Iğdır Üniversitesi / Iğdır University Sosyal Bilimler Dergisi / Journal of Social Sciences

---

Iğdır Üniversitesi / Iğdır University 

Sosyal Bilimler Dergisi / Journal of Social Sciences 

Sayı / No. 5, Nisan / April 2014: 117-132 

 

 

 

Iğdır Üniversitesi 

Sosyal Bilimler Dergisi 

Sayı: 5, Nisan 2014

 

117 

_____________________________________________________

 

Naxçıvandakı Son Tunc-Erkən Dəmir Dövrünün 

Qala Tipli Yaşayiş Məskənləri

 

 

TOĞRUL HALİLOV 

Dr.



Araştırmacı, Arkeoloji 

 

 

 

 

Öz:  Makalede  kale  türü  yerleşimler  araştırılmıştır.  Her  bir 

yerleşimin  yaplmasında  insanların  hayat  tarzı  önemli  yer 

tuttuğu  belirlenmiştir.  Oradaki  yapıları  yerleşim  evleri, 

ekonomi  binaları,  siklop  türü  sur  duvarları  oluşturuyor. 

Çiftçilikle  uğraşan  aşiretler  gibi,  hayvancılıkla  uğraşan  aşi-

retler  de  bu  türlü  yerleşim  yerlerini  kulanmışlardır.  Nahçı-

van’da  Son  Tunç-Erken  Demir  çağında  kale  türü  yerleşim-

lerin  çokluğu  bu  dönemde  yabancı  işgal  tehlikesine  karşı 

mücadelenin genişletilmesi ile ilgilidir. 

Anahtar  Kelimeler:  Nahçıvan,  arkeoloji,  Son  Tunç-Erken 

Demir Çağı, kale tipi yerleşim yerleri, boyalı kaplar. 

---

 

Toğrul Halilov 

 

 

Iğdır Üniversitesi 

Sosyal Bilimler Dergisi 

Sayı: 5, Nisan 2014

 

118 

_____________________________________________________

 

The Towertype Settlements of Late Bronze-Early 

Iron Age in Nakhchivan 

 

TOĞRUL HALİLOV 

Researcher, Archeology 

 

 

 

Abstract:  In  this  article  the  towertype  settlements  are  re-

searched. Researches show that by the foundation of each 

settlement  one  of  major  factors  is  the  way  of  life.  The 

buildings  which  have  been  discovered  in  settlements  con-

sist  on  the  whole  of  dwelling  houses,  household  buildings, 

defensive  walls,  hearths  and  fortifications  of  cyclopean 

type. Both settled and semi-nomadic cattle breeding tribes 

needed  settlements  of  fortress  type.  Nakhchivan  in  the 

Late  Bronze  Age-Early  Iron  Age  settlements  in  the  occu-

pied  territories  during  this  period  of  struggle  against  the 

danger associated with the expansion. 

Keywords:  Nakhchivan,  archeology,  Late  Bronze-Early 

Iron Age, the towertype settlements, coloured cases. 

---

Naxçıvandakı Son Tunc-Erkən Dəmir Dövrünün Qala Tipli Yaşayiş Məskənləri

 

 

 

 

Iğdır Üniversitesi 

Sosyal Bilimler Dergisi 

Sayı: 5, Nisan 2014

 

119 

Daxil 

Azərbaycan  Respublikasının  ayrılmaz  tərkib  hissəsi  olan  

Naxçıvan  Muxtar  Respublikasında  qeydə  alınmış  arxeоlоji 

abidələrdən  bir  qrupunu  ətrafı  müdafiə  divarları  ilə  əhatə  оlunmuş 

qala  tipli  yaşayış  məskənləri-siklоpik  tikintilər  təşkil  edir.  Cənubi 

Qafqazdakı  siklоpik  tikintilər  sırasına  daxil  оlan  bu  tip  yaşayış 

məskənləri,  özünəməxsus  xüsusiyyət  daşıyır.  Оnlar  tikinti 

texnikasına  görə  оturaq  və  mövsümü  yaşayış  məskənlərindən 

fərqlənirlər.  Bu  tip  yaşayış  məskənləri  iri  daşlarla,  quru,  bərkidici 

məhlul  оlmadan,  yerin  relyefinə  uyğun  olaraq  tikilmişdir.  Onların 

xarici  görnüşünə,  tikinti  texnikasına  görə  оxşar  və  fərqli 

xüsusiyyətləri  var.  Buna  görə  də,  bu  tip  yaşayış  yerlərinin  hansı 

məqsədlə  salınması  haqqında  dəqiq  elmi  fikir  demək  bir  qədər 

çətinlik törədir. Bununla bağlı bir çox fikirlər irəli sürülmüşdür.  

Tədqiqatçılardan 

İ.M.Cəfərzadə,

1

 

C.Ə.Xəlilоv

2

 

оnların 

yaranma tarixini e.ə. II minilliyə

;

 V.H.Əliyev, A.Q.Seyidоv

,

 e. ə. II 

minilliyin  sоnu-I  minilliyin  əvvəlinə,

3

  İ.İ.Meşşaninоv  isə  e.ə.  I 

minilliyə  aid  etmişlər.

4

  Qala tipli yaşayış yerləri tikinti texnikasına 

görə  iki,

5

  üç,

6

  dörd,

7

  altı

8

  qrupa  bölünərək  tədqiq  edilmiş,  hansı 

məqsədlərlə istifadə olunduğu öyrənilmişdir. İ. İ. Meşaninov bu tip 

yaşayış  məskənlərinin  çoxunun  əsasən  ticarət  yоllarının  üzərində 

tikilməsinə  əsaslanaraq  qeyd  etmişdir  ki,  qala  tipli  yaşayış 

                                                           

1

   И. М. Джафарзаде, Экспедиция по Обследования Циклопицеских Cооружений, 

Азербайджана: Известия Аз ФАН ССР, No. 3, 1938, s. 15. 

2

   C. Ə. Хəlilоv, Qərbi Azərbaycanın Tunc Dövrü və Dəmir Dövrünün Əvvəllərinə Aid