HİpnosedatiF İLAÇlar II: barbiTÜratlar ve diĞerleri Kimyasal yapılarına göre 7 gruba ayrılırlar

HİPNOSEDATİF İLAÇLAR II: BARBİTÜRATLAR VE DİĞERLERİ

• Kimyasal yapılarına göre 7 gruba ayrılırlar:

• 1. Barbitüratlar,

• 2. Aldehidler,

• 3. Piperidindionlar,

• 4. Kinazolinler,

• 5. Alkoller ve karbamatlar,

• 6. Antihistaminikler,

• 7. Diğer hipnotik ve sedatifler.

Barbitüratların Sınıflandırılması

• Barbitüratlar; hipnotik ve/veya sedatif etki sürelerine göre dört gruba ayrılırlar:

• 1. Uzun (6 saat veya daha fazla) etki süreli barbitüratlar,

• 2. Orta (3-6 saat) etki süreli barbitüratlar,

• 3. Kısa (3 saatten daha az) etki süreli barbitüratlar,

• 4. Çok kısa etki süreli barbitüratlar.

Farmakokinetik Özellikleri

• Sedatif ve hipnotik olarak genellikle ağız yolundan kullanılırlar.

• Barbitüratlar vücutta yaygın bir şekilde dağılırlar.

• Fötal dolaşıma ve süte kolayca geçerler.

• SSS'ne giriş hızları, etkilerinin başlaması için geçen süreyi belirler.

• pKa değerleri plazmanın ve diğer ekstrasellüler sıvıların pH değerine yakın bulunduğundan bu sıvıların pH'sindeki ufak değişmeler ilaçların iyonizasyon derecesinde belirgin değişiklik yapabilir.

• Barbitüratların eliminasyonları:

• i) Karaciğerde mikrozomal enzimler tarafından biyotransformasyon,

• ii) Böbreklerden itrah,

• iii) Redistribüsyon.

• Barbitüratlar (özellikle fenobarbital) karaciğerde bazı mikrozomal enzimleri indüklerler. Bunun sonucu iki durum ortaya çıkar,

• i) Barbitüratlara karşı biyokimyasal tolerans oluşması ve

• ii) Mikrozomal enzimler tarafından inaktive edilen diğer ilaçların etkilerinin azalması.

Farmakolojik Etkiler

• Sedatif ve hipnotik etki: Küçük dozlarda sedasyon, yeterli dozda uyku oluştururlar.

• Antikonvülsan etki: Bilinci ileri derecede bozan dozlarda verildiklerinde konvülsiyonları geçirirler.

• Anestezi: Yüksek dozda, doz ile orantılı bir derinlikte genel anestezi oluştururlar.

• Solunum merkezi depresyonu: Hipnotik dozda verildiklerinde solunum hızında hafif azalma yaparlar.

• Kardiyovasküler etkiler. Sedatif veya hipnotik dozda verilen barbitüratlar kardiyovasküler sistemi pek etkilemezler. Genel anestezi yapan dozda kan basıncında belirgin düşme yapabilirler.Tiyobarbitüratlar damar büzücü etkileri vardır.

• Hipnotik ve anestezik dozlarda beyin kan akımını azaltırlar.

• Düz kaslı organlar üzerine etki: Hipnotik dozda barsak motilitesini, genel anestezi yapan dozda uterusun kontraksiyon gücünü ve kontraksiyon sıklığını azaltırlar. Yenidoğanın solunumunu deprese ederler.

• Biyotransformasyon yapan enzimler üzerindeki etkileri: Karaciğer hücrelerinde bazı mikrozomal enzimleri indüklerler. Fenobarbital glüküronil transferaz enzimini indükler, ayrıca bilirubin bağlayan Y proteini düzeyini yükseltir. 6-ALA-sentetaz enzimin indükleyip porfirin sentezinde artmaya neden olurlar. Bu gruptan sadece Sekobarbital enzim indüksiyonu yapar.

• Diğer etkiler: Sedatif ve hipnotik dozlarda santral etki sonucu çizgili kaslarda biraz gevşeme yapabilirler. Anestezi oluşturan dozlarda hipotermi oluşturabilirler.

Barbitüratların Kullanılış Yerleri:

• Barbitüratlar; esas olarak, sedatif, hipnotik, antikonvülsan ve genel anestezik olarak kullanılırlar.

• Ayrıca, aşağıdaki indikasyonlarda da kullanılırlar:

• i) Kafa travması, beyin ödemi ve intrakranyal basınç yükselmesinin tedavisi,

• ii) Yenidoganlarda hiperbilirubinemi ve kernikterusun tedavisi,

• iii) Hemolitik sarılık ve kolestaz tedavisi.

Barbitüratlara Tolerans ve Bağımlılık

• Her gün hipnotik dozun üst sınırında barbitürat alanlarda tolerans ilk iki hafta içinde gelişebilir.

• Barbitüratlara tolerans oluşumunda biyokimyasal tolerans ile farmakodinamik tolerans fenomenleri birlikte rol oynarlar.

• Psişik bağımlılık yanında belirgin fiziksel bağımlılık da oluştururlar.

• En fazla suistimal edilen barbitürat türü sekobarbital ve pentobarbital’dir.

• Bağımlıdan ilacın kesilmesi yoksunluk sendromuna neden olur.

• Bağımlılık kazanmış kimselerde detoksifikasyon yaparken ilaç birden kesilmez

• Barbitüratların Yan Tesirleri

• 1. Uyuşukluk hali ve artık-etki,

• 2. Bağımlılık oluşumu,

• 3. Rebound uykusuzluk,

• 4. Alerjik reaksiyonlar: Ciltte çeşitli tipte döküntüler ve anjiyoödem.

• 5. Solunum depresyonu,

• 6. Paradoksik eksitasyon: Nadir görülür.

• 7. Porfiria'nın şiddetlenmesi,

• 8. Lokal ağrı: Özellikle boyun ve omuz bölgesinde myalji ve eklem ağrısı görülür.

• 2-ALDEHİDLER

• Aldehid türevi ilaçlar hipnotik dozlarda fazla yan tesirleri olmayan ve artık etkileri en az olan orta etki süreli ilaçlardır.

• Kloral hidrat ve türevleri:

• Kloralın yaptığı uykudan sonra kişi oldukça zinde uyanır,uyuşukluk hali asgari derecededir.

• Karaciğerde mikrozomal enzimleri indükler.

• Hipnotik dozlarda solunum ve kardiyovasküler sistem üzerinde belirgin bir etki göstermez.

• En önemli sakıncası mideyi tahriş etmesi ve lezzetinin kötü olmasıdır.

• Triklofos sodyum: Kloral hidrata benzer. Ona göre üstünlüğü; tadı daha iyidir ve mideyi daha az tahriş eder.

• Paraldehit: Hipnotik dozda, solunum merkezi ve kardiyovasküler sistemi etkilemez. Uyandıktan sonra artık-etki bırakmaz. Belirgin antikonvülsan etki gösterir. Alınan dozun %10-30'unun akciğerlerden değişmeden itrah edilmesi nedeniyle nefesin kokmasına neden olur. Bebeklerin febril konvülsiyonlarına karşı diazepam’ın ucuz ve etkin bir alternatifidir.

• 3. DİFENİLMETAN TÜREVLERİ

• Hidroksizin

• Anksiyolitik etkinliği zayıftır. Antiemetik, antihistaminik ve antikolinerjik etkisi vardır. Bu nedenle preanestezik medikasyon, taşıt tutması ve kaşıntıya bağlı anksiyete de kullanılabilir.

• 4. PİPERİDİNDİONLAR

• Glutemid, Metiprilon

• 5. KİNAZOLİNLER

• Metakalon ve meklokalon hipnotik ilaç olarak tek başlarına veya bir antihistaminik ilaçla kombine kullanılırlar.

• 6. ALKOLLER VE KARBAMATLAR

• Bu gruptaki hipnotikler etklorvinol, klorbutanol, amilen hidrat ve etinamat'tır.

• 7. PROPANDİOL KARBAMAT TÜREVLERİ

• Meprobamat: Belirgin sedatif ve kas gevşetici etkisi vardır. Petit mal epilepside antiepileptik etki gösterir. Hipnotik olarak ta kullanılabilir.

• 8. DİĞER SEDATİF VE HİPNOTİK İLAÇLAR

• Sedatif etkisi fazla antihistaminikler’den doksilamin, difenhidramin, metapirilen ve prometazin tek başlarına veya diğer ilaçlarla kombine şekilde sedatif-hipnotik olarak kullanılır.

• Klormetiazol edisilat: Yarılanma ömrü en kısa olan uyku ilaçlarından biridir (yaklaşık 4 saat). Karaciğer mikrozomal enzimlerini indüklemez. Artık-etki sorun oluşturmaz. Belirgin antikonvülsan etkide gösterir. Ayrıca alkol yoksunluk sendromunu önlemek için kullanılır. Bağımlılık ve suistimal potansiyeli olan bir ilaçtır.

• Antikolinerjik ilaçlar: Bazı antikolinerjik ilaçlar (skopolamin ve skopolamin-N-oksid) sedatif etkileri için kullanılabilirler.

• Antidepresan ilaçlar depresif hastalıklarda sık görülen uykusuzluğu düzeltebilirler. Ayrıca "sedatif" antidepresanlar denilen opipramol amitriptilin, doksepin, trazodon ve trimipramin gibi ilaçlar yatmadan önce alınırlarsa primer uykusuzluğa karşı da etkili olabilirler.

• Nöroleptik ilaçlardan sedatif etkinliği belirgin olanlar (fenotiazinler gibi) yatmadan önce alındıklarında uykusuzluğu düzeltebilirler.

• Melatonin: "Jet lag" sendromunun tedavisi için ve diğer tür uyku bozukluklarında kullanılır.