Fidan Bağırova Elmi rəhbər: dos. Ramin Bayramlı

 

  

 

HEPATİT  C

 

 

 

Fidan Bağırova 

  

Elmi rəhbər: dos.Ramin Bayramlı 

 



Flaviviridae fəsiləsi 



Hepacivirus cinsi 

 



50nm ölçüsündə, sferik quruluşlu 

 



Mürəkkəb virusdur 

 



Təkzəncirli müsbət RNT 

 

 

 

Nuklein turşusu

 

Kapsid proteini 

Superkapsid 

VİRUSUN QURULUŞU 

E1 

   E2 

QLİKOPROTEİNLƏR

 



 

97000 nukleotiddən ibarətdir  

 

  



Genom “açıq oxuyucu struktur”

- dan (open 

reading frame) təşkil olunub və hər iki ucu 

oxunmayan UTRs sahələri ilə əhatələnib

 

 



5

‘UTRs: translyasiya prosesini idarə edir

 

 



3

‘UTRs: virus replikasiyası zamanı (

-

)RNT sapının 

sintezini idarə edir

 

 

Patrick Murray, Ellen Jo Baron, James H.Jongensen (2003) 

Hepatit C, Clinical Microbiology 

P1480 

VİRUSUN GENOMU 

VİRUSUN GENOMU 

EPİDEMİOLOGİYA 



7 genotipi var: 

 

1a – Cənubi və Şimali Amerika, 

Avstraliya 

 1b – Avropa və Asiya 

 2a – Yaponiya və Çin 

 2b – Şimali Avropa və ABŞ 

 2c – Şərqi və qərbi Avropa 

 3a - Avstraliya 

 4a - Misir 

 4c – Mərkəzi Afrika 

 5a – Cənubi Afrika 

 6a - Viyetnam 

 7a and 7b - Tayland 

  

 

 

Estee Török, ED Moran, Fiona Cooke (2013) 

Hepatit C, Oxford Handbook of IDM 

P462 

 

Ə

n sıx rastlanan 

1 və 3 



Qan və qan məhsulları ilə 

 



Vena daxili narkotik vasitələrin istifadəsi  

 



Hemodializ, kolonoskopiya və digər tibbi 

prosedurlar 

 



Cinsi əlaqə 

 



Vertikal yolla anadan dölə 

YOLUXMA YOLLARI 

HCV lipoproteinlərdən istifadə edir 

 



Hüceyrəyə daxil olarkən 



Yeni virus hissəcikləri formalaşarkən 



Hüceyrədən xaric olarkən 

 



E2 qlikoproteini vasitəsilə hepatositlərin səthindəki CD81 və 

LDL reseptorlarına bağlanaraq hüceyrəyə daxil olur 

 



Virus kapsiddən azad olur 

 



Viral genom ribosomlara bağlanır və erkən proteinlərin 

sintezi başlayır 

 



NS3, NS4, və NS5-dən ibarət replikasiya kompleksi əmələ 

gəlir  

 



NS5 hesabına (+)RNT- dən aralıq (-)RNT əmələ gəlir və 

yeni (+)RNT sintezi baş verir 

 

 

 

Şemseddin Ustaçelebi (1999) 

Hepatit C, Temel ve Klinik Mikrobioloji 

p884 

 

VİRUSUN REPLİKASİYASI 

 



Struktur proteinlərdən və (+)RNT- dən yeni 

virus hissəcikləri formalaşır 

 



Tumurcuqlanma yolu ilə xaric olur 

VİRUSUN REPLİKASİYASI 



6-8 həftəlik inkubasiya dövründən sonra 15% hallarda 

kəskin hepatit 

     

Simptomlar: 

• Yorğunluq 

• İştahasızlıq 

• Halsızlıq 

• Qaşıntı 

• Sağ qabırğaaltı nahiyyədə ağrı 

• Qusma 

• Əzələ və oynaq ağrıları 

 



85% hallarda isə xroniki hepatit 

KLİNİKA 

KLİNİKA 

                        

KƏSKİN HEPATİT

 

KLİNİKA 

XRONİKİ HEPATİT

                        

SİRROZ (20

-30%)                                  HSK (5-10%) 

Ölüm  (5

-10%) 

18il 

21 il 

28il 

KLİNİKA 

Xroniki hepatit 

Sirroz 

Hepato sellular 

 karsinoma 

KLİNİKA 

Qaraciyərdən kənar manifestlər

 



Krioqlobulinemiya 



Non-

Hodgkins limfoması

 



Glomerulonefrit 



Porphyria cutanea tarda 



Tiroid pozğunluqlar

 



Diabetes mellitus 



Digər autoimmun xəstəliklər

 



Idiopatik pulmonar fibroz 

 

Donald Jensen, Nancy Reau (2013) 

Hepatitis C , OAIDL 

p85 

 

KLİNİKA 

 

Pankreas hüceyrələrində çoxala bildiyindən

 

Şəkərli diabetə  

səbəb olur

!!!!! 

KLİNİKA 

Uzm. Dr. Bahri TEKER (2007) 

Hepatit C, Mikrobioloji 

P 302 

  

Virus hepatosit

ləri zədələyir

 

 

• Sitopatik təsiri yoxdur

 

• Tc limfositlərin vasitəsilə

 

•

 

Kanserogenliyi

 

isbat olunmayıb

 

 

 

 

PATOGENEZ 

Uzm. Dr. Bahri TEKER (2007) 

Hepatit C, Mikrobioloji 

P 302 

 

• Transaminaza səviyyəsi yüksək olanlar

 

• Qan və qan məhsullarından istifadə edənlər

 

• Qan, orqan və ya toxuma donorları

 

• Resipiyentlər

 

• Hemodializ xəstələri

 

• HBV və HİV virusu aşkarlanan şəxslər

 

• Narkotik istifadəçiləri

 

• HCV pozitiv ananın dünyaya gətirdiyi körpələr

 

• HCV pozitiv şəxslə cinsi əlaqədə olanlar

 

• HCV pozitiv material ilə çalışan tibb işçiləri

 

 

RİSK QRUPU 

 

 

 

 

Təməl l

aborator test

lər

 

ALT səviyyəsinin təyini

 

ALT/AST indeksi 

Qan hüceyrələrinin sayılması

 

PT/İNR

 

Seroloji testlər

 

Anti 

–

 HCV 

RİBA

 

PA 

Viroloji testlər

 

HCV RNT nucleic acid test 

Kəmiyyət

 

Keyfiyyət

 

HCV core antigen EİA

 

HCV genotipləndirilməsi

 

1a - 6 

Qaraciyər biopsiyası

 

Fibrozun qeyri-

invaziv markerləri

 

APRİ

 

Fibro test 

Transient elastrography 

Genetik markerlər

 

İL28B

 

TƏMƏL LABORATOR TESTLƏR 

 

•

Biluribinin 

serumda səviyyəsi

 10 mg/dl 

yüksəkdir (4 həftə 

müddətində normaya enir)

 

 

• ALT səviyyəsi 

100-

1000 IU/L arasında dəyişir 

 

(xəstələrin 40% 

-

də 

normal səviyyədə)

 

 

•

ALT/AST indeksi  sirrozun indikatorudur 

 

•

Trombositopeniya 

 

•

PT 

↑

 

 

• İNR  ↑

 

 

Sercan Ulusoy, Hakan Leblebicioglu (2011) 

Hepatit C, Viral İnfeksiyonlar

 

p73

 

 

SEROLOJİ TESTLƏR 

 

 

Anti-

HCV spesifikliyi aşağıdır

 

 

HCV antigenlərinə qarşı anticismlər 3 –

 

6 aydan sonra yaranır

 

İmmunsupressiv xəstələrdə isə yaranmır

 

 

Skrininq əhəmiyyətli testlərdir

 

Antigen kimi rekombinant HCV proteinləri istifadə olunur

 

SEROLOJİ TESTLƏR 

EİA 

 

1 

–

 

ci nəsil

 

NS4 proteini aşkarlanır

 

 

 

2 

–

 

ci nəsil (95%)

 

NS4 + core proteinləri aşkarlanır

 

 

                      3 

–

 

cü nəsil

 

Ns4 + core +NS5 proteinləri aşkarlanır   

 

                          (99%) 

 

SEROLOJİ TESTLƏR 

SEROLOJİ TESTLƏR 

RIBA (recombinant immunoblot assay) 

 



Anti HCV testlərini təsdiqləyici testdir

 

 



4 virus antigenini və superoksid dismutazanı aşkarlayır

 

 



Təyin olunan protein sayı ≥2 olduqda nəticə pozitivdir

 

 



Üstün xüsusiyyəti

: ilk 3 

–

 

10 gündə belə virusu aşkar 

etmək mümkündür

 

 

SEROLOJİ TESTLƏR 



Keyfiyyət testləri: RT 

- PCR (reverse transcriptase) 

 



Kəmiyyət testləri: bDNT və PCR –

 based  

  



Viral yükün həm diqnozun qoyulmasında, həm də

      

            

müalicənin gedişini izləmək üçün istifadə olunur

 

                



            

Həssaslığı ən yüksək olan 

real time PCR 

                 

Metod 10 

–

 

15 IU/ml belə virusu aşkarlaya bilir

 

            

 

VİROLOJİ  TESTLƏR 

VİROLOJİ  TESTLƏR 



Qaraciyərdə fibroz və nekrotik proseslərin 

dəyərləndirilməsində

 

 



Müalicəyə başlamaq qərarının verilməsində

 

 



Müalicənin gedişini izləmək üçün

 

BİOPSİYA 

HİSTOLOJİ SKORLAMA SİSTEMLƏRİ 

SKOR 

     

METAVİR SİSTEMİ

 

İSHAK SİSTEMİ

 

0 

         Fibroz yoxdur 

    Fibroz yoxdur 

1 

Yayılmış periportal fibroz

 

Bəzi sahələrdə fibroz ±

 

Qısa fibroz septalar

 

2 

Porta 

–

 portal septalar 

 (>1 septa) 

Bir çox sahədə fibroz ±

 

Qısa fibroz septalar

 

3 

Porta 

–

 sentral septalar 

Bir çox sahədə fibroz ±

 

Porta - 

portal körpülər

 

4 

Sirroz 

Yayılmış portal fibroz

 

Porta - 

portal körpülər

 

5 

    

- 

Porta - portal, porta 

–

 santral 

körpülər və İnkomplet sirroz

 

6 

     - 

Sirroz 

Anti - HCV pozitiv 

Təsdiqləyici testlər

 

RİBA pozitiv və ya HCV –

 RNT pozitiv 

RİBA negativ və HCV –

 RNA negativ 

Araşdırmanı dayandır

 

Serum ALT səviyyəsi

 

Yüksək

 

Normal 

 

Biopsiya və müalicəyə başlamaq

 

qərarına bax

 

 

Bir ay fasilə ilə iki dəfə təkrarla

 

Yüksək

 

Normal 

Altı ay fasilə ilə iki dəfə təkrarla

 

Normal olduqda bir il fasilə ilə təkrarla

 

Sercan Ulusoy, Hakan Leblebicioglu (2011

) 

Hepatit C, Viral İnfeksiyonlar

 

p73 

 



18 yaşdan yuxarı olan şəxslər

 



HCV 

–

 

RNT pozitiv olan şəxslər

 



Serum ALT səviyyəsi yüksək olan şəxslər

 



Qaraciyər biopsiyası: Metavir skoru ≥2

 

;  İshak 

skoru 

≥3

 

olan şəxslər

 



Biokimyəvi və hemolitik göstəriciləri: hemoqlobin 

kişilərdə 

>13g/dl 

,qadınlarda 

>12g/dl ; neytrofil 

sayı 

>1500/mm

³

 ; kreatinin<1.5 mg/dl 



Kompensasiya oluna bilən qaraciyər 

xəstəliklərində: total biluribin 

<1.5g/dl, albumin 

>3,4g/dl, trombosit >75.000/mm

³

 



Depressiv halda olan, kontrolu mümkün şəxslər

 

KİMLƏR MÜALİCƏ OLUNA BİLƏR? 

Sercan Ulusoy, Hakan Leblebicioglu (2011) 

Hepatit C, Viral İnfeksiyonlar

 

p73 



Kontrolu mümkün olmayan depressiya

 

 



İmmun xəstəlikləri olan şəxslər

 

 



Müalicə olunmamış tiroid xəstəlikləri

 

 



Yaş 

<2 

 



Hamiləlik

 

 



Digər xəstəliklər (diabetes mellitus, koronar arteriya xəstəlikləri, 

hipertenziya və s.)

 

 

 

 

 

 

Donald Jensen, Nancy Reau (2013) 

Hepatitis C , OAIDL 

p85 

 

Ə

KS GÖSTƏRİŞLƏR 

İlk seçim preparatı: İnterferon

 

 



Hüceyrəvi immuniteti stimulə edir

 



Sitokin ifrazına təkan verir

 

 

 

Kombinasiyalı müalicədə: 

Ribavirin 

 



Quanozin nukleozidlərinin analoqu olmaqla replikasiya prosesini 

pozur 

 

 

 

Donald Jensen, Nancy Reau (2013) 

Hepatitis C , OAIDL 

p87 

 

MÜALİCƏ 



İFN həftədə 3 dəfə genotipdən aslı olaraq 

 



6 aydan 

–12 aya subkutan təyin olunur

 

 



Ən mükəmməl interferon yarım –

 

parçalanma ömrü ən 

uzun olandır 

 



həftədə 1dəfə inyeksiya

 

 



Bu məqsədlə İFN molekuluna etilen glikol əlavə edilərək 

peqilə olunmuş İFN əldə edildi

: PEG 

–

 IFN 

 

 

Donald Jensen, Nancy Reau (2013) 

Hepatitis C , OAIDL 

p88 

 

 

MÜALİCƏ 

MÜALİCƏ 

MÜALİCƏ 

PEG - 

İFN

 

PEG 

–

 

İFN alfa2a (Pegasys)

 

PEG 

–

 

İFN alfa2b (Peg –

 intron) 

 

Genotipdən asılı olmayaraq

 

təyin olunan doza

 

180

µg/həftə

 

 

Çəkidən asılı olaraq

 

təyin olunan doza

 

15

µg/kq/həftə

 

Donald Jensen, Nancy Reau (2013) 

Hepatitis C , OAIDL 

p88 

 

 

 

RİBAVİRİNİN TƏYİN DOZASI 

Genotip 1 

Genotip 2, 3 



PEG 

–

 

İFN alfa 2a

 

 

≤

 75 kq =1, 000 mq 

 > 75 kq =1, 200 mq 

 



PEG 

–

 

İFN alfa 2b

 

 < 65kq = 800 mq 

 65-85kq = 1,000 mq 

 85-105 kq = 1,200 mq 

 >105 kq = 1,400 mq 



PEG 

–

 

İFN alfa 2a və 2b

 

 

800 mq çəkidən asılı 

olamayaraq gündəlik doza

 

Donald Jensen, Nancy Reau (2013) 

Hepatitis C , OAIDL 

p88 

 



Qripə bənzər əlamətlər

 



Nevroloji 

əlamətlər:

 

                                  Depresiya 

                                  

Maniya və s.

 

 



Dermatit 



Gastrointestinal əlamətlər

 

                                  Anoreksiya 

                                  Diarreya 

                                  Qusma 



Trombositopeniya 



Anemiya 



Leykopeniya 



Digər                                       

 

        

İFN VƏ RBV FƏSADLAR 

 



NS3/4 proteaza fermentinin inhibitorları: 

Telaprevir 

                                                                     Boceprevir 



1-

ci genotipin səbəb olduğu xroniki hepatitlər zamanı

 

 



PEG+Ribavirin=48 həftə

 

 



PEG-

İNF+Ribavirin+Telaprevir və ya Boceprevir = 24 həftə

 

 

 

 

 

YENİ NƏSİL PREPARATLAR