İlahiyyat faküLTƏSİNİn elmi MƏcmuəSİ
Yüklə 3,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Key Words
- Ключевые слова
|
Anahtar Kelimeler: Yapısalcılık, Yapısal analiz, Sosyal Bilimler, Tefsir, Usûl. Structuralism in Quranic Exegesis: The Possibility and Issues Abstract: In the last century, structuralism is a common method in many areas particularly in linguistics as a result of the quest to objectivity for the social sciences. Therefore this method was also significant to Quranic exegesis. Since this method might seem inappropriate because of incompability with method of asbâb al-nuzul (occasions or circumstances of revelation) by Quranic exegesis. In this article I will approach to the general features of structuralism and its principles of text analysis. In addition I will discuss which problems would causes this method and provides facilities. Key Words: Structuralism, Structural Analyses, Social/Human Sciens, Quranic exegesis. Резюме: Структурализм, оценивается как
результат поисков
объективности в социальных науках и является методом который нашел популярность в прошлый век во многих сферах и в основном в области языкознания. Рассматривалось вопрос об использовании етого метода в Тафсир (растолкование) Корана в рамках поисков объективности, но это может
Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Tefsir Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi. Muhammed COŞKUN 326
привести к различным проблемам из за того, что не сходиться с феноменом Асбаб аль-Нузуль который является одним из основ Усуль, науки Тафсир. В этом статье кратко представлены общие свойства стуктурализма и основные принципы в анализе текста. Также отмечено возможности етого метода в Тафсире и проблемы которые могут быть вызваны.
науки, Тафсир, Усуль.
Tefsir disiplininde birtakım yeni arayışların mevcudiyeti malumdur. Bu yazıda biz, yapısalcı metin analizinin tefsirde bir imkân olarak düşünülüp düşünüle- meyeceğini ve bu yöntemin ortaya çıkarması muhtemel olan sorunların neler olabileceğini tartışacağız. Ancak geçtiğimiz yüzyılın başında Nizâmu’l-Kur’ân adlı bir kısa tefsir telif etmiş olan Abdülhamit el-Ferâhî ve yakın dönemde Fehmu’l- Kur’ân adlı üç ciltlik bir tefsir yazmış olan Faslı mütefekkir Muhammed Âbid el- Câbirî gibi bazı nadir müfessirlerde gördüğümüz bu yöntemin tefsir dünyasında yeterince tanınmıyor oluşu nedeniyle, ilk olarak yapısalcı kuramının felsefi ve dilbilimsel altyapısını ortaya koymak üzere bu düşüncenin tarihi sürecine göz atacak ve ana hatlarını tespit etmeye çalışacağız. Bunun ardında Ferâhî ve Câbirî tefsirinin yapısalcı içerimlerini kısaca değerlendirecek ve “yapısal metin analizi”nin tefsir açısından neler getirebileceğini ve ne gibi sakıncalar doğurabileceğini belirlemeye çalışacağız.
Yapısalcılık; İsviçreli dilbilimci Ferdinand De Saussure’ün Genel Dilbilim Dersleri adlı eserinde ortaya koyduğu modern dilbilim teorisinin Rus biçimcileri, Prag Dil Okulu ve Kopenhag Dil Çevresi tarafından genişletilmiş ve geliştirilmiş, Roman Jakobson tarafından taşındığı Avrupa ve Amerika’da dilbilim çalışmalarında geçtiğimiz yüzyılın önemli bir bölümünde oldukça etkili olmuş, Calude Lévi Strauss ve Jacques Lacan gibi, sosyal bilimlerin diğer alanlarında çalışan bazı bilim adamları tarafından da sosyal bilimlere uyarlanmış bir çözümleme yöntemidir. Yöntemin temelinde Saussure’ün dili bir sistem olarak görüp onu her bir konuşmacı tarafından kullanılan “söz”den ayırması yatmaktadır. Saussure, dilin bireyler tarafından kullanılan haline “söz” adını verirken, bireyleri aşan ve bir sistem arz eden haline “dil” adını vermiş ve dilbilim araştırmalarının “söz” üzerine değil, “dil” üzerine odaklanması gerektiğini söylemiştir. Dilin münferit kullanımlarının “dil” sisteminin
Tefsirde Yapısalcılık: İmkânı ve Sorunları 327
genelini anlamaya yardımcı olmayacağı kanaatinde olan Saussure’e göre, herhangi bir dilin sistemini anlamanın yolu, o dilin tarih boyunca nasıl kullanılmış olduğunu, ne gibi değişimler ve dönüşümler yaşadığını araştıran art zamanlı inceleme şeklinde değil, belirli bir dönemde dilin bütünün nasıl bir sistem arz ettiğini araştıran “eş zamanlı” inceleme şeklinde olmalıdır. Saussure bunu satranç benzetmesi ile açıklar. Buna göre bir kişinin satranç oyununun sistemini kavraması için bu oyunun Hindistan’dan Çin’e ve Avrupa’ya nasıl intikal ettiğine dair tarihsel ve art zamanlı bir çalışma yapmasına gerek yoktur. Yapması gereken şey, satranç oyunun kendi iç kurallarını takip ederek sistemini kavramaya çalışmaktır. Bu sistemi anlamak için satranç oyununun kendisinin dışında bir veriye gerek yoktur. Hatta bu tür verilere odaklanmak, yanıltıcı da olabilir. 1
Bu yaklaşımın önce Rus biçimcilerinde, ardında da hem Prag, Kopenhag ve Paris gibi Avrupa merkezlerinde hem de Amerika’da dilbilim çalışmaları ve edebiyat eleştirisi üzerinde önemli sonuçları olmuştur. 2 Bu ivme ile gelişen yapısalcı 1 Yapısalcılık için bk. Ferdinand de Saussure, Genel Dilbilim Dersleri, Çev: Berke Vardar, İstanbul, 2001; Tahsin Yücel, Yapısalcılık, İstanbul, 2008; Ahmet Cevizci, Felsefe Sözlüğü, İstanbul, 2010, s. 1163; Berna Moran, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul, 2010, s.186; Jean Piaget, Yapısalcılık, Çev: Ayşe Şirin Okyayuz Yener, İstanbul, 2007; Sebahattin Çevikbaş, Yapısalcılık Üzerine, Felsefe Dünyası, 2002/1, Sayı 35, s. 137-151; Edith Kruzweil, The Age Of Structuralism (Asru’l-Binyeviyye), Arapçaya çeviren: Cabir Usfûr, Kuveyt, 1993; İbrahim Keskin, Sosyolojik Teoriler Bağlamında Yapısalcı Analizin İmkân ve Sınırlılıkları, Beytülhikme- An International Journal Of Philosophy, Volume 1, Issue 2, December 2011, s. 62-88; Robert Hollinger, Postmodernizm ve Sosyal Bilimler, Çev: Ahmet Cevizci, İstanbul, 2005, s.120-121; Salah Fadl, Nazariyyetü’l-Binaiyye fi’n-Nakdi’l-
Yapısalcılık), Temmuz, 1973; Temmuz Gönç Şavran, Serap Suğur ve diğerleri, Modern Sosyoloji Tarihi, Anadolu Üniversitesi Yayını, No: 2304, Eskişehir, 2011, s. 201-202; Terence Hawkes, Structuralism and Semiotics, Routledge, Second Edition, New York, 2003; Pauline Marie Rosenau, Post-modernizm ve Toplum Bilimleri, Çev: Tuncay Birkan, Ankara, 2004; Türkan Kuzu, Masalın Değişmez Yasaları –İşlevsel Birimler-, Anadolu Ün. Edebiyat Fak. Dergisi, Sayı 3, s 219-229, Eskişehir, 2001; Ayşe Eziler Kıran-Zeynel Kıran,
Tuncay Birkan, İstanbul, 2011 2 Rus Biçimciliği ve Yapısalcılıkla ilişkisi için bk. Tzvetan Todorov, Literature and İts Theorists A Personal View Of Twentieth Century Critisism, Routledge&Kegan, London, 1988, s. 10 vd.; Barry Scherr, Formalism, Structuralism, Semiotics, Poetics, The Slavic and East European Journal, Vol. 31, Thirtieth Anniversary Issue (1987), pp.127-140 (Published
Muhammed COŞKUN 328
yöntemin, A.J.Greimas gibi nadir düşünürler istisna sayılacak olursa, hemen tamamında görülen ortak nokta, metin yorumlarında “metin dışında” herhangi bir kaynağa müracaat etmeme ilkesidir. Metin analizi yönteminde A.J.Greimas’ın geliştirdiği teori, yapısalcı geleneğin sınırlarını oldukça zorlayacak türden bir gelişim ve yenilik arz etmektedir. Şimdi önce Saussure’ün dilbilim anlayışını ana hatlarıyla özetleyecek, ardından yapısalcılık düşüncesinin tarihi gelişimini kısaca inceleyecek ve Strauss ve Lacan gibi düşünürlerin yapısal tahlillerine göz atacağız.
Yapısalcı yöntemin temel hareket noktası, tek tek bireyler tarafından kullanılan “söz”ün ardında genel bir sistem olarak “dil”in var olduğunun ve bütün bireylerin “aynı sistem” üzerinde konuşup düşündüklerinin, yani “ortak bir insan doğası”nın varlığının kabul edilmesidir. Bu durum başta C. L. Strauss ve J. Lacan olmak üzere, yapısal analiz yöntemini Sosyal Bilimlerin çeşitli alanlarına taşıyan hemen her düşünürde görülebilir. Bu yöntemde önemli olan, tekil olguların özgüllüğü değil, onların genel bir sistemin bir parçası oluşlarıdır. Dolayısıyla edebiyat eleştirisinde bir eserin kendine özgü hususiyetleri değil, bütün edebî metinlerin ortak noktaları aranmaktadır. 3 Bu yönüyle yapısalcılık bir yorum teorisi değil, bir analiz yöntemidir. Yani analize konu edilen nesne üzerinde değil, o nesnenin de parçası olduğu bütünün yapısı üzerinde çalışılmaktadır. Özellikle Propp’un masalın biçimbilimi ile ilgili çalışmaları, vardığımız bu sonucun somut bir örneğidir. Yapısalcı yöntemde, en azından Saussure tarafından yapılan dil-söz ayrımı üzerinden hareket eden Jakobson, Propp, Todorov gibi yapısalcılar için, metinler üzerinde herhangi bir yorum yapmak, metnin söylemek istediği “anlam”ı tespit etmek ve onun üzerinden değerlendirmeler yapmak söz konusu değildir. Gerek Propp’un halk masalları üzerinde yaptığı incelemelerde 4 gerekse Rus Biçimcilerinin metinlerinde görülen ortak noktaların başında bu durum gelir. 5
by: American Association of Teachers of Slavic and East European Languages Stable URL: http://www.jstor.org/stable/307983) 3 bk. Roland Barthes, S/Z, Çev: Sündüz Öztürk Kasar, İstanbul, 2006, s.22-23 4 Proop’un incelemeleri için bk. Fatma Erkman Akerson, Edebiyat ve Kuramları, İstanbul, 2010, s.168-172 5 Rus biçimcilerinin metinleri üzerine örnek çalışma olarak bk. Tzvetan Todorov, Yazın Kuramı, (Çev: M. Rifat-S. Rifat) İstanbul, 2010 Tefsirde Yapısalcılık: İmkânı ve Sorunları 329
Ayrıca başta Lévi Strauss ve Jacques Lacan 6 olmak üzere, sosyal bilimlerin değişik alanlarında yapısalcı yönteme başvuran ya da bu yöntemi benimseyen birçok araştırmacının özenle vurguladıkları üzere, bu yöntemin en belirgin özelliği, sözü edilen yapıların genel geçer, değişmez ve evrensel olmalarıdır. Lévi Strauss mitlerin ve ilkel kabilelerdeki akrabalık ilişkilerinin incelenmesinin sonucunda, insan denen varlığın şuuraltı yapısına ilişkin birtakım sonuçlar çıkardığını düşünür. Ona göre dil, insanın hakkında hiçbir şey bilmediği, kendi gerekçelerine sahip insan aklıdır. 7
olarak, özellikle Nietzsche-Heidegger gibi filozoflar tarafından başlatılan ve giderek modernizmin Kartezyen özne anlayışını tahrip eden, modern öznenin hakikate olan mutlak hâkimiyet inancının naifliğini ortaya koyan, bilginin göreceliğini ve iktidar ile olan ilişkisini gözler önüne seren felsefi eğilimlere bir cevap niteliğinde olup modernizmi tahkim etmek gibi bir işleve de sahiptir. Nitekim modern felsefenin başlangıcından 1960’lara kadar olan dönemde Nietzsche, Marks ve Freud’un eleştirileri bir tarafa bırakılırsa, Batı felsefesi hümanizm, tarihselcilik ve emprik yöntem bilgisi (pozitivizm) merkezli bir sorgulamayı üstlenir. 8 Bu dönemde “insan”, felsefenin ve dolayısıyla “tüm evrenin” merkezi olarak görülmüş, her şey “insan merkezli”, “özne merkezli” bir bakış açısı ile ele alınmıştır. Buna karşılık başta Nietzsche ve Heidegger gibi düşünürler olmak üzere genel anlamda varoluşçu felsefenin getirdiği ciddi eleştiriler ve yaptığı önemli sorgulamalar sonucunda artık aydınlanma felsefesinin birçok “kabul”ü (postulat) tartışılır hale gelmiştir. Bu çerçevede, ikinci dünya savaşının ardından Fransa’da varoluşçu düşüncenin etkisini yitirmeye başlaması sonucunda, bu akımın boş bıraktığı alanda giderek güç kazanan rölativizmin ürkütücü etkisi nedeniyle, herkesin üzerinde ittifak edebileceği “nesnel” felsefi temellere olan ihtiyaç artmış bulunuyordu. 9 Kimi düşünürlere göre işte yapısalcılık tam da bu ihtiyacı karşılama iddiası ile ortaya çıkmış bir sosyal teoridir. 10
6 Lacan için bk. Saffet Murat Tura, Freud’dan Lacan’a Psikanaliz, İstanbul, 2010 7 Anthony Giddens, Sosyal Teorinin Temel Problemleri, Türkçesi, Ümit Tatlıcan, İstanbul, 2005, s.146 8 Sebahattin Çevikbaş, Yapısalcılık Üzerine, Felsefe Dünyası, 2002/1, Sayı 35, s. 137-151. 9 bk. Edith Kruzweil, The Age Of Structuralism (Asru’l-Binyeviyye), Arapçaya çeviren: Cabir Usfûr, Kuveyt, 1993, s.21 10 bk. İbrahim Keskin, Sosyolojik Teoriler Bağlamında Yapısalcı Analizin İmkân ve Sınırlılıkları, Beytülhikme- An International Journal Of Philosophy, Volume 1, Issue 2, December 2011, s. 62-88 Muhammed COŞKUN 330
IV. Yapısalcı Metin Analizinin Tefsir Açısından Uygulanabilirliği Kur’ân tefsiri söz konusu olduğunda yağısalcı yaklaşımın en belirleyici özelliği, Kur’ân metninin iç bütünlüğünü ön plana çıkarmak ve oradan çıkarılabilecek her türlü anlamı bu iç bütünlük muvacehesinde kritik etmektir. Diğer taraftan metnin yapısal özelliklerini ve ikili karşıtlık sistemlerini tespit etmek de, yapısalcı tefsir yaklaşımının önemli özelliklerinden sayılabilir. Bunlar Ferâhî ve Câbirî tefsirlerinde dikkat çeken hususlar olarak, tefsirde yapısalcı yaklaşımın parametreleri olarak kabul edilebilir. Ferâhî, Nizâmu’l-Kur’ân adlı tefsirinde öncelikle her bir sûrenin ana konusunu (amûd) tespit etmenin ve bu konunun sûrede hangi süreçler içerisinde işlenmiş olduğunun tasvirini yapmaya koyulmaktadır. 11 Yine Ferâhî her bir sûrenin kendi içinde yapısal bir bütünlük (nizam) arz ettiğini ifade etmekte, bunun en önemli göstergesinin de, surelerin ebatlarının birbirinden farklı olması olduğunu söylemektedir. 12 Ona göre özellikle kısa surelerde işlenen konuların, anlatılan manaların birbiriyle neredeyse aynı olmasına karşılık dil ve üslup yapısının farklı olması, bu sûrelerin her birinin farklı birer yapıya sahip olmalarından kaynaklanmaktadır. Ancak dikkatlice incelendiğinde, kısa surelerdeki bu özelliğin uzun sûreler için de geçerli olduğu görülecektir. 13 Benzer şekilde Câbirî de her bir Kur’ân sûresinin önce bir mukaddime bölümü ile başladığını, bu mukaddimede sûrede anlatılacak ana konunun ve temel fikirlerin sadece başlıklar halinde, kısaca arz edildiğini, daha sonra bu bölümün ardından sûrenin uzunluğuna bağlı olarak sayıları değişen ara bölümler vasıtasıyla, mukaddimede ortaya konulan konu başlıklarının detaylıca ele alındığını, zaman zaman bu konuların kıssalar, darb-ı meseller, ahiret ve gabya dair anlatımlar, terğib ve terhib (teşvik ve sakındırma) ifadeleri gibi değişik anlatım biçimleri ile donatıldığını ve nihayet konunun bu şekilde tafsilatlı anlatımı sona erdikten sonra bir sonuç bölümünün geldiğini ve bu bölümde, mukaddimede kısa başlıklar halinde ifade edilip ara bölümlerde tafsilatlandırılan meselelerin birer üst ilkeye, ahlâkî/itikâdî/toplumsal/siyasî birer kaideye bağlanarak çözümlendiğini ifade etmektedir. 14
Câbirî bu yapısalcı analizi bir tefsir enstrümanı olarak kullandığı gibi, Kur’ân metninin tahrif edilmemiş olduğunu delillendirme enstrümanı olarak da kullanır. Ona
11 bk. Abdülhamid el-Ferâhî, Nizâmu’l-Kur’an ve te’vilu’l-furkāni bi’l-furkān, New Delhi, 2008, s.25. 12 Ferâhî, Nizâmu’l-Kur’ân, s. 46. 13 Ferâhî, Nizâmu’l-Kur’ân, s. 46-47. 14 Bk. Câbirî, Fehmu’l-Kur’ân, III, 264. Tefsirde Yapısalcılık: İmkânı ve Sorunları 331
göre surelerin her birinin kendi içindeki bu yapısal insicamı, onların insan müdahalesinden korunmuş olduğunu gösterir. Zira her surenin mukaddime bölümünde ortaya konulan konu başlıkları, aynı sıra ve eşit oranda tafsilatlandırma uyarınca, ara bölümlerde işlenmekte ve sonuç bölümünde yine aynı konular birer üst ilkeye bağlanmaktadır. Eğer bu sistemin içinden herhangi bir âyetin çıkarılmış olduğu ya da sisteme dışarıdan bir ifadenin (âyetin ya da kelimenin) ithal edilmiş olduğu düşünülecek olursa, o zaman bu müdahaleyi yapan insanın da, en az Kur’ân’ın sahibi kadar mükemmel bir sistem kurmuş olması beklenmelidir. Zira Kur’ân’ın kendi içindeki bu sistematik yapısı öylesine mükemmel ve kusursuzdur ki, bu sistemin bir insan tarafından inşa edilmesini düşünmek neredeyse imkânsızdır. Dolayısıyla burada makul olan düşünce, Kur’ân metninin hiçbir insan müdahalesine maruz kalmamış olduğunu, her bir sûrenin tam da Hz. Peygamber’in tevcihatı doğrultusunda (ilahî emir uyarınca) tevkîfî olarak teşekkül etmiş olduğunu kabul etmek olacaktır. Nitekim Hz. Peygamber’in, kendisine bir âyet ya da âyet grubu nazil olduğu zaman, vahiy kâtiplerine, “bu âyetleri falanca sûrenin falanca yerine yazın” şeklinde talimatlar verdiği bilinmektedir. Bu da, her bir âyetin ancak sistem içindeki yerinde olduğu zaman “anlamını ifade edeceği” manasına gelmektedir. Dolayısıyla eğer Kur’ân’ın herhangi bir âyeti çıkarılmış veya ona bir şeyler ilave edilmiş olsaydı, geri kalan kısımlarının da anlamı bozulurdu. Diğer taraftan Câbirî, Kur’ân sûrelerinin bu şekilde sıkı bir iç ilişkiler sistemine sahip olmasının tefsir/anlama faaliyeti açısından da önem arz ettiğini düşünmektedir. Zira bu sistem gereği her bir âyetin anlamı diğer bir âyet veya âyetlerle olan ilişkisi çerçevesinde ortaya çıkmaktadır. Bu durum, yapısalcı teorideki gösterge kavramının tefsire taşınmış olduğunu göstermektedir. Hatırlanacağı üzere yapısalcı teori öncesinde dilsel ifadelerin anlamları, dil dışındaki dünyaya (harici varlığa ya da zihni varlığa) doğrudan gönderme yapıyor olarak telakki edilmiş ve her bir göstergenin müstakil olarak bir dış varlığı göstermek, onunla ilişkili olmak suretiyle anlam kazandığı düşünülmüştü. Oysa yapısalcı teoride dış dünyanın ve zihinsel varlığın anlam üretiminde (ya da anlama eyleminin gerçekleşme süreçlerinde) herhangi bir etkiye sahip olmadığı, bunun yerine dilsel (ya da görsel, işitsel vb.) göstergelerin ancak diğer göstergelerle olan ilişkileri, onlara benzerlikleri ya da farklılıkları üzerinden anlam kazandığı düşünülmektedir. Örneğin “sel” sesini duyduğumda ya da “sel” yazısını okuduğumda, zihnimde “hızlıca akan ve felakete yol açan su taşkını”nın canlanması için, bu “sel” sesinin ya da yazısının (göstereninin) dildeki benzerleri olan “sil”, “sal”, “sol” gibi gösterenlerden farklılığını idrak etmem gerekmektedir. Böylece “sel” göstereninin anlamı tamam olabilmesi ya da benim onu Muhammed COŞKUN 332
tam olarak anlayabilmem için “sil”, “sal”, “sol” gibi gösterenleri de biliyor olmam gerekmektedir. Ancak “sil”, “sal”, “sol” gibi gösterenlerin her birini anlamak için de, diğer başka gösterenlere ihtiyacım olacaktır. Bunun sonucunda dil, kendi içinde bir ilişkiler, benzerlikler ve farklılıklar (differances) sitemi olarak anlaşılabilecektir. Şimdi, bu teorinin Câbirî’nin tefsir anlayışı üzerinden yapısalcı bir yöntem olarak “tefsir” disiplinine taşınması, herhangi bir sûrede geçen bir âyetin anlamının, ancak o surede geçen diğer âyetlerin anlamı ile birlikte ortaya çıkabileceğini, aksi durumda hem pasajdan çıkarılan âyetin hem de geride kalan âyetlerin anlam erozyonuna uğrayacaklarını düşünmek şeklinde gerçekleşmiş bulunmaktadır. Dikkat edileceği üzere bu teorinin en nihayetinde gerçekleştirmek istediği şey, klasik dönemde münasebatu’l-Kur’ân ve i’câzu’l-Kur’ân gibi bahisler altında konu edilmiş meselelere benzemektedir ve (Fareddin Râzî başta olmak üzere) klasik tefsirde surelerin iç uyum ve insicamlarını tebarüz ettirmeye yönelik bu tür girişimleri görmek mümkündür. Doğrusu Câbirî her ne kadar bunu bir yöntem olarak ortaya koymuş olsa da, uygulamada bütünüyle bu yönteme sadık kaldığını söylemek zordur. Çünkü onun özellikle önem atfettiği bir diğer yöntem olan “dil dışı bağlam” ya da “sîret-nüzûl ilişkisi” yöntemi, yapısalcı analizi devre dışı bırakmak gibi bir özelliğe sahiptir. Çünkü yapısalcı yöntemde metnin dışındaki verilerden, yani rivayetlerden, tarih ve siyer bilgilerinden istifade etmek ve metni kendi dışından hareketle yorumlamak asla söz konusu değilken, siret-nüzul ilişkisi yöntemi bütünüyle Kur’ân’ı kendi nüzûl dünyasına yerleştirip o günkü anlama imkân ve koşulları çerçevesinden bakabilme çabasını ifade etmektedir. Bu yüzden bunların ikisi birbirine zıt görünmektedir. Câbirî esasında bu iki yöntemin her ikisine de yer vermek sûretiyle, yapısalcı metodu birebir kullanmadığını, sadece bir fikir olarak “bütünlük” yaklaşımından ilham almış olduğunu göstermektedir. Nitekim klasik müfessirler de bir taraftan sebeb-i nüzûl rivayetlerine önem verirlerken diğer taraftan Kur’ân âyetleri ve (bazen de) sureleri arasındaki uyum ve insicamı esas almışlardır.
Yüklə 3,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|