International clinical guidelines
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Beyn lxalq Oftalmologiya urası Müasir Oftalmologiyanın nki afına Yardım Birliyi
Inernational Council of Ophthalmology Assistance for Development of Modern Ophthalmology Union
BEYN LXALQ KL N K TÖVS YY L R
INTERNATIONAL CLINICAL GUIDELINES
SUMQAYIT / SUMGAIT 2008
Layih nin r hb ri: Emin lihüseynli MO YB-nin s dri
Chief of the project: Emin Alihuseynli president of ADMOU
MO YB-nin t rcüm m rk zind t rcüm edilmi dir.
Translated in translation center of ADMOU.
Bu kitabça Beyn lxalq Oftalmologiya urası (BO ) t r find n q bul edilmi 19 beyn lxalq klinik tövsiyy d n ibar tdir. Tövsiyy l r az rbaycan dilin Müasir Oftalmologiyanın nki afına Yardım Birliyi (MO YB) t r find n t rcüm edilmi dir. sas m qs d oftalmoloqlara d st k v oftalmoloji t hsilin artırılması, h mçinin x st l r yüks k keyfiyy tli xidm tin göst rilm sini t min etm kd n ibar tdir. Tövsiyy l r hazirlanark n Amerika Oftalmologiya Akademiyası t r find n t rtib edilmi Üstünllük Veril n Praktik Nümun l r saslanmı dır.
(ICO). Guidelines translated to Azeri language by Assistance for Development of Modern Ophthalmology Union (ADMOU). Main goal is to serve a supportive and educational role for ophthalmologists. These guidelines are intended to improve the quality of eye care for patients. They have been adapted in many cases from similar documents created by the American Academy of Ophthalmology based on their Preferred Practice Patterns.
© Müasir Oftalmologiyanın nki afına Yardım Birliyi, 2008. Beyn lxalq Oftalmologiya urası
Beyn lxalq Oftalmologiya urası (BO ) bütün dünyada görm nin qorunması üçün oftalmoloji xidm ti t min ed r k, oftalmoloji t hsilin artırılması namin oftalmoloji c miyy tl r, oftalmoloqlar v bu sah d f aliyy t göst r n dig r qurumlarla m kda lıq edir.
BO -un sas öhd lik ri a a ıdakılardır: • nki af etm kd olan ölk l rin ehtiyaclarını öd m k üçün oftalmoloji t hsilin artırılması, xüsusi il d h min regionlarda çalı an oftalmoloqlara v oftalmoloji xidm t göst r n personala t liml rin keçirilm si; • Görm nin qorunması üzr t bbüsl r c lb olunmaq namin bütün dünyada oftalmoloji c miyy tl r v oftalmoloqlar arasında laq l rin v m kda lı ın yaradılması v d st kl nm si; • Oftalmoloji xidm tin artırılması üçün t klif olunmu standartların v tövsiyy l rin mü yy n edilm si v yayılması; • Qar ısı alınabil c k korlu un kökünün k silm si üçün elmi ara dırmaların stimulla dırılması; • Bütün dünyada korlu un vurdu u iqtisadi, sosial v f rdi ziyan bar d m lumatın, h mçinin görm nin qorunması v b rpası üçün mailiyy yardımınin c lb edilm sinin v d st kl nm sinin artırılması.
BO -un sas proqram v f aliyy tl ri a a ıdakılardır: • ki ild n bir dünyanın müxt lif regionlarında Beyn lxalq Oftalmologiya Kongresinin keçirilm si; • Oftalmoloqlar üçün Bazis v Klinik bilikl rin qiym tl ndirilm si; • Beyn lxalq “Fellowship” kurslarının t kili; • Beyn lxalq Klinik Tövsiyy l rin t rtib olunması; • Oftalmoloji t hsil sah sind dig r t bbüsl rin hazırlanması.
Müasir Oftalmologiyanın nki afına Yardım Birliyi
g nc oftalmoloqların yaratdıqları ilk oftalmoloji t kilatıdır. T kilatın sas m qs di görm nin qorunması v korlu un qar ısının alınmasından ibar tdir. Bu m qs d çatmaq üçün biz oftalmoloji t hsilin artırılmasına, beyn lxalq oftalmoloji t kilatlarla m kda lı a, h mçinin müasir oftalmologiyanın nailiyy tl rinin ölk mizd t bli v t tbiq edilm sin böyük ön m veririk.
BO -un hazırladı ı Beyn lxalq Klinik Tövsiyy l r t kilatımız t r find n az rbaycana dilin t rcüm edilmi ikinci s rdir. Bundan vv l yen d BO t r find n hazırlanmı v q bul edilmi “Oftalmoloqlar üçün Etik Kod” ana dilimiz t rcüm olunmu dur.
Hörm tli m sl kda larımız, t rcüm il laq dar h r hansı irad v ya t klifl riniz olarsa, lütf n bizi bu bar d m lumatlandırma ı unutmayın.
BO -un Beyn lxalq Klinik Tövsiyy l ri
Bu s n d Beyn lxalq Oftalmologiya urası t r find n q bul edilmi 19 beyn lxalq klinik tövsiyy d n ibar tdir.
Tövsiyy l r oftalmoloqlara x st l rin müalic si zamani yardim etm k üçün oftalmoloji c miyy tl r t r find n t rcum edilib uy unla dirilması m qs di il hazırlanmı dır. sas m qs d oftalmoloji t hsilin artırılması v x st l r göst ril n oftalmoloji xidm tin s viyy sinin yuks ldilm sidir.
Tövsiyy l r a a ıdakılardan ibar tdir: • Ya la laq dar Makulyar Degenerasiya ( lkin v sonrakı müayin l r) • Ya la laq dar Makulyar Degenerasiya (Müalic y dair tövsiyy l r) • Ambliopiya ( lkin v sonrakı müayin l r) • Bakterial keratitl r ( lkin qiym tl ndirm ) • Bakterial keratitl r (Müalic y dair tövsiyy l r) • Blefaritl r ( lkin v sonrakı müayin l r) • Katarakta ( lkin müayin ) • Konyunktivitl r ( lkin müayin ) • Diabetik retinopatiya ( lkin v sonrakı müayin l r) • Diabetik retinopatiya (Müalic y dair tövsiyy l r) • Quru göz sindromu ( lkin müayin ) • Ezotropiya-Daxili ç pgözlük ( lkin v sonrakı müayin l r) • Cüzam zamanı görm üzvünün x st likl ri( lkin v sonrakı müayin l r) • ü vari cismin arxa qopması, tor qi anin cırıqları v «Lattis» degenerasiyası ( lkin v sonrakı müayin l r) • Birincili açıq bucaqlı qlaukoma ( lkin müayin ) • Birincili açıq bucaqlı qlaukoma (Sonrakı müayin l r) • Birincili açıq bucaqlı qlaukomaya übh ( lkin v sonrakı müayin l r) • Birincili qapalı bucaqlı qlaukoma ( lkin müayin v müalic ) • Traxoma
Ön söz.
Beyn lxalq Klinik Tövsiyy l r Oftalmoloji T kilatların Beyn lxalq Federasiyasının t l bi il Beyn lxalq Oftalmologiya urasi t r find n hazırlanıb.
Tövsiyy l rin sas m qs di oftalmoloqlara d st k v oftalmoloji t hsilin artırılması, h mçinin x st l r yüks k keyfiyy tli xidm tin göst rilm sini t min etm kd n ibar tdir. Onlar hazirlanark n Amerika Oftalmologiya Akademiyası t r find n t rtib edilmi stinad Olunan Praktik Nümun l r saslanmı dır.
Bu cür tövsiyy l rin ümumi standart klind t qdim edilm si b zi ç tinlikl rl mü ahid edilir. Bel ki, müxt lif co rafi rait, avadanlıq potensialı, x st l rin müxt lifliyi v s. ümumi standartların hazırlanmasında ç tinlik tör dir.
Tövsiyy l r müayin l r zamanı istifad olunan avadanlıqların, d rman vasit l rinin v c rrahi müdaxil l rin istifad si üçün xüsusi göst ri l r toplusudur. Bel likl , sas gözl nil n m qamlar ld olunub v g r rait imkan verirs , diaqnozun qoyulması, müalic v sonrakı müayin l r h yata keçiril bil r. H tta uy un rait olmasa bel yüks k s viyy li xidm t göst rm k mümkündür.
Qeyd etm k lazımdır ki, tövsiyy l rin kor-koran yerin yetirilm si müv ff giyy tli n tic nin ld olunmasına t minat vermir. Burada x st l rin f rdi xüsusiyy tl ri, mövcud rait, h mçinin h kimin f rdi bacarı ı n z r alınmalı v v ziyy td n asılı olaraq müxt lif d yi iklikl rin h yata keçirilm sinin mümkünlüyü n z rd n qaçırılmamalıdır.
Qeyd olunan tövsiyy l r tibbi t crüb y v n son elmi m lumatlara saslanaraq t rtib olunmu dur. BO istifad olunan m lumatları müt madi olaraq (t qrib n h r iki, üç ild n bir) t z l m k üçün öhd lik götürmü dür.
Ya la laq dar Makulyar Degenerasiya (Y MD) ( lkin v sonrakı müayin l r)
(Qiym tl ndirm : A: Xüsusi il vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D lilin qüvv si: I: Güclü, II: Z ruridir I olmadıqda, III: I v II olmadıqda müt x ssis r yi il razıla ma )
lkin subyektiv müayin • Simptomlar (metamorfopsiya, gorm nin z ifl m si ) (A:II) • D rman v qida q bulu (B:III) • Okulyar anamnez (B:II) • Sistem anamnez (h r hansı hiperh ssaslıq reaksiyası) (B:II) • Ail anamnezi, xüsusil ail d Y MD ziyy t ç k nl rin mövcudlu u (B:II) • Sosial anamnez, xüsusi il siqaret ç km (B:II)
lkin obyektiv müayin • Görm itiliyi (A:III) • Makulanın stereobiomikroskopik müayin si (A:I)
Yardımçı müayin l r Y MD zamanı göz dibinin flüoressein angioqrafiyası a a ıdakı klinik hallarda h yata keçirilm ldir: (A:I)
• X st yeni metamorfopsiyalardan ikay t etdikd • X st d izah edil bilm y n bulanıq görm olduqda • Klinik müayin l r tor qi anın v ya retinal piqment hüceyr l rin qabardı ını, subretinal hemorragiyanı, s rt eksudatları v ya subretinal fibroz toxumanı a karladıqda • Xoriovitreal neovaskulyarizasiyanı (XVN) a kar etm k, onun ölçül rini, tipini, yerl m sini mü yy nl dirm k, h mçinin xoriodal neovaskulyarizasiya il (XNV) z d l mi nahiyy ni d qiql dirdikd • Müalic y tövsiyy (laser fotokoaqulyasiya, c rrahiyy v ya vertoporfin fotodinamik terapiya) • Müalic d n sonra XNV-nin davamlı ını v ya yenid n m l g lm sini mü yy nl dirm k lazım olduqda
• Görm nin itirilm sinin s b bini klinik müayin l rl izah etm k mümkün olmadıqda, onun t yin olunmasına yardım zamanı
Ba ver bil c k a ırla maların qar ısını almaq m qs dil h r bir angioqrafik müayin keçiril n yer t cili v ziyy tl rd t l b olunan vasit l rl t chiz olunmalıdır. (A:III)
Sonrakı müayin l r • Görm nin z ifl m si v metamorfopsiya daxil olmaqla, visual simptomlar (A:II) • D rman v qida q bulunda d yi iklikl rin h yata keçirilm si (B:III) • nterval anamnez ( B:III) • nterval sistem anamnez ( B:III) • Sosial v ziyy td d yi ikliyin h yata keçirilm si, xüsusil siqaretin istifad sini t rgitm li (B:II)
Sonrakı fiziki müayin l r • Görm itiliyi (A:III) • Göz dibinin stereo biomikroskopik müayin si (A:III)
Termal lazer c rrahiyy si, fotodinamik terapiya (FDT) v ya ntravitreal inyeksiyaya m ruz qalmı x st l r m liyyat v m liyyatdan sonrakı qulluq
• X st l rl mümkün risk, fayda v a ırla malar bar d söhb t ed r k razılıq ld edilm lidir (A:III) • Termal laser c rrahiyy si v FDT flüoressein angiografiyasından sonrakı bir h ft müdd tind h yata keçirilm lidir (A:I) • XVN-nin ilkin termal lazer c rrahiyy sind n sonra obliterasiya olundu unu sübut etm k üçün x st 2-4 h ft y q d rki müdd td müayin olunaraq, flüoressein angiografiyası yerin yetirilm lidir (A:I) • Termal lazer c rrahiyy sind n 4-6 h ft sonra x st ni müayin ed r k, klinik lam tl r sasında flüoressein angiografiyası h yata keçirilm lidir ( A:I) • Verteporfin FDT-d n sonra 2 il q d r n azı 3 aydan bir flüoressein angiografiyası h yata keçirilm kl x st müayin edilm lidir (A:I) • Intravitreal inyeksiyadan sonra x st 4-8 h ft sonra müayin olunmalıdır (c dv l bax) (A:III)
X st l rin maarifl ndirilm si • X st okulyar v funksional v ziyy tin uy un olaraq müalic sinin proqnozu v potensial h miyy ti bar d m lumatlandırmalıdır (A:III) • Ba lan ıc Y MD olan x st l rd intermedial Y MD-ni vaxtında a karlamaq üçün müt madi h yata keçiril n gen ldilmi b b kl müayin nın h miyy ti çatdırılmalıdır (A:III) • Intermedial Y MD olan x st l ri XVN-nin t yin olunmasının yeni metodları bar d m lumatlandırılmalı v onun vaxtında t yin olunmasının oftalmoloq üçün n q d r vacib olması çatdırılmalıdır (A:III) • Bir gözü z d l y n x st likl rd n ziyy t ç k n x st l ri sa lam gözun müt madi müayin sinin vacibliyi bar d m lumatlandırmalı v sa lam gözd yeni v ya n z r çarpacaq vizual d yi iklikl r mü ahid edildikd d rhal h kim müraci t etm sinin vacibliyi çatdırılmalıdır (A:III)
• Müalic sin göst ri olan v XVN-d n ziyy t ç k n x st l r a a ıdakılar m sl h t görülm lidir: (A:III)
Müalic a ır d r c li görm nın itirilm sini azaldacaq, ancaq onun qar ısını ala bılm y c k; skotomanın m rk zi görm nin funksiyasına n d r c d t sir etdiyini x st y izah ed r k, termal lazer c rrahiyy sinin daimi skotoma yaratması bar d x st ni m lumatlandırmalı; Vertoporfin FDT v pegatianib xloridl müalic orta a ır, h mçinin a ır d r c li görm nın itirilm sinin qar ısını alacaq, ancaq ks r x st l r 2 ild n artıqdır ki, görm l rini itiribl r v görm nin bel halda b rpa olunması nadir hallarda t sadüf olunur; termal lazer c rrahiyy sind n sonra davamlı,v ya qayıdan XNV-nin yüks k riski mövcuddur v bu risk birinci il daha yüks kdir; müt madi h yata keçiril n flüoressein angioqrafiyası bel x st l rin mü ahid si üçün çox vacibdir; • Görm qabiliyy ti z if olan xsl r tibbi reabilitasiyaya v lillik müavin ti alma a gönd rilm lidir (A:III)
Ya la laq dar Makulyar Degenerasiya (Y MD) (Müalic y dair tövsiyy l r)
(Qiym tl ndirm : A: Xüsusi il vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D lilin qüvv si: I: Güclü, II: Z ruridir I olmadıqda, III: I v II olmadıqda müt x ssis r yi il razıla ma )
Tövsiyy olunan müalic Müalic üçün uy un diaqnoz Növb ti tövsiyy l r Heç bir tibbi v ya c rrahi müalic olmadan mü ahid (A:I) Y MD klinik lam tl ri yoxdur (Y GXTN kateqoriyası 1)
Ba lan ıc Y MD (Y GXT kateqoriyası 2)
nki af etmi Y MD ikit r fli subfoveal co rafi atrofiya v disk killi çapıqla ma Üstünlük veril n Praktik Nümun l rd ki- tövsiyy l r uy un Ya lı xsl rin gözl rinin müayin si(A:III)
6-24 ay müdd tind t krar müayin , v ya XVN ehtimalı olduqda t cili müayin (A:III)
Simptomlar mü ahid olunmayınca göz dibinin fotografik v ya angiografik müayin sin eytiyac yoxdur(A:I) Y GXT-nin tövsiyy l rin sas n antioksidant vitamin v minerallarla t minat (A:I) ntermedial Y MD (Y GXTN kateqoriya 3) frat inki af etmi Y MD bir gözd (Y GXTN kateqoriya 4) Yaxından görm nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q f si) (A:III)
6-24 ay müdd tind t krar müayin , v ya XVN ehtimalı olduqda t cili müayin (A:III)
Münasibdirs göz dibinin fotografik müayin si Ödem v ya XVN simptomlarına d lil olduqda flüoressein angioqrafiyası MFT * m ruz sind tövsiyy olundu u qaydada termal laser fotokoaqulayasiya c rrahiyy si (A:I)
Ekstrafoveal klassik XNV, yeni v ya t krarlanan yukstafoveal klassik XNV
g r z d l nmi nahiyy nin ölçül ri 2 MFT* disk sah sind n kiçik nahiyy ni hat edirs , görm 0,2 v daha azdırsa, xüsusi il FDT ks göst ri v ya qeyri mümkün olduqda yeni v ya qayıdan subfoveal XNV kimi n z r alınsın
Yukstafoveal XVN kimi n z r alına bil r Müalic d n t qrib n 2-4 h ft sonra t krar flüoressein angioqrafiyası, ondan sonra 4-6 h ft v daha sonra klinik v angiografik müayin nin n tic l rind n asılı olaraq (A:III)
Göst ri olduqda t krar müalic Yaxından görm nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q f si) (A:III)
YFM v FTV m ruz l rinin tövsiyy l rin sas n FDT Verteporfin il (A:I) Klassik komponenti z d l nmi nahiyy nin 50%-d n çox hiss sini v z d l nmi nahiyy nin tam ölçüsünün n böyük x tti diametri 5400 mikron olan yeni v ya t krarlanan subfoveal XNV
Görm 0,4-d n az olduqda v ya XNV 4 MFT* disk sah sind n az , görm is 0,4-d n çox olduqda gizli XNV FDT üçün göst ri ola bil r Müayin l r v ziyy t stabill n
q d r t qrib n 3 aydan bir t krarlanmalı, göst ri olduqda t krar müalic h yata keçirm li (A:III)
Flüoressein angiografiyası v ya dig r t svir müayin l ri göst ri dir
Yaxından görm nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q f si) (A:III)
Pegabtanib xlorid haqqında d biyyatın tövsiyy l rin uy un onun intravitreal inyeksiyası (A:I) Predominant klassik z d l nmi nahiyy l r 12 MFT* disk sah si ölçüsünd olan yeni v ya t krarlanan subfoveal XNV olduqda
Minimal klassik, v ya gizli heç bir klassik z d nahiyy si olmayan v ölçüsü 12 MFT* disk sah si olan, z d nin 50% ölçüsünü hat ed n XNV il laq li subretinal hemorragiya, v /v ya lipid lav l ri, v /v ya X st l r gözd a rı v ya diskomfort hissinin artması, gözun qızarmasının davamlı artması, görm nin bulanması v z ifl m si, i ı a h ssaslı ın artması, v ya göz önünd üz n cisimcikl rin çoxalması il mü ah d olunan endoftalmit üçün xarakterik bütün simptomlar hiss edildikd yubanmadan h kim müraci t etm si bar d m lumatlandırılmalıdırlar (A:III)
ilkin 12 h ft müdd tind 10 v daha çox sıra görm sini itirmi x st l r
Göst ri olduqda sas n t krar müayin v müalic 6 h ft d n sonra (A:III)
Yaxından görm nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q f si) (A:III)
Bevacizumab (avastin) 0,5 mg intravitreal inyeksiyası (A:I) Subfoveal XNV X st l r gözd a rı v ya diskomfort hissinin artması, gözun qızarmasının davamlı artması, görm nin bulanması v z ifl m si, i ı a h ssaslı ın artması, v ya göz önünd üz n cisimcikl rin çoxalması il mü ah d olunan endoftalmit üçün xarakterik bütün simptomlar hiss edildikd yubanmadan h kim müraci t etm si bar d m lumatlandırılmalıdırlar (A:III)
Göst ri olduqda sas n t krar müayin v müalic 4 h ft d n sonra (A:III)
Yaxından görm nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q f si) (A:III)
Bevacizumab (avastin) intravitreal inyeksiyası (A:III)
Oftalmoloq x st il razıla ma sasında mün sib müalic ni t min etm li (A:III) Subfoveal XNV X st l r gözd a rı v ya diskomfort hissinin artması, gözun qızarmasının davamlı artması, görm nin bulanması v z ifl m si, i ı a h ssaslı ın artması, v ya göz önünd üz n cisimcikl rin çoxalması il mü ah d olunan endoftalmit üçün xarakterik bütün simptomlar hiss edildikd yubanmadan h kim müraci t etm si bar d m lumatlandırılmalıdırlar (A:III) Göst ri olduqda sas n t krar müayin v müalic 4-8 h ft d n sonra (A:III)
Yaxından görm nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q f si) (A:III)
müalic olunmu x st l r görm nin azalması, v ya növb ti müraci td n vv l meydana g l n d yi iklikl r d n ikay t edirl rs , flüoressein angioqrafiyası daxil olmaqla t krar müayin m sl h tdir.
Y MD – ya la laq dar makulyar degenerasiya; Y GXTN- Ya la laq dar Göz X st likl rinin T dqiqinin N tic l ri; XNV- xoriodal neovaskulyarizasiya; MFT- Makulyar fotokoaqulyasiyanın t dqiqi; YFM-Y MD-nin FDT (fotodinamik terapiya) il müalic si; FTV-fotodinamik terapiyada verteporfin.
*Qeyd: 1 MFT disk sah si= 2,54 mm 2
Ambliopiya ( lkin v sonrakı müayin l r)
(Qiym tl ndirm : A: Xüsusi il vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D lilin qüvv si: I: Güclü, II: Z ruridir I olmadıqda, III: I v II olmadıqda müt x ssis r yi il razıla ma )
lkin subyektiv müayin ( sas rtl r) • Oculyar simptom v lam tl r (A:III) • Oculyar anamnez (A:III) • Prenatal, perinatal v postnatal anamnez (A:III) • Göz v sistem x st likl r daxil olmaqla ail anamnezi (A:III)
Kataloq: dynamic dynamic -> Transplantologiya 2014. № P. 6-11 dynamic -> Tibbi Cİhazlar ile yapilan gözlemselçalişmalar iÇİn başvuru rehberi dynamic -> Neurological exam dynamic -> Ganoderma lucidum İngilizce: Reishi, Red Lingzhi dynamic -> Specification data product Name Versi-Foam® Systems 1, 9, 15 and 50 Class I disposable Foam Kits Manufacturer dynamic -> Learners often have specific, immediate, and unique learning needs arising from their interests, personal goals, tasks, or assignments dynamic -> Melaleuca alternifolia (Maiden and Betche) Cheel Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|