FƏnn sillabusu
Yüklə 70,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Təsdiq edirəm
- İmza: _______________________________
- Fənnin təsviri və məqsədi
- Semestr ərzində toplanan maksimum bal – 50 (imtahana keçid bal – 25)
- 61 – 70 bal kafi D 51 – 60 bal qənaətbəxş E 51 baldan aşağı qeyri-kafi
- İmza:____________________ (soyadı, adı, atasının adı) Tarix: _________________________
|
1
BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİ FƏNN SİLLABUSU Təsdiq edirəm k.e.d., prof. S.R.Hacıyeva (kafedra müdiri) İmza: _______________________________ Tarix: “_____” __________________2016____ -ci il
Fakültə: Ekologiya və torpaqşünaslıq_______________________________________
Fənn haqqında məlumat Fənnin adı: Ekotoksikologiya__________________________________________________ Tədris yükü (saat) cəmi: mühazirə 30 seminar____30__ praktik (laboratoriya)______ Tədris ili 2015/2016 Semestr__________ Bölmə a/b
Kredit sayı (hər 30 saata 1 kredit) 1,5________________________________________ II. Müəllim haqqında məlumat:_____Əliyeva Fərqanə Səfər qızı____________________ _____________kimya elmləri namizədi___________________________________________ (Soyadı, adı, atasının adı, elmi adı və dərəcəsi) Məsləhət günləri və saatları: ______________________________________________________ ünvanı:
_____________farqana_chem@mail.ru______________________________________ İş telefonu:____4337311_____________________________________________________
1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, 232 с. 2. Антонович Е.А., Седокур Л.К. Качество продуктов питания в условиях химизации сельского хозяйства: 1990.-240 с. 3. Гиорд А.О. Применение пищевых добавок.-СПб.: Гиорд.,1997-47 с.
4. Исидоров В.А. Введение в химическую экотоксикологию: Учебн. Пособие.-СПб.: Химиздат, 1999. 143с. 5. Саприн А.Н. Детоксикация ксенобиотиков в организме //Итоги науки и техники. Общие проблемы физ.-хим. Биологии. –М.: ВИНИТИ, 1990, Т.22, С31-122
2
1. Фелленберг Г. Загрязнение природной среды. Введение в экологическую химию: Пер. с нем.- М.:Мир, 1997. 232 с. 2.
Шаов А.Х., Хараев А.М. основы токсикологии: учебн. Пособие. Нальчик: Изд-во КБГУ, 2000. 69 с. Fənnin təsviri və məqsədi: (Fənn haqqında qısa məlumat, onunla şərtləşən fənlər (bilavasitə bağlı olan/uyğun gələn), fənnin tədrisinin məqsədləri. Bu fənni öyrənməklə tələbələrin nəyi biləcəkləri, nəyə nail olacaqları və hansı vərdişlərə yiyələnəcəkləri qeyd edilir)
kənd təsərrüfatı da daxil olmaqla kimyəvi maddələrin geniş tətbiq olunması ilə əlaqədar olaraq toksiki maddələrin insan orqanizminə, digər canlılara və bütünlükdə ekosistemə təsirininöyrənilməsi kimi mürəkkəb problemin həlli yollarının axtarılması zərurəti yarandı. Ekotoksikologiyada toksikometriyanın vacib parametri kimyəvi maddənin toksikiliyidir(zəhərliliyi). Insan və digər canlı orqanizmlər üçün təhlükəli olan kimyəvi maddələr toksikantlar, ekotoksikantlar və ksenobiotiklər(əvvəllər biosferdə rast gəlinməyən, orqanizm üçün yad maddələrdir ki, ətraf mühitə düşən ən az miqdarı belə orqanizmlərin məhvinə səbəb olur), çirkləndiricilər, kontaminantlar(ətraf mühitdən qida maddələrinə təhlükəli miqdarda kecən ekoloji zərərli maddələr) adlanır. Kursun məqsədi: Tələbələr bu kursu mənimsəməklə kimyəvi maddələrin zəhərliliyi və təhlükəliliyini müəyyən edən əsas xarakteristika və xassələrinin öyrənilməsi, toksikiliyə təsir edən faktorlar; toksikantların orqanizmə daxil olma yolları, onların paylanma qanunauyğunluğu, metabolizm və xaricolunma; kimyəvi maddələrin kəskin, az kəskin və xroniki təsiridən əmələ gələn toksiki proseslərin müxtəlif formaları, patoloji vəziyyətlərin formalaşmasının mexanizm və qanunauyğunluqlarını öyrənəcəklər. .
Fənnin təqvim planı: Həftələr Mövzunun adı və qısa icmalı Mühazirə Məşğələ Saat Tarix
Mövzu №1.Toksikologiya və ekotoksiko logiyanın əsas anlayışları, məqsədi və məsə lələri. Toksikometriyanın elementləri və zəhərin meyarları.
Qısa icmalı: ekotoksikologiya elminin inkişaf mərhələləri, ekotoksikologiyanın predmeti və əsas məsələləri barədə məlumat verilir.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s. 3-7 2. Антонович Е.А., Седокур Л.К. Качество продуктов питания в условиях химизации сельского хозяйства: 1990.s.8 Mühazirə 2 16.02 3
3.Саприн А.Н. Детоксикация ксенобио тиков в организме //Итоги науки и техни ки. Общие проблемы физ.-хим. Биологии. –М.: ВИНИТИ, 1990, Т.22, s.5
Mövzu №2. Zəhərli maddələrin və zəhərlənmələrin təsnifatının əsas növləri. Zəhərin təsirinin təzahürü. Qısa icmalı: Kimyəvi təsnifat(üzvi, qeyri- üzvi, elementüzvi). Gigiyenik təsnifat. Uçucu zəhərli maddələrin təsnifatı. Uçucu narkotiklər. Zəhərin təzahür formaları. Qan sistemində baş verən dəyişikliklər. Sümük sisteminin zədələnməsi. Əsəb sistemində baş verən dəyişikliklər. Tənəffüs orqanlarının zədələnməsi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s.7-8 2. Антонович Е.А., Седокур Л.К. Качество продуктов питания в условиях химизации сельского хозяйства: 1990.-s.8 Mühazirə 2 23.02
Mövzu №3 Reseptor anlayışı. Zəhərli maddələrin fermentlərlə qarşılıqlı təsiri. Qısa icmalı: “Reseptor” termini. Qatı zəhərlər. Xronoqatı zəhərlər. Sitoxromlar. Zəhərlərin fermentə dolayı təsiri. Yüksək toksiki izomerlər. Riçardson qaydası. Zəhərli maddələrin orqanizmdə fermentlərlə qarşılıqlı təsirindən baş verən dəyişikliklər. Zəhərlərin fermentlərə dolayı təsiri. Toksiki agent.
lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s.12 Mühazirə 2 01.03
Mövzu №4 Zəhərin orqanizmə daxil olması. Ksenobiotiklərin nəqli və orqanizmdə toplanması. Qısa icmalı: Tənəffüs vasitəsilə daxilolma. Dəri vasitəsilə daxilolma. Qanın zəhərlənməsi. Toksikokinetika. Toksiki effekt. Detoksikasiya. Modifikasiya. Konyuqasiya. Metabolizmin birinci fazası. Metabolizmin ikinci fazası. Orqanizmdən zəhərlərin xaric olunması. Zəhərli birləşmələrin çevrilməsi və zərərsizləşməsi.
Mühazirə 2 08.03
4
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s.23
Mövzu №5. Zəhərlərin kumulyasiyası. Zəhərlərin birgə təsiri.
Qısa icmalı: Zəhərlərin kumulyasiyası. Eynicinsli birgə təsir. Müstəqil birgə təsir. Additiv təsir. Material kumulyasiya. Funksional kumulyasiya. Kumulyasiya əmsalı. Kompleks təsir. Zəhərlərin təsirin dən orqanizmdə baş verən dəyişikliklər. Zə hərlərin təsiri zamanı pH-ın müəyyən edilməsi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s.30 Mühazirə 2 15.03
Mövzu №6. Zəhərləyici maddələrin mənbə ləri. Qazşəkilli qeyri-üzvi birləşmələr və tur şular. Ağır metallar.
Qısa icmalı: Bitkilərdə maddələr mübadilə sinin pozulması. Nekrozlar. Ağır metallar. Insan orqanizmi üçün ağır metalların YVQH. Zəhərli maddələrin əsas daxilolma mənbələri. Qazşəkilli qeyri-üzvi birləşmə lərlə zəhərlənmələr. Turşularla zəhərlənmə lər.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s.45 Mühazirə 2 22.03
Mövzu №7. Radioaktivlik və ionlaşan şüalar haqqında əsas təsəvvürlər. Canlı orqanizmlərin radiasiyaya qarşı davamlılığı. Insan orqanizminə ionlaşan şüaların bioloji təsiri.
Qısa icmalı: Radioaktivlik. Nuklidlər. Radionuklidlər. Ekspozisiv doza. Udulan doza. Ekvivalent doza. Ölümcül doza. Ionlaşan şüaların insan orqanizminə təsirinin birinci mərhələsi. Ionlaşan şüaların insan orqanizminə təsirinin ikinci mərhələsi. Ionlaşan şüaların insan orqanizminə təsirinin üçüncü mərhələsi. Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): Mühazirə 2 29.03
5
1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, 232 с. 1. Александров Ю.А. Основы радиационной экологии. 2007. S.77
Mövzu №8. Poliaromatik karbohidrogenlər və dioksinlər. Ətraf mühitin karbohidrogen lərlə çirklənməsi.
Qısa icmalı: Poliaromatik karbohidrogenlər. Dioksinlər. Kanserogenezliyinə görə poli tsiklik aromatik karbohidrogenlərin əsas qrupları. Xlorsaxlayan karbohidrogenlər. PXDF və PXB. Karbohidrogenlərin torpaq mezofaunasına təsiri. Poliaromatik karbohidrogenlərin təsnifatı. ətraf mühitin karbohidrogenlərlə çirklənmə səbəbləri.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s.92 Mühazirə 2 05.04
Mövzu №9 Havanın mikroorqanizmlər- produsentlərlə , bakteriya preparatları və onların komponentləri ilə çirklənməsi.
Qısa icmalı: Heyvandarlıqda tətbiq edilən birləşmələrlə zəhərlənmə. Antibakterial maddələr. Hormonal preparatlar və yem əlavələri. Heyvan yemlərində istifadə edilən AB. Antibiotiklər(AB). Nitrofuranlar. Sulfanilamidlər. Hormonal preparatlar(HP). Ksenoestrogenlər. Azotsaxlayan yem əlavələri. Zülal-vitamin konsentratı(ZVK). Kormoqrizin və fradizin.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s.122 Mühazirə 2 12.04
Mövzu №10. Qida məhsullarının mikro orqanizmlər və onların metabolitləri ilə zəhərlənməsi. Bakterial toksikozlar və tok siki infeksiyalar. Mikotoksinlər və mikotok sikozlar. Qida əlavələrinin tətbiqi.
Qısa icmalı: Qida zəhərlənməsi. Botulizm. Mikotoksinlər. Mikotoksikoz. Aflatoksinlər. Patulin. Kolititr və koliindeks. I qrup sanitar-göstərici mikroorqanizmlər. II qrup potensial – patogen mikroorqanizmlər. III qrup-patogen mikroorqanizmlər. Dadlandırı cılar və efir yağları. Qida boyaları. Mühazirə 2 19.04 6
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s.130 Mövzu №11. Toksikantların orqanizmə daxil olması. Toksikantların orqanizmdə bioqatılaşması, bioakkumulyasiyası, biomaqnitifikasiyası.
Qısa icmalı: Abiotik transformasiya. Bioqatılaşma. Bioakkumulyasiya. Biomaq nitifikasiya. Bioakkumulyasiyaya təsir edən faktorlar. Bioakkumulyasiyanın əhəmiyyəti. Hidrobiontlar. Ekopolyutantlar. Lipofil mad dələr. Toksikantların orqanizmdə bioloji dəyişiklikləri.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s. 152 Mühazirə 2 26.04
Mövzu №12. Alkoqollu içkilərin və narkotik maddələrin zəhərlilik xüsusiyyətləri.
Qısa icmalı: Aldehidlər. Sivuş yağları. Mürəkkəb efirlər. Alifatik çoxatomlu spirtlər. Fenol birləşmələri. Narkotik maddələrlə zəhərlənmələr. Bitki mənşəli narkotiklər və sintetik narkotiklər. Bitki mənşəli narkotiklərlə zəhərlənmələr. Sintetik narkotiklərlə zəhərlənmələr.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s.160 Mühazirə 2 03.05
Mövzu №13. Su və su hövzələrinin çirklənməsinin ekoloji qiymətləndirilməsi. Içməli suda zəhərli kimyəvi maddələrin miqdarının gigiyenik normaları.
Qısa icmalı: Suyun orqanoleptik göstə riciləri. Katarob qruplar. Limnosaprob qrup lar. Eusaprob qruplar. Transsaprob qruplar. Suda halogensaxlayan birləşmələr. Suda oksigensaxlayan birləşmələr. Suyun xəstəliktörədən mikroblardan təmizlənməsi. Suyun xlorlandırılması zamanı halogen saxlayan maddələrin təhlükəlilik meyarları.
Mühazirə 2 10.05 7
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s. 178
Mövzu №14. Populyasiya ekotoksikologi yasının xüsusiyyətləri.
Qısa icmalı: Doza-effekt asılılığının popul yasiya xarakteristikası. Toksiki maddələrin biota komponentlərində miqdarı toksiki qüvvə ölçüsü kimi. Doza-effekt asılılığı. Molekulyar-genetik, hüceyrə-toxuma və ontogenetik səviyyədə toksiki effekt. Toksikantların populyasiyaların dinamika və strukturuna təsiri. Ksenobiotik lərin heyvan və bitki populyasi yalarında toplanma qanunauyğun luqları.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s. 197 Mühazirə 2 17.05
Mövzu №15 Kimyəvi maddələrin və ekosistemin vəziyyətinin gigiyenik normalaşdırılmasının əsas prinsipləri. Qida məhsullarının ekoloji sertifikatlaşdırılması.
Qısa icmalı: Xarici mühitdə kimyəvi maddələrin yol verilən qatılıq həddi. Yeni kimyəvi maddələrin toksikoloji qiymətləndi rilməsinin mərhələləri. Maddələrin ilkin toksikoloji qiymət ləndirilməsinin nəticələri. Kliniko-statistk metod. Ekoloji risk zonası. Ekoloji krizis zonası. Ekoloji fəlakət zonası. Ekoloji-gigyenik normallaşdırma. Sertifikat laşdırma. Ekoloji sertifikatlaşdırma.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. Каплин В.Г. Основы экотоксикологии. –М.: Изд-во «Колос», 2006, s. 221 с. Mühazirə 2 24.05
V. İmtahanın keçirilməsi forması -yazılı, şifahi, dialoq və ya test. VI. Semestr ərzində qiymətləndirmə və bal bölgüsü: Balların maksimum miqdarı – 100 bal. A) Semestr ərzində toplanan maksimum bal – 50 (imtahana keçid bal – 25) Dərsə davamiyyətə görə 10 bal Mühazirə mətnlərinin tərtibatına görə 5 bal Tələbələrin sərbəst işinə (referat, prezentasiya, tədqiqat işi və s.) görə Qeyd: Plagiat halları qəti qadağandır! Sərbəst işlə əlaqədar bütün tapşırıqların qısa təsviri, təqdim olunma şərtləri, vaxtı və qiymətləndirmə üsulu dəqiq 5 bal
8
göstərilir. Seminar (məşğələ) və ya laboratoriya dərslərinin nəticələrinə görə (eyni fəndən həm seminar (məşğələ), həm də laboratoriya dərsləri nəzərdə tutulduğu halda onların hər birinə 10 bal ayrılır). 20 bal
Kurs işinin hazırlanmasına və müdafiəsinə görə (fənn üzrə kurs işi (layihəsi) nəzərdə tutulmayıbsa, ona ayrılan 10 bal seminar (məşğələ) və ya laboratoriya dərslərinə əlavə olunur). 10 bal
B) Semestr imtahanı nəticəsinə görə - maksimum 50 bal Hər biletdə – 5 sual, hər suala – 10 bal verilir Qeyd: Tələbənin imtahandan topladığı balın miqdarı 25-dən az olmamalıdır. C) Semestr nəticəsinə görə qiymətləndirmə (imtahan və imtahana qədər toplanan ballar əsasında): 91 – 100 bal əla A 81 – 90 bal çox yaxşı B 71 – 80 bal yaxşı C 61 – 70 bal kafi D 51 – 60 bal qənaətbəxş E 51 baldan aşağı qeyri-kafi F Müəllim:___Əliyeva Fərqanə Səfər qızı______ İmza:____________________ (soyadı, adı, atasının adı) Tarix: _________________________ Yüklə 70,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|