Iiv/ QİÇS, V ə

 

 

IIV/

QİÇS

, V

ə

r

ə

m v

ə

 Malyariya 

il

ə

 

mübarizə

 

Programı

 

 

WWW.GFATM.AZ 

B

əşə

riyy

ə

tin 

QİÇS

 v

ə

 V

ə

r

ə

md

ə

n 

xilası 

 

h

ə

r birimizd

ən asılıdır!

 

İNFORMASİYA BÜLLETENİ

 

 

№

24, 18 Yanvar 2013-c

ü

 il 

 

QİÇS

, V

ə

r

ə

m v

ə

 Malyariya il

ə

 

mübarizə

 

üzrə

 Qlobal Fondun 

əsas iş prinsi

pi  

ondan ibar

ə

tdir ki, o, 

İİV

, V

ə

r

ə

m v

ə

 Malyariya x

ə

st

ə

likl

ərinin müalicə

si  

v

ə

 bu x

ə

st

ə

likl

ərin qarşısının alınmasına də

st

ə

k olur 

 

 

1 Dekabr 

–

 

Ümumdünya QİÇS

-

lə Mübarizə 

günüdür

 

 

Ümumdünya QİÇS

-

lə mübarizə Günü 1988

-

ci ildə dünya ölkələri Səhiyyə Nazirlərinin QİÇS

-

in  profilaktikasında  yeganə  imkan  olan  əhalinin 

ümumi  məlumatlılığının  artırılmasına  çağıran 

sammitindən sonra təsis edilmişdir. Ümumdünya 

Səhiyyə  Təşkilatı  (ÜST)  BMT

-

nin  dəstəyi  ilə 

Dekabrın 1 Ümumdünya QİÇS

-

lə Mübarizə Günü 

elan  etmişdir.  Belə  bir  günün  təsis  edilməsinin 

əsas  məqsədlərindən  biri  yerli  səviyyədə  səyləri 

uzlaşdıraraq 

qlobal 

cavab 

tədbirlərini 

gücləndirmək 

üçün 

İİV

-

ə 

qarşı 

effektiv 

Kampaniyaların birləşməsinə imkan yaratmaq və 

bu  xəstəliyə  qarşı  mübarizə  çərçivəsində 

vətəndaşların 

rolunu 

genişləndirmək 

və 

gücləndirməkdir.

 

Hər  il  dekabr  ayının  1

-

i  Azərbaycanda  da 

Ümumdünya  QİÇS

-

lə  mübarizə  günü  kimi  qeyd 

olunur.  Bütün  dünyada  bu  epidemiya  geniş 

miqyas  alaraq  yayılmaqdadır.  Azərbaycanda  da 

İİV/QİÇŞ problemi ən aktual problem olaraq

 daim 

Səhiyyə  Nazirliyinin  nəzarətindədir.  Azərbaycan 

İİV

-

ə  yoluxma  səviyyəsi  aşağı  olan  ölkələr 

sırasına  daxildir  və  burada  epidemiya  əsasən 

yüksək  risk  qrupuna  aid  olan  inyeksion  narkotik 

istifadəçiləri  arasında  yayılmışdır.  Statistik 

məlumatlara  görə, 

2012-

ci  ilin  11  ayı  ərzində 

Azərbaycanda 

453 

yeni İİV

-

ə yoluxma faktı aşkar 

olunaraq qeydiyyata alınmışdır. Azərbaycanda ilk 

dəfə İİV infeksiyasının aşkar edildiyi 1987

-

ci ildən 

2012-

ci  ilin  1  dekabr  tarixinədək  Respublika 

QİÇS

-

lə  Mübarizə  Mərkəzi  tərəfindən  İİV 

infeksiyası  təsdiq  olunmuş 

3720 

nəfər  rəsmi 

qeydiyyata 

götürülmüşdür. 

Azərbaycan 

Respublikası Səhiyyə Nazirliyi və Qlobal Fondun 

İİV  Proqramının  dəstəyi  ilə  bu  infeksiyanın 

qarşısının  alınması  məqsədilə  ölkədə  bir  sıra 

tədbirlərin həyata keçirilir. 

 

Üm Ümumdünya AİDS Gününə həsr 

Ümumdünya QİÇS

-

lə mübarizə günü ilə 

əlaqədar keçirilən tədbirlər

 

 

2012-

cı ilin noyabr

-

dekabr ayları ərzində AİDS

-

lə 

Mübarizə  günü  ərəfəsində,  Respublika  QİÇS

-

lə 

Mübarizə  Mərkəzi,  Qlobal  Fond  və  bir  sıra 

beynəlxalq  və  yerli  təşkilatlar  tərəfindən  Bakı  və 

regionlarda  maarifləndirici  aksiyalar  və  tədbirlər 

təşkil edilib.

 

  

Qlobal  Fondun  İİV  Proqramı  çərçivəsində 

çalışan  bir  çox  QHT

-

lər  tərəfindən  bir  sıra 

tədbirlər keçirilib:

 

“Təmas” regional inkişaf İB

-

i “Yüksək riskli 

əhali  qrupları  arasında  zərərin  azaldılması”  

layihəsinin      icrasına    davam  edir.  Həyata 

keçirdiyi 

layihənin 

əsas 

məqsədi 

İİV

-

ə 

münasibətdə  yüksək  risk  qrupuna  aid  olan  

əməkçi miqrantlar   arasında zərərin azaldılması, 

onlara  qayğı  və  yardımın  gücləndirilməsidir. 

Layihə  çərçivəsində

    30  noyabr    2012-ci  il 

tarixində  artıq  ötən  ildən  layihənin  benefisarları 

olan 

Ağdaş 

  rayonu 

Dəhnə 

 

kəndində 

“Azərİnşaat”

  tik

inti  şirkətinə  məxsus  düşərgədə 

müvəqqəti  məskunlaşan   

 

əməkçi  miqrantlar 

arasında

 

tədbir  təşkil  olunmuşdur.  Tədbirdə  

“İİV/QİÇS

 

nədir?”    mövzusunda 

 

təqdimat  

nümayiş  olun

araq 

xəstəlik

,  onun 

yoluxma  yolları  

və  təhlükəsizlik qaydaları

  

izah olunmuşdur.

 

Adı 

çəkilən düşərgədə  300

-

dən çox əməkçi miqrant 

çalışdığını nəzərə al

araq  

"IİV nədir",  “Seks riskə 

bərabər  deyil”,  "Cinsi  yolla  yoluxan  xəstəliklər" 

“Vərəm" 

haqqında 

buklet 

və 

kitabça

lar 

paylanılmışdır. 

   

Qeyd e

dək

 

ki, belə görüşlər miqrantlar tərəfindən 

çox  maraqla  qarşılanır.  Onlarda  özlərinin  və 

yaxınlarının sağlamlığına diqqəti artırır.

 

Ardıcıl  olaraq    dekabr  ayının  1

-

də  “Qazax 

Regional İnkişaf Resursları” IB tərəfindən Qazax 

və  Ağstafa  rayonlarında  ümumi  əhali  arasında 

maarifləndirmə  kampaniyaları  təşkil  edilmişdir. 

Təşkilatın  könülllüləri  tərəfindən  Qazax  və 

Ağstafa  bazarlarında,  rayon  xəstəxanalarında 

əhaliyə  "QİÇS  nədir"  və  "Hepatitlər"  barədə 

məlumat  verilib  və  maarifləndirici  kitabçalar 

paylanmışdır.  Həmin  gün  ümumilikdə  400  (dörd 

yüz) ədəd kitabça paylanmışdır.

 

Həmin  gün  Qazax  rayonunda  “Qərb

-Resurs 

Vətəndaş  Cəmiyyətinin  İnkişafına  Dəstək”  İB 

maarifl

əndirici  kampaniyaya  qoşularaq

 

bir  sıra 

fəaliyyətlər  həyata  keçirmişdir.  İlkin  olaraq, 

Gürcüstanla  sərhəd  olan  “Sınıq  Körpü”  Sərhəd 

Keçid  Məntəqəsində  məntəqənin  işçiləri  ilə 

mövzu  ilə  əlaqəli  sual

-

cavab  keçirərək    İİV

-

lə 

bağlı məlumatlar verildi. Daha son

ra 500-

ə yaxın 

maarifləndirici 

material 

Sərhəd 

buraxılış 

məntəqəsinin  işçiləri,  ölkəmizi  tərk  edən 

vətəndaşlar  və  ölkəmizə  daxil  olan  əcnəbilər 

arasında  paylanıldı.  Bundan  əlavə,  kampaniya 

çərçivəsində 

avtovağzalda 

və 

gənclərin 

toplaşdığı çayxanalarda 20 nəfər gəncə bu ciddi 

xəstəlikdən  qorunmaq  yollarına    aid  məlumat 

verilmişdir  və  mövzu  ilə  əlaqədar  son  statistik 

məlumatlar nəzərlərinə çatdırılmışdır.

 

"Qadın təşəbbüsü və Sosial Problemlərin həllinə 

yardım"  İB  tərəfindən  noyabr  ayının  29

-da  1 

Dekabr gununə

 

həsr edilmiş Zərərin Azaldılması 

mövzusunda  ümumtəhsil  orta  məktəblərində 

işlərin  aparılması    üzrə  Sumqayıt  şəhər 

psixoloqları  üçün  təlim  keçirilib.  Tədbirdə 

ümumilikdə  38  məktəb  psixoloqu  iştirak  edib. 

Mövzu 

ilə 

əlaqədar 

müxtəlif 

suallar 

cavablandırılıb.

   

Noyabr  ayının  28

-

də  Binəqədi  rayonu  126  saylı 

məktəbin  nəzdində  yerləşən    27  №

-

li  Uşaq 

Yaradıcılıq  Mə

rk

ə

zind

ə

  7-11-

ci  sinif  şagirdlə

ri 

arasında 

narkomaniya 

və

 

QİÇS

-

ə

 

qarşı

 

tədbir

 

keçirildi

.  T

ədbiri  giriş  sözü  ilə

 

açan 

m

ə

kt

ə

bin r

ə

hb

ərliyi şagirdlə

rin 

bütün bəşəriyyətin 

ümumi  bəlası  olan  QİÇS

-

ə  qarşı  birgə  mübarizə 

aparmağa  və  ayıq

-

sayıq  olmağa  çağırmışdır. 

T

ə

dbird

ə

 

Respublika 

QİÇS

-l

ə

 

Mübarizə

 

M

ə

rk

ə

zinin  h

əkimi Natiq Zülfuqarov çıxış edə

r

ə

k 

QİÇS  və  onun  yoluxma  yolları  haqqında  geniş 

məlumat  vermişdir.  N.

 

Zülfüqarov  bildirmişdir  ki, 

hazırda  dünyada  33  milyondan  çox  İİV

-

ə 

yoluxmuş  insan  yaşayır.  Azərbaycanda  müvafiq 

dövlət  təşkilatları  QİÇS  əleyhinə  ciddi  və 

səmərəli  iş  aparır.  QİÇS

-

in  qarşısının  alınması 

üçün  cəmiyyətdə,  xüsusilə  də  gənclər  arasında 

maarif

ləndirici  tədbirlərin  müntəzəm  olaraq 

keçirilməsinin vacibliyini xüsusi vurğulamışdır.

 

Bir  sıra  məruzələrdən  sonra  şagirdlərə  məlumat 

xarakterli  broşuralar  və  kitabçalar  paylanmış  və 

QİÇS  haqqında  video

-

çarx  göstərilmişdir.

  Qeyd 

edək ki, tədbirlər dekabr ayının 10

-a kimi davam 

edib. 

 

Qlobal Fondun Baş Təftiş Ofisi (OİG) 

tərəfindən tövsiyələrin ilkin versiyası ölkəyə 

təqdim olundu

 

 

Bildiyiniz kimi, 2012-ci 

ildə Qlobal Fondun 

Baş

 

Təftiş

  Ofisi  (OIG) 

tərəfindən  Azərbaycan 

Respub

likası

 

ücün  ayrılmış  qrantlarla  bağlı

 

müsbət 

təcrübələri 

müəyyənləşdirmək 

və

 

paylaşmaq,

 

qrant  proqramları  ilə  əlaqədar  əsas

 

riskləri  aşkarlamaq

 

və

 

risklərin  azaldılması

 

üzrə 

tövsiyələri 

müəyyənləşdirərək

 

diaqnostik 

araşdırma aparılıb. Səhiyyə

 Nazirliyinin 

üç

 

qrantı

 

(QİÇS, vərəm və 

malyariya

), Ədliyyə 

Nazirliyinin 

Tibb  Baş  İdarəsinin

 

vərəmlə  mübarizə  üzrə

  bir 

qrantı

 

yoxlanılmış, nəticədə tövsiyələr verilmişdir.

 

Diaqnostik 

araşdırma

 

heyəti

 

qrant proqramlarının

 

icrası  ilə  bağlı  müsbət  təcrübələrin  şahidi 

olmuş

dur

. Həmin müşahidələrə üç

 

proqram üzrə 

hökumət  maliyyələşdirməsinin

 

davamlı

 

artımı

, 

birbaşa  müşahidə  edilən  səmərəli  müalicə 

üsulları  (DOTS)  komponentinə  malik

  olmaqla 

həbsxanalarda

 

vərəm  üzərində  geniş

 

nəzarət

 

proqramının 

təkmilləşdirilməsi, 

malyariyaya 

nəzarət  üzrə  səmərəli  milli  proqram  daxildir.

 

Bütün  b

unlara  baxmayaraq, 

azaldılmayacağı 

təqdirdə 

qrant 

proqramlarının

 

uğurlu

 

nəticəsinə

 

mane 

ola biləcək bir sıra risklər aşkar edilmişdir.

  

Ölkəyə verilən tövsiyələr sırasında İİV, vərəm və 

malyariya 

laborat

oriyalarının 

fəaliyyətinin 

təkmilləşdirilməsi, keyfiyyətə nəzarət və ya xarici 

keyfiyyət qiymətləndirməsinin təmin edilməsi, hər 

üç  xəstəliklə  bağlı  milli  strategiya  planı  və 

qaydalarının 

daha 

da 

təkmillədirilməsini 

göstərmək 

olar.Bütün 

tövsiyələr 

Ölkə 

Əlaqələndirmə  Komissiyasının  İşçi  Qruplarının 

iclaslarında  müzakirə  ediləcək  və  daha  sonra 

tövsiyələrlə  bağlı  cavab  Qlobal  Fonda  təqdim 

ediləcək.

 

Respublika Gigiyena və Epidemiologiya 

Mərkəzində  yaradılacaq Malyariya Milli 

İstinad Laboratoriyasının ilikin 

qi

ymətləndirilməsi aparıldı

 

 

Qlobal  Fondun  dəstəyi  ilə  ölkəmizdə  həyata 

keçirilən  malyariya  layihəsinin  məqsədlərindən 

biri 

Respublika  Gigiyena  və  Epidemiologiya 

Mərkəzinin

 

parazitoloji 

laboratoriyasının 

əsasında Malyariya Milli İstinad Laboratoriyasının 

yar

adılmasıdır.    Ilkin  addım  olaraq  hazırkı 

laboratoriyanın 

mövcud 

vəziyyətinin 

qiymətləndirilməsi  və  görüləcək  tədbirlərin 

həcminin  müəyyən  edilməsi  üçün  Ümumdünya 

Səhiyyə 

Təşkilatının 

tələblərini 

bilən 

və 

praktikada  tətbiq  etməyi  bacaran  mütəxəssisin 

dəvət  edilməsi  nəzərdə  tutulurdu.  Bu  mühüm 

fəaliyyətin  aparılması  üçün  keçən  ilin  son 

rübündə  Yoluxucu  və  Parazitoloji  Xəstəliklərin 

Milli 

Mərkəzinin 

(Bolqarıstan)

 

İstinad 

Laboratoriyasının 

rəhbəri 

Nina 

Tsvetkova 

ölkəmizə 

dəvət 

edilmişdi

. 

Səfər 

zamanı 

N.Tsvetkova  RGEM-

in  parazitologiya  sahəsində 

işləyən  mütəxəssisləri  ilə  bir  sıra  görüşlər 

keçirmiş 

və 

RGEM

-in 

parazitoloji 

laboratoriyasının  işi  ilə  ətraflı  tanış  olmuşdur. 

Bununla 

bərəbər, 

o, 

milli 

istinad 

laboratoriyasında tətbiqi nəzərdə tutulan standart 

əməliyyat 

prosedurlarının 

(təlimatlar 

və 

qaydaları) 

və 

digər 

normativ 

sənədlərin 

hazırlanmasına, 

o 

cümlədən, 

laboratoriya 

mütəxəssislərinin 

bilik 

və 

bacarıqlarının 

təkmilləşdirilməsinə  aid  bir  sıra  mühüm  təklif  və 

tövsiyələr irəli sürmüşdür. Səfərin nəticəsi olara

q 

N.Tsvetkova    RGEM-

in  hazırkı  durumuna  dair 

ətraflı 

 

hesabat 

hazırlamış, 

istinad 

laboratoriyasında  tətbiq  ediləcək  12  müxtəlif 

standart əməliyyat  prosedurunun (SOP

-standard 

opreational procedure)  hazırlanmasına rəhbərlik 

etmişdir.  Gözlənilir  ki,  N.Tsvetkovanın  səfərinin 

nəticəsi 

olaraq 

görülmüş 

işlər 

RGEM

-in 

malyariya 

laboratoriyasının 

işinin 

yaxşılaşdırılmasına yardım edəcək və gələcəkdə 

ÜST  tərəfindən    İstinad  Laboratoriyasının 

sertifikatlaşdırılmasında 

müsbət 

rol 

oynayacaqdır.

 

 

Səhiyyə Nazirliyinin Layihə Əlaqələndirmə 

Bürosu 2013

-2015-

ci illər üçün QİÇS

-

lə 

mübarizə üzrə qrant müsabiqəsi elan etdi

 

 

2012-

cı il 6 dekabr tarixində Qlobal Fondun 9

-cu 

Raund İİV proqramının ikinci fazası çərçivəsində 

yüksək  riskli  əhali  qrupları  arasında  zərərin 

azaldılması layihələrinin genişləndirilməsi və İİV

-

lə  yaşayan  şəxslərə  qayğı  və  yardımın 

gücləndirilməsi  layihələrinin  tətbiqi  üçün  qrant 

müsabiqəsi  elan  edilmişdir.  Bununla  bağlı  elan 

Respublika qəzetində, elan və qrant alıcılarına və 

layihə 

təkliflərinə 

olan 

tələblər

 

www.azerweb.com

, 

www.ccm.az

, 

www.gfatm.az

, 

www.hrn-az.org

 

internet 

səhifələrində 

yerləşdirilib. 13 dekabr və 17  dekabr tarixlərində 

müsabiqəyə  müraciət  etməyi  planlaşdıran  QHT

-

lər  üçün məlumat  sessiyaları  keçirilmiş  və  QHT

-

lərə müsabiqənin şərtləri, Qlobal Fond tərəfindən 

QHT-

lər  və  layihələr  qarşısında  qoyulan  tələblər 

barədə  ətraflı  məlumat  verilmişdi.  Layihə 

təkliflərinin  təqdim  edilməsi  üçün  son  tarix  –

  23 

dekabr, 2012-

ci il tarixi idi. Bu müddət ərzində 34 

təşkilat  tərəfindən  38  layihə  təklifi  qəbul  edilib. 

Layihə  təkliflərinin  qiymətləndirilməsi  məqsədilə 

ÖƏK

-

in  nəzdində  Sub

-

resipiyentlərin  Seçki 

Komitəsi 

yaradılmışdır. 

Qeyd 

edək 

ki, 

müsabiqəyə  əvvəl  Qlobal  Fond  layihəsində 

iştirak  edən  QHT

-

lər    ilə  yanaşı,  ölkənin  QHT 

sektorundan  müxtəlif  təşkilatlar  qatılmışdı. 

Layihələr  Bakı  şəhəri  də  daxil  olmaqla,  ölkənin 

müxtəlif  regionlarını  əhatə  edəcək.  Layihələr 

fəaliyyətə  başlamazdan  öncə,  iştirakçılar  üçün 

məlumat  sessiyalarının  keçirilməsi  nəzərdə 

tutulur.  ÖƏK

-

in  ekspertlərinin  layihələrlə  bağlı 

çıxardığı  qərar  artıq  yanvar  ayın  sonuna  kimi 

açıqlanacaq.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Layihənin Əlaqələndirmə Bürosunun informasiya bülleteni Qlobal Fondun “Azərbaycanda İİV/QİÇS, 

Vərəm və Malyariya ilə mübarizə Proqramı çərçivəsində nəşr edilir. 

Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi,  

Layihənin Əlaqələndirmə Bürosu 

Bakı ş., AZ1005,

 

T. Əliyarbəyov küçə

si 3 

2-ci m

ə

rt

ə

b

ə

 

Tel:[phone] 

Faks:([phone] 

                        

[e-mail]

, 

www.gfatm.az

    

Müalicə və diagnostika təyin edilməsi ilə bağlı 

Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzinə müraciət 

edə bilərsiniz 

Bakı ş., AZ1022,

 

Mir-

Kasımov küçə

si 1/8 

Tel:[phone] 

Faks:([phone] 

[e-mail]

  

 

 

İİV

/

QİÇS

, V

ə

r

ə

m v

ə

 Malyariya 

il

ə

 

mübarizə

 

Programı