Gaz kondensati va quyi fraksiyalardagi sikloalkanlarning fizik xossalari

Neft sikloalkanlari
Reja:

• 
  Gaz kondensati va quyi fraksiyalardagi sikloalkanlarning fizik xossalari
  
• 
  Sikloalkanlarning asosiy reaksiyalari
  
• 
  Nitrat kislota ta'siri
  
• 
  Oksidlash
  
• 
  Perbromlash
  
• 
  O`rin almashinish
  

Molekulasida uglerod atomi 5 – 6 ta bo`lgan monosiklik sikloalkanlar asosan qaynashning boshlanishi (QB) - 125<sup>0</sup>C bo`lgan neft fraksiyasida yig`ilgan bo`ladi. Sikloalkanlar ikki xil guruhga bo`linishi mumkin:
1. Monosiklik sikloalkanlar.
2. Polisiklik sikloalkanlar.
Neftning tarkibida 25 dan to 75% (mass.) gacha sikloalkanlar bo`lishi mumkin.
Neft fraksiyalarga ajratilganda sikloalkanlar distillat tarkibida bo`ladi.
Monosiklik sikloalkanlar asosan siklopentanlar va siklogeksanlardan iborat bo`ladi.
Polisiklik sikloalkanlar quyidagi tip tuzilishlarga ega bo`lishi mumkin:
a) kondensirlangan yadroli

b) o`zaro birikkan (bisiklogeksan)

d ) o`zaro ko`prik bog` hosil qilgan sikloalkanlar (norbornan)

e) spiran birikmalar

f) uchsiklik uglevodorodlar

adamantan (uchsiklo [3.3.1.1] - dekan)

g) pergidro aromatik uglevodorodlar

Neft tarkibida bulardan murakkabroq tuzilishga ega bo`lgan sikloalkanlar kuzatilmagan. Sikloalkanlarda esa quyidagi xususiyatlar mujassamlashgan:

- molekulalarning geometrik izomeriyasi;
- neftni qayta ishlash jarayonlarida ularning tuzilishining
o`zgarishi reaksiyalariga qobiliyati;
- yoqilg`i va moy distillatlarining sifatiga ijobiy ta'siri;
- tuzilishi bilan neft metamorfizmi va genezisi oralig`idagi
bog`liqlik.
Gaz kondensati va quyi fraksiyalardagi sikloalkanlarning fizik xossalari

Neft va uning fraksiyalarida sikloalkanlarning tarqalish qonuniyati o`rganilgan. Quyidagi jadvalda gaz kondensati va (neftni) yengil fraksiyalari uglevodorodlarining guruh tarkibi berilgan.

7-jadval