Genel Bilgiler Nöroloji pratiðinde bilinçlilik (consciousness) kiþinin

---

Genel Bilgiler 

Nöroloji pratiðinde bilinçlilik (consciousness) kiþinin

uyanýk, kendisi ve çevresinden haberdar olduðu du-

rum anlamýna gelir. Koma ise bunun tam karþýtýdýr.

Bu iki ucun arasýnda ise ara kademeler vardýr.

Somnolans (letarji):  Hasta  uykuya  eðilimlidir.  Sesli

uyaranlarla  uyanýp  sorulanlara  doðru  cevaplar  verir.

Fakat  kendi  haline  býrakýlýnca  yeniden  uyuklamaya

baþlar.

Stupor: Sesli uyaranlara cevap alýnamaz. Ýliþki kura-

bilmek için kuvvetli uyaran uygulamak gerekir. Tek-

rarlanan  uyaranlarla  hasta  gözlerini  açar.  Bu  sýrada

sözlü emirleri yerine getiremez veya emri yavaþ ve

yetersiz þekilde uygular.

Koma: Hasta dýþ uyaranlarla uyandýrýlamaz. Hafif ve

orta  dereceli  komada  hasta  aðrýlý  uyaraný  lokalize

edip eliyle uzaklaþtýrmak ister. Yahut, yüz buruþtur-

ma gibi genel bir cevap verir. Derin komada ise her

türlü uyarýya refleks düzeyde bir cevap bile alýnamaz.

Sadece vejetatif fonksiyonlar korunmuþtur.

Ýnsanda  uyanýklýðýn  asandan  retiküler  aktivatör  sis-

tem (ARAS) adý verilen anatomik bir yapý tarafýndan

saðlandýðý kabul edilmektedir. Bu yapý, daðýnýk hücre

gruplarý halinde beyin sapýnda rostral pons ve mezen-

sefalon  tegmentumunun  paramedyan  bölgesinden

baþlayýp  talamus  düzeyinde  posterior  paramedyan,

parafasikuler ile sentromedyan ve intralaminer çekir-

deklerin medyal bölgesini içine alarak korteksin her

tarafýna projete olan yaygýn baðlantýlardan oluþmak-

tadýr. Bu yapýlarý etkileyen metabolik (örneðin hipo-

glisemi) veya yapýsal her türlü deðiþiklik (örneðin be-

yin  kanamasý)  komaya  yol  açabilir.  Yani  koma  bir

hastalýk olmayýp çeþitli etyopatolojik süreçler sonucu

geliþen klinik bir tablodur. 

Koma, hekimliðin acil problemlerinden biridir. Böyle

bir hasta ile karþýlaþýldýðýnda birçok faktör hýzla hasta

ve hekimin aleyhine çalýþmaya baþlar. Nedeni ortaya

konulduðunda tedavisi mümkün bazý komalar (örne-

ðin hipoglisemi) kýsa sürede irreverzibl döneme girip

aðýr beyin hasarý veya ölümle sonuçlanabilir.

Böyle bir hasta beslenme ve solunum gibi iç gerek-

sinmelerini karþýlayacak durumda olmadýðýndan he-

kimin  ilk  görevi  vital  fonksiyonlarý  ayakta  tutacak

önlemleri almaktýr. Bunun yanýsýra elden geldiðince

yeterli bir anamnez ve baþlýca nörolojik oryantasyon-

lu bir muayeneyle komanýn deðerlendirilmesi, muh-

temel sistemik veya nörolojik nedenlerin araþtýrýlarak

nedene  yönelik  (kozal)  tedaviye  baþlanmasý,  büyük

önem  taþýr.  Böyle  bir  hastada  baþarýlý  bir  yaklaþým,

komalý  hastanýn  nasýl  muayene  edileceðini  çok  iyi

bilmekten geçer. Merkez sinir sistemi iþlevlerinin yu-

karýdan  aþaðýya  doðru  (diensefalon,  mezensefalon,

ponto-bulber) bozulduðunu gösteren bulgular her çe-

þit komada ortaya çýkabilir 

Komalý bir hastaya nörolojik bir anlayýþ içinde yakla-

þýldýðýnda  bir  yandan  patolojik  sürecin  santral  sinir

sisteminin  hangi  düzeylerini  etkilediði  anlaþýlýrken

bir çok kez de komaya yol açan nedenin aydýnlatýl-

masý mümkün olabilir.