HemodiyaliZ ( Fizyolojisi, tekniği ve yöntemleri )

HEMODİYALİZ 

( Fizyolojisi, tekniği  

ve yöntemleri ) 

 

Prof. Dr. Mehmet Rıza Altıparmak 

İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi 

İç Hastalıkları Anabilim Dalı 

20. 11.2014 

 

 

Böbrekler

 

• Retroperitoneal 

bölgede 

• 120 -150 gr 

• İdrar oluşumu 

 

Böbreğin işlevleri 

 

1- Metabolik artık ürünlerin ( üremik toksinlerin ) atılımı 

 

 2- Su ve elektrolit dengesinin sağlanması 

  

 3- Asit - baz dengesinin sağlanması 

 

 4- Hormon üretimi ve metabolizmasına katkı  ( eritropoetin, D vitamini ) 

 

 5- Kan basıncının hormonal düzenlenmesi 

 

 6- Peptit hormonların yıkımı  ( insülin, büyüme hormonu, parathormon ) 

 

 7- İlaçlar, toksinler ve metabolitlerin detoksifikasyonu ve atılımı 

 

  

                 

 

Böbrek yetmezliği 

 

   1- Kronik böbrek yetmezliği 

           ( geri dönüşümsüz / kalıcı ) 

 

2- Akut böbrek yetmezliği 

        ( geri dönüşümlü / geçici ) 

 

Böbrek yetmezliğinde  

yerine koyma tedavileri 

    

1- Böbrek nakli 

          - canlıdan 

          - kadavradan 

 

    2- Diyaliz 

          

- hemodiyaliz 

          - periton diyalizi 

Hemodiyaliz prensipleri 

   1- Diffüzyon: solüt molekülleri ( toksinler ) 

 

   2- Ultrafiltrasyon: su molekülleri 

 

   3- Konveksiyon: solüt molekülleri 

 

1- Difüzyon

 

 

- su ve içinde moleküler 

 - yarı geçirgen bir membran 

 - konsantrasyon farkı 

 - uygun molekül büyüklüğü 

 

            

Klasik ( aralıklı )  

               hemodiyaliz  

Difüzyon

 

Difüzyon

 

2- Ultrafiltrasyon

 

  

- hidrostatik basınç farkı 

  - yarı geçirgen bir membran 

  - yüksek basınçtan düşük 

     basınca doğru su geçişi 

 

3- Konveksiyon

 

 - su ve içinde moleküler 

 - yarı geçirgen bir membran 

 - hidrostatik basınç farkı  

 - ultrafiltrasyon sırasında  

    suyun içinde eriyik halde 

    bulunan moleküllerin geçişi 

           

Sürekli renal  

        replasman tedavisi 

Hemodiyaliz  

    

1-

 Damar erişim yolu 

                - damar 

                - kateter 

     

2-

 Diyalizör  /  hemodiyaliz membranı 

     

3-

 Diyaliz suyu / diyalizat 

     

4-

 Antikoagülasyon 

     

5-

 Hemodiyaliz makinası 

                - kan akımı 

                - diyalizat oluşturma ve akımı 

                - güvenlik sistemi 

1- Damar erişim yolu 

( Arter ile ven arasında yol oluşturularak )  

 Damar erişim yolu 

( Arter ile ven arasında yol oluşturularak ) 

 

 Damar erişim yolu 

( Arter ile ven arasında yol oluşturularak ) 

 

Damar erişim yolu 

( Kateter ile ) 

 

Damar erişim yolu 

( Kateter ile ) 

 

Damar erişim yolu 

( Kateter ile )  

2- Diyalizör  /  hemodiyaliz membranı

 

  - Diyalizör ; diyaliz mebranının 

     içi boş liflerini içeren sert 

     poliüretan bir kılıftır. 

 

   - içini dolduran hacim : 150 ml 

   - yüzey alanı : 0.5 - 2.1 m

2

 

   - sterilizasyon : gama ışınlama, 

etilen oksit, buhar 

 

Diyalizör  

 

Diyalizör  

 

Hemodiyaliz membranı

 

    

yapısı : 

   - selüloz 

   - modifiye selüloz 

   - sentetik ( polisulfon, 

poliakrilnitril, poliamid, 

     polikarbonat, 

polimetilmetakrillat ) 

Hemodiyaliz membranı

 

Hemodiyaliz membran yapısı 

   

Hatırlatma ! 

        

1 mm :  10

-3

   

m 

         1 µm  :  10

-6

   

m 

         1 nm  :  10

-9 

  

m 

         1 A

0

    :  10

-10  

m

      

 

Difüzyon / hemodiyaliz membranı

 

 

 

 

- membran porları : 

40- 60 A

0 

                                                   

  ( 4 - 6 nm )  

Diyaliz membranı 

Hemodiyaliz membran geçirgenliği 

3- Diyaliz suyu / diyalizat 

    - Her bir hemodiyaliz seansında : 

120 L su  

      ( 500 ml / dak  x  240 ) 

Diyaliz suyu / diyalizat

 

    

- suyun arıtma işlem aşamaları:  

          - mikrofiltreler ; partiküller 

          - aktif karbon ; kloramin, organik kirleticiler, klor 

          - daha küçük mikrofiltreler ; < 1 µm 

          - su yumuşatıcıları ; Ca, Mg, Fe, Mn 

          - ters ozmoz ; deiyonizasyon 

          - ultraviyole 

 

18 Haziran 2010         Resmî Gazete         Sayı : 27615  

        

        YÖNETMELİK 

 

     Sağlık Bakanlığından: 

     

DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK 

     BİRİNCİ BÖLÜM 

     Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar 

     Amaç 

 

MADDE 1 – 

(1) Bu Yönetmeliğin amacı; akut ve kronik böbrek yetmezliği 

bulunan hastaların tedavilerini diyaliz yoluyla devam ettirmede, böbrek 

nakline hazırlanmalarında ve gerekli diğer tıbbî durumlarda diyaliz 

yöntemlerini uygulayacak merkezlerin, planlamalarına, açılmalarına, 

faaliyetlerine, denetlenmelerine, merkezde ve merkezin denetiminde 

görev alacak sağlık personelinin eğitimi ve sertifikalandırılmasına ilişkin 

esas ve usûlleri belirlemektir. 

 

   

Atıkların imhası 

    MADDE 30 – 

    (1) Kullanılan diyaliz sarf malzemesinin, diğer tıbbî 

atıkların insan ve çevre sağlığını olumsuz etkilemeyecek 

şekilde, kesici ve delici atıkların da sert plastik kutularda 

muhafaza edilmeleri ve imhaları için 22/7/2005 tarihli ve 

25883 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 

Tıbbi Atıkların 

Kontrolü Yönetmeliğine uygun yöntemlerle 

merkezden 

uzaklaştırılması sağlanır. Diyaliz solüsyon bidonları ve 

kuru birkarbonat kartuşları tıbbi atık kapsamında 

değerlendirilmez. 

 

                                  

 

MADDE 27 –  

 

     e

) 

Hemodiyaliz çözeltilerinin dilüsyonunda kullanılan suyun 

Avrupa Farmakopisinde belirtilen kimyasal ve bakteriyolojik 

limitlerle uyumlu arıtılmış su olması gerekir. 

Bu kapsamda 

Bakanlıkça yürürlüğe konulan Su Arıtma Sistemi mevzuatına uygun 

olmayan suyun kullanıldığının tespiti durumunda, su numunesi 

tahlilleri tekrarlanır. Tekrarlanan sonuçlara göre bakteriyolojik 

açıdan uygun olmayan su numunesi kullandığı saptanan merkezin 

faaliyeti mevzuata uygun su sonucu gelene kadar durdurulur. 

Endotoksin açısından uygun olmayan su numunesi kullandığı 

saptanan merkez bir ay içerisinde endotoksin açısından uygun hale 

getirilir. Uygun hale getirilemeyen merkezin, uygun su sonucu 

gelene kadar yeni hasta kabulü durdurulur. 

 

 

 

         Su Arıtma Sistemi Yönergesi Bakanlığımız 28.10.2011 tarih ve 44047 sayılı 

                                            Makam    Onayı ile Yürürlüğe Girmiştir.  

                

SU ARITMA SİSTEMİ YÖNERGESİ 

 

     BİRİNCİ BÖLÜM 

     Amaç ve kapsam, Dayanak ve Tanımlar 

     Amaç ve kapsam 

     

Madde 1 – (1) Bu Yönergenin amacı; kamu ve özel diyaliz 

merkezlerinde, hemodiyaliz çözeltilerinin seyreltilmesinde 

kullanılan arıtılmış suyun 

Avrupa Birliği Farmakopesinde 

belirtilen kimyasal ve bakteriyolojik limitlerle uyumlu olması 

için standartların belirlenmesini sağlamaktır. 

     (2) Bu Yönerge, hemodiyaliz uygulamaları için elde edilen 

suyun en kaliteli ve en son teknolojik yöntemlerle elde 

edilmesini esas alır.   

     (3) Bu Yönerge kamu ve özel diyaliz merkezlerini kapsar. 

 

Avrupa Farmakopesine göre maksimum  

bakteriyolojik düzeyler 

 

                                                         

  - Mikrobiyal kontaminasyon  (CFU/ml)  :  

< 100 

                                                                     

  - Bakteriyel endotoksin (IU/ml) :    

< 0.25 

 

 

 

Diyalizat

 

          - Diyalizat : arıtılmış su  +   konsantreler  

                                                         ( elektrolitler, bikarbonat ) 

          - Na  : 132 - 135 mmol/L 

             K     :  1 - 4 mmol/L 

             Mg : 0.25 - 0.75 mmol/L 

             Cl    : 90 - 120 mmol/L 

             bikarbonat : 27 - 40 mmol/L 

             dekstroz  : 0 - 5.5 mmol/L 

             pH : 7.1 - 7.3 

Hemodiyaliz işlemi 

4- Antikoagülasyon 

  - Heparin 

  - Düşük molekül ağırlıklı heparin 

  - Heparinsiz ( sık yıkama ) 

  

- Prostasiklin 

  - Danaproid 

  - Rekombinan hirudin 

  - Rejiyonel sitrat 

5- Hemodiyaliz makinası 

 

  - Hemodiyaliz makinası : 

       1- Kan pompası 

       2- Diyalizat iletim sistemi 

       3- Hava dedektörü  

       4- Heparin pompası 

       5- Monitörler ( basınç, kan sızması, iletkenlik, hava ) 

 

 

Hemodiyaliz işlemi 

Hemodiyaliz işlemi 

Diyaliz makinesi 

Diyaliz makinesi 

Diyaliz makinesi 

Hemodiyaliz işlemi 

 - Klasik ( aralıklı ) hemodiyaliz ;  

     - 3 / 7,  4 - 6 saat  

     - difüzyon 

 

 - Sürekli renal replasman tedavisi ; 

     - akut böbrek yetmezlikli hemodinamisi bozuk hastalarda 

     - konveksiyon  

Hemodiyaliz membran yapısı 

Hemodiyaliz membran geçirgenliği 

    Son ırmak kuruduğunda,  

    son ağaç yok olduğunda, son balık öldüğünde ;  

    beyaz adam paranın yenmeyen birşey  

    olduğunu anlayacak. 

                                                    

Kızılderili atasözü 

 

 

    İnsanların kendi elleriyle yaptıkları yüzünden 

    karada ve denizde bozgun çıktı. Yaptıklarının 

    bir kısmını kendilerine tattırmaktadır ki 

    vazgeçsinler. 

                                             

Rum Suresi 

41.

ayet