  цмидим 

йохдур, юлцм айаьында кяндимизя эетмяк, щяйятимиздя 

аьаж якмяк, сонра ися орада юлмяк истяйирям. Гой, бу 

аьаж дцнйадакы мцнагишялярин щамысына етираз яламяти, 

сцлщ  рямзи  олсун…»  Даща  сонра  хябярдя  районунун 

вя кяндинин адыны йазмыш, имзасыны гоймушду. 

Мяктуб  ялиндяйди.  Ондан  яринин  няфяси,  щяниртиси 

эялирди.  Мяктубу  юпдц,  ярини  сон  дяфя  бу  мяктуб  эюр-

мцшдц. Чыхылмазлыгда галмышды. Яввялжя истяди ки, яринин 

эетдийи  маршруту  полися  хябяр  версин,  йягин  ки,  ону 

йолдан  гайтара  билярдиляр.  Чцнки  мянзил  башына  алты-

йедди  саатлыг  йол  иди.  Ордан  о  тяряфя  ися  чайы  тутуб 

эедяжякди. Эцман ки, гаранлыг дцшяндян сонра. Ахырда 

гярарыны дяйишди. Бу, яриня хяйанят оларды. 

Яри о йерляри йахшы таныйырды вя планыны бир нечя дяфя 

арвадына  данышмышды.  О,  яринин  сон  вясиййятини  йериня 

йетирмялийди… 

 

 

53 йашлы онколог - щяким арвадынын эцман елядийи 



кими,  мянзил  башына  тяхминян  алты  саата  чатды. 

 

24 



Гясябядян ики километр аралыда щярби пост гойулмушду. 

Бурдан  о  тяряфя  эедиш  гадаьаныйды.  Гаранлыьын 

дцшмясиня бир нечя саат варды. Щямин вахты гясябянин 

чайханасында  кечирди,  йяни  заманы  дириэюзлц  юлдцрдц. 

Чайханада  ондан  башга  ики  мцштяри  варды.  Одун 

печинин  йанында  отуруб  нярд  ойнайырдылар.  Сонрадан 

билди ки, зяр атанлардан бири чайхананын сащибидир. 

О, бу гясябяни пис танымырды. Ушаглыгда бурда чох 

олмушду.  Халасыэил  бу  гясябядя  йашайырды.  Йайда 

онлара гонаг эялярди. Хар тут йемяк цчцн. Щямишя дя 

данланарды.  Анасы  тутдан  гыпгырмызы  олмуш  цст-башына 

бахыб ажыглананда халасы кюмяйя эялярди. 

Бурдан  кяндляриня  14-15  километр  анжаг  оларды. 

Ахшам  чайы  тутуб  эетмяк  лазымыйды.  Онда  азмазды, 

щям  дя  гяфил  тящлцкя  оларса,  юзцнц  чайа  атар,  суда 

эизлянярди.  Бярайи-ещтийат  ялавя  палтар  да  эютцрмцшдц. 

Аьрыкясижи  «стадол»  ийняляри  бир  суткайа  чатарды.  Юзц 

беля истямишди. Аьрылар чох оланда юлцмц дя гаршыламаг 

асаныйды.  Морфи  кими  адамы  башдан  едян  дярманлары 

севмирди.  Бу  жцр  хястяляри  чох  эюрмцшдц.  Онлар  морфи 

гябул  едяндян  сонра  кей  кими  олурдулар.  Эюрцнцр, 

юлцмцн  йахынлашмасындан  горхурдулар.  Амма  о, 

юлцмц айыг башла гаршыламаг истяйирди. 

Эцн  батандан  сонра  чайханада  адамларын  сайы 

йаваш-йаваш  чохалмаьа  башлады.  Цст-башларындан, 

чайханачы  иля  мцнасибятляриндян  сезилирди  ки,  ишчиз-

эцжсцз  адамдылар.  Жаванлар  даща  чох  тясадцфи 

газанжлара  вя  щюкцмятин  айырдыьы  йардымлара,  ата-

 

25 


аналарынын, бабаларынын пенсийаларына, йашлылар ися аллаща 

бел  баьлайырдылар.  Жаванлардан  артыг  галса,  онлара  да 

няся чатарды. 

Чайханачы  нисйя  дяфтярини  пиштахтанын  цстцня  гой-

мушду  ки,  щамы  нисйя  чай  ичянлярин  адыны  охуйа  билсин. 

Боржлулар утандыгларындан пулларыны вахтында гайтарсынлар. 

Зарафатлардан  вя  атмажалардан  боржлуларын  сайынын 

мцштярилярдян чох олдуьу билинирди. 

О, чайын пулуну верди, сонра дяфтяря ишаря иля: 

-Бу боржлары да сил,-деди. 

Чайханачы эюйдян дцшмцш бу адамын сяхавятиня 

тяяжжцбляниб - елямяди, еляжя севинжяк олду. 

-Аллащ  явязини  версин,-деди,  -  амма  сизи 

танымадым. Бура адамларына охшамырсыныз. 

- Нядян билдиниз? Данышыьымдан? 

-Йох, данышыьыныз бизимки кимидир. Амма адамлара 

биртящяр бахырсыныз, еля бил, тялясян йериниз вар. 

-Щя, вар. Тялясирям,-деди вя чайханадан чыхды. 

Мцштяриляр  бир  мцддят  маддым-маддым  онун 

архасынжа бахдылар. Йашлы бир киши: 

-Бураларын  адамы  олмаса  да,  аллащ  адамына 

охшайыр. 

Жаванлардан бири дя деди ки, еля бил, ону щардаса эю-

рцб… 


-Аллащ адамлары щяр йердя олур, - йашлы киши мцдрик-

лийини эизлятмяди. 

 

26 


Сонра даща бир нечя адам сяхавятли гяфил гонагла 

баьлы  мцлащизялярини  билдирдиляр  вя  йенидян  нярд 

ойнайанларын башына йыьышыб, йад адамы унутдулар. 

Щяким  гясябянин  ашаьысындан  ахан  чайа  дцшдц. 

Чай  щяминкийди,  суйу  бир  аз  да  чохалмышды.  Апрелин 

яввялярийди.  Даьларда  гарларын  ярийян,  булагларын 

бузунун ачылан вахтларыйды. Бу тяряфлярдя иглим мцлайим 

олдуьундан  тябиятин  гырышыьы  тез  ачылыр.  Сонунжу  китаб 

жцмлясини о, али мяктябя жоьрафийадан имтащан веряндя 

юйрянмишди. 

Чийниня  асдыьы  чантаны  чыхарыб  йеря  гойду,  чайын 

гыраьында отуруб ити ахан суйа бахмаьа башлады. Гожа 

сюйцд  аьажы  чайа  яйилмишди,  санки  ордан  су  ичмяйя 

чалышырды, чилякянляр онун сачагларына, будагларына илишиб 

галмышдылар.  Чилякянлярин  арасында  зорла  сечилян  эюй-

гырмызы  цзэяж,  балажа  резин  топ  да  варды.  Эюрцнцр,  су 

онлары  чох-чох  узаглардан  эятирмишди.  «Балыг  тутмаьы, 

футбол  ойнамаьы  чох  севирди».  Некрологда  беля 

йазылажаг,  йягин,  щяр  щалда  бу  жцр  йазылсайды,  онун 

хошуна эялярди. 

Чантасындакы  балажа  «сцлщ  аьажы»ны  чыхарыб  бахды. 

Щяр  шей  гайдасындайды.  Аьажы  базардан  алмышды. 

Сатыжыйа  демишди  ки,  она  щяр  иглимя  уйьунлаша  билян, 

йашыл  аьаж  нювц  лазымдыр.  Йашлы  вя  тяжрцбяли  баьбан  бу 

балажа  аьаж-колу  мяслящят  билмишди.  Онун  адыны  да 

унутмушду,  йалныз  ваьзалларын  ятрафында  эюрмцшдц, 

амма  бу  щибрит  аьажын  фярги  ондайды  ки,  майын 

яввялляриндя  чичякляйирди.  Ону  мцтляг  юз  торпаьы  иля 

 

27 


басдырмаг  вя  басдырандан  сонра  дибиня  бир  ведря  су 

тюкмяк  лазымыйды.  «Яслиндя  аьажы  мартын  орталарында 

якярляр,  амма  бу  онлардан  дейил,  бу  аьажлары  фяслин 

истянилян вахтларында якмяк олар» – йашлы сатыжы демишди. 

Нящайят  су  гаранлыгдан  ишылдамаьа  башлайанда 

айаьа  дурду  вя  йолу  ялиня  йыьыб,  чайын  гыраьы  иля 

эетмяйя башлады. 

Йолун гыраьы иля щамар жыьыр узанырды, амма бир аз-

дан  сонра  о  жыьыр  гуртарды  вя  коллуглар  башлады.  Йалныз 

эур  вя  ити  ахан  чай  вя  щяр  тяряфини  кол  басмыш  сащил 

варыйды.  О,  беля  олажаьыны,  вящши  мянзяря  иля 

гаршылашажаьыны  юнжядян  билирди,  она  эюря  дя  базардан 

дящря  дя  алмышды.  Бир  заманлар  бу  дящря  иля  барама 

гурду  цчцн  тут  будайарды.  Ялини  дя  бир  нечя  дяфя 

кясмишди  вя  онунла  нежя  давранмаьын  йолуну  йахшы 

билирди. 

Гаранлыгда йеримяк чятинийди. Кол-кос да бир тяряф-

дян ял-голуну жызырды, хцсусян дя бюйрцтикан коллары щя-

йасызлыг едирдиляр. Мяжбур олуб бир нечя дяфя дайанмыш, 

ганайан йерляри бинтля сарымышды. Аьрылары да башламышды. 

Дюрд саат яввял вурдуьу ийнянин эцжц гяфилдян итмишди. 

«Стадол» ампуласы долдурулмуш, щазыр ийнялярдян бирини 

чыхарыб, шалварын цстцндян будуна вурду вя йолуна да-

вам еляди. 

О,  йолунун  цстцндяки  кяндляря  йахшы  бяляд  иди. 

Ушаг  вахты  бурада  чохлу  памбыг  йыьмышды.  Щяр  ил 

дярсляр  башлайанда  онлары  гоншу  кяндляря  памбыг 

йыьмаьа апарырдылар. Гызлар йыьымла евдар гадынлар кими 

 

28 


давранар, ишин аьырлыьыны юз бойунларына, даща доьрусу, 

белляриня  чякярдиляр,  чцнки  памбыг  йыьанда  эцж  беля 

дцшцр,  оьланлар  ися  авараланардылар,  чайда  чимярдиляр, 

балыг  тутардылар,  кюнцлляриня  дцшяндя  ися  гоншу 

щяйятлярдян  мейвя  оьурлайар  вя  белляри  сызылдайан 

гызларын  кюнцллярини  алмаг  цчцн  онлары  да  мейвяйя 

гонаг  едярдиляр,  явязиндя  щяр  ахшам  оьланларын  да 

адына  2-3  кило  памбыг  йазыларды.  Бу,  щяр  цч  тяряфи: 

гызлары-мцяллимляри-оьланлары  гане  едярди.  Мцяллимляр 

она  эюря  разыйдылар  ки,  шаэирдляри  ижтимаи  ямякля  сящ-

лянкар даврансалар да, ишин ющдясиндян йахшы-пис эялир-

диляр. Онлар да бир заманлар шаэирд олмушдулар, бу йол-

лары кечмишдиляр, йетирмяляри кими щярякят етмишдиляр. 

Гызлар ися йорьунлугларыны оьланларын оьурлуг мей-

вяляриля чыхырдылар. 

Ики  кянди  эеридя  гойду.  Гаршыдакы  кяндля  архада 

галанларын  арасында  узун  бир  мясафя  варды  вя  щямин 

араны  тут  баьлары,  ильын  вя  сюйцд  мешяси  долдурурду. 

Гярибяйди, бу гаранлыгда о, щяр тяряфи айдынжа эюрцрдц. 

Санки ай чыхмышды, амма айдан ясяр-яламят йохуйду. 

О  дцшцндц  ки,  йягин,  бу  айдынлыьа  сябяб  йер  гатынын 

щяддян артыг басырыг вя гаранлыг олмасыдыр. 

Кяндляр  йох  иди,  онларын  кюлэяляри  галмышды.  Евин 

чардахлары,  диварлары  сюкцлцб  апарылмышды,  талан 

едилмишди,  йалныз  йашайыш  цчцн  йарарсыз  олан  кярпиж 

тювлялярин,  гамышдан  олан  човустанларын,  кцмлярин, 

тойуг  щинляринин  диварлары  галырды.  О,  бунлары  айдынжа 

эюрмяся  дя,  дуйурду.  Евлярин  бир  гисмини  сярщяддин  о 

 

29 


тайында,  Аразын  эцнейиндя  йашайан  иранлы  сойдашлары, 

бир гисмини дя ермяниляр апармышдылар. 

Йорулмушду.  Кол-кос  гырмагдан  дизляриндя  тяпяр, 

голларында  эцж  азалмышды.  Чайын  сащилиндян  ашаьы  енди 

вя  бюйцк  бир  тут  аьажынын  дибиня  сюйкяниб  отурду.  Бир 

мцддят динмязжя сакитлийи динляди. Сонра онун отурдуьу 

йердян бир аз аралы хышылты эялди. Йа чаггал, йа да довшан 

ола  билярди.  Бураларда  жанаварын  олмасыны  аьлына  да 

эятирмирди.  Бирдян  йадына  дцшдц  ки,  узун  мцддят  бош-

кимсясиз  галан  йерлярдя  вящши  итляр  долашыр.  Сащибини 

итирмиш  итляр  гязябляриндян  вящшиляширляр.  Сащибляринин 

онлары  атыб  эетмясини  баьышламырлар  вя  юз  сядагятлярини 

беля ужуз тутанларла барышмырылар. Она эюря дя эцж-бяла 

айаьа  дуруб,  тязядян  чайын  гыраьына  эялди.  Чайы 

бурахыб  эедя  билмязди,  йолу  итирярди.  Амма  чай  йолун 

итмясиня  имкан  вермязди,  чцнки  дцз  евляринин  йанына 

апарыб  чыхарырды.  Бир  мцддят  дайаныб  динжини  алдыгдан 

сонра йолуна давам еляди. 

Бюйцк  бир  мясафя  архада  галмышды.  Нювбяти  ики 

кянддян  сонра  онларын  доьма  йерляри  эялирди.  Юз 

кяндлярини  танымаьа  ня  варды  ки.  Эежянин  истянилян 

вядясиндя  ону  йухудан  дургузуб,  эюзц  баьлы 

кяндляриня апарсайдылар, ораны ийиндян таныйарды. Вятян 

дя анадыр, демяли, ондан да ананын ийи кими доьма бир 

гоху эялир. 

Гаршыдакы кяндляри дя кечди. Бурада сащилин кянары 

нисбятян щамар иди. Кол-кос о гядяр дя бюйцмямишди. 

Чайын  о  бири  тяряфиндян  кечян  дямирйолу  даща  эюрцн-

 

30 


мцрдц. Релсляри сюкцб апармышдылар, йериндя нящянэ бир 

жыьыр галмышды. 

Гядим  кюрпцйя  чатды.  Кюрпц  цчцлмцшдц.  Бир  за-

манлар щямин кюрпцнцн алтында мини електрик стансийасы 

варды,  ишыглар  сюняндя  о,  ишя  дцшцрдц,  ясасян  чюряк 

сехлярини вя щюкцмят идарялярини ишыгландырырды. 

Севинди,  кяндялриня  чатмаьа  аз  галырды.  Бир  аз 

ирялидя «Маралйан баьы», сонра «дуккер» олмалыйды. Су 

о  тяряфдян  батыб,  бу  тяряфдян  чыхырды.  Узунлуьу  азы 

икийцз  метр  варды.  Щямишя  ордан  горхарды.  «Дуккер»я 

дцшян  ордан  саь  чыхмазды.  Су  азаланда  юзцндян 

дейян ушаглар бу горхунж тунелдян кечярдиляр вя орада 

чилякянлярдян башга юзэя бир шей олмадыьыны дейярдиляр, 

эопбазлар ися яъдащайа раст эялдиклярини уйдурардылар. 

«Чайаьзы» баьы жянэяллийя бянзяйирди. Бирдян она 

еля  эялди  ки,  Амазонийанын  сащилляриндя  эязир  вя  бир 

аздан  жейран,  вящши  ат  сцрцляриня  раст  эяляжяк. 

Гярибяйди, щеч ня йох иди. Бяс чюл донузлары щара йоха 

чыхыб?! Онлар бурда сцрцйнян оларды. Эежяляр ова чыхан 

кишиляр ялибош гайытмаздылар. 

«Гурдаьзы  дяряси»ндя  дайанды.  Бурдан  о  тяряфя 

чайы  ялиндян  бураха  билярди.  Азмазды,  чцнки  доьма 

йерлярийди. Бура онун ушаглыг вятянийди. Сащилдян ашаьы 

йола  тяряф  тяпялик  узанырды.  Тяпялик  бом-бош  иди. 

Дазлашмышды.  Бунун  сябябини  бир  аздан  билди.  Буралар 

йайда йанмышды. Йанмыш кцляш ийи эялирди. 

«Кцдрц  дейилян  йерин  цстцня  чыхыб,  узаглара  эюз 

эяздирди.  Улдузларын  вя  аь-мави  сяманын  фонунда 

 

31 


Гараьажы  сезди.  Адамлар  ильынлыьын  арасында  битмиш  бу 

аьажын кюлэясиндя  динжялярдиляр. Кюлэяси о  гядяр  бюйцк 

иди  ки,  эцнорта  вахты  аз  гала  бцтюв  бир  кянд  орада 

динжяля билярди. Гараьаж дурурдуса, демяли, кяндляри дя 

дурурду вя йашамаьа дяйярди. Ушаг кими севинди. Саь 

дизинин  аьрыларынын  шиддятлянмясиня  бахмайараг, 

Кцдрцдян дцшцб, она тяряф гачды, амма кол-коса илишиб 

йыхылды.  Яввялляр  бурда  торпаг  йол  варды,  инди  йохуйду. 

Биртящяр  юзцня  йол  ача-ача  гараьажын  йанына  чатды. 

Онун  эювдясини  гужаглады.  Яввялжя  кюврялди,  юзцнц 

сындырмамаг  цчцн  аьламады,  ичин-ичин  эюйняди.  Санки 

ахшамын  ону  ешидяжяйиндян,  аьламаьына  шащид 

дуражаьындан  горхду,  ахырда  ичиндяки  щиссляр  бу 

горхуйа цстцн эялди вя щюнкцрдц. 

Гараьаж  эюйярмишди,  йарпагламышды.  Йарпаьынын 

тумтурш  вя  ням  гохусу  она  аьрыларыны  унутдурмушду. 

О,  инди  щеч  кимдян  вя  щеч  нядян  горхмурду.  Еляжя 

гараьажын  дибиня  сюйкяниб,  щюнкцр-щюнкцр  аьлайырды. 

Кимся гараьажын дибиндя ожаг галамышды. Йягин ермяни 

ясэярлярийди. Бирдян аьлына гярибя бир фикир эялди. Бялкя, 

кяндчиляриндян  кимся  бураларда  йашайыр  вя  инди  ону 

эюрцр.  Ожаг  йери  тязяйди.  Бир-ики  эцн  юнжя  галамышдылар. 

Цряклянди. Айаьа дуруб, ятрафа бойланды вя: 

-Ей,  бурда  кимся  вар?!-дейя  чаьырды,  сонра 

гышгырды, мян эялмишям! Ешидирсиниз!? 

Щай  верян  олмады.  Йалныз  сяссизлик.  Вя  бирдян  ит 

щцрдц.  Сонра  ит  улады.  Ахырда  бу  сяс  йох  олду  вя  бир 

 

32 



даща эялмяди. Бялкя ону гара басыр. Ит щцрмяйиб, она 

еля эялиб. 

«Йалоба»йа  чыхды.  Йол-из  итмишди.  Мащмудлу  баьы 

кечилмяз  мешяйя  чеврилмишди.  Кялясярлик  йох  олмушду, 

ильын колларынын ичиндя итмишди. 

Бу  да  юз  баьлары.  Эежя  бюжякляринин,  илбизлярин  вя 

чюл гурбаьаларынын сясиндян дуйду ки, ачыглыьы йеня дя 

су  басыб.  Йохса  ки,  бу  айазда  ня  иблиз,  ня  бюжяк. 

Цряйиндян  эизилти  кечди,  кюврялди.  Ачыглыьын  ортасындакы 

гонур  тут  аьажы  йериндя  йох  иди.  Йягин  гуруйуб,  сонра 

да чцрцйцб. Бялкя дя кясиб апарыблар. 

Гоншу  баьдакы  шялляр  еляжя  йериндя  дурурду.  Кап-

йушонлу  (папаглы)  католик  кешишляри  кими  башларыны  ашаьы 

яйиб,  санки  юлцмя  мящкум  олунмуш  жянэавярин  о  бири 

дцнйада щяйатынын эцнащсыз кечмяси цчцн Танрыйа дуа 

едирдиляр. 

Щавадакы айаз эетдикжя эцжлянирди. Бу, сящярин тез-

ликля  ачылажаьына  ишаряйди.  Она  эюря  дя  лянэимяди  вя 

кяндин ортасындакы йениши ениб, йенидян чайын кянарына 

чыхды  вя  евляриня  тяряф  аддымлады.  Цряйи  учунурду. 

Доьма  щяйятляр  она  кечмиш  тарихини  хатырладырды,  яски 

севинжини,  кядярини  йадына  салырды.  Щяйяжанланмышды. 

Кющня  щяйят-бажалар,  евляр  харабалыьы  хатырладырды, 

амма  бурада  горхудан  чох,  севэи  щюкм  сцрцрдц. 

Онун цряйи севинжиндян партлайа билярди. 

Щяйятляриня эирди. Тювля ийи бурнуна вурду. Тювля-

нин  чардаьы  йанмышды.  Она  от  гарышыг  од  вурмушдулар. 

 

33 



Диварлары  гара  дашла  щюрцлдцйцндян  сюкмямишдиляр. 

Тювляни Лал Балоьлан щюрмцшдц. 

Щава ачылырды. Човустанлары йаныб кцля дюнмцшдц. 

Евляринин  бир  дивары  бцтюв  галмышды.  Санки  ону  музей 

цчцн  сахламышдылар.  Евин  аь  дашларыны  вахтыиля 

даьлардан, 

гайалардан 

чапыб 


эятирмишдиляр. 

Баьчаларындакы  аьажларын  бязиляри  кясилмишди,  бязиляри 

гурумушду,  амма  нар  вя  тут  аьажларынын  яксяриййяти 

дурурду.  Щяйяти  щасарлайан  бетон  пилитяляр  сюкцлцб 

апарылмышды. Йурд йаьмаланмышды. 

Гялбиндяки щяйажаны, эюзляриндяки йазыглыьы, яллярин-

дяки, дизиндяки гязяби сойутмаг цчцн аьлады… 

Еви  сюкянляр,  эцман  ки,  зирзямйя  дя  эирмишдиляр. 

Чантасыны  йеря  гойду.  Харабалыьа  дюнмцш  евя  эирди. 

Бир  заманлар  цстцндя  имяклядийи,  гардаш-бажылары  иля 

гачды-тутдуьу ойнадыьы евин дюшямяси дя сюкцлмцшдц. 

Ара-сыра  чцрцк  тахта  гырыглары  эюзя  дяйирди.  Евин 

зирзямисиндя  олан  лявазиматларын  щеч  бири  йериндя 

йохуйду.  Аьаж  цчцн  чаланы  ня  иля  газажаьыны  фикирляшди. 

Гоншуйа  адлады.  Онларын  да  щяйяти  харабазарлыьы 

хатырладырды. Гоншуларынын да евляри эюзцнцн габаьында 

тикилмишди.  Цз-эюзцндян  тяр  ахан  харратлар,  бянналар, 

еля бил, дцнян тут аьажынын дибиндя отуруб, аьызлары йана-

йана чай ичирдиляр. 

Кимсясизлик  щяр  тяряфя  щаким  кясилмишди.  О 

дцшцндц  ки,  бир  аздан  буралар  тамам  итяжяк.  Илляр 

кечяндян, бу кяндин онунла йашыд адамлары дцнйасыны 

дяйишяндян  сонра  щяр  шей  йаддан  чыхажаг. 

 

34 



Кяндлиляриндян  щеч  ким,  щятта  онун  нявя-нятижяляри  дя 

юз йурд-йувасыны, гоншусуну танымайажаг. Хатиряляр дя 

галмайажаг. Демяли, кечмиш олмайажаг. 

Эцн  артыг  чыхмышды  вя  бу  жансыхыжы  мянзяряни 

амансыз  жяллад  кими  чылпаглыьы  иля  эюстярирди.  Тябият, 

санки  адамлардан  щайыф  чыхырды  вя  юз  илкинлийиня  жан 

атырды. 

Нящайят,  чюл  дарвазанын  йанындан  дямир  парчасы 

тапды.  Бу,  мярми  гырыьыйды.  Щямин  дямирля  баьчанын 

ортасында,  кющня  евляринин  йериндя  чала  газмаьа 

башлады.  Чалайла  бир  хейли  ялляшди.  Дизи  аьрыдыьындан 

чюмбялтмя  отура  билмирди,  икигат  яйилдийиня  эюря  бели 

сызылдайырды  вя  тез-тез  дикялирди  ки,  аьрылары  чякилсин. 

Аьрыларыны  азалтмаг  цчцн  будуна  тязя  ийня  вурду. 

Нящайят,  чаланы  газыб  гуртарды.  Балажа  бир  чала  хейли 

вахт  апарды,  санки,  йекя  бир  евин  юзцлцнц  газмышды. 

Тювлянин  бюйрцндяки  тяпяликдян  чцрцмцш  пейин  эятириб 

чалайа  тюкдц,  аьажы  чантасындан  ещмалжа  чыхарды, 

салафаныны  ачыб,  кюклц-кюмяжли  вя  торпаг  гарышыг  чалайа 

гойду, дибини долдурду вя торпаьы айагламаьа башлады. 

Биржя  галырды  чайдан  су  эятирмяк.  Амма  ня  иля 

эятиряжяйини  билмирди.  Йола  эютцрдцйц  суйа  щейфи  эялди, 

бир  мцддят  дайаныб  аьажа  бахды,  эютцр-гой  еляди.  Бу 

заман архадан аддым сясляри вя щянирти ешитди. Ещмалжа 

архайа  дюндц.  Ики  ермяни  ясэярийди.  Автоматларыны  она 

тушламышдылар.  Йягин  ки,  ону  гаршыдакы  тяпядян  эюр-

мцшдцляр. Орда ермянилярин эюзятчи посту варды. Буну 

сонрадан билди. 

 

35 


Рцтбяжя  бюйцк  олан  ермяни  ясэяри  (пагонундакы 

хятлярдян  чавуша  охшайырды),  юз  дилиндя  щцндцрдян 

няся  деди,  аз  гала  гышгырды.  Еля  баша  дцшдц  ки,  ясэяр 

она яллярини галдырмаьы ямр едир. Яллярини йухары галдырды 

вя: 

-Русжа билирсиниз? - дейя сорушду. 



О бири ясэяр щякимин чантасыны тюкцб бахды, силащ-

зад йохуйду. 

Рцтбяжя бюйцк ясэяр йеня дя юз дилиндя няся деди 

вя  автоматын  лцлясиля  ишаря  еляди  ки,  онларын  габаьына 

дцшсцн. Башга чаря йохуйду. Она эюря дя, ясэярлярин 

ямриня  табе  олду.  Бир  аз  эедяндян  сонра  яллярини 

йаваш-йаваш  ашаьы  салды,  ермяни  ясэяри,  автоматын 

гундаьы  иля  онун  кцряйиндян  вурса  да,  ящямиййят 

вермяди, чцнки щеч бир аьры щисс етмирди. Ясэярляр ясирин 

ялини ашаьы салмасына ажыгланмышдылар. 

Ону  кянддян  ики  километр  аралыда  йерляшян  заста-

вайа эятирдиляр. Бир заманлар бура совет сярщядчиляринин 

гярарэащыйды.  ССРИ  даьыландан  сонра  юзляринин 

ихтийарына  кечди,  ишьалдан  сонра  ора  ермяни  ясэярляри 

йийяляндиляр. 

Застава  щяминкийди,  амма  бир  балажа  ял  эяздир-

мишдиляр,  дарвазаны,  щасары  вя  бинанын  диварларыны 

рянэлямишдиляр. 

Цстцня  ермянижя  лювщя  вурулмуш  отаьын  гапысыны 

ачыб  ичяри  эиряндя  баша  дцшдц  ки,  ону  командирин 

йанына  эятирибляр.  Яслиндя,  бурда  анлашылмаз  бир  шей 

йохуйду, яввялжядян дя буну тяхмин елямишди. 

 

36 


Ермяни забити жаван оьланыйды. Пагонунда цч хырда 

улдуз парылдайырды. Йад адамы эюряндя тяяжжцблянмяди, 

отурмаг цчцн йер эюстярди, эцман ки, ясэярляр ратсийа 

иля  командирляриня  юнжядян  мялумат  вермишдиляр. 

Ермяни  забити  пис  адама  охшамырды,  еля  бил  онун 

ермяниляря аидиййаты йох иди вя сакит эюрцнцрдц. 

-Кимсиниз?-дейя о, рус дилиндя, юзцняхас лящжяйля 

сорушду. Хошу эялмирди онларын лящжясиндян. Бейнялхалг 

тядбирлярдя  ермянилярля  етика  хатириня  саламлашарды, 

онлардан кянар эязмяйя чалышарды. 

О  юзцнц  тягдим  еляди  вя  забитин  нювбяти  суалыны 

эюзлямядян  кяндя  эялмяйинин  мягсядини  данышды. 

Забитин она инанмадыьыны сезди вя: 

-Инанмырсыныза,  интернетя  эириб  баха  билярсиниз,  -

деди. 

-Бурда  интернет  ня  эязир,-дейя  забит  мызылданды, 



санки бу йекнясяг щяйатындан безмишди, - щеч ишыьымыз 

да  йохдур.  Йанажаг  бол  оланда  эенератордан  истифадя 

еляйирик. 

-Онда  йухарыларла  данышын,  гой,  онлар  бахсынлар, 

биляжяксиниз ки, йалан демирям. 

 

 



Забит: 

-Мяним йухарыларла данышмаьа вахтым йохдур. Сизи 

онларын  йанына  эюндяряжяйик.  Орда  юзляри  гярар  гябул 

едярляр. 

 

37 


-Мяним  вахтым  аздыр,  юмрцмя  биржя  эцн  галыб,-

деди вя шалварынын балаьыны йухары галдырыб, шишмиш дизини 

эюстярди. -Доьрудан да сон ики эцндя онун дизи щяддян 

артыг шишмиш вя гызармышды. Узаг йолу пийада эялмяк юз 

ишини эюрмцшдц. –Метастаз алты айдан чохдур башлайыб, 

бу  эцн-сящяр  о  дцнйалыьам,-  дейя  ялавя  еляди  вя 

нядянся юз юлцмцня эцлцмсцндц. 

Ермяни забити онун гыпгырмызы вя шишкин дизиня бах-

ды, дейясян, инанды. 

-Юзцнцз  фикирляшин,  саьлам  олсайдым,  юлцмц  нийя 

бу  харабалыгларда  ахтарардым.  Дейя  билмязсиниз  ки, 

ермяни халгы бу мцщарибядян няся газаныб. Мцщарибя 

щеч кимя лазым дейил. Мян о аьажы бцтцн мцнагишялярин 

ялейщиня, етираз яламяти олараг якдим. Истяйирям ки, ону 

горуйасыныз. Сиз, йа башгасы, мянимчцн фярги йохдур,-

дейя  щяким  давам  еляди.  О,  бизимкиляр  эяляня  кими 

горуйун  демяди,  дцзц,  демяйя  цряйи  эялмяди,  забити 

ажыгландыра, ишляри корлайа билярди. 

Забит  фикря  эетди,  эюрцнцр,  онун  дедикляри  щагда 

дцшцнцрдц вя: 

-Щяр  щалда,  мян  зянэ  елямялийям,-деди,  ясирин 

адыны вя сойадыны йенидян сорушду вя о бири отаьа кечиб, 

сящра телефонуйла узун-узады данышды. Бир мцддят сусду 

вя  йеня  дя  телефонла  данышдыьы  адама  няся  деди  вя 

йериня гайытды. 

-Онлар  сизин  дедикляринизи  тясдиглядиляр.  Доьрудан 

да интернет порталларында сизин бяйанатыныз йайылыб. 

 

38 



-Эюрцрсцнцз,-щяким цзцндяки байагкы тябяссцмля 

деди,-мяним бура эялмякдя ишыглы мягсядим вар. Амма 

мясяля тякжя аьаж якмякля битмир. Мян щям дя юлмяйя 

эялмишям.  Яэяр  юлмясям,  йахуд  юля  билмясям, 

сизлярдян  кимся  мяни  юлдцрмялидир.  Юзц  дя  дан  цзц, 

эцняш  цфцгдян  чыртлайанда.  –Забитин  цзцндя  истещза 

йаранса  да,  она  ящямийят  вермяди  вя  давам  еляди.-

Яввялжя  гябрими газмалыйам.  Ора  еля  дя  узагда дейил. 

Бялкя дя эюрмцсцнцз. Эюрцнян боз йалларын башындадыр. 

Бабаларым орда басдырылыб. 

-Биз буну елийя билмярик,-забит етираз еляди,-дяримя 

саман тяпярляр. 

-Нийя?-щяким тяяжжцблянди. 

-Ики  шейя  эюря:  биринжиси,  сиз  дцшмян  дя  олсаныз, 

силащсызсыныз  вя  ясир  щесаб  олунурсунуз,  икинжиси,  сизи 

юлдцрмяйи йох, горумаьы тапшырыблар. Юзц дя бярк-бярк 

тапшырыблар. 

Бу сюзлярдян сонра забит чюля чыхды, ясэярляри ичяри 

чаьырды  вя  ермянижя  няся  деди.  Сонра  щякимя  тяряф 

дюнцб: 


-Щяляки,  сизи  мцвягяти  сахлама  камерасында 

мцщафизя  едяжяйик.  Сабащ  йени  нарйадла  Йеревана 

эюндяряжяйик. Гой, орда талейинизи щялл елясинляр. 

-Мян дедим, ахы, юмрцмя биржя эцн галыб. Йерева-

на эедиб чата билмярям. Юзцмц юлдцрмяк еля дя чятин 

дейил. Мян онун йолларыны йахшы билирям. Амма мягся-

дим  вар.  Ону  мцтляг  щяйата  кечирмялийям.  Мяни 

 

39 



тякликдя  динлясяниз,  сизя  даща  важиб  бир  мясялядян 

данышарам. 

-Ня важиб мясяляди, еля? 

-Тяк дейярям. 

Забит ясэярляря ишаря иля: 

-Онсуз  да  рус  дилини  билмирляр.  Кянддян  дцнян 

эялибляр, - деди. 

-Йахшы, гой сиз дейян кими олсун. Мян сизя чохлу 

пул верярям. 

Забит «пул»  сюзцнц  ешидяндя  ясэярлярин  чюля  чых-

масына ишаря еляди. 

-Ня пулду еля? 

-Мяни  сакит  юлцмля  баш-баша  бурахмаьынызын, 

йахуд  да  эцллялямяйинизин  явязиндя  сизя  он  мин 

верярям. Долларла. 

Забит  фикря  эетди.  Бу  тяклифя  щазыр  жавабы  йохуйду, 

сонра мызылдады: 

-Пул сиздядир? 

-Мян  ону  эизлятмишям.  Мягсядими  йериня 

йетирсяниз, щарада эизлятдийими дейярям. 

-Мян сизя нийя инанмалыйам ки? 

-Бу  гядяр  йолу  эялян  адам  мягсядиня  чатмаг 

цчцн щяр шейя ял атарды. Йалан да даныша билярди. Амма 

йалан данышмаьа ещтийаж йохдур. Мяним пулум чохдур. 

Нявяляримя  дя  чатар.  Сизя  веряжяйим  ися,  кяфянлик 

явязидир.  Биржя  дуруб  эюзлямяйиниз  галыр,  вахтында 

юлмясям, 

тятийи 


чякмяйиниз 

йетяр. 


Истясяниз, 

ясэярляриниздян бири дя буну едяр. 

 

40 


Ермяни забити: 

-Мян фикирляшмялийям,-деди, -сийирмядян сигарет чы-

харыб йандырды, бир гуллаб алды. Тцстцсц чох олду, дейя-

сян. Юскцрдц. -Цч эцндцр ки, тярэитмишдим,-юскцря-юс-

кцря ялавя еляди. 

Бир мцддят щяр икиси динмяди. Сонра ермяни забити: 

-Ня  гядяр  галыб?-дейя  сорушду.  –Щяким  онун 

суалыны анламады. – Демяк истяйирям ки, юлцмцнцзя ня 

гядяр галыб? 

-Тяхминян бир сутка. Яввялляр дярман атырдым, щя-

мин щябляр хястялийи лянэидирди, амма бир щяфтядир ки, он-

лардан  имтина  елямишям.  Эяляндя  дя  юзцмля 

эютцрмядим. 

-Мян  сизи  эцлляляйя  билмярям.  Йахшысы  будур, 

эюзляйяк. 

-Аьрыкясижилярим гуртарыб. Чох дюзя билмярям. Чох 

аьрыдыр. 

-Эюзлямякдян  башга  чарямиз  йохдур,-ермяни 

забити  ялажсыз  шякилдя  ялярини  йелляди  вя  дуруб  отагда 

вар-эял елямяйя башлады, сонра йан отаьа кечиб, йеня 

дя  телефонла  узун-узады  няся  гырылдатды,  эери  гайыдыб 

деди ки, йухарылар ону щюкмян эюндярмяйи тяляб едирляр. 

-Сиз  онлара  дейин  ки,  мяним  истяйими  йериня  йетир-

мясяниз, дцнйада биабыр оларсыныз. Щамы дейяжяк ки, бир 

мцсялманын,  йахуд  бир  инсанын  юз  доьма  торпаьында 

юлмясиня ижазя вермядиляр. Юзц дя мян юлцмцмц пулла 

сатын алырам, юз пулумла юз юлцмцмц. 

 

41 



Забит щякимин бу сюзляри цстцндя бир аз баш сынды-

рандан  сонра  йеня  дя  телефон  олан  отаьа  кечди.  Бир 

аздан гайытды: 

-Мян онлара йалан сатмаьа мяжбур олдум, дедим 

ки,  сиз  артыг  юлмцсцнцз,  даща  доьрусу,  жан  цстясиниз. 

Онлар  да  сизи  басдырмаьа  разылыг  вердиляр,  амма 

щюкмян сизин няшинизи вя гябринизин шяклини чякиб онлара 

эюндярмялийик  ки,  бцтцн  дцнйайа  йайсынлар.  Инди  ися 

пулун йерини дейин. 

-Мян пулун йерини сон няфясимдя дейяжям. 

Щяким  наращат  иди  ки,  пулу  аландан  сонра  ермяни 

забити сюзцнцн цстцндя дурмаз. 

-Мяня етибар елямирсиниз? - дейя забит хябяр алды. 

-Сющбят  етибарда  дейил,  йухарылар  сизя  тязйиг  едя 

биляр.  Мян  йалныз  юз  гябримдя,  атамын  йанында 

узананда ращат ола вя юлцмцмя инана билярям. 

-Сиз  ора  ня  вахт  эетмялисиниз?  -  дейя  забит  боз 

йаллара ишаря иля сорушду. 

-Бу эцн ахшам. 

-Дединиз ки, бир сутка галыб. 

-Мяня  еля  эялир  ки,  хястялик  даща  да  сцрятляниб. 

Бядянимдя  яввял  атдыьым  дярманларын  тясири  тамам 

йоха  чыхыб  вя  хястялик  даща  да  сцрятляниб.  Мян  буну 

йахшы  билирям.  Щесабламышам.  Сабащ  сцбщ  тездян  бу 

щадися баш веряжяк. Она гядяр ися гябрими газажам. 

-Йох. Йахшысы будур, сиз бурда галын, о мясяля баш 

веряндян сонра юзцмцз дяфн едярик, шяклинизи дя нежя 

лазымдыр, чякярик. 

 

42 


-Мяним  истяйим  юз  гябрими  ялляримля  газмагдыр. 

Бу, бир етираздыр. Тякжя сцлщ аьажы иля иш битмир. Гой, он-

лар  эюрсцнляр  ки,  бу  мцщарибяляр  узандыгжа  щяля  чох 

адам юзцнц дири-дири басдырмаьа щазыр олажаг. Яслиндя, 

беля  дя  олур,  щамы  юз  ичиндя  юлцр,  йахуд  щансыса  бир 

севэини,  дейяк  ки,  вятян  севэисини  юлдцрцр.  Бундан 

дящшятли  ня  ола  биляр?  Мян  эцняш  цфцгдян  чыханда 

юлмялийям.  Она  баха-баха.  Беля  юлцм  мянимчцн 

ращат вя аьрысыз кечяжяк. Сящяря кими гябрими газажам. 

Дедийим заман юлмясям, мяни эцлляляйин. 

Забит  бир  сюз  демяди,  еляжя  яллярини  йелляди  вя 

сигарет  чыхарыб  йандырды  вя  йеня  дя  ейни  сюзц  тякрар 

еляди: 

-Сигарети  тязяжя  тярэитмишдим.  -  Юскцряйи  ара  ве-



ряндян сонра, - инди ясэярлярим сизи мцвяггяти сахлама 

отаьына  апаражаглар.  Бу  эцн  ахшам  онлары  башга 

мянтягяйя 

эюндяряжям. 

Гой, 

гябиристанлыьа 



эетмяйимизи эюрмясинляр. Гаранлыглашандан сонра йола 

чыхарыг. 

Забит ясэярляри чаьырды вя ясири мцвяггяти сахлама 

отаьына апармаьы тапшырды. 

 

 

Ням ийи верян отагда бир кющня чарпайы, сыныг-сал-



хаг стол вя стул варды. Чарпайыда отурду, аьырйан дизини 

ялиня алыб чарпайынын цстцня гойду, ещмалжа узанды. 

 

43 


Ахшама  кими  дилиня  щеч  ня  вурмады,  йемяйя 

щявяси йохуйду. Аьрыдан гыврылырды, щярдян галхыб дизини 

сыьаллайырды,  аз  гала  она  йалварырды,  дизини  аьрылардан 

горумаг цчцн щярдян гужаглайырды. 

Юз 

ичиндян 


кечмишя 

бойланырды, 

арвадыны, 

ушагларыны,  кюрпя  нявялярини  дцшцнцрдц.  Инди  онлар 

щамысы  наращат  иди,  йягин  ки,  ону  аьлайырдылар,  щяйятдя 

маьар да гурмушдулар, йа бялкя йахынлыгдакы рестораны 

кирайялямишдиляр.  О  юз  йасына  узагдан  бахырды,  санки 

ону эюрцрдц, кимлярин лап йухары башда отурдуьуну да 

билирди.  Онун  йахын  достлары,  щямкарлары  вя  йягин  ки, 

щансыса  дювлят  мямуруйду,  чох  эцман,  Сящиййя 

Назирлийиндянди. 

Ясас арвадыйды. Бажылары башына йыьышыблар, йягин. О 

ися  юзцнц  дюзцмлц  вя  гцрурлу  апарыр,  щеч  ня 

олмайыбмыш  кими  давраныр,  яринин  бу  щярякятини 

гящряманлыг  кими  гялямя  верир,  ачыг  шякилдя  демяся 

дя,  онун  фядакар  гадынлара  хас  мяьрурлуьуну  щамы 

дуйур. 

Ахшама  йахын  вахт  лянэ  эетди.  Эцняш  гожа  вя 



ялдян дцшмцш иланлар кими гцруба тяряф сцрцнцрдц. 

Бир  аз  мцрэцляди.  Йорьунлуг  ону  ялдян  салмышды. 

Амма  там йухуйа эедя билмяди.  Гаршыдакы  сяфяр  ону 

йатмаьа гоймурду. Щяр шейи эютцр-гой едирди… О, бу-

раладардан  бир  дяфялик  эедирди.  Бир  дя  щеч  заман  доь-

маларыны  эюрмяйяжякди.  «Аьыр  щисслярдир.  Саь  адамын 

башы  хараб олар.  Мян щеч,  мян  хястяйям»,  -  дейя  юз 

вязиййятиня истещза еляди, эцлдц. 

 

44 


Эюзлярини ачанда пянжярядян дцшян ишыьы эюрмяди, 

демяли гаранлыг дцшмцшдц. Дикялди аьрыйан дизини ялиня 

алыб йеря гойду, отурду. Аьрылары артмышды. Яллярини башы-

нын  арасына  алды.  Щарда  олдуьуну,  санки,  бир  анлыьа 

унутду, йаддашыны итирян кими олду, сонра юзцнц яля алды. 

Ермяни забити бир аздан эялиб чыхды, деди ки, о истя-

дийи  йеря  пийада  эедяжякляр,  машыны  эютцря  билмяз, 

истямир ки, кимлярся онлары излясин. 

 

 

Щяким: 



-Беля даща йахшы олар, мян дя кющня йерляри эюря-

рям, - деди. 

Тяхминян бир саат кечмиш йола чыхдылар. Ашаьы йола 

дцшцб, асфалтла бир аз эетдиляр. Бу йолда щярби машынлар 

щярдян  щярякят  етдийиня  эюря,  нисбятян  щамар  иди, 

асфалты йарыб чыхмыш кол-кос тапдаланмышды. 

Онун  цчцн  щярякят  елямяк  чятинляшмишди,  санки 

айаьындан  аьыр  даш  асмышдылар,  цряйи  санжырды,  няфяси 

кясилирди,  еля  бил  йеримирди,  сцрцнцрдц.  Амма  бу  йолу 

эетмяк  лазымыйды.  Километрдян  бир  аз  артыг  олан  йолу 

аллащ  билир  нечя  саата  эетдиляр.  Забитин  щювсяляси 

даралмышды,  жаванлыг  щявяси  щювсялясини  цстялямишди, 

ясири  аз  гала  чийниня  алыб  апармаг  истяйирди,  амма 

щяким буна разы олмурду. 

-Мян  юзцм  эедяжям.  Юлцм  онда  даща  йахын 

олажаг, - деди. 

 

45 


Биринжи ашырымы кечмяк даща чятин олду. Щяким бир-

ики аддым атмамыш дайаныр, сол дизини йеря атыр вя бюйрц 

цстя узаныр, динжини аландан сонра забитин кюмяйиля гал-

хырды. Артыг о, забитин кюмяйи олмадан йерийя билмирди. 

-Щяля  чох  галыб?  -  дейя  забит  сясиндя  гязяб 

нотуйла сорушду. 

-Бир тяпя дя ашсаг ордайыг. 

Щямин  тяпяйя  чатыб  дайандылар.  Щяким  йеря 

узанды. 

-Мян даща эедя билмирям, - инилдяди, - сян эери га-

йыт,  щяр  шей  данышдыьымыз  кими  олсун,  пулун  йери  бурда 

йазылыб,  -  зарыйараг  деди  вя  йелдюйянинин  йахасыны 

сюкцб,  бир  каьыз  парчасы  чыхарды.  –  Щяйятимиздя 

эизлятмишям,  тювлянин  йанындакы  янжир  аьажынын  дибиндя, 

мяни  тутан  ясэярляр  ораны  йахшы  таныйыр.  Аьажа  да  су 

вермяйи унутмайын. Биржя ведря кифайятдир. Ясэярляриниз 

буну елямяйя имкан вермядиляр. 

Забит  каьызы  алды,  щякимин  сюзляринин  ня  дяряжядя 

щягигят  олуб-олмадыьыны  юйрянмяк  цчцн  гаранлыгда 

ашаьы  яйилди,  алышганыны  йандырыб,  цзцня  бахды.  Щякимин 

цзцндя аьрыдан башга ифадя йохуйду. 

-Тапмасам,  бяс  нежя  олсун?  -  дейя  забит,  санки 

киминся ешидяжяйиндян чякиняряк, пычылтыйла сорушду. 

-Щяким: 


-Мян  Щиппократ  анды  ичмишям.  Бу  ися  щяр  шей 

демякдир. 

Ермяни  забити  бир  мцддят  онун  башынын  цстцндя 

дайанды, дейясян, щякими щуш апармышды. 

 

46 


-Сизи  бурда  гойа  билмярям.  Истядийиниз  йеря  апар-

малыйам,  ямр  беля  олуб. Мян  дя  анд  ичмишям,  -  деди 

вя  щякими  чийниня  галдырыб  апармаьа  башлады. 

Тяпяликдян гябиристанлыьа апаран йоллар гумсаллыг иди вя 

йеримяк  чятинийди.  Забит  бир  дяфя  бцдряди,  щякимля 

бирликдя  йеря  йыхылды,  йенидян  дурду,  юз  дилиндя 

мызылданды,  бир  аз  динжяляндян  сонра  йенидян  йолуна 

давам еляди. 

Щяким юзцня эялмишди, щушдан айылмышды. 

-Мяни йеря гой. Юзцм эедя билярям. 

Забит  ону  йеря  гойду,  голтуьуна  эириб  апармаьа 

башлады. 

Гябиристанлыг  танынмаз  олмушду.  Учулмушду,  бя-

зиляринин баш дашылары чыхарылыб апарылмышды. 

Атасынын  гябри  ирялидя,  гябиристанлыьын  лап  йцксякли-

йиндяйди. Атасы йцксяклийи севирди, еля о юзц дя. 

-Мяни бурах, бурдан о тяряфя юзцм эедяжям. 

Забит  ону  бурахды  вя  щяким  сцрцня-сцрцня  хейли 

эетди,  атасынын  гябриня  чатды.  Гябрин  йалныз  йери 

галмышды,  юзц  учулмуш,  «ювладларындан  йадиэар»  сюзц 

йазылмыш мярмяр баш дашы йоха чыхмышды. 

Щяким: 


-Гябир газмаг лазым олмайажаг, - дейя инилдяди вя 

сцрцшцб чалайа дцшдц. 

Ермяни  забити  гябрин  йанына  эялди,  бир  мцддят 

онун  башынын  цстцндя  дурду.  Сящярин  ачылмаьына  аз 

галырды.  Забит  ятрафа  бахыб,  учуг  гябирляри  эюряндя 

хофланды.  Она  еля  эялди  ки,  гаранлыг  дцнйанын  сакинляри 

 

47 


щяр тяряфдян онун цстцня эялир. О, эери дюндц, архайа 

бахмадан тез-тез йеримяйя, сонра гачмаьа башлады. 

Гябир  истийди.  Щяким  аьры  щисс  елямирди.  Онун  бя-

дяни,  санки  юлмцшдц,  амма  йаддашы  диридйи.  О, 

йаддашыны  гайтармадан  юлмяк  истямирди.  Ушаглыьыны, 

жаванлыьыны  хатырлайырды.  Анасынын  ялиндян  тутуб, 

гябристанлыьы  долашмасы,  анасынын  додаьынын  алтында 

щансыса  мащныны  зцм-зцмя  елямяси,  йахынларынын 

рущуна дуа охумасы инди дя гулагларында сяслянирди. 

Эюзляринин юнцня эцллц-чичякли даьлар, мяктяб илля-

ри,  гузу  отардыьы  йерляр,  чайда  балыг  тутдуьу  эцнляр 

эялирди. Щяр шей эюзял иди. Онун йадында даща чох эц-

няш галмышды. Амма бу эюзяллик йох олмушду вя бунун 

ня заман баш вердийини хатырлайа билмирди. Инди бу эюзял-

лийин вя иткинин йерини ажы бир бошлуг долдурурду… 

Сящяр  ачылырды.  Щякимин  цряйи  вя  йаддашы  щяля  дя 

дирийди… 

Юляркян щисс еляди ки, эюзцня эцн дцшцр… 

Эюзлярими овушдурдум… 

 

15-18 ферал 2010 



 

 

 



48 

 

Елчин 


Щцсейнбяйли

 щаггында йазыланлардан 

 

 

Елчинин  тимсалында  ядябиййатымызда  чох  истедадлы, 



мараглы,  бянзярсиз,  ориъинал  бир  насир  йетишмишдир.  Онун 

ясярляриндя  сцрреализм,  яфсунлу  реализм  елементляри  дя 

вар, мифик тяфяккцр дя, фолклора баьлылыг да вар вя бунларын 

синтези  сцни  дейил,  йазычынын  дахили  дцнйасындан  кечирилмиш 

бир синтездир. 

 

Анар 



Халг йазычысы 

 

Елчин  Щцсейнбяйлийя  диггят  йетирин,  онун  тимсалында 



биз прозанын бюйцк устасыны газанмаг цзряйик. 

 

Чинэиз Абдуллайев 



Халг йазычысы 

 

Севимли  йазычыларым:  Ремарк,  Куприн,  Кортасар,  Фран-



саза  Саган,  Мураками,  Анар,  Елчин  Щцсейнбяйли,  Чинэиз 

Абдуллайев. 

 

Ябцлфяс Гарайев 



Мядяниййят вя туризм назири 

 

Цзцндя  дя,  йазыларында  да  бир  ишыг  вар  вя  мянжя, 



мящз  бу  ишыг,  инсанлара,  щяйата,  йурда  севэинин, 

хейирхащлыьын,  няжиблийин  вя  тярбийянин  яламяти  олмагла 

йанашы, щям дя истедадын ясас эюстярижиляриндян биридир. 

 

Сабир Рцстямханлы 



Халг шаири, миллят вякили 

 

49 



 

 

Елчин  Щцсейнбяйлинин  «Дон  Ъуан»  романы  щям 



галдырдыьы проблематика сявиййясиндя, щям дя Азярбайжан 

роман  ъанрынын  кейфиййятлярини  эенишляндирмяк,  йени 

хцсусиййятлярини  ортайа  чыхармаг  бахымындан  олдугжа 

дяйярли бир щадисядир. 

Бу  роман  мяним  сон  иллярдя  охудуьум,  образлы 

десяк, цслубуна щейран олдуьум бир ясярдир. 

Роман  эюстярди  ки,  Елчин  Щцсейнбяйли  Азярбайжан 

нясринин  бюйцк  ъанрларынын  йени  ифадя  технолоэийалары  иля 

зянэинляшдирилмяси  сащясиндя  ян  бюйцк  истедад  нцмайиш 

етдирян йазычылар сырасындадыр. 

 

Низами Жяфяров 



Professor, mill

ə

t v


ə

kili 


 

Əzizim Elçin, Şah Abbas körpəlik və uşaqlıq illərimin, 

uzun qış gec

ələrinin, nağıllı-dastanlı dünyamın ən sevimli 

obrazı kimi m

ənə əzizdir. Ömrümün dünənində o, mənim 

nağıllarımın,  dastanlarımın  q

əhrəmanı idi. Bu günsə artıq 

tarixi  ş

əxsiyyət  kimi,  bir  roman  qəhrəmanı  kimi  sənin 

say

əndə  mən  onu  sevdim,  ona  acıdım,  ona  ağladım, 



onunla  qürur  hissi  keçirdim,  ağlına,  qabiliyy

ətinə, 


s

ərkərdəlik məharətinə heyran qaldım, heyrət elədim. 

 

Z

ə



limxan Yaqub, 

Xalq 


ş

airi 


 

Елчин бир чох щекайяляриля Мопажжан, Кортажар, Беккет-

ля бир сырада дурур. Бу, гятиййян шиширтмя дейил…Елчин Щц-

сейнбяйли мяним ян чох севдийим щекайялярин мцяллифидр… 

 

 

50 



Сялим Бабуллаоьлу 

Шаир, «Дцнйа ядябиййаты» дярэижинин баш редактору 

 

 

 



  

 

Китабын ичиндякиляр 



 

 

Шималлы эялин……………………..……4 



Эюзцня эцн дцшцр…………………….22 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

51 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

************** 

 

Çapa imzalanıb: 17.03.2010. 



Format: 70x100 1/32. Qarnitur: Times. 

Ofset kağızı: 

əla növ. Həcmi: 3,25 s.ç.v. Tiraj: 

1000


Sifariş №28. Qiym

əti müqavilə ilə. 

 

“Müt



ərcim” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi  

Bakı, R



əsul Rza küç., 125 

Tel./faks 596 21 44 

e-mail: mutarjim@mail.ru 

 

52 



 

 

 



 

 

 



“525 Kitab” seriyasından 

2009-cu ild



ə əsərləri nəşr olunan müəlliflər: 

 

 



D

ü

nya 


ə

d

ə

biyyat

ı

ndan  


 

İosif Brodski  

Orxan Pamuk 

Şota İataşvili 

 

 

Az



ə

rbaycan


 

ə

d

ə

biyyat

ı

ndan


 

Anar  


Elçin 

Ramiz Rövş

ən 

Əjdər Ol 



Ədalət Əsgəroğlu 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

53 

Document Outline


Yüklə 356,62 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin