Staphlococcus ve Streptecoccus; impetigo ve açık yara enfeksiyonlarında, Propionibacterium acnes; ergen sivilceleri ile karakterize akne vulgaris; Pasteurella multocida; ise selülit gibi ciltte çeşitli enfeksiyon ve hastalıklara neden olan yaygın patojen mikroorganizma türlerinden bazılarıdır. Tedavide kullanılan farmasötik formlardan krem, merhem, losyon ve jel gibi çok sayıda formülasyonda uçucu yağ ve bileşenlerinin de kullanıldığı bilinmektedir.
Bu çalışma kapsamında, uçucu yağların antimikrobiyal dermatolojik kullanım özellikleri dikkate alınarak özellikle cilt enfeksiyonlarına sebep olan 2 bakteri türüne karşı Propionibacterium acnes ATCC 6919 ve Staphylococcus aureus ATCC BAA 1026) ticari kaynaklardan temin edilen farmakope kalitesindeki Mandalina (Mandarin oil - Citri reticulatae aetheroleum), Çay ağacı (Tea tree oil - Melaleucae aetheroleum), Sivri Lavanta (Spike Lavender oil- Spicae aetheroleum) ve Misk Adaçayı (Clary Sage oil - Salviae sclareae aetheroleum) uçucu yağlarının in vitro sinerjik antibakteriyel etkinlikleri araştırılmıştır. Uçucu yağların gaz kromatografisi/alev iyonlaşma dedektörü (GC/FID) ve gaz kromatografisi/kütle spektrometresi (GC/MS) ile kimyasal kompozisyonları belirlendikten sonra antibakteriyel etkinlikleri CSLI mikrodilüsyon metodu ile gerçekleştirilmiştir (CSLI, 2006). Uçucu yağların sinerjik etkinlikleri (1:1), (1:5), (1:9), (5:1), (9:1) oranlarında karıştırılarak mikrodilüsyon metodu ile tespit edilmiştir. Kombinasyon sonuçları fraksiyonel inhibisyon konsantrasyon indeksi (∑FİK) değerleri olarak ifade edilmiştir.
Analatik teknikler kullanılarak mandalina uçucu yağında; γ-terpinen (%20.0) ve limonen (%71.1), Çay ağacı uçucu yağında; terpinolen (%2.9), p-simen (%4.2), α-terpineol (%5.2), α-terpinen (%8.4), γ-terpinen (%20.1) ve terpinen-4-ol (%44.4), Sivri lavanta uçucu yağında; linalil asetat (%1.9), kafur (%13.0), 1.8 sineol (%25.0) ve linalol (%45.8) ve Misk adaçayı uçucu yağında; geranil asetat (%2.3), α-terpineol (%3.8), linalol (%20.1) ve linalil asetat (%61.9) ana bileşenler olarak tanımlanmıştır. Her iki patojenik mikroorganizma için çay ağacı ve misk adaçayı uçucu yağ kombinasyonları arasında standart antimikrobiyal etken maddelerle karşılaştırıldığında belirgin sinerjik etki gözlenmiştir. Farmasötik formülasyonlarda anti-akne etkili olarak düşük konsantrasyonlarda çay ağacı ve misk adaçayı uçucu yağ kombinasyonlarının uygulanması olumlu sonuçlar verebilir.
Anahtar kelimeler: P.acnes, S. aureus, cilt patojenleri, sinerjik etki, Mandalina, Çay ağacı, Sivri lavanta, Misk adaçayı uçucu yağları, GC-FID ve GC-MS analizleri