Hərbi-həkim ekspertizası haqqında Əsasnamə
Yüklə 1,93 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Maddə Xəstəliklərin adı, funksiyaların pozulma dərəcəsi Hərbi xidmətə yararlılıq kateqoriyası
- Tənəffüs orqanlarının xəstəlikləri
- I qrafa II qrafa III qrafa
- Həzm orqanlarının xəstəlikləri
|
Neyrosirkulyator asteniya üçün arterial təzyiqin hər hansı bir qıcıqlandırıcıya qeyri-adekvat reaksiyası ilə vegetativ-damar pozulmaları sindromu xarakterikdir. Hipotenziv reaksiyalarla müşayiət olunan neyrosirkulyator asteniyanı arterial təzyiqin 90/50 — 100/60 mm civə sütununa bərabər göstəricilərində sağlamlığından heç bir şikayət etməyən, əmək qabiliyyətini və hərbi xidmət vəzifələrini icra etmək qabiliyyətini saxlayan sağlam adamların fizioloji hipotoniyasından fərqləndirmək lazımdır. Bütün hallarda, endokrin sisteminin, həzm aparatının, ağ ciyərlərin və digər orqanların xəstəlikləri ilə bağlı olan simptomatik hipotoniyanı istisna etmək lazımdır. «Xəstəliklər cədvəli»nin I, II qrafası üzrə şəhadətləndirilənlərdə neyrosirkulyator asteniya diaqnozu nevropatoloqun, oftalmoloqun, zərurət olduqda isə digər ixtisaslardan olan həkimlərin iştirakı ilə stasionar müayinə zamanı təyin edilməlidir. İlkin hərbi qeydiyyata alınarkən, «neyrosirkulyator asteniya» diaqnozu ilə, vətəndaşlar «Xəstəliklər cədvəli»nin 48-ci maddəsi üzrə hərbi xidmətə müvəqqəti yararsız sayılırlar və müalicə olunmalıdırlar. «a» bəndinə aşağıdakılar aiddir: müalicəsi müsbət nəticə verməyən, əmək qabiliyyətini və hərbi xidmət vəzifələrini icra etmək qabiliyyətini mühüm dərəcədə aşağı salan, davamlı kəskin ifadə olunmuş vegetativ damar pozulmaları və daimi şikayətlər olduqda, hipertenziv reaksiyalarla və arterial təzyiqin labilliyi ilə müşayiət olunan neyrosirkulyator asteniya; müalicəsi müsbət nəticə verməyən, əmək qabiliyyətini və hərbi xidməti vəzifələrini icraetmə qabiliyyətini mühüm dərəcədə aşağı salan, davamlı kəskin ifadə olunmuş vegetativ-damar pozulmaları, ürək ritminin davamlı pozulmaları və daimi şikayətlər olduqda hipotenziv reaksiyalarla və arterial təzyiqin 100/60 mm civə sütunundan aşağı təsbit olunmuş sabit göstəriciləri ilə müşayiət olunan neyrosirkulyator asteniya; mühüm dərəcədə ifadə olunmuş vegetativ damar pozulmaları, ürək ritminin davamlı pozulmaları ilə müşayiət olunan davamlı kardialgiyalar olduqda, təkrar stasionar müalicəsi uğursuzluqla nəticələnən neyrosirkulyator asteniya (ürək ritminin davamlı pozulmalarının xarakteristikası «Xəstəliklər cədvəli»nin 42-ci maddəsinin izahatında verilmişdir). «b» bəndinə mülayim dərəcədə ifadə olunmuş təzahürlərlə, o cümlədən ürək ritminin keçib gedən pozulmaları ilə müşayiət olunan, əmək qabiliyyətini və hərbi xidmət vəzifələrini icra etmək qabiliyyətini aşağı salmayan neyrosirkulyator asteniya aiddir. Dəqiqədə 5 və daha artıq ekstrasistola olduqda, stasionar müayinə aparılmalıdır. Sakit vəziyyətdə nadir, tək-tək ekstrasistolaların olması, funksional xarakterli sinus aritmiyası bu maddənin tətbiqi üçün əsas deyil və hərbi xidmətkeçməyə, hərbi qulluqçu hazırlayan xüsusi təyinatlı təhsil müəssisələrinə və hərbi liseylərə daxil olmağa mane olmur. Miokardın üzvi (iltihabi, distrofik və digər xarakterli) dəyişiklikləri nəticəsində ürək ritminin pozulmaları olduqda, şəhadətləndirilmə «Xəstəliklər cədvəli»nin 42-ci maddəsi üzrə keçirilir.
Bu maddə ilə çağırış üzrə hərbi xidmət keçən hərbi qulluqçular, o hallarda hərbi xidmətə müvəqqəti yararsız sayılırlar ki, onlarda qeyri-revmatik miokarditlərə görə stasionar müalicənin başa çatmasından sonra ürəyin zədələnməsinin davamlı və obyektiv əlamətləri (qan dövranı çatışmazlığı, ürək ritmi və keçiriciliyi pozulmalarının müxtəlif formaları) aşkar olunmasın. Keçirilmiş qeyri-revmatik miokarditdən sonra «Xəstəliklər cədvəli»nin I qrafası üzrə şəhadətləndirilənlər tibb müəssisəsindən çıxarıldıqdan sonra 6 ay müddətinə hərbi xidmətə müvəqqəti yararsız hesab edilirlər. «Xəstəliklər cədvəli»nin III qrafası üzrə şəhadətləndirilənlər üçün aktiv revmatizmdən, qeyri-revmatik miokarditlərdən, miokard infarktından sonra, habelə ürəkdə, tac qan damarlarında, iri magistral və periferik damarlarda cərrahi əməliyyatdan sonra funksiyaların müvəqqəti pozulmaları olduqda, bərpa müalicəsinin başa çatması və hərbi xidmət vəzifələrini icra etmək qabiliyyətinin tam bərpası üçün 1 aydan çox vaxt tələb olunduqda, xəstəliyə görə 30 gün müddətinə məzuniyyət verilməsinin zəruriliyi haqqında qərar çıxarılır. Ürəyin xroniki işemik xəstəliyinin kəskinləşməsindən (stenokardiyanın ardıcıl tutmaları, ürəyin keçib gedən ritm və keçiricilik pozulmaları, ürək çatışmazlığının keçib gedən formaları), hipertoniya xəstəliyinin kəskinləşməsindən (hipertonik krizlərdən sonrakı hal), ürək aritmiyalarına görə aparılmış elektroimpuls terapiyasından sonra «Xəstəliklər cədvəli»nin III qrafası üzrə şəhadətləndirilənlər barəsində 15 gündən 30 günədək xəstəliyə görə məzuniyyət verilməsinin zəruriliyi haqqında qərar çıxarılır. Cərrahi xəstəliklərə görə aparılmış operativ müdaxilələrdən (varikoseleyə görə aparılmış cərrahiyyə əməliyyatlarından və s.) sonra fəsadlaşmalar olmadıqda, müalicə müəssisəsindən çıxarıldıqdan sonra hərbi xidmətə çağırış zamanı vətəndaşların 3 ay müddətinədək müvəqqəti yararsızlığı, hərbi qulluqçulara isə 15 gün müddətinə xəstəliyə görə məzuniyyət verilməsinin zəruriliyi barədə qərar çıxarılır. Operativ müdaxilələrdən sonra fəsadlaşmaların olduğu və hərbi xidmət vəzifələrini icraetmə qabiliyyətinin tam bərpası üçün 1 aydan artıq müddət tələb olunduğu hallarda hərbi qulluqçulara 30 gün müddətinə xəstəliyə görə məzuniyyət verilməsinin zəruriliyi barədə qərar çıxarılır.
Xəstəliyin tez-tez kəskinləşməsi dedikdə, ildə 2 dəfə və daha çox kəskinləşmə olması başa düşülür. Xroniki polipoz sinusitin olması burunətrafı ciblərin kontrastlaşdırma ilə 2 proyeksiyada rentgenoqrafiyası və (və ya) rentgenotomoqrafiyası ilə təsdiq olunmalıdır. Burunətrafı ciblərin xroniki irinli (irinsiz) xəstəliklərinin diaqnozu rinoskopik məlumatlarla, ciblərin 2 proyeksiyada rentgenoqrafiyası, əng sinusiti olduqda isə diaqnostik punksiya ilə də təsdiq edilməlidir. Aşağıdakı xəstəliklər bu maddənin tətbiqi üçün əsas deyil və hərbi xidmətkeçməyə, hərbi qulluqçu hazırlayan xüsusi təyinatlı təhsil müəssisələrinə və hərbi liseylərə daxil olmağa mane olmur: burun tənəffüsünün cüzi dərəcədə pozulması ilə yuxarı tənəffüs yollarının selikli qişasının davamsız subatrofik təzahürləri və burun arakəsməsinin əyriliyi; diaqnostik punksiya zamanı irin və ya transudat alınmadığı və əng cibi dəliyinin keçiriciliyi saxlanıldığı halda, əng cibi selikli qişasının divaryanı qalınlaşması; burunətrafı ciblərdə aparılmış cərrahi əməliyyatdan sonrakı qalıq əlamətləri (ağız dəhlizinin keçid büküşünün xətvari çapığı); cərrahi əməliyyat aparılmış cibin burun boşluğu ilə dəlik vasitəsi ilə birləşməsi və ya rentgenoqramda vual). Burunətrafı ciblərin barofunksiyasının pozulmalarının davamlı xarakteri şəhadətləndirilən şəxsin şikayətləri, burun boşluğunun vəziyyəti, təzyiqin dəyişmələrinə dözümlülüyün sınaqdan əvvəl və sonra burunətrafı ciblərin rentgenoloji müayinələrinin aparılması ilə barokamerada sınaqdan keçirilməsi, tibbi və xidməti xasiyyətnamələrin məlumatları əsasında təyin edilir. Xroniki dekompensasiya olunmuş tonzillit dedikdə, xroniki tonzillitin tez-tez kəskinləşməsi, tonzillogen intoksikasiyanın (subfebrilitet, tez yorulma, süstlük, kefsizlik) olması, badamcıqlarətrafı toxumanın və regionar limfa düyünlərinin iltihab prosesinə cəlb edilməsi (paratonzilyar abses, regional limfadenit) və metatonzillyar fəsadlaşmalarla xarakterizə olunan forması başa düşülməlidir. Xroniki dekompensasiya olunmuş tonzillitin obyektiv əlamətlərinə damaq badamcığını şpatellə basdıqda və ya onu zondlayarkən lakunadan irin ifrazı və ya kazeoz tıxacların çıxması, damaq badamcıqları üzərində kobud çapıqların olması, damaq qövslərinin hiperemiyası və ödemi, onların badamcıqlarla bitişməsi, epitelaltı qatda irinləmiş follikulların olması, döş-körpücük—məməyəbənzər əzələlərin ön kənarı boyunca limfa düyünlərinin böyüməsi aiddir. Xroniki tonzillitin digər formaları bu maddənin tətbiqi üçün əsas deyil və hərbi xidmətkeçməyə, hərbi qulluqçu hazırlayan xüsusi təyinatlı təhsil müəssisələrinə və hərbi liseylərə daxil olmağa mane olmur. İlkin hərbi qeydiyyata alınarkən, xroniki tonzillitin istənilən forması ilə vətəndaşlara müalicə təyin olunur. İrinsiz sinusitlər hərbi qulluqçu hazırlayan xüsusi təyinatlı təhsil müəssisələrinə və hərbi liseylərə daxil olmağa mane olmur.
Bu maddə müalicənin nəticələri qeyri-qənaətbəxş olduqda və ya ondan imtina edildikdə, qırtlağın və ya traxeyanın boyun hissəsinin anadangəlmə və qazanılmış xəstəliklərini, zədələnmələrinin nəticələrini nəzərdə tutur. «a» bəndinə səsyaranmanın, təbii nəfəs yolları ilə tənəffüsün, qırtlaq-udlağın ayırıcı funksiyasının davamlı olmaması (yoxluğu), qırtlağın orta stenozu aiddir. «b» bəndinə obstruktiv tip üzrə II dərəcəli tənəffüs çatışmazlığı ilə tənəffüsün davamlı çətinləşməsi və (və ya) aparılmış müalicədən sonra 3 ay və daha çox davam edən səsyaranmanın davamlı çətinləşməsi (funksional afoniya, xırıltılı səs, səsin gurluğunun zəifləməsi) aiddir. Səsyaranmanın davamlı çətinləşməsinin təsdiq olunması üçün səsin gurluğunu dəfələrlə yoxlamaq (müayinə dövrü ərzində 3 dəfədən az olmayaraq) lazımdır. «c» bəndinə obstruktiv tip üzrə I dərəcəli tənəffüs çatışmazlığı ilə tənəffüsün davamlı pozulması aiddir.
«a» bəndinə aşağıdakılar aiddir: III dərəcəli tənəffüs (ağciyər) çatışmazlığı ilə müşayiət olunan bronx-ağciyər aparatının, plevranın xroniki xəstəlikləri və ağ ciyərlərin irinli xəstəlikləri; III mərhələ sarkoidoz; histoloji müayinələrin nəticəsi ilə təsdiq edilmiş, tənəffüs çatışmazlığının dərəcəsindən asılı olmayaraq, alveolyar proteinoz, alveolar ağciyər mikrolitiazı, idiopatik fibrozlaşdırıcı alveolit. «b» bəndinə aşağıdakılar aiddir: II dərəcəli tənəffüs (ağciyər) çatışmazlığı ilə müşayiət olunan bronx-ağciyər aparatının xroniki xəstəlikləri; ilkin hərbi qeydiyyata alınan, hərbi xidmətə çağırılan, hərbi xidmətə könüllü daxil olan vətəndaşlarda, habelə çağırış üzrə və ya könüllü xidmət keçən əsgərlər, matroslar, çavuşlarda histoloji müayinələrin nəticələri ilə təsdiq olunmuş bronxoektazlar, I — II mərhələ sarkoidoz. Xəstə diaqnostik punksiyadan imtina etdikdə, diaqnoz klinik, rentgenoloji və laborator məlumatlara əsasən müəyyən edilir. Zabitlərin, gizirlərin və miçmanların hərbi xidmətə yararlılıq kateqoriyası tənəffüs (ağciyər) çatışmazlığının dərəcəsindən asılı olaraq təyin edilir. Tənəffüs (ağciyər) çatışmazlığı dərəcələrinin göstəriciləri 1 nömrəli cədvəldə — «Tənəffüs» (ağciyər) çatışmazlığı dərəcələrinin göstəriciləri»ndə verilmişdir (ixtisaslaşdırılmış səhiyyə müəssisələri və ya hərbi tibb müəssisələri üçün daha məlumatlı göstəricilərdən istifadə edilməsi mümkündür).
Bronxial astma diaqnozu stasionar müayinədən sonra təyin edilməlidir. «a» bəndinə xəstənin təkrar stasionar müalicəsini tələb edən, hormonal asılılıqlı, II — III dərəcəli ağciyər və ağciyər-ürək çatışmazlığı ilə müşayiət olunan, ağır və tez-tez baş verən boğulma tutmaları ilə təzahür edən (hər həftə, çox vaxt astmatik hal), nəfəsvermənin zirvə sürətinin (NZS), yaxud sürətləndirilmiş nəfəsvermə həcminin (SNH1) birinci saniyə ərzində normal göstəricilərin 30 %-indən çox gündəlik dəyişmələri və tutmalararası dövrdə NZS-nin, yaxud SNH1-nin normal göstəricilərin 60%-indən az olması ilə xarakterizə olunan bronxial astma aiddir. «b» bəndinə ayda bir dəfədən az olmayaraq təkrarlanan, müxtəlif bronxgenişləndirici dərmanların yeridilməsi ilə aradan qaldırılan boğulma tutmaları, NZS-nin, yaxud SNH1-nin göstəricilərinin 30 %-dən çox gündəlik dəyişmələri və tutmalararası dövrdə NZS-nin yaxud SNH1-nin normal göstəricilərin 60 — 80% arasında olması ilə xarakterizə olunan bronxial astma aiddir. «c» bəndinə bronxgenişləndirici dərmanlarla asan aradan qaldırılan, ildə 2 — 3 dəfədən artıq olmayaraq qısamüddətli boğulma tutmaları olan, tutmadan kənar dövrdə simptomların olmaması və ağ ciyərlərin normal funksiyası ilə, NZS-nin, yaxud SNH1-nin 30 %-indən çox gündəlik dəyişmələri və tutmalararası dövrdə NZS-nin, yaxud SNH1-nin normal göstəricilərin 80%-indən çox olması ilə xarakterizə olunan bronxial astma aiddir. Digər xəstəliklərin fəsadlaşmaları olan bronxospastik (obturasion, endokrin-humoral, nevrogen, toksiki və s.) sindromlar zamanı, hərbi xidmətə yararlılıq kateqoriyası əsas xəstəliyin gedişindən asılı olaraq «Xəstəliklər cədvəli»nin müvafiq maddələri üzrə təyin edilir.
Bu maddə ilə kəskin pnevmoniyaların gedişinin fəsadlaşma halları (infeksion-toksiki şok, irinləmə, parapnevmonik və metapnevmonik ekssudativ plevritlər, atelektazlar, geniş plevral şvartlar, viruslu pnevmoniyalardan sonra mühüm dərəcədə ifadə olunmuş astenizasiya və s.) olduqda, hərbi qulluqçulara xəstəliyə görə 30 gün müddətinə məzuniyyət verilməsinin zəruriliyi, ilkin hərbi qeydiyyata alınarkən və hərbi xidmətə çağırılarkən isə, vətəndaşlara onların hərbi xidmətə müvəqqəti yararsızlığı haqqında qərar çıxarılır. Kəskin pnevmoniyaların gedişinin fəsadlaşmadığı yüngül və orta ağır formalarından sonra hərbi qulluqçulara 15 — 20 gün müddətinə xəstəliyə görə məzuniyyət verilir. Səsyaranmanın müxtəlif etiologiyalı pozulmalarında və ümumi sağlamlıq vəziyyəti yaxşı olduqda, hərbi qulluqçulara məzuniyyət verilməsi məqsədəuyğun deyil və onlar tam sağalanadək xüsusi müalicə almalıdırlar. Yuxarı tənəffüs yollarının, əng və çənənin zədələnməsi, yaxud xəstəliyinə görə cərrahiyyə əməliyyatı (alın cibinin açılması, əngin və ya çənənin kistalarının, poliplərinin çıxarılması və s.) aparılmış hərbi qulluqçulara məzuniyyət o halda verilir ki, xüsusi müalicənin başa çatmasına baxmayaraq, xəstənin hərbi xidməti vəzifələrini icraetmə qabiliyyətinin bərpası üçün 15 gündən az olmayan müddət tələb olunsun. Yuxarı tənəffüs yollarının digər xəstəliklərinə görə aparılmış cərrahiyyə əməliyyatlarından sonra müvəqqəti funksional pozulmalar olduqda, hərbi qulluqçuların tam və ya qismən azad edilməsi barədə qərar çıxarılır.
Yüklə 1,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||