GÖRKƏMLİ ® adamlarin həyati
Yüklə 8,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İkincisi
- Dərin hörmətlə Heydər ƏLİYEV Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
SON BORC, SON XİDMƏT
Oktyabr 2003-cü il, ABŞ- Klivlend Dahilərin böyüklüyü ondadır ki, onlar hər şeyin əvvəllini bildikləri kimi, sonunu da görür və dərk edirlər. Heydər Əliyev də məhz belə insanlardandı... Onun işdən bu qədər ayrıldığı olmamışdı. Həm də belə bir məqamda — Azərbaycan müstəqilliyinin yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyduğu, onun strateji layihələrinin reallaşmağa başladığı bir dövrdə... Yox! Yorğun deyildi. O, mübarizəyə ilk atılan sərkərdə kimi həmişə meydanı qalib kimi sonuncu olaraq tərk etməyə adət etmişdi. Amma yaxşı bilirdi ki, bu sonuncu çarpışmadan, bu sonuncu döyüşdən heç bir dahi, heç bir sərkərdə qalib çıxmayıb. Xəstəlik adı ilə qapını kəsdirmiş ölüm artıq öz hökmünü çıxarmaqda israrlı idi. Namərd ölüm onun ağlına, iti zəkasına, düşüncəsinə qalib gələ bilməsə də taqətini üzürdü... Xəyal onu bir anda doğma Azərbaycana gətirdi. Çöhrəsinə xəfif bir təbəssüm qondu. Budur yenə iş başındadır. Gecə yandan keçir, onun kabinetinin işıqları isə hələ də yanır. Müstəqil Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə mövqelərinin möhkəmlənməsi, bu istiqamətdə atılacaq növbəti addımları götür-qoy edir. "Zamanın, vaxtın fərqinə varmır", ağlının, zəkasının sürəti ilə zamanı qabaqlamaq istəyir. Sanki sabah olmayacaq, vaxt burda bitəcəkdi. Bu dahi bütün ömrünü belə yaşamışdı. Onun böyüklüyü, dahiliyi bir də elə bunda idi ki, öz ömrünün bədxərci idi. O, bu ömrü sədaqətlə xidmət etdiyi Vətəninə, işinə xərcləyirdi. Hətta Klivlenddəki, bu ağır dəqiqələrdə də özünü "bütün varlığı qədər sevdiyi Azərbaycan" qarşısında borclu bilirdi.
533
Axı ölkəsi, Vətəni üçün bu qədər xarüqələr yaradan bir insanın nə borcu ola bilərdi ki? Filosofların böyük müəllimi Konfutsi vaxtı ilə yazırdı ki, "dahilər ölüm qabağı çox mühüm işlər haqqında düşünürlər". Heydər Əliyevin düşüncəsində də bu məqamda ən mühüm iş müstəqil Azərbaycanın gələcək taleyi idi. Artıq dərk etmişdi ki, düşüncələrində qurduğu əzəmətli, tərəqqi etmiş güclü müstəqil Azərbaycanla bağlı bütün arzularmı gerçəkləşdirməyə onun daha vaxtı qalmamışdı". Amma bu ömür indi ona necə də lazım idi. Düşüncələr onu rahat buraxmırdı. Ölüm zaman fürsətini hər an əlindən ala bilərdi deyə gözünə yuxu getmirdi. Axı onun, müstəqilliyinə XX əsrin son onilliyində qovuşmuş, dünyanın amansız mübarizəsində azad ölkə adının təsdiqinə yenicə nail olmuş, sağının- solunun diş qıcadığı Azərbaycan adlı müqəddəs məmləkəti başsız qoyub getməyə sadəcə haqqı yox idi. Özü buna belə qərar vermişdi. Çünki bilirdi ki, ona "Baba" deyən millətin, xalqın onun özünə gümanları nə qədər çox olsa da, sözünə ehtiyacı daha böyükdür. O bilirdi ki, Azərbaycanın müstəqilliyi hələ o qədər də möhkəm deyil ki, onun gələcəyi üçün narahat olmayasan. Bəs yarımçıq qoyduğu işlər necə olsun? Azərbaycanın gələcəyinin asılı olduğu bu işləri kim tamamlasın? Heydər Əliyevin son qərarı əslində Azərbaycana son borcu, son xidməti idi. Bu qərardan Azərbaycan dövlətinin taleyi asılı idi. Heydər Əliyev bu son borcunu da şərəflə yerinə yetirdi. Onun doğma xalqına ünvanladığı son müraciət Vətənə ləyaqətlə xidmətin son nümunəsi idi. Dəbdəbədən, ritorikadan uzaq, xalqın qavradığı dildə, Heydər Əliyevin üslubunda olan son dərəcə səmimi müraciət:
Bu günlərdə mənim Azərbaycan Respublikasına bütövlükdə rəhbərliyimin 34, müstəqil Azərbaycan dövlətinə Prezident kimi rəhbərliyimin isə 10 ili tamam olur. Bu illərdə istər bir azərbaycanlı, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı, istərsə də onun rəhbəri, Prezidenti kimi mənim həyat amalım 534
yalnız Sizə — bütün varlığım qədər sevdiyim Azərbaycan xalqına, dövlətçiliyimizə, ölkəmizin iqtisadi, siyasi, mənəvi inkişafına xidmət olmuşdur. Bu yolda bütün gııcümü və iradəmi yalnız müdrik və qədirbilən xalqımdan almışam. Ən çətin anlarda, ən mürəkkəb vəziyyətlərdə yalnız və yalnız xalqıma arxalanmışam. Bu da mənə dözüm, iradə verib və bütün uğurlarımı təmin edib. Azərbaycan xalqı dünyanın ən qabaqcıl xalqları sırasında öz layiqli yerini tutub. Onun zəngin mənəvi aləmi, dünya mədəniyyət xəzinəsinə bəxş etdiyi özünəməxsus töhfələr, sivil dünya dəyərlərinə yiyələnmək qabiliyyəti artıq hamıya məlumdur. Azərbaycanlıların öz əməyi, istedadı ilə bütün sahələrdə dünya xalcjları ailəsinə getdikcə daha sürətlə inteqrasiya olması indi heç kimi təəccübləndirmir. Müstəqil dövlətimiz bu gün dünya ölkələrinin ən qabaqcıl təcrübələrindən və dəyərlərindən bəhrələnərək inkişaf edir. Demokratik cəmiyyət, hüquqi dövlət, insan və vətəndaş maraqlarının aliliyi, siyasi plürcdizm prinsiplərini rəhbər tutaraq, Azərbaycan Avropanın və dünyanın ən qabacıl, qüdrətli dövlətləri ilə çiyin-çiyinə fəaliyyət göstərir. Ölkəmiz beynəlxalq aləmdə öz layiqli yerini tutub. İndi dünyanın, regionun və bizi əhatə edən xarici aləmin əsas strateji və qlobal məsələləri bizim rəyimiz, mənafelərimiz nəzərə alınmadan həll edilmir. Bizi tanıyırlar, qəbul edirlər və əsas məsələlərdə bizimlə hesablaşırlar. Azərbaycanın icjtisadi həyatı yenidən qurulur, yüksək dinamizmlə dirçəlir və inkişaf edir. Ölkə iqtisadiyyatına daxili və xarici kapital qoyuluşu ildən-ilə artır, aqrar sahə, yeyinti və yüngül sənayesi modernləşir, iqtisadiyyatda qeyri-neft sektorunun payı yüksəlir, manatın sabitliyi qorunur, valyuta ehtiyatları artır, yeni-yeni yüksək maaşlı iş yerləri açılır. Bütün bunlar 1994-cü ildən başlayaraq həyata keçirilən yeni neft və iqtisadi inkişaf strategiyasnın nəticəsidir. Mən əminəm ki, biz belə davam etsək, qarşıdan golən bir neçə ildə Azərbaycanda nə bir işsizə, nə bir kasıb insana rast gəlinəcəkdir. Maaşlar, təqaüdlər və insanların ümumi gəlirləri yüksələn sürətlə artacaq. Azərbaycan dövləti, iş adamlarımız təkcə ölkəmizdə deyil, xarici aləmdə də ən 535
persjjektivli və gəlirli layihələrdə iştirak etmək, investisiya qoymaq imkanına və gücünə malik olacaqlar. Dövlətimiz getdikcə öz müdafiə qabiliyyətini artırır, hərbi cəhtdən güclənir. Milli ordumuz qabaqcıl təcrübə və texnologiyalara yiyələnir, gənclərimiz həvəslə xidmətə gedirlər. Bütün bunlar asan başa gəlməmişdir. Keçən dövrdə biz sizinlə birlikdə həm daxildən, həm də xaricdən qaynaqlanan nə qədər təhlükəli irticanın, təxribatın və digər antiazərbaycan aksiyalarının qarşısını almşıq, nə qədər çətinliklərə sinə gərmişik. Siz bunları çox yaxşı bilrsiniz. 1988-ci ildə ermənilərin Dağlıq Qarabağda başladıqları avantürist millətçi separatizminin qarşısı Azərbaycan rəhbərliyinin qətiyyətsizliyi üzündən vaxtında alınmadı. 1990-1993-cü illərdə respublikamızda yaranmış siyasi və hakimiyyət böhranından, iradəsizlik və qarmaqarışıqlıqdan istifadə edən Ermənistan ordusu Azərbaycanın torpaqlarını işğal etdi, bir milyondan çox soydaşumızı qaçqın və köçkün vəziyyəünə saldı. Daxildə ölkə vətəndaşları bir- birinə qarşı silahlı toqquşmaya, qarşıdurmaya təhrik edildi, dövlətimizi və dövlətçiliyimizi məhv etməyə, dağıtmağa nə qədər səylər göstərildi. Biz bütün bunlarm qarşısını aldıq. Lakin xaos və anarxiya dövründə Azərbaycanın pozulmuş ərazi bütövlüyünü, qaçqın və köçkünlərin öz yurd-yuvasına qaytarılması problemini hələ də həll edə bilməmişik. Mən əminəm ki, biz bu məsələni də mütləq həll edəcəyik. Buna baxmayaraq, bu illərdə xalqımız və dövlətimiz üçün taleyüklü əhəmiyyət kəsb edən məsələləri həll edə bilmişik. İlk növbədə dövlətçilyimizin əsasını təşkil edən ictimai-siyasi sabitliyə nail olmuş, milli birlik və qanuunların alilyinə söykənən vətəndaş cəmiyyətinin təməlini qoymuşuq. İkincisi, hər bir dövlətin, onun yaşamasının qayəsini təşkil edən ölkə icjtisadiyyatını yenidən qurmuşuq, inkişaf yoluna çıxarmışıq. Üçüncüsü, Azərbaycan xalqının istək və arzılaarının ifadəsi olan, özünün bütün müvafiq təsisatlarına malik güclü, demokratik dövlətimizi qura bilmişik, onun müstəqilliyinin dönməzliyini təmin etmişik. 536
Yalnız milli birliyə, ictimai-siyasi sabitliyə malik, iqtisadiyyatı dinamik iıtkişaf edən, güclü dövləl təsisatları olan demokratik və vətəndaş cəmiyyətinə əsaslanan müstəqil dövlətlə hər şeyi, o cümlədən ərazi bütövlüyü və digər məsələləri həll etnıək olar. Əminəm ki, bu məhz belə də olacaq. Əziz Azərhaycan vətəndaşları, əziz xalqım! Mən öz mənalı həyatımın düz 60 ilini xalqının bu günü və sabahı ilə yaşamışam. Bunun son on ili müstəqil Azərbaycan dövlətinə xidmətdə keçib. Bu sahədə görülən işlər sizə məlumdur, lakin mənim hələ tamamlanmamış çox perspektivli planlanım var. Son vaxtlar səhhətimdə yaranan bəzi problemlər mənə imkan vermir ki, bütün hu başladığının nəticələrini aydın gördüyüm işləri tamamlayım. Buna baxmayaraq, 2003-cü ilin 15 oktyabrında keçiriləcək prezident seçkilərində iştirak etmək üçün mənim də namizədliyim irəli sürülüb və qeydiyyata almıb. Yüzminlərlə insan seçki kampaniyasına qoşularaq mənim təbliğatımı aparır. Fürsətdən istifadə edərək bu insanlara, namizədliyimi irəli sürən və dəstəkləyən Yeni Azərhaycan Partiyasının hütün üzvlərinə, digər ictimai-siyasi təşkilatların nümayəndələrinə, elm, təhsil və mədəniyyət xadimlərinə, ziyalılara və mənə dəslək verən bütün Azərhaycan xalqına dərin təşokkürümü bildirirəm. Ümidvaraın ki, tezliklə səhhətimi bərpa edərək Vətənə dönəcək, xalqumla yenidən birlikdə olacağam. İndi isə öz namizədliyimi İlham Əliyevin xeyrinə geri götürürəm. Üzümü sizə — həmvətənlilərimə tutaraq, qarşıdan gələn prezident seçkdərində prezidentliyə namizəd, mənim siyasi varisim, Yeni Azərbaycan Partiyası sədrinin I müavini İlham Əliyevi dəstəkləməyə çağırıram. O, yüksək intelektual, praqmatik düşüncəli, müasir dünya siyasətini və iqtisadiyyatmı gözəl bilən, enerjili və təşəbbüskar bir şəxsiyyətdir. Sizi əmin edirəm ki, həm İlham Əliyev, həm də Yeni Azərhaycan Partiyası bundan sonra da xalqımızım ən layiqli övladlarını Öz ətrafında sıx birləşdirərək Azərbaycan dövlətinin inkişafı və xalqımızım firavanlığı yolunda çox işlər görəcəklər. İnanıram ki, mənim axıra çatdıra bilmədiyim taleyüklü məsələləri, planları, işləri sizin köməyiniz və 537
dəstəyinizlə İlham Əliyev haşa çatdıra biləcək. Mən ona özüm qədər inanıram və gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm. Dərin hörmətlə Heydər ƏLİYEV Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 1 oktyabr 2003-cü il
Prezident Heydər Əliyevin bu müraciətini birinci səhifədə dərc etdilər. İlk təəssürat xalqı kövrəltdi. Onlar müraciəti Milli liderin vəsiyyəti kimi qəbui edib ona əməl etməyi özlərinə borc bildilər. Bir həqiqəti də aniadılar ki, borc bildikləri bu əməl Azərbaycanın müstoqilliyinin əbədiliyinə, iqtisadi tərəqqinin, demokratiyanın dönməzlıyinə xidmət edəcək... 538
EPİLOQ
mən bu cahana sığmazam. Nəsimi
Deyirlər, qara xəbər yel qanadlı olur. Bu qara xəbər okeanı aşaraq gəlmişdi: «Birləşmiş Ştatlardakı Klivlend xəstəxanasında Heydər Əlirza oğlu Əliyev dünyasını dəyişib». O, dünyaya göz açanda adını Heydər qoymuşdular. Heydər müsəlman Şərqinin güc və qüvvət rəmzi sayılan, düzlük və müdrikliyi ilə seçilən müqəddəs Əlinin adlarından biridir. İnsanların taleyinin müəyyənləşməsində valideynlərin tərbiyəsi danılmazdır. Amma burada ad seçimi də müəyyən yer tutur. İnsanlar bütün ömürləri boyu adları ilə bağlı xüsusiyyətləri öz üzərlərində daşıyırlar. Görəsən, işıqdan bir iz qalırmı? Əbədi olaraq sönən günəşi təsəvvür etmək çox çətindir, vaxt ötdükcə ulduzlar sönür, amma insanlar onun işığını hələ uzun illər boyu görürlər. İşıqsız həyat yoxdur. Heydər Əliyev Azərbaycanın günəşli səması altında dünyaya gəlmişdi. Bu işığı nə vaxsa vətəninə, hər bir insana, doğmalarına paylamaq üçün qəlbini nura qərq etmişdi. Tale ona 80 illik bir ömür qismət etdi. Ancaq Əliyevin ulduzu Azərbaycanda hələ on və yüz illərlə parlayacaq. Tanrı öz varını əsirgəmədi... O azman qamətlə yüz yaşa nə var, Olmaya dünyanın dünyaca dərdi Olmaya vurduğu saysız yaralar, Olmaya demokrat donu geyinən Qorbaçov kimilər, çürük zatlılar, Sapı özümüzdən olan baltalar, Olmaya əzilon, inləyən Vətən... 539
Şair Siyavuş Məmmədzadənin Prezidentin xatirəsinə yazdığı şeirində belə deyilir. Düzdür, Heydər Əliyevin ömür yolu enişli- yoxuşlu olub. Çoxlu imtahanlardan keçib. Onun həyatı Azərbaycanın müstəqilliyini təhlükə altına qoyan hadisələrlə üzləşib. Amma əyilməyib, mətinlik göstərib, hər cür ağrı-acıya tab gətirməyi bacarıb. Hətta rəqibləri belə onun siyasi təcrübəsi. intellekti və möhkəm iradəsi ilə hesablaşırdılar. O, hakimiyyətə 1993-cü ildə Vətəninin düşmənlər tərəfindən dağıdıldığı, daxili qarşıdurmaların mövcud olduğu bir zamanda gəldi. Aşıq Abbas Tufarqanlnın dediyi kimi «El bir olsa, dağ oynadar yerindən!» devimini əldə hakim tutaraq qayıtdı. 2003-cü il dekabrın 12-dən 13-nə keçən gecə onun xalqı yetim qaldı. Ayın 13-ü səhərdən başlayaraq Bakı və Azərbaycanın digər şəhər və kəndləri başdan-başa qaraya büründülər. Hər yer, o cümlədən avtobuslar, metro stansiyaları qara matəm lenti ilə örtülmüşdü. İnsan kütləsi Prezident Sarayına axışırdı. Gecə yarısı efirdə proqramlar dayandırılır. Heydər Əliyevin ölüm xəbəri çatdırılan kimi xalq Prezident Sarayrıın qarşısına yanan şamlar və qərənfillər düzməyə başladı. Heydər Əliyev bu gülləri çox sevirdi, elə ona görə də insanlar Prezident Saraynın ətrafinı qərənfil yağışına tutmuşdular. ...Hələ bir qədər əvvəl o, bu pilləkənlərlə qalxırdı. Ömrünün son günlərində belə onda əldən düşmüş, yorğun qoca görkəmi yox idi. O, şuxluğu çox sevərdi. Bakıda Prezidentin bir nəfəri nazir vəzifəsinə təyin etmədiyi barədə gedən söhbət tez-tez təkrarlanırdı. O demişdi: «Savadlı oğlandı, Amma çox kökdü. Əvvəl arıqlasın sonra». Namizəd də tezliklə özünü arıqlatmışdı. Prezident də həmişəki kimi öz sözündə durmuşdu. Efirdə matəm musiqisi səslənir. Ekranda Heydər Əliyevin həyatından bəhs edən fraqmentlər təqdim olunur. Respublikada KP MK-nın birinci kaübi, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini işlədiyi dövrlərdən parçalar canlandırılır. «- Biz XXI əsrə daha güclü və müstəqil bir Azərbaycan aparmaq istəyirik. Gələcək nəsillər üçün daha firavan həyat qurmağa çalışırıq. Azərbaycanın imkanlarından səmərəli şə- 540
kildə istifadə edərək, iqtisadi vəziyyəti güdəndirərək xalqımızın maddi rifahının yüksəldilməsinə can atırıq. Azərbaycan azad və demokratik bir dövlət kimi inkişaf edərək Avropa və Asiyada öz tarixi nailiyyətlərini nümayiş etdirəcək. Əziz həmvətənlər! Siz mənə bu cür çətin və məsuliyyətli bir vəzifəni etibar etdiyinizə görə sizə dərindən minnətdaram. Mən bu inama böyük məsuliyyət hissi ilə yanaşıram. Sizi əmin edirəm ki, ömrünün qalan hissəsini yalnız Azərbaycanın inkişafına və çiçəklənməsinə həsr edəcəyəm». İnsan selinin ardı-arası kəsilmir. Bu, ümumxalq matəmi idi. Qocalığına, yaşlanmasına baxmayaraq, ağbirçək qadın bu dərdi bölüşmək üçün həmvətənləri ilə birlikdədir. Qucağında südəmər körpəsi ilə axına qoşulan cavan ana da göz yaşlarına qərq olub. Ayaqüstə çətinliklə duran veteran da bu sıranın içindədir. Azərbaycan xalqı öz səmimiyyəti ilə onun qarşısında dağ kimi duran ağsaqqal - Heydər baba ilə vidalaşmağa gəlib. «- Biz müstəqil respublika kimi fəaliyyət göstəririk və bu müstəqilliyimizin əbədi olacağına əminik. Bundan sonra heç bir boyunduruq altında yaşamayacağıq. Bu azadlıq təkcə mənəvi, siyasi deyil, həm də maddi nəticəsi ilə seçilməli, xalqın rifahının güclənməsinə xidmət etməlidir. Sovet İttifaqı dağılan zaman iqtisadçılar belə qənaətə gəlmişdilər ki, 15 ölkə arasında özünü tamamilə təmin edən 2-3 dövlət varsa, onlardan biri də Azərbaycandır. Bu haqda hələ sovet alimləri və Qərb şərhçiləri danışırdılar. Həmin fikir göydəndüşmə deyil. O Azərbaycanın iqtisadi potensialına, təbii sərvətlərinə görə müəyyənləşdirilib». Heydər Əliyev bu sözləri necə də ürəkdən və böyük inamla deyirdi... Xəzərin sahilindəki şəhərin payına az ağrı-acı düşməyib. Zaman- zaman yanar neftinə görə üzərinə yad əllər uzanıb. Ölkənin təlatümlü vaxtlarında, ağır zamanlarda Prezident bir neçə dəfə xalqa müraciət etmişdi. Bu, o demək deyildi ki, Prezident özü hər şeyi həll edə bilmir. Yox, qanun ona belə bir hüququ vermişdi. Amma o, hər zaman haqqın gücünü daha üstün tutmuşdu. Xalqını, həmvətənlərini məsləhətə çağırırdı. «- Azərbaycanı parçalamaq istəyən qüvvələr çoxdur. Bəziləri daxildən, bəziləri isə xaricdən təzyiq göstərirlər. Bir çox məsələlərdə kompromisə gedib bağışlamaq lazundır. Bu gün 541
sizə yenə də deyirəm ki, mən çox şeyi bağışlamışam. Bəziləri deyir, guya, 70- ci illərin Heydər Əliyevi ilə indikinin arasında böyük fərq var. Yeganə fərq odur ki, əvvəllər çox sərt və kəskin idi. İndi isə daha yumşaqdır və bəzi şeyləri bağışlayır. Bütün bunların səbəbi var. Əsas səbəb odur ki, hazırda demokratik şərtlər əsasında yaşayırıq. Həmin dövrlə indiki dövlər arasında da kəskin fərqlər var. Mən demokratik yolla gedirəm. Azərbaycanda demokratik prinsipləri dəstəkləyən bir adam kimi çox işdə kompromisə gedirəm. Demokratik yolu seçməklə, təhlükəsiz, vətəndaş cəmiyyəti qurmaq lazımdır». Heydər Əliyev ən dəqiq seysmoqraf kimi zamanın siyasi cərəyanını tuta bilir, onları öz ürəyinə salırdı. Elə buna görə də yazdığımız kimi, 1987-ci ildə onu infarkt vurdu. «Dəhşətli bir infarkt idi», - söhbətlərimizin birində Yevgeni Maksimoviç Primakov da dəqiqləşdirdi. O vaxt ona da mərhum həyat yoldaşı - həkim-kardioloq Laura Vasilyevna demişdi. «Onda Əliyevi təqaüdə yazmışdılar. Amma o, infarktdan sonra özünü möhkəmlədə bildi. Bütün bunlar onun həyati gücünün nə dərəcədə çox olduğundan xəbər verir», - deyə Yevgeni Maksimoviç əlavə etdi. 13 dekabr 2003-cü ilin qara şənbə günü Moskvadakı Azərbaycan səfırliyinə öz yaxın dostunun vəfatı münasibətilə başsağlığı verməyə gələnlərin içində Yevgeni Maksimoviç da var idi. «o, tarix yaradan bir şəxsiyyət idi», - deyə Heydər Əliyevin haqqında başsağlığı kitabına yazmışdı. «O, hər bir millətin yalnız fəxr edə biləcəyi bir oğul idi», - Dövlət Dumasının deputatı Sergey Baburin belə yazırdı. Bu matəm kitabında ən çox «dahi», «Azərbaycan xalqının böyük oğlu» ifadələri işlənirdi. Azərbaycanda Heydər Əliyev haqqında deyilən bəzi söz-söhbətlər indi də xatırlanır. Guya, o, hakimiyyətə gələn kimi ədavətdə olduğu insanlardan intiqam alacaqdı. Amma belə şeylər dahilərin xarakterinə zidd olur. «- Bu gün, əlbəttə, ədalətsizlikdən, insanlara qarşı göstərilən pisliklərdən, keçmiş dövrün repressiyasından danışmaq olar... Bütün bunlar bizim tariximizdir. Tarixi həqiqətləri hər zaman demək lazımdır. Amma bütün bunlarla yanaşı, qazanılan uğurları da unutmaq olmaz. Bu nailiyyətlər arasında Azərbaycan dili də var. Necə istəyirsiniz, o cür adlandırın, amma 542
bu son 60 ildə Azərbaycan dili hədsiz dərəcədə zənginləşib. Heç vaxt Azərbaycanda bu qədər kitab, roman, şeir, hekayə yazılmayıb. Bu, bizim tarixi yolumuz, nailiyyətlərimizdir. Gərək hər zaman milli özünüdərk hissini yüksək tutaq. Bu hissiyyat hər zaman köməyim olub, çətin situasiyalardan məni çıxarıb. Milli özünüdərk hissinin köməyi ilə istədiyim məqsədə doğru irəliləyib, xalqıma xidmət edə bümişəm». Prezident Heydər Əliyev son günlərində Bakı küçələrinə gəzməyə çıxmağı çox sevirdi. «İzvestiya» qəzetinin müxbiri yazırdı: «O, çox rahat şəkildə bəyəndiyi adi restoranların birində otura bilərdi». Mühafizəçiləri çox narahat olurdular: «Biz yeməyi yoxlamamışıq». O isə gülüb zarafatla restoran rəhbərinə deyirdi; «Heç nə olmaz. Olsa da günahkar sənsən ha». Dahi olduğu qədər də sadə bir insan idi. Səmimi və mehriban idi. Heydər Əliyev öz səmimiyyəti ilə insanı cəlb edirdi. O, incəsənət adamlarına, ən çox da yazıçı, bəstəkar və rəssamlara xüsusi rəğbət bəsləyirdi. Bu insanlar da onun timsalında özlərinə mənəvi dayaq görürdülər. Hər dəfə də bunu qeyd edirdilər. Yazıçı Anar, Məmməd Araz, Vaqif Səmədoğlu, Elçin, onlarla yanaşı, rusiyalı silahdaşlarından Böyük Vətən müharibəsi veteranı İvan Polikarpoviç Tretyakovu bu sıradan göstərmək olar. Yeri gəlmişkən, sonuncuya böyük ədəbiyyatçılarla birgə Prezident təqaüdü verilmişdi. «Mən bütün ömrüm boyu Heydər Əliyevi unutmayacağam», - İvan Tretyakov yazırdı. - O, insanların əməyinə qiymət verməyi bacarırdı, ona görə də bütün gücümlə çalışmaq istəyirdim». Əliyev dostluğu yüksək qiymətləndirir, satqınları bağışlamırdı. Qəzəbə tuş gəldiyi ən çətin, ağır günlərdə onunla birgə olan, sınaq günlərində ondan qaçıb daha perspektivli sayılan insanlara əyilməyənləri heç vaxt unutmamışdı. Minnətdar olmağı bacarırdı və başqalannda da bu xüsusiyyəti yüksək qiymətləndirirdi. 1995-ci il dekabrın 19-u: Heydər Əliyev «Gülüstan» sarayında görkəmli yazıçı, ictimai xadim mərhum Yusif Səmədoğlunun 60 illik yubileyinə həsr olunmuş mərasimdə çıxış edir:
543
və cəmiyyətdən təcrid olunurdımsa, dıgər tərəfdən xalqın məhəbbəti və hörməti ilə qarşılaşırdım. Naxçıvanda blokada şə-raitində yaşadığım zaman mənimlə görüşə gələn insanları heç vaxt unutmayacağam. Bu, o dövrdə, o qədər də asan deyildi. 2-3 saatlıq mənimlə görüşməyə, baş verən hadisələri müzakirə etməyə gəlir, sonra yenidən Bakıya, Gəncəyə və digər şəhərlərə qayıdırdüar. Bir dəfə mənim üçün gözlənilməz olan bir hadisə baş verdi. Birdən qapı açıldı, Aybəniz xanım içəri girdi. Elə bildim o, Naxçıvana kiminləsə görüşmək üçün gəlib... Eşidib ki, mən də burdayam ona görə maraqlanıb. Sonra məlum oldu ki, Bakıdan Naxçıvana yalnız bir məqsədlə məni görmək üçün gəlib. Təkrar edirəm, həmin vaxt çox adam mənimlə görüşməyə gəlirdi, Amma bu görüş çox qiymətli idi. Çünki bu xanım Səməd Vurğunun ailəsini təmsil edirdi. Həm də ki, o vaxt Naxçıvana gediş-gəliş çox çətin idi. Təsəvvür edin, bütün bunlara baxmayaraq, Aybəniz xanun məhz məni görmək üçün o cür çətinliyə razı olmuşdu. Bu, məni çox təsirləndirdi və eyni zamanda sevindirdi. Həmin görüş cəmiyyətimizdə yaxşı insanların hələ də mövcud olduğunu bir daha mənə sübut etdi...» O özü də belə yaxşı, qəlbi təmiz insanlardan idi. Allah ondan heç nəyi əsirgəməmişdi. Xoşbəxtlik, yüksək intellekt, fenomenal yaddaş, natiqlik bacarığı, yaradıcılıq qabiliyyəti, fiziki və mənəvi gözəllik bəxş etmişdi. 2003-cü ilin martında tale onu ağır imtahana çəkdi. Hələ sovet dövründən onun təşəbbüsü ilə yaradılan Cəmşid Naxçıvaniski adına Hərbi Məktəbin müdavimlərilə görüşə gəlmişdi. Görüş Respublika sarayında keçirilirdi. Çıxışı zamanı qəflətən Prezident ürəyini tutdu... Bu anı, birbaşa teleyayımda bütün ölkə gördü. 5-10 dəqiqə gərginlik yarandı və sakitlik çökdü. 20 dəqiqədən sonra həkimlərin səyinə, göstərişlərinə baxmayaraq, Prezident tribunaya qayıdıb müstəqil Azərbaycanın gələcək zabitləri ilə sağolaşdı. O başqa cür addım ata bilməzdi. Yalnız Əliyevə məxsus məğrur, iradəli bir adam zala qayıdıb bu vəziyyətdə cavanlarla vidalaşa bilərdi. Tam məsuliyyətlə demək olar ki, həmin vaxt döyüş meydanına öz şöhrətli sələfləri Koroğlunun, Babəkin, əfsanəvi generallar - Səməd bəy Mehmandarov, Əliağa Şıxlinski, Həzi Aslanov və başqalarının qəhrəmanlıq salnamələrinə layiq bir
544
sərkərdə, cəsur döyüşçü, baş komandan, igid general qayıtmışdı. Son günlərində də o, özü barədə yox, silahdaşları, onlara tapşırdığı vətəni, xalqı barədə düşünürdü. 20 sentyabr axşamçağı Milli Məclis sədrinin kabinetində telefon zəng çaldı. Klivlenddən zəng vururdular: «- Murtuz, salam, mənəm, - parlament sədri tanış səs eşitdi. Əlbəttə ki, o, Heydər Əliyevin səsini tanımışdı, Amma səs o qədər uzaqdan gəlirdi ki, Murtuz müəllimin həyəcandan ürəyi qısılmışdı. - Ad gününü təbrik edirəm. Hələlik yalnız telefonla təbrik edə bilirəm»... Sonra daha bir neçə qısa kəlmələr və əlaqə kəsilir. Amma spikerin heç ağlına da gəlməzdi ki, bu, onların son söhbəti olacaq. Bakılıların dediyinə görə, XX əsrin əvvəllərində inqilabçı Xanlar Səfərəliyevi son mənzilə yola salarkən minlərlə insan küçələrə axışıbmış... Başqa bir vaxt bütün şəhər qəhrəman general Həzi Aslanovla vidalaşmağa gəlibmiş. Dahi Üzeyir Hacıbəyovun dəfn mərasimində də insan selindən tərpənmək mümkün deyilmiş. Belə dərin hüznlə, sonsuz kədər hissi ilə xalq öz şairi Səməd Vurğunu, sonra Qara Qarayevi dəfn etmişdi... Qara Qarayevlə vidalaşma Filarmoniyada oldu və onu da Fəxri Xiyabanda torpağa tapşırmışdılar. Xiyabana gedən yol uzun və çətindir. Həmin yolda insan selinin çiyinlərində dahi bəstəkar aparılırdı. Çiynini tabutun altına verənlər sırasında birinci Heydər Əliyev oldu. Bütün yolu sonadək, dayanmadan getdi. «Mənim fikrimcə, dünyada belə hadisələr çox nadir hallarda oIur», - Qara Qarayevin tələbəsi, görkəmli Azərbaycan bəstəkarı Arif Məlikov deyir. - Bu, bir daha Heydər Əliyevin incəsənət adamlarına, görkəmli istedadlara, respublikanın adını göylərə ucaldan şəxslərə bəslədiyi münasibətdən xəbər verir». Üçüncü minilliyin üçüncü ilində milyonlarla həmvətəni Heydər Əliyevin xatirəsinə ehtiramını bildirdi. 14 dekabr. Prezident Sarayına axışan insanların ardı-arası kəsilmir. İnsan seli, bu şəhərin divarları arasına sığmır. Kütlə şəhərin mərkəzindən Prezident Sarayınadək, Binə hava limanınadək axışır. Azərbaycan öz oğlunun qayıdışını gözləyir. Qara lentlər bağlanmış, aşağı endirilmiş bayraqlar küləyin altında sağa-sola yellənir. Sanki bu hərəkətlə demək istəyir: «Bir kərə
545
yüksələn bayraq, bir daha enməz. Biz sənin xatirən qarşısında baş əyirik... Biz sənə son borcumuzu ödəyirik». O, Azərbaycan xalqnın lideri kimi vətənə qayıtdı. Qayıtdı ki, doğma torpağının qoynunda sakitlik tapsın. Açıq səma altında mürgüləyən Xəzər narahat-narahat dalğalanır. Matəm içində olan əsgərlər Qafqaz dağları qədər ağır bir yükü çiyinlərində daşıyırlar. Dağlar qədər ağır dərd... İlahi, kədərin işığı necə gözqamaşdıran olumıuş... Xalq bu kədərin işığına toplaşır. Dekabr küləyi ağacların saralmış yarpaqlarını qoparıb yollara tökür. Ağaclar çox şey deyə bilərdilər. Damşa bilməsələr də, güclü yaddaşları var. Abşeron çölləri boz şoranlı torpaqları ilə, dəvə güvəni ilə, topa-topa qumsallıqları ilə fərqlənir. Burada kiçik gölməçələrdə yığılan sular sanki ilahidən göndərilən bir hədiyyədir. Abşeron təbiətində boz rəngi sıxışdırıb çıxaran yaşıllığın yaranmasında Heydər Əliyevin böyük əməyi olmuşdu. Azərbaycanın üçrəngli bayrağında yaşıl rəng İslamın mənəvi gücünü əks etdirir. Bu rəng həm də Azərbaycan təbiətindəki yaşıllığın göstəricisidir. Heydər Əliyevin yorulmaz əməyi və zəhməti sayəsində yaradılan yaşıllıq... Kaş o, bu gün öz doğma şəhərini seyr edib, onun keçmiş boz daşlarla əhatə olunmuş, yalnız asfaltlanmış, düz daşlarla örtülmüş şəhərdən necə fərqləndiyini görə biləydi. ...Hava limanından Bakıyadək olan yol iki tərəfdən yaşıl zolaqla əhatə olunmuşdu. Düzdür, çox zaman insan seli bu yola toplaşır, onu səfərlərə yola salıb qarşılayır, gül-çiçəklə, xoş sözlərlə qarşısına çıxır, onunla hər görüşdə sevinirdilər. İndi o, yenə Bakı aeroportuna dönürdü. Minlərlə insan eyni vaxtda saatlarına baxdı - 13:55. Ancaq təyyarədən o özü düşməyəcəkdi... Zəif yel acı yovşan iyini gətirir. Araya çökən sakitlik sözsüz rekviyemi xatırladır. İndi hər kəs duyduğu bu rekviyemin sözlərini, musiqisini öz qəlbində özü yazır. Bu kədər faciəyə qarışıb ümumxalq matəminə çevrilir. Xalq öz rəhbərini, başçısını, ümummilli liderini itirmişdi. İlham Əliyev isə həm də atasını itirmişdi. Kədərli xəbər ona 546
Ümumdünya İnformasiya Cəmiyyətinin Sammitində olarkən çatdırılmışdı. İndi o, təyyarəyə yaxınlaşıb yuxarı - atasının yanına qalxmalı idi. Son 15 dəqiqə ərzində onlar təkbətək qaldılar. Kim bilir, İlham bu dəqiqələr ərzində nə düşünürdü, oğul kimi qəlbindən hansı hisslər keçirdi. Bunu yalnız öz doğma ata-anasını son mənzilə yola salan övladlar başa düşə bilər... «Təzəpir» məscidində Yasin oxunurdu. İslam adət-ənənəsinə uyğun ayinlər icra edildi, dualar oxundu. Məhəmməd peyğəmbər deyirdi ki, dünyadan köçənlərə ağlamayın, çünki hamı bu yolun yolçusudur. Gedişi ilə çox şey itirdiyiniz insanlar üçün ağlamayın... Amma bu, mümkündürmü?! Heydər Əliyevi ən çox narahat edən məsələ ölkənin kimə etibar edilməsi idi. Görəsən, ölkədə cavan demokratiya qalib gələ biləcəkmi? Yalnız öz mənafeyi naminə siyasi oyunlara qoşulan «ustalar» bu məqamdan istifadə etməyəcəklər ki? O, öz məktəbinin yetirmələrini, yeni işlərə layiq olan siyasətçiləri də görürdü. Bir müəllim, tərbiyəçi, bir ata kimi İlhamın qazandığı uğurları, xalqın ona qarşı olan rəğbətini görür və bundan çox fərəhlənirdi. Ürəyi ona deyirdi ki, bu, məhz oğlu olmalıdır. Amma təcrübəsindən bilirdi ki, radikal müxalifət tərəfindən onun qərarı «valideyn himayədarlığı», «vərəsəliyə səy» kimi qiymətləndiriləcək. Bununla belə, namizədinin bütün keyfıyyətləri ilə rəhbərliyə layiq olduğuna əmin idi. Qan vərəsəsi həm də ruhən varislik qazanmışdı. Heydər Əliyev bunu bilirdi və xalq da ona dəstək verdi. Onun seçimi bütün dünyada qiymətləndirildi. 15 dekabr dəfn günü Moskvanm «Xəbər vaxtı» qəzeti belə yazırdı: «Heydər Əliyev əsl Şərq dövlət xadiminə layiq bir şəkildə dünyadan köçdü. O, ölkədə hakimiyyət sülaləsini yarada bildi. Onun siyasi rəqiblərinin etirazına baxmayaraq, bu, Azərbaycanın hazırkı imkanları çərçivəsində qanuni yolla edildi. MDB və bütün Avropa üçün nadir hadisə hesab edilən bu sülalənin davamlı olacağı oğlu İlhamdan asılıdır, Yeri gəlmişkən, bu ailədə ikinci balaca Heydər də böyüyür». Sülalə məsələsi ilə bağh yersiz söz-söhbətlərə münasibət bildirib, mübahisə etmək istəməzdik. Əsas məsələ o deyil. İlham Əliyev atasının tabutu arxasınca gedəndə xalq onun Hey- 547
dər Əliyevə necə oxşadığınınbir daha şahidi oldu. Bu oxşarhq təkcə xarici görünüşdə deyildi. «O, atasının xarakterindən çox gözəl xüsusiyyətləri mənimsəyib və xoş təəssürat oyadır», - deyə Yevgeni Maksimoviç Primakov qeyd edirdi. - İlham Əliyev geniş düşüncəli, intellektual bir insandır. Mən inanmıram ki, o, atası kimi Azərbaycan Respublikasına layiqli Prezident olacaq». Aeroport yolundan şəhərin mərkəzinə kimi düzülən insanların üzündə dərin bir hüzn, qəm, kədər hiss olunurdu. Bununla belə ümidsizlik yox idi bu üzlərdə; hardasa bir ümid qığılcımı vardı. 15 dekabr. Heydər Əliyevin tabutu 70-ci illərdə onun təşəbbüsü və bilavasitə iştirakı ilə tikilən Respublika sarayında qoyulub. O, Azərbaycanın dahi memarı, yaradıcısı idi. Onun yaradıcı məsləhətləri ilə tikilən binalar Bakının simvollarına çevrilmişdi. Respubhka sarayı, Prezident sarayı, «Gülüstan», mədəniyyət evləri, zavodlar, şahmat məktəbləri, klublar, təhsil müəssisələri, yaşayış evləri onun zəhmətinin məhsulu idi. Ardı-arası kəsilməyən insan axını respublika bayrağı ilə örtülmüş tabutun qarşısından keçir, Azərbaycan vətəndaşlan, qonaqlar onunla vidalaşırlar. Kimi ağlayır, kimi isə dualar edir. Hər kəsin qəlbində öz Əliyevi var. Bəziləri onu yalnız telekanallardan tanıyır, bəzilərinə isə onunla görüşmək xoşbəxtliyi nəsib olub. Bəziləri isə hər gün general Vaqif Axundov kimi Əliyevlə birgə işləyib. Sentyabrın 16-da general-leytenantın ad günüdür. Hər ilin bu günü Prezident onu çağırıb səmimi qəlbdən təbrik edərdi. 2003-cü ilin sentyabrında Klivlenddə idilər. Bir palatada Prezident, digərində isə şəxsi mühafızəsi və amerikah mühafizəçiləri qalırdı. Həmin gün, o nə haqda desən düşünə bilərdi, amma Prezidentin onu yanına çağırıb təbrik edəcəyini heç ağlına da gətirməzdi. - Mən Heydər Əliyevlə sentyabrın 27-də vidalaşdım, - deyə xeyli sonra söhbət əsnasında Vaqif Axundov bəzi incə məqamlara toxundu. - O, yaxşı görünürdü, əhvali-ruhiyyəsi də əla idi. Sağ əlini öpdüm, sol əli sistemdə idi. Məni özünə tərəf çəkib öpdü. Dedi: «Hələlik!» - «Seçkilər bitən kimi gələcəm və birlikdə Bakıya qayıdarıq», - deyə cavab verdim. 548
Mən İlham Əliyevin təhlükəsizliyini təmin etməli idim. O vaxt o, hökumət başçısı idi. Sonra mən burdan Klivlendə zəng vurdum, hesabat verdim, danışdıq... Amma 12 dekabrda bu bədbəxt hadisə baş verdi.
Son vida anları... Tabutun yanında ən doğma adamları - dayanıb. Onların arasında general Vaqif Axundov da var. - Heydər Əliyevin nəşinə baxsam da, onun ölmünü qəbul edə bilmirdim. Mənə elə gəlirdi ki, o sağdır. Hətta cavan, 60-65 yaşında görünürdü. «Sizi niyə bura qoyublar», - deyə fikirləşdim. Hospitalda son aylarda bir qədər kökəlmişdi, onunla ayrılanda isə arıqlamışdı. Burada isə yanaqları çəhrayı, üzündə isə çox xoş bir görkəm var idi. Sanki dünyanın bütün işığı çöhrəsinə çökmüşdü. Xarici qonaqlar - Türkiyə Prezidenti Əhməd Necdət Sezər, baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan da vidalaşmağa gəliblər. Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayev tabutun önündə ehtiram əlaməti olaraq baş əyir. Rusiya Federasiyasnın Prezidenti Vladimir Vladimiroviç Putin də Bakıya gəlməyi özünə borc bilib. O, görkəmli siyasətçinin xatirəsinə baş əyməklə bütün Rusiya xalqının, rusiyalıların başsağlığını çatdırdı. Bakını tərk edərkən Putin jurnalistlərə müsahibəsində deyəcəkdi: «Mən Heydər Əliyevə çox hörmət edirdim. Ona təkcə hörmətlə deyil, həm də dərin məhəbbətlə yanaşırdım. O, nəhəng bir dövlət xadimi idi. Heç bir şişirtmə etmədən demək istərdim ki, siyasi nəhəng idi». Bütün dünyadan - Berlin, Vaşinqton, Tokio, Pekin və digər yerlərdən gələn başsağlığı məktublarnın ardı-arası kəsilmirdi. Matəm karvanı Prezident sarayının yanından ötür... Yəqin ki, okeanın o tayında olan Əliyev dövlətin başına kimin keçməsindən xəbər tutmuşdu və onun narahat, çox əziyyət çəkmiş vücudu nəhayət ki, rahatlıq tapmışdı. Dahi Sabirin belə bir gözəl şeiri var: -
549
Qabili imkanmı olur qanmamaq? Məcməri-nar içrə olub yanmamaq? Eylə xəmiş atəşi -suzanımı. Qıl məni asudə, həm öz canım! Bəli, insan düşüncəsinin xisləti belədir, həmişə zombiləşməyə qarşı çıxır. ...Əliyevin qayıdışından sonra siyasətdən uzaq diletantlar rahatlıqlarını itirdilər. Onları dövlətin yenidən möhkəmlənməsi qane etmirdi. Hər bir vasitə ilə onu vəzifədən uzaqlaşdırmaq, nə yolla olur- olsun hakimiyyəti ələ keçirmək istəyirdilər. Matəm karvanı millətin qiymətli insanlarının məzarları önündən ötüb keçir. Küləyin tərpətdiyi daimi yanar alov sanki öz əllərini bütün ömrünü Azərbaycana sərf edən insana sarı uzadır. Bayraqlar qızanır. Respublikanın üçrəngli bayrağındakı qırmızı rəng, Bu rəng azadlıq uğrunda tökülən qanları xatırladır.
...Heydər Əliyev topların yaylım atəşləri altında Fəxri Xiyabanda torpağa tapşırılır. Doğma torpağa, artıq onun son məkanına çevrilən müqəddəs torpağa. O torpağa ki, bundan sonra Azərbaycan xalqının ehtiram və ziyarət yeri olacaq. O öz Zərifəsi ilə əbədi sakitlik tapdı. İki qəlb yenidən daimi olaraq qovuşdu. Zərifə xanımın ruhu kədər içində olan övladlarının başı üzərində dolaşır, onlara Yaradandan xoşbəxtlik diləyir. Xalq öz liderini, ağsaqqalını dəfn etdi. Amma, görəsən, məhəbbəti basdırmaq olarmı? «Toprak əgər uğrunda ölən varsa, Vatandır» bu sətirlərin müəllifi böyük türk şairi Namiq Kamal çox haqlıdır. Kitabda haqqında söhbət açdığımız insan - bizim qəhrəmanımız xoşbəxt həyat yaşadı. O, hamını yalnız xoş əməllərə dəvət edən peyğəmbər xasiyyətli bir şəxsiyyət idi. Heydər Əliyev Quranın, İncilin qadağan edildiyi günlərdə də, sonra da bu cür yaşamışdı. O öz yaxşı əməllərinin, pak niyyətlərinin nəti-
550
cəsini gördü. Allahın onun qarşısında qoyduğu müqəddəs vəzifəni həyata keçirdiyini bilərək dünyasını dəyişdi.
... Boş vaxtlarında Səməd Vurğunu oxumağı çox sevirdi: Olüm sevinməsin qoy, ömrünü verməz bada, El qədrin canından daha əziz bilənlər. Şirin bir xatirədək qalacaqdır dünyada Sevərək yaşayanlar, sevilərək ölənlər.
...2004-cü il fevrahn 6-da Azərbaycan Respubhkasnın Prezidenti İlham Əliyev Moskvaya ilk səfərə yola düşür. O, rusiyalı həmkarı ilə Xəzəryanı ölkələrin dövlət başçılarının növbəti görüşünə hazırlığı, yanacaq-enerji kompleksinin birgə layihələrini müzakirə edir... Görüşdən əvvəl isə Rusiya Prezidenti Heydər Əliyevi təltif etdiyi Rusiyanın Andrey Pervozvannıy ordenini İlham Əliyevə təqdim edir. Putin ölkənin ali mükafatı olan bu ordeni Azərbaycan Prezidentinə onun 80 illik yubileyində, 2003-cü il mayın 10-da təqdim etmək istəyirdi. Baş tutmadı... - Heydər Əliyev bizim ölkədə böyük nüfuza malik idi, - daha sonra Putin deyir, - mən bu ordeni Sizin ailəyə xatirə olaraq təqdim edirəm. Əlində qopuz eldən-elə, əsrdən-əsrə, nəsildən-nəsilə yol gedən müdrik Dədə Qorqud hər şeyi bilir: kimin cəsur kişi, kimin yaramaz olduğunu - o nə deyirsə, çin olur.
Dünya mənimdir deyənlər? Əcəl gəldi, yer gizlətdi, Fani dünya kimə qaidı? Gəlimli, gedimli dünya, Son ucu ölümlü dünya!
Mən gələcəyini soraq verərəm, mənim xanmı; ölüm anı gələndə Tanrı səni pak imandan ayırmaz. Sənin ağsaqqal atanın yeri - cənnət olacaq; sənin ağbirçək ananın yeri - uca göylərdir! Bakı-Moskva-Bakı 2003 - 2006-cı illər
|