Firudin Zeynallı
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birliyinin üzvü Firudin Zeynallı. “ Ölüm haqdı, belə də yox”.
- Vaqif Nəsir Professor, şair-publisist Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü
- I BÖLÜM Kəmalənin ömür yolu Ömrü qısa oldu, yolu çox uzun, Ləzzətin görmədi baharın, yazın.
- Allah rəhmət eləsin əziz balam, qəbrin nurla dolsun, yerin behişt olsun.
- Yaxud
- Məhərrəm Hüseynov, filologiya elmləri doktoru
| Firudin Zeynallı Ölüm haqdı, belə də yox BAKI-2014 2 Redaktoru və ön sözün müəllifi. Vaqif Nəsir Professor, şair-publisist Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Firudin Zeynallı. “Ölüm haqdı, belə də yox”. BAKI-2014. 220 səh 3 Redaktordan Dərddən süzülən misralar Atalar “ölüm gözlə qaş arasındadır” desələr də qəzadan gələn qəfil ölüm çox gözlənilməz və dəhşətli olur. Firudin müəllimin ailəsində baş verən agır itki bizim hamımızı─onun yaxınlarını, dostlarını, qohum- larını sarsıtdı. O, özünün sevimli balasını, 38 yaşlı həkim qızını qəza nəticəsində itirdi. Zəhmətkeş bir insan, gözəl müəllim, müdrik ağsaqqalın Göyçə dər- dinin üstünə böyük bir dərd də gəldi. Göyçə dərdin- dən, doğma yurd nisgilindən yazan Firudin müəllim yenidən qələmə sarılaraq vərəqlərə köçürməyə başladı. Qarşımda olan bu kitabın ərsəyə gəlməsinin səbəbi də elə budur. Kitabın əlyazmasını oxuyanda məni dəhşət bürüdü. Bu kitab dogrudan da özünün ahıl yaşlarını yaşayan, bircə qız övladını qəfildən itirən atanın fəryadı, harayıdır. Ədəbiyyatımızda dünyasını dəyişən yaxınlarına şeirlər, əsərlər həsr edən sənətkarlarımız olub. Firudin müəllim də öz ürək yanğısını söndürmək, toxtaqlıq tapmaq, bu dərdini də yaxınları ilə bölüşmək üçün qələmə sarılmış, poeziyaya müraciət etmişdir. Məhz buna görə də o, “kağızlara köçürürəm dərdimi, için-için ağlayıram, neynəyim”- deyir. Dərdini bölüşəndə azalır, sevinci bölüşəndə isə artır. Firudin müəllim mərhum qızına “dişinlə dırnağınla yurd-yuva düzəltmişdin, mənim Kəmalə qızım, ay mənim makam balam” deyib ah- nalə çəkir. Daha sonra isə dərdin əlində əsir olan ata necə de- 4 yərlər əlini hər yerə atır və sonda övladının qəfil ölü- mündə özünü müqəssir sayır və “balamı odlara atan mənəmmiş” deyir. Yazılan şeirlər də çox təsirli məqamlar var: Dedim sən ağla məni Qısa et məsafəni; Məndən alıb kəfəni Balam tərk etdi məni... Həyat davam edir Firudin müəllim. Sən mər- hum qızına müraciət edib “Sənin əvəzini mən hardan tapım” deyə soruşursan. Bu itki çox ağır olsa da, bu faciənin az da olsa təsəllisi Nəcəf var, Orxan var! Bu nəvələrdən Kəmalə qızının qoxusunu alacaqsan. Bu- nun üçün səbrli olmaq, özünü qorumaq, həmin nəvə- lərin xatirinə yaşamaq lazımdır. Allah da səbr edəni özünə dost tutur. Deyirlər ki, ilham pərisi əsasən iki halda qəmli- kədərli və sevincli-nəşəli halda qələni sahibinə qonaq olur. Firudin müəllimin şeirlərini oxuduqca, buna bir daha əmin olursan. Onun son zamanlar yazdığı şeirlər məhz ailəsində baş verən faciə ilə bağlıdır. Yeganə qızını itirən Firudin müəllim özünün dünya boyda dərd-qəmini nəzmə çəkərək haray salır, fəryad qoparır. Halal müəllim çörəyi ilə boya-başa yetirdiyi Kəmalə balasının faciəli ölümü onu yandırır və həmin yanğım o, insan düşüncələrinin ən yığcam ifadəsi olan şeirin dili ilə oxucularına çatdırır. Firudin Zeynallı poeziyaya hələ keçən əsrin 90- cı illərinin sonlarında gəlmişdir. O, öz qələmini “XXI 5 əsr” müstəqil ictimai-siyasi qəzetin redaktoru kimi, sonralar AZTV-nin əməkdaşı kimi sınamışdır. Firudin müəllim ilk poeziya nümunələrini Respublika qəzetlərində çap etdirərək öz imzasını oxuculara tanıtmışdır. Əlbəttə Köyçə mahalında, Aşıq Ələsgər torpağında dünyaya göz açan bir insan şeirə, poeziyaya biganə qala bilməzdi. Məhz bu faktor onun poeziyasının meydana gəlməsində mühüm rol oynamışdır. İlk vaxtlar o, düşmən tapdağı altında olan doğma yurddan, torpaq həsrətindən, böyüyüb boya- başa yetdiyi diyarın gözəlliyindən və ürəyində olan nisgildən yazırdı. Onun o vaxt vətən həsrəti ilə yazdığı şeirləri qızının ölümü münasibətilə yazdığı şeirlərlə müqayisə etdikdə görürsən ki, hər iki faciə Firudin müəllimi eyni dərəcədə ağrıtmış, əzab vermiş, yuxusuz gecələr bəxş etmişdir. Ana torpaq və övlad itkisi ömrünün yetkin çağında olan bir insan üçün çox ağır dərd olsa da, Firudin müəllim çox gözəl bilir ki, insan tanrının ona verdiyi ömür payını yaşayır və buna görə də o, “tale yazısını pozmağa qadir deyiləm, Allahın işlərini yazmağa qadir deyiləm-deyir. Sevimli qızının faciəli ölümü onun dərdinin üstünə dərd gətirdi. Onun fəryadı o qədər güclü oldu ki, qızı Kəmalənin ölümü bir ailənin deyil, elin-obanın dərdinə çevrildi. Özünün yazdığı kimi Ətrafımı cin-şəyatin alsa da, Ömrümə bir həftə, bir gün qalsa da. Firudin nə qədər haray salsa da, Kəmalə bir daha qayıtmayacaq. 6 Buna baxmayaraq o, yenə də fəryad qoparır, ahu naləsi necə deyərlər aləmi bürüyür. Ədəbiyyatda anaya, ana məhəbbətinin böyüklüyünə, müqəddəsliyinə həsr olunmuş müxtəlif səpgili əsərlər yazılmış, oxuculara təqdim olunmuşdur. Firudin müəllimin yazdığı bu şeirlər mən deyərdim ki, ata məhəbbətinin təcəssümü, ata faciəsinin poetik ifadəsidir. Onun şeirlərini oxuduqca övlada olan məhəbbətin böyüklüyünü hiss edir, duyursan. O, bu məhəbbətini daşa torpağa yönəldir və deyir: Əzizim qaşı yaxşı, Kipriyi, qaşı yaxşı. Qızım yatan məzarın, Torpağı, daşı yaxşı. Bəli, Firudin müəllimə göz dağı olan balasının məzarı elə o, balanın xatirinə onun üçün müqəddəsləşir, gözünə qızının məzarının “torpağı, daşı yaxşı” görünür. Onun şeirlərində ata məhəbbətinin müqəddəsliyi, ülviliyi aydın şəkildə sezilir. Bu şeirlər oxucuya müəllifin necə ürək sahibi, necə ata olduğunu göstərir. O əziz övladını vaxtsız itirəndən sonra dünya gözlərinə tamam qara rəngdə görünür və bna görə də yazır: Gülşəni sar olubdu, Yarpaqlar saralıbdı. Balam əkdiyi güllər, Bəs niyə qaralıbdı?! Günlər bir-birini, aylar ayları, fəsillər fəsilləri əvəz edir və Firudin müəllim başına gələn faciənin 7 həqiqiliyinə inanmır, ümid onu yaşadır, fəqət dərd inlədir: Yaram qövr eyləyir, yaram irilir, İlahi sirrini ilahi bilir. Torpağa can gəlir, hər şey dirilir, Tək sən dirilmirsən, ay nakam qızım. Firudin müəllimin şeirlərini oxuduqca, üz verən faciənin dəhşəti adamı ağrıdır, göynədir və düşünürsən ki, bu ağırlığa, bu dəhşətə dözmək hər kişinin işi deyil. Firudin müəllim dözür, yaşayır, ümidin əlindən tutub nəvələri Orxanı, Nəcəfi yerbəyer etməyi düşünür. Allah səbir versin, Firudin müəllim! Allah kömək olsun! Vaqif Nəsir Professor, şair-publisist Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü 8 I BÖLÜM Kəmalənin ömür yolu Ömrü qısa oldu, yolu çox uzun, Ləzzətin görmədi baharın, yazın. Xalq ancaq sevdiyi insanları yaddaşında saxlayır deyiblər, qızım. Sən də sevilənlərdən olmusan. İnsan var, xoşbəxtliyi özü ilə birlikdə doğulur, onunla birlikdə ömrünün axırına qədər yol gedib, yoluna işıq saçır. İnsanda var bədbəxtliyi özündən qabaq dünyaya gəlib, onu qarabaqara, dabanbasara izləyib yol yoldaşı olur, yoluna qara tikan əkir, qara çuxasını başının üstündən əsirgəmir qızım. Səndə bu ikincilərdən oldun əziz balam. Ömrü yarımçıq, arzuları bitməmiş qalan əziz qızım Kəmalə Zeynalova (Hüseynova) 1975-ci ilin may ayının 14-dəYasamal (keçmiş Oktyabr rayonunda) doğulmuşdur. Doğulduğu gün ömrümüzə xoşbəxtlik gətirmişdir. Nə biləydik ki, bu xoşbəxtliyin ömrü çox qısa olacaqmış. Atalar yaxşı deyib: “Sən saydığını say gör fələk nə sayır”. Kəmaləm 1982-ci ildə Yasamal (keçmiş Oktyabr) rayonunun 13 saylı orta məktəbinin birinci sinfinə getdi. İkinci sinifdə oxuyakən məktəbə yoxlama gəlir. Onun qabiliyyəti ilə tanış olan komissiya sədri professor Yəhya Kərimov məktəbin pedaqoji şurasında deyir: “Əgər bu qız məktəbi qızıl 9 medalla qurtarmasa mən hesab edirəm ki, günah müəllimlərdə olar”. 1987-ci ildə yaşayış yerimizi dəyişdiyimizdən Kəmalə balam Suraxanı (Orconikidze) rayonunun Hövsan qəsəbəsindəki 176 saylı orta ümumtəhsil məktəbinin 6-cı sinfində oxumağa başlayıb. Həmin məktəbi 1991-ci ildə bitirib. ATU-nun malicə profilaktika fakültəsinə daxil olub (Yeri gəlmişkən həmin il test üsulu respublikada ilk dəfə tətbiq olunurdu. Kəmalə ən yüksək bal toplamışdı). Oranı 1998-ci ildə bitirib, Suraxanı rayonundakı birləşmiş xəstəxanasında işə başlayıb. 2014-cü ilin dekabr ayının 23-də 38 yaşında dünyasını dəyişib. Sənin yoxluğuna heç kim inanmır, inanmayacaqlar da, əziz balam. Elə bu yaşda, bu görkəmdə, bu baxışda qəlblərə köçdün. Ölüm sevinməsin qoy. Sən Allahın sevimli bəndələrindən olmusan, mənim nakam balam. Tanrı sevdiyi bəndələri tez aparıb ölməzliyə qovuşdurur. Meşəyə gedən əyri ağacı kəsmir, hamı düz axtarıb, düzü kəsir. Düz hamıya lazımdı. Əməli, istəyi düz, arzusu pak, ürəyi təmiz, qəlbi kövrək (bir az da niskilli), səbirli, təmkinli, hamının sevincinə şərik, kədərinə ortaq olanlar o, qədər azdırmı ki, sənə növbə tez çatdı. Çox olsa nə olardı sənə də növbə gec çatardı, balalarını yerbəyer edərdin. Ölüm düz 38 il idi 10 ki, sənin kimi birisini axtarırmış mənim Kəmalə qızım. Ölümlə qol-boyun olub getdin. Heç biz tərəfə baxmadın da. Ömür gün yoldaşına, balalarına, atana, anana, qardaşına, qohumlarına, səndən ümüd gözləyən, şəfa diləyən xəstələrinə bir sözlə səni istəyənlərə, bütün insanlara dağ çəkdin. Niyə belə insafsızlıq elədin ay nainsaf. Niyə anan Emilyanın qara saçlarına qar yağmalıydı? Atanın qəddi kamana dönməliydi, ürəyinə dağ boyda dağ çəkilməliydi? Nəcəfin, Orxanın ürəyinə ana dərdi çəkilib ömürlərinin axırına kimi onları sızıldatmalıydı? Niyə? Kədəri sevincindən çox, gecəsi gündüzümdən uzun qarası qırmızısından tünd yarımçıq nakam bir ömür yaşadın əziz balam. Bir yarımçıq ömürdə neçə ömür yaşadın: sadə və kasıb tələbə ömrü, valideyinlərinə Tanrı kimi sitayiş edən övlad ömrü: Günəş işığına həsrət qalan gözlülərə işıq bəxş edə həkim ömrü; ailəsini, balalarını canından artıq sevən, bəxtikəm balalarının kədər yükünü çəkən ana ömrü, gecəsi narahat, gündüzü həyəcanlı həmişə insanlara xoşbəxtlik arzulayan həkim ömrü: şirin, məlahətli, aydın səsilə, mülayim təbiətli,gülərüz sifətilə pasientlərinin ürəyinə köçən həkim ömrü: böyüklə- böyük, kiçiklə-kiçik heç kəsi özündən narazı salmayan, həkimlik peşəsinin vurğunu olan, ləyaqətli, namuslu, şərdən-xətadan, kindən-küdurətdən, dedi- qodudan uzaq olan insan ömrü. 11 Sən həyatı, təbiəti, insanları necə də sevirdin, onlara qayğı ilə yanaşırdın. Xüsusilə də mənə (atana).Çünki, mənim şəkərim vardı. Qorxurdun ki, ölərəm. Əfsus ki belə olmadı. Sən mənə ağlamaq əvəzinə, mən sənə ağladım mənim Kəmaləm. Hər gün evə gələndə gözlərim telefona dikilir. Heç yerə tərpənmirəm ki, indicə Kəmaləmin şaqraq səsi eşidiləcək. Ata necəsən? Ağrımırsan ki, bazar günü tezdən gələrsən şəkərinin miqdarını ölçərik. Lazım olarsa sistem köçürərik. Fikir eləmə ölməmişəm ki, səni qoymaram ağrımağa. Əfsuslar olsun ki, qızım qoydun ağrımağa. Nəinki, ağrımağa, dağ boyda dağı sinəmə çəkdin, kainatı üstümə yıxdın, Günəşimi söndürdün ay insafsız. İndi o, vaxt ağrılarım yox olar ki, sənin yanına gəlim sən mənə layla çalasan. Qızım sənsiz qərib kimiyəm, hər şey gözümdə dəyişib, elə bil şəhər qəribsəyib, insanlar başqalaşıb, divarlar soyuyub. Hara baxıram sənin gülümsər çöhrəni görürəm, səsini eşidirəm: nə var, nə yox. Nəcəfdən nigaran deyiləm, bilirəm ki, o mənim arzularımı doğruldacaq... Qızım sən heç vaxt nə var, nə yoxla kifayətlənmirdin. Hamının dərd-sərinə şərik olurdun köməyinə yetirdin, hamıya qarşı diqqətli və qayğıkeş idin. Səndə insanlara qarşı bir mehranəlik vardı. Xüsusilə qaynatana, qaynanana. Onları öz valideynlərindən seçməzdin. Əsl müsəlmanlara xas 12 olan adət-ənənəni qoruyub saxlayan gəlin idin. Bir sözlə, mənim əziz nakam balam sənin hərəkətlərin dünyagörmüş, zəngin həyat təcrübəsi olan bir insanın həyat yolunu xatırladırdı. Odur ki, sənin kimilər heç vaxt ölmürlər. Anar demişkən: İnsanlar ölərkən birdəfəlik ölmürlər, tamam yox olmurlar, nə qədər ki, onları xatırlayan, onların səslərini, sifətlərini, yaddaşında saxlayan adamlar durur, bu ölənlər də hələ yaşayır-fikirlərdə, xəyallarda, təsəvvürlərdə... Səndə yaşayacaqsan mənim balam. Çünki, səni xatirələrdə yaşadanlar var olacaq. Onlar əsrdən əsirə, nəsildən nəsilə ötürərək daim yaşadacaqlar. Allah rəhmət eləsin əziz balam, qəbrin nurla dolsun, yerin behişt olsun. II BÖLÜM 13 Deyilən söz yadigardır Allah ucalardan uca, ululardan uludur Görəsən bu dünyadan doydum deyən olubmu?! Görəsən bu dünyanı tutub qalan olubmu?! Görəsən bu dünyadan razı qalan olubmu?! Bu görəsənlərin sayını çoxaltmaq olar. Bu görəsənlərə cavablar da çox ola bilər. Bu görəsənlər çoxlarını dil-dil ötməyə də vadar edə bilər. Bunların hamısını çox təbii və səmimi qəbul etmək lazımdır. Həqiqətdən kənar heç nə yoxdur. Bütün gizli olanlar da tez-gec həqiqətin imtahanından keçməli olur. Həqiqətə baş əyməli olur, həqiqətlə üz- üzə dayanmalı olur. Allah dünyanın əşrəfi olan insanı xəlq etdi. Yaratdığı digər varlıqları onun naminə yaratdı. Bununla belə, insanı zaman-zaman imtahana da çəkdi. İmtahandan üzüağ çıxanlar da oldu, imtahandan çıxa bilməyənlər də... Hər halda Allah yaratdıqlarına, xüsusilə insana olan nəzərini heç zaman kəsmədi. İnsan övladının bütün yaşantıları da bunu sübut etdi. Odur ki, “Allah bilən məsləhətdir” deyimi elə - belə yaranmadı. Həmişə bu deyimlə insanlar Allahdan heç nəyin gizli olmadığını etiraf etdilər. Allahın əmrinə tabe olduqlarını bəyan etdilər. Allah xatirinə hər şeylə razılaşmalı oldular. Ümid və inam yerləri yenə də Allah oldu. “Allah hər şeyi görür”, “Allah hər şeyi bilir” deməklə bir daha Allaha sığındılar. Onun səxavətinə ümid və inam bəslədilər. Onun səxavətindən tez-gec gün doğacağına inandılar. Ancaq 14 bununla belə, insanların bir-birindən umacaqları da az olmadı. Elə bu umacaqlar naminə bir-birindən bəzən küsdülər, bir-biri ilə əqidə, məslək yolunda birləşdilər, bir-biri ilə küsülülər barışdılar, bir-biri ilə əqidə, məslək yolunda kəsişdilər. Ancaq onu da unutdular ki, bunların hamısını Allah görür və bilir. Unutdular ki, Allah insanların bütün əməllərinin hesabatını aparır. Unutdular ki, Allah bütün insanları əməllərinə görə sınağa çəkir. Allah bu dünyanı bir sınaq meydanına çevirdi. İnsanları tez-tez sınağa çəkdi, insanları tez-tez yoxladı. Bəzən dünyanın naz-nemətinə, var-dövlətinə aldananlara güldü. Ancaq səxavəti böyük olduğu üçün, səbri tükənmədiyi üçün hər şeyi yerbəyer etməyə tələsmədi. Belə olduğundan hərə öz ağlına uyğun hərəkət etdi, hərə öz arşını ilə gördüklərini, bildiklərini və etdiklərini ölçdü. İnsanlar hər şeyi öz arşınları ilə ölçdüyündən əqidə, məslək, düşüncə, əməl baxımından müxtəlif qruplarda birləşdilər. Hər kəs öz mənsub olduğu qrupda özünü daha rahat hiss etdi. Hər kəs öz mənsub olduğu qrupda özünü haqlı saydı. Dünya yaranandan dünyanın gəliş-gedişi belə oldu, bu cür də davam edir və belə də olacaqdır. İnsanların haqlı və haqsız olmasından asılı olmayaraq onlar bu gəlimli-gedimli dünyanın dəyirmanında üyüdüldü. Un kimi üyüdüldü. İnsanın başına nələr gəldi. İnsan özü öz başına nələr açdı. İnsanın ağlına gəlməyənlər onun başına gəldi. Əzab-əziyyətlə yaşayanlar da oldu. Kefdə, damaqda olanlar da oldu. 15 Həyatından ləzzət alanlar da oldu. Həyatından bezənlər də oldu. Bunların hamısı oldu və olacaqdır. Ancaq bu olub-keçənlər içərisində insan övladını daha çox göynədən, ağrıdan, bu dünyadan nakam gedənlər, vaxtsız köçənlər oldu. Çünki onlar nə bu həyatdan doydular, nə də insanlar – qohumlar, qardaşlar, bacılar, atalar, analar, əmilər, dayılar, dost-tanışlar onlardan doydu. Yuqoslaviyalı türk şairi Rauf Qırkül demişkən: Bir həyat az iki olsa... yenə az çünki sənə və həyata doyum olmaz. Biz çox şeyləri bilmirik. Onu da bilmirik ki, sabah nə olacaq, nə baş verəcək. Bəlkə sabah nə baş verəcəyini bilsək, onda dünyanın dadı, ləzzəti qaçar. Yenə də Rauf Qırkül demişkən: Bu gecə güldük, əyləndik Söhbətimiz bol oldu yarın harda, kiminlə necə olacağımızı kim bilsin... zatən, yarını bilmək dadını qaçırır həyatın, acısı olardı. Ancaq bizdən qabaq baş verənlərdən az-çox məlumatımız var. Bu günə qədər baş verənləri az-çox bilirik. Bildiklərimiz və gördüklərimiz içində sevinc, fərəh olduğu kimi, üzüntülü anlar, kədərli günlər də az olmayıbdır. Bu, bizdən asılı olmayan bir yaşantıdır. 16 Onu yaşamalıyıq, o yaşantılara dözməliyik. Axı, “Allah bilən məsləhətdir”. Belə kədərli, ağrılı yaşantılardan biri də Allahın gözəl bəndəsi Firudin Zeynallının başına gəldi. Heç yatsa, yuxusuna da girməzdi. Ağlına gəlməyən, yuxusuna girməyən başına gəldi. İstəkli qızı Kəmaləni itirdi. 38 yaşlı həkim qızı – Kəmalə qəza nəticəsində dünyasını dəyişdi. Hər gün gözünün qabağında olan Kəmaləsi indi fiziki cəhətdən yoxdur. Qara torpaq altında nə edir, onu hardan bilsin?! Onun bu dərdi, bu kədəri mənim yadıma türk şairi Məhməd Bütücün aşağıdakı misralarını salır: Nədən əl sallarkən köç edən quşları izlərsən Qocacıqda Prizrendə Mamuşada və buraların bilməm harasında şam işığıyla titrəyən hıçqırıqlar yarar koyu qaranlığı issız gecələrdə bir quş olsan uçsan uzaqlara o yerlərə mutluluq bir ovuc torpaq götürsən oralara onlara bir ovuc torpaq gətirsən buralara onlardan yenidən ağlarmıydın əl sallarkən o quşlara üzün gülərmiydi ananın qucağında sıcaqlığa sarılsan bilməm ana qucağında olmaq başqa öksüz bir çocuq kimi anadan uzaq buralarda yaşamaq bam-başqa. 17 Firudin müəllimi – Firudin Zeynallını ağrıdan dərd var idi. Bu dərd də - övlad dərdi dərdin üstünə gəldi. Vətən dərdi onun qaysaq bağlamamış yarası idi. Üz-gözündən hiss olunurdu ki, Vətən dərdi onu göynədir, bəzən heç özündə olmur, göylə, yerlə danışır. Öz dünyasına qapılaraq özünə hesabat verir, bəlkə də xəyalında Vətəndən uçub gələn quşlardan Vətən barədə soraq alır. Bəlkə də erməni tapdağı altında qalan Vətəndəki ulularımızın ruhundan soraq alır. Bəlkə də qürbətdə qalan ruhların qarşısında aciz qalaraq özünü danlayır. Bəlkə də qürbətdə qalan Vətəndən bir ovuc torpaq, bir içim su, bir udum hava istəyir. Hər halda bəlkələr çox şey deyir. Gümanlar yüz yerə gedir, iman isə birdir. Gümanlardan başımızı itirmişik, başımız ağrılar çəkibdir. Bu ağrılar, acılar içərisində başını itirmiş Firudin müəllimin başına bir dərd də olmazın oyun açdı. Öz ciyərparasını itirdi. Onun sorağını kimdən alacaq?! Onun sorağını kimdən soracaq?! Ciyərparasına istidirmi, soyuqdurmu, küləkdirmi, qardırmı, borandırmı, bütün bunların hamısını haradan biləcək?! Deyillər ki, qara torpağın üzü soyuqdur. Bu soyuqluq onu nə qədər yandıracaq, külə döndərəcək?! Bu dərd onu nazildib iynənin ucundanmı keçirəcək?! Heç nə bilmirəm, bircə onu bilirəm ki, bu dərd Firudin müəllimin əl-ayağını toparlayıb yumağa çevirdi. Bu dərd Firudin müəllimi bu dünyaya gəlməyinə peşiman etdi. Bu dərd Firudin müəllimin anadan əmdiyi südü burnundan gətirdi. Bu dərd onu yandırıb-yaxdı. 18 Əlindən nə gələ bilərdi?! Ümid yeri kimi sözə əl atdı, sözdən yapışdı, sözlə dərdini bölüşdü. Qızının dünyasını dəyişməsi ilə bağlı şeirlər yazdı, bayatılar qoşdu. Onu yandıran dərddən çıxmaq yolunu sözdə tapdı. Firudin müəllim sözə sığınmaqla dərdinə əlac axtardı. Dərdində sözün özünü yandırmaq istədi. Beləcə şeirlərini, bayatılarını düzdü, qoşdu. Onun şeirlərini, bayatılarını oxuyanda bir daha əmin oldum ki, ən güclü, tutarlı folklor nümunələrini (bayatılar, laylalar) xalqın adından elə bu cür yaradıblar. Xalqın içərisində olan insanlardan biri, bir neçəsi yazıb- yaradıb və bu yazılanlar xalqın ürəyindən xəbər verdiyi üçün xalqın malına, sərvətinə çevrilibdir. Xalqın qəlbinə yaxın olanları xalqın istəyinə uyğun verən insanların yaradıcılığı xalq yaradıcılığı kimi formalaşıbdır. Bunları ona görə qeyd edirəm ki, Firudin müəllim də belələrindən biri kimi ürəyi yaralı insanların qəlbindən xəbər verən şeirlər, bayatılar qoşmaqla öz sözünü deyir. Daha doğrusu, dərdini bölüşür. Xalqın vaxtilə dərd, kədər mövzusunda yazdıqlarını öz sözü ilə yeniləşdirir. Bir sözlə, dərd onu dilləndirir. Əzizim dağdan aşdı, Səbirim dolub daşdı. Kəmalə küsüb getdi, Mən qaldım gözü yaşlı. Doğrudanmı “Kəmalə küsüb getdi”?! Bunun əyrisini, doğrusunu yenə də Allah yaxşı bilir. Ancaq onu bilirəm ki, insan insandan küsdüyü kimi, insan 19 dünyadan da küsə bilir. Əgər belədirsə, bu dünyaya uyuşmayanlar, bu dünya ilə barışmayanlar bu dünyadan üz çevirə bilirlər, bu dünyadan küsüb gedə də bilirlər. Bu dünyadan küsüb getməyi rahat bir yol kimi seçirlər. Unudurlar ki, geridə qalanlar hansı ağrı və acılara mübtəla olur, hansı məşəqqətlərə düçar olurlar. Məhz həmin ağrı, acı və məşəqqət Firudin Zeynallını sızladır. Əzizim ağı qaldı, Gözümün ağı qaldı. Ürəyimin başında, Kəmalə dağı qaldı. Yaxud: Eləmin bayram aşı, Dəmlənib bayram aşı. Ay qızım, ahı-naləm, Yandırar dağı-daşı. Firudin müəllim atadır. Balalarını sevən, onların qayğısını çəkən, uğurlarına sevinən, uğursuzluqlarından məyus olan atadır. Başqa cür ola da bilməz. Başqa cür ola bilməyən atanın gözündə dünyanın dadı- tamı itibdir. Dünya ata üçün bir zindana çevrilibdir. Ata isə bu zindanda gücü heç nəyə çatmayan bir quldur, kölədir. Heç kəs fikirləşməsin ki, biz atanın dözümünü, səbrini, gücünü azaldırıq. Yox belə deyildir. Atanın vəziyyətini görürük, çəkdiyi əzabları hiss edirik, ən başlıcası əlindən heç nə gəlmədiyindən sözlə ağladığını dərindən başa düşürük. 20 Eləmin daşlar ağlar, Ağarmış başlar ağlar. Atanın naləsindən Ətrafda daşlar ağlar. Yaxud: Eləmin qaralıbdı, Dağları qar alıbdı. Əziz balam, atanın Günləri qaralıbdı. Firudin müəllim ağrıdan, əzabdan, kədər və qəmdən gizlənmir. Onu tapan kədərin atanı hansı hala, vəziyyətə saldığını etiraf edir. Əzizinəm pis günə, Calanmışam pis günə. Qızım yox olan gündən Mən qalmışam pis günə. Etiraf acizlik, zəiflik əlaməti deyil. Etiraf insanın sadəliyi, səmimiliyidir. Sadəlik, səmimilik Firudin müəllimin təbiətidir, xarakterində və bir insan kimliyində özünü göstərən keyfiyyətdir. Odur ki, o, dərdə qapanıb, sadəcə olaraq, dərdini etiraf etmir. O, başına gələni (dərdi) sadə, səmimi, kövrək bir insan kimi bayatıların misralarına çevirir. Bununla az da olsa təsəlli tapır, rahatlanır, ruhunun onu didib parçalamasına müqavimət göstərir. Belə olmasa, insanın (o cümlədən Firudin müəllimin) ürəyi partlayar, dərddən bütün canı od tutub yanar. Övlad itirmiş ata üçün ürəyin partlaması da, canının od tutub yanması da heç nədir. Bu dərdin qarşısında bu, 21 doğrudan heç nədir. Bəlkə də əksinə, ürəyinin partlaması da, canının od tutub yanması da can rahatlığıdır. Ancaq Allahın Firudin müəllimə verdiyi bu dərd Allahın səxavəti ilə də müalicə olunur. Allahın böyüklüyü və səxavəti ilə onun dərdinə məlhəm qoyulur. Böyük Allah dərd verəndə onun dərmanını da verir. Allah üçün ən müqəddəs olanlardan biri də sözdür. Müqəddəs Allah Firudin müəllimə sözü dərman, məlhəm kimi göndərir və istəyi budur ki, o, dərdin əlində aciz qalmasın. Axı o, Allahın bəndəsidir. Axı o, Allahın quludur. Axı o, yeri, göyü yaradana inanandır. Axı o, imanlı adamdır. Axı o, Allahın yaratdıqlarını sevən, onların qədrini bilən insandır. Axı o, heç bir qarışqanı da tapdamayan bir insandır. Axı o, Allahın sevimli bəndəsidir. Firudin müəllim bayatılarının birində yazır: Eləmin Orxanına, Nəcəflə Orxanına Atan yaman tələsir, Gəlmək üçün yanına. Başa düşürük və başa düşməliyik. Ata dərddən o qədər qovrulur ki, yaşamağına etiraz edir, qızına qovuşmağa can atır. Ancaq unudur ki, Allahın işinə qarışmaq olmaz. Bunu ona unutduran dərddir, kədərdir. Onu yandıran dərddir, onu qovuran dərddir. Bunu da başa düşməmək mümkün deyildir və insan olan hər bir kəs də bunu başa düşür. Ancaq Firudin müəllimə bir tarixi hadisəni xatırlatmağı da özümə borc bilirəm. Bu da Həzrəti Yusiflə bağlı olan 22 hadisədir. O, Peyğəmbərlik mərtəbəsinə yüksələnə qədər çoxlu əzablardan keçdi. Hətta atası Həzrəti Yaqub ah-nalə etdi, göz yaşı tökdü və nəticədə gözləri də tutuldu. Ancaq Allahdan bir vəh gəldi. Vəh gəldi ki, Yusifi sənə Allah verib. O, Allahın sevimlisidir. Onun yolunda bu qədər göz yaşı tökmə, Yusifi sənə verən Allahın özü hər şeyi yaxşı bilir. Bununla da Allah Həzrəti Yaqubun göz yaşı tökməsini, ah-nalə etməsini onun işinə qarışmaq hesab edir və bunu vəhlə çatdırırdı. Firudin müəllim bu hadisələri bilir. Həyatda çox hadisələr görüb. Həyatın hər üzü ilə qarşılaşıbdır. Allahın onu sözlə dilləndirməsinə də dözməlidir. Allah hər şeyi görür və bilir. Allah ucalardan uca, ululardan uludur. Buludxan Xəlilov, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor 08.05.2014-cü il 23 OBRAZLI DUYUM, POETİK DEYİM Firudin Zeynallının poetik yaradıcılığında özünü ifadə məqamları daha çox hiss olunur. Ona təsvir və tərənnümlərinin əsasında adətən yaranmış günlərin xatirəsi, yaddaşda əbədiyyətə qovuşmuş anların təəssüratları lirik başlanğıc kimi özünü göstərir. Yaşanmış illərlə bağlı yaddaşı və xatirələri yenidən canlandırmaq, bununla bilavasitə bağlı olan düşüncə və mühakimələr aləminə nüfuz etmək müəllifin başlıca orijinal üslubunu, mövzu istiqamətini təşkil edir. Son günlərin məhsulu olan nəzm əsərlərinin əsas leyt – motivi tragizm əlamətləridir. Təkidli, həyəcanlı suallar, həzin müraciət intonasiyaları şeirlərin forma – üslub xüsusiyyətlərini formalaşdırır. Ümumiyyətlə, öz iç dünyasını ifadə, yaşanmış həyat hadisələrini lirik qavrama F.Zeynallının son şeirlərinin məxsusi tərəfidir, konkret desək, qız balasının faciəli həyat sonluğundan yaranan sarsıntılar onun lirik təhkiyəsinin əsas mövzusudur. Bədii mətləblə bağlı onun düşüncə və emosiyalarının əsas istiqamətini psixoloji – poetik təhlil təşkil edir. Şeirlərini oxuduqca dərindən hiss edirsən ki, Firudin öz qəlbini, öz ruhunu kağıza köçürmüşdür. O da aydın duyulur ki, bu cəlbedici şeir və nümunələrində müəllifin qəlb çırpıntıları, ürəyinin səsi eşidilir. Bu da səbəbsiz deyil. Firudin bədii sözün bütün imkanlarının səfərbərliyə 24 almağa çalışmışdır. Ona görə də onun oxucusu ilə poetik söhbəti quru və ritorik təsvir oyatmır. Firudinin şeirləri həyatdan, öz şəxsi taleyindən, subyektiv düşüncə aləmindən qidalanır. Onun seçdiyi mövzu poetik predmeti müfəssəl bədii duyğu və düşüncələri ifadə etmək vasitəsidir. Firudinin qələmindən çıxan şeirlər üçün səciyyəvi cəhət odur ki, orada təsvir obyekti son dərəcə aydın və emosional cizgilərlə özünü biruzə verir. Şeir də bədii qayə müəllifin şəxsi qayğıları ilə bağlıdır. Bu da təsadüfi deyil. Dünya poeziya tarixi göstərir ki, əsl şeirin mayası dərddir, sitəmdir, ahu nalədir. Şeir dərdin dilidir, göz yaşlarının sözə çevrilmiş formasıdır. Seyid Əzim Şirvaninin əsərlərində belə bir məlumat fikrimizin təsdiqi üçün olduqca maraqlıdır. S.Ə.Şirvani yazır: “Möminlərin əmiri Hüseyn ibn- Əli (ona salam olsun) dedi ki, atam bir dəfə məsciddə ikən şam əhlindən bir kişi ayağa qalxıb xəbər aldı. - Ey Əli, səndən sual edirəm ki, dünyada ilk şeiri kim demişdir? Atam dedi: - Adəm peyğəmbər O kişi xəbər aldı: - O, şeiri nə vaxt və nə münasibətlə demişdir? Cavab verdi ki, yerə endiyi və Qabil Habili öldürdüyü zaman Adəm əleyhissəlam demişdir: Tamam yerlər və onun üzərində olanlar təğyirə uğradı. 25 Küreyi - ərzin üzü qəbahət tozuna bulaşdı. Hər şeyin rəngi və dadı dəyişdi. Hər bir məlahətli sifətin şadlığı azaldı Yaxud dahi Nizami Gəncəvinin müasiri Şəhid Bəlxi demişdir: “Əgər qəmin də ocaq kimi tüstüsü olsaydı, bütün dünyanı tüstü – duman bürüyərdi”. Firudin öz kövrək duyğularını, öz ürəyinin səsini qələmə almışdır. Onun hər kəlməsində biz onun qəlb çırpıntılarını, ürək döyüntülərinin səsini eşidirik. Onun yaşadığı hisslərin təbiiliyi misralara hopmuşdur. Buna görə də bədii mətləb olduqca səmimi və təsirli çıxmışdır. O, ürəkdə qubar edən dərdlərini, könül yanğılarını bədii lövhələrə çevirə bilmişdir. Ona görə də möhnətli duyğular aləmi, qəhər və sarsıntıları okean qəlbinə asanlıqla sirayət edir. Övlad dağından doğan ah – nalənin sözdə əks – sədası varlığımızı göynədir, duyğularımızı tarıma çəkir. Müəllifin “Geydirdin atana vay libasını” şeiri fikrimizə əyani misaldır: Görmədin Kəmalə, görmədin qızım, Nəcəfin, Orxanın toy libasını. Ay mənim baharım, ay mənim yazım, Geydirdin atana vay libasını. Təbiət yas tutdu, göylər ağladı, Günəşdə buluddan qara bağladı. Atanın fəryadı sinə dağladı, Dəyişdi göydəki ay libasını. 26 Düçar olduğu sitəm, əbədi ayrılıqdan doğan hicranlı misralar ona görə səmimi və təsirli üsyanlar fəryadıdır. Ata fəryadı hər kəlmədə, hər misrada təzələnir, poetik ovqat kövrək intonasiya üzərində köklənir, sinə dağından doğan iztirablar müəllifin ürəyindən həzin bir sızıltı kimi keçir. Kədərli, hüznlü notların kövrək çalarlarını Firudin özünün həyəcanlarını olduqca təbii şəkildə söz hıçqırtıları ilə biruzə verir. Onun narahat, nisgilli və qayğılarla dolu qəlbi şeirdən – şeirə bulud kimi dolub – boşalır. Dəhşətlərin tuğyan etdiyi könlündən qopan misraların ahəngində daxili sızıltıları, gizli hönkürtüləri eşidilir və bu poetik ovqat dərin emosiya – həyəcan oyadır. Bu baxımdan “Bəs mənim Kəmaləm niyə boylanmır” şeiri diqqət çəkəndir: Yazdı çəmən gülür dərə dağ gülür, Onların sirrini İlahi bilir. Yaralı qəlbimi yaralar dəlir, Bəs mənim Kəmaləm niyə boylanmır? Allah yaratdığı hikmətə bir bax, Dağlar qoynundakı nemətə bir bax. Hər canlı boylanır qismətə bir bax, Bəs mənim Kəmaləm niyə boylanmır? Firudinin elegiyalarının poetik rişəsi intəhasız övlad sevgisindən, ən müqəddəs insani duyğulardan pərvəriş tapmışdır. Zəngin həyat duyğuları, məhrəmlik, narahat bir qəlbin pıçıltısı, qəm qarışıq canlı insan taleyi ilə bağlı zərif giley – güzar, 27 tüstüsüz bir can yanğısı müəllifin qəlbinə işıq tutmuşdur. Ah – nalə, göz yaşları, daxili təlatüm Firudinin bədii sözündə ruhani, romantik və sentimental məna ilə müşaiyət olunur. Dərd qat – qat açıldıqca söz – sözü çəkir. Xatirələr, təəsüratlar bir – birini əvəz etdikcə misraların sehrinə düşüb müəllifin dərdinə şərik çıxırsan. O dərdin ki, heç bir dərmanı, heç bir təskinliyi yoxdur. Onun şeirlərinin mayasındakı nisgil, od, yanğı, ürək ağrısı olduqca qabarıq ifadə olunur, sətirlərə hopmuş yanıqlı nidalar könüllərə şirayət edir. Firudin bütün təsvir detallarını bədii boyalarla mənalandıraraq onu öz taleyi ilə bağlamaqla övlad faciəsinin dəhşətlərini və dözülməzliyini əks etdirə bilir. Qəm dünyası sözə çevrilib şeir qəliblərində qəlblərə tez yol tapır. Şeirin hiss aşılayan emosional imkanlarından istifadə etməklə Firudin özünəməxsus şəkildə övlad sevgisini və ağır fəlakətdən doğru faciənin dözülməzliyini bir poetik məcrada harmonikləşdirir. Sözü ürək ağrılarının, dərdin ifadəsinə yönəltmək, şəxsi duyğularının adı məişət ifadələri ilə sadə formada, da söyləmək, həm də dərin, təsirli demək müəllifin bayatılarında bütün təfərrüatları ilə görünür. Firudinin bədii sözünün təsəri ondadır ki, onun əsasında şəxsi həyatının gerçəklikləri durur. Buradakı hər bir kəlmə sanki adi lüğət vahidi deyil, müəllifin kədər yükünün daşıyıcısıdır, əbədi ayrılıq dəhşətləri üzərində motivləşmiş sözlərdir. Şairin poetik özünüifadəsindəki orijinallıq onun 28 obrazlarında epitet və təşbehlərində dərhal sezilir. Bütün ifadəlilik sisteminin səmimiliyi şeirin ifadə tərzinə bir nəvaziş gətirir. Firudinin bayatılarındakı bədii lövhələrdə qeyri – adi obrazlar, ata qəlbinin, valideyn düşüncələrinin güclü əks – sədası vardır. Burada hər bir təsvir detalı onun yaşadığı müsibətin poetik əks – sədasıdır. Misralar təbii olduğu qədər də nüfuz edicidir. Onun keçirdiyi əndişələri, ürəyinin dərinliklərindən gələn kədəri oxucu da yaşayır, həssas oxucunun üzünə qəm – kədər qondurur. “Onunla nə demək istəyir Fələk” şeiridə doğrudan – doğruya oxucuya qəm – kədər gətirir. Gözsüzlərə Günəş nuru yayaraq, Getdin sanki bu dünyadan doyaraq. Nəcəfini boynu bükük qoyaraq, Həyatını zəhrimara döndərib, Onunla nə demək istəyir Fələk? Bayatılar vasitəsilə Firudin qəlbinin hərarətini, övladına tükənməz məhəbbətini canlandırmış, öz hissi – psixoloji aləmini şeirin predmetinə çevirə bilmişdir. Zahiri strukturuna görə ənənəvi olan bu şeirlər fikir və emosiya təzəliyi ilk diqqət çəkir. Hər bənddə sərt həyat hadisələrinin təzahürünü ifadə etmək şeirlərin əsas poetik mənalandırma formasıdır. Onun sözdə canlandırılan narahat ürəyi böyük bir aləmdir. Bu ürək elə bir söz gücüdür ki, onda kövrək və duyğular dil açıb danışır. Bu həssas güzgüdə zərif, həzin duyğular öz zənginliyi ilə heyrət doğurur. 29 Əzizinəm hər ayı Hər həftəni hər ayı. Yolçunu yoldan eylər, Emilyanın harayı. Böyük daxili lirik həyacanlardan, yaşantıdan doğan şeirlər göstərir ki, müəllif həmin hissləri dərindən – dərinə yaşamış, bu həyəcanların odu ilə isinərək öz duyğularını qələmə almışdır. Hər bir şeir sətrində hiss fikri üstələyir, mənəviyyat aspekti bütün motivlərin fövqündə dayanır. Bu şeirlərin ən güclü tərəfi məhz məzmunun şəxsi hiss, həyəcan səviyyəsində ifadəsindən ibarətdir. Narahat və həyəcanlı lirikasında Firudinə məxsus əsas yaradıcılıq məziyyəti – poetik hissetmə, bədii duyma qabiliyyəti aydın sezilir. O da aşkar şəkildə nəzərə çarpır ki, o, öz hisslərini quru, cansız, ifadə tərzində yox, poetik canlandırma yolu ilə təlqin edir. Onun şeirlərində bədii təsvir və ifadə vasitələri sadəcə müəyyən bir mənzərə yaratmaq funksiyası daşımır, eyni zamanda müəllifin dünya gərdişinin poetik duyumunun məzmunu ifadə edir, məhz buna görə də şeirlər fəlsəfi cəhətdən, estetik baxımdan tutumlu olur. “Ürəyimin odu sönməyəcəkdi” şeiri bu baxımdan çox maraq kəsb edir. Bilirəm qanundur gedən qayıtmaz, Ömrünü yarımçıq edən qayıtmaz. Məzarda uyuyan bədən qayıtmaz, Balam daha geri dönməyəcəkdi. Ürəyimin odu sönməyəcəkdi. 30 F.Zeynallının şeirləri emosional cəhətdən tutumlu, daxilən mündəricəli və bitkindir. Onun fərdi üslublarının özünəməxsusluğu vardır. Onun şeirləri lirik əhvali – ruhiyyənin poetik təfəkkürünün dərin qaynaqlarından süzülüb gələn obrazlılıqla birləşməsinin bariz nümunəsidir. Taleyin sərt sınaqları ilə üzbəüz olan müəllifin şair ürəyi məhrumiyyətlər üzərində çırpınır. Insan taleyinin real cizgiləri, həm də duyğulu və duyğulu cizgiləri onun şeirlərində geniş miqyas alır, şeirin ideya – emosional məğzi, lirik həyacanın, lirik təəssüratın ifadəsi həzin təəssürat doğurur. F.Zeynallının son şeirləri mövzu və poetik düşüncə dairəsinə görə ilk qələm təcrübəsinə nisbətən fərqli notlarla fərqlənir. Bu şeirlər daha həzin, daha dalğın və qayğılıdır. Bu şeirləri oxuduqca biz müəllifin obrazlarında təzə və emosional çalarlar görüb təsirlənirik. Həyatdan vaxtsız köçmüş əzizini xatırladıqca keçirdiyi həyəcanlar Firudinin bütün poetik təfəkküratlarının özülündə dayanır. Onun qəlbindəki munis hisslər o dərəcədə aşıb – daşır ki, o bu mövzunu daim davam etdirir, xatirələr onun rahatlığını əlindən alır və eyni motivlərə dönə - dönə müraciət edir. F.Zeynallının şeir üslubunda diqqət çəkən xüsusiyyətlərindən biri ondan ibarətdir ki, onda hiss – fikir tutumu genişdir və bu məziyyət müəllifin təsvir obyektini obrazlı mündəricə predmetinə çevirmə 31 qabiliyyətindən qaynaqlanır. Onun hər bir şeirində poetik duyumu məzmun təsirli dillə ifadə olunur, hiss və duyğular arasında assosiativ əlaqələrin geniş və rəngarəng sintezi sözün semantik tutumluluğunu şərtləndirir. “Balamı bir daha görə bilmərəm” şeiri də ürəkdağlayandır. Sənsiz inanmıram sevinəm güləm, Dünyanın sirrini çətin ki, biləm. Yığılsa məxluqat, yığılsa aləm, Balamı bir daha görə bilmərəm. Orxana təsəlli verə bilmərəm. Firudinin son şeirlərində daha çox qəlbinin sarsıntıları əks olunur. Onun ürəyindən və mühakimələrindən keçənlər söz libasında oxucunun ruhuna və fikirlərinə yol tapır. Duyğuların emosional təsviri, fəlakətin təsirli və qabarıq göstərilməsi şeirlərin məna yükünün, bədii sanbalının güclənməsinə xidmət edir. “Tarixi daşlarda yaşayacaqsan” şeirini misal göstərmək olar. Firudinəm gətirirəm diləcə, Qocalmayıb qalacaqsan beləcə. Mənim balam necə varsan eləcə, Tarixi daşlarda yaşayacaqsan. Lirik monoloq səciyyəli şeirlərdəki müəyyən detallar və ştrixlər imkan verir ki, oxucu müəllifi, onun iztirablarını bütün icnəlikləri ilə dərk etsin. Misraların ancaq məzmunu yox, həmçinin ritm və intonasiyası, təfərüatların xarakterləri və s. faciənin dözülməzliyini əyaniləşdirir. Qəmli, acı hisslərlə 32 aşılanmış misralarda sevimli övlad obrazı onun yoxluğunun təsviri vasitəsi ilə qavranılır. Müəllifin matəm çökmüş misralarında sevimli insan yoxluğu anlayışı real və ifadəli bədii boyalarla emosional və təsirli obrazlarla verilir. Ölümün gözəl bir insani, yetkin bir həcmi həyatdan vaxtsız qopardığını son dərəcə sadə, ağır və sarsıdıcı ifadələrlə, orijinal bir səpkidə canlandırır. Şeirlər bütövlükdə həyatın sərt qanunları haqqında müəllifin subyektiv təəssüratlar və həyəcanlardan ibarət olan bu şeirlərdə iztirablar içində qovrulan bir insanın acı fəryadlarını duymamaq mümkün deyil. Fikrimizə “Nakam Kəmaləmə çatacağammı?” şeiri ilə aydınlıq gətirmək istərdim. Allahdır ömürlər divarın hörən, Yoxdur ürəkləri hələlik görən. Sinəmdə kök salıb inilti verən. Dərd – qəmi haçansa atacağammı? Nakam Kəmaləmə çatacağammı? Məhərrəm Hüseynov, filologiya elmləri doktoru 33 Kataloq: Kitab -> 2014 2014 -> Az ərbaycan respubli kasi t əHSİ L nazi rli Yİ G 2014 -> Щ. Ф. Гулийева, И. М. Сяфярова 2014 -> T ƏHSİ L nazi rli Yİ G 2014 -> AZƏrbaycan respublikasinin prezidenti yaninda döVLƏT İdarəÇİLİk akademiyasi 2014 -> AZƏrbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu 2014 -> ADĠLƏ NƏZƏrova 2014 -> Kainat və təbiət haqqında fəlsəfi hipotezalar seriyasından 2014 -> Xarici siyasət və beynəlxalq münasibətlər seriyasından Elşən Misir oğlu Nəsibov 2014 -> Sədnik Paşa Pirsultanlı Ozan-aşıq yaradıcılığına dair araşdırmalar II cilddə II cild Pirsultan-2002 Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|