Kizilay ilk yardim kitapcigi indd 1 14. 04. 2015 11: 02
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
İLK YARDIM CEP KİTABI kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 1 14.04.2015 11:02 2 kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 2 14.04.2015 11:02
3 Önsöz
Ülkemizde her yıl iş kazası, ev kazası, trafik kazası, hastalık ve afet nedeni ile binlerce insan hayatını kaybetmekte, yaralanmalar sonucu sakat kalmaktadır. Bu durum iş ve güç kaybına neden olmakta, ölenlerin ve yaralıların yakınlarında ciddi psikolojik rahatsızlıklar yaratmaktadır. Kazalarda ölümlerin %50’si ilk 30 dakika içerisinde gerçekleşmektedir. En kısa sürede bilinçli, kaliteli ve doğru ilk yardım uygulamaları ile ölüm oranlarının azaltılması mümkündür. Bu nedenle hasta ve yaralıların yaşam şansını arttırmak, oluşabilecek komplikasyonları önlemek ve iyileşmeyi kolaylaştırmak için ilk yardım hizmetleri büyük önem arz etmektedir. Türk Kızılayı misyonu ve vizyonu gereği, toplumun zarar riskini en aza indirmek, afet hazırlık çalışmaları kapsamında toplumu harekete geçirmek, sağlık bilincinin gelişimine katkıda bulunmak ve kişilerin hayatlarını koruma ve kurtarmada yeterli olmalarını sağlamak amacıyla 1960 yılından bu yana toplumu ilk yardım konusunda eğitmektedir. Türk Kızılayı 1999 Marmara depreminden sonra “İlk yardım Eğitimlerinin Standardizasyonu” projesi kapsamında yeniden geliştirme çalışmalarına başlamıştır. Bu proje kapsamında yapılan çalışmalarla ilk yardım eğitimlerinin program ve materyalleri Uluslar arası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu “İlk Yardım Eğitimleri Referans Merkezi“ tarafından öngörülen kriterlere uygun standartlara getirilmiştir. Siz değerli okurlar için bu ilk yardım cep kitabı yanınızda, aracınızda, iş yerinizde, okulunuzda ve bulunduğunuz her yerde başınıza gelebilecek acil durumda nasıl ilk yardım uygulamanız gerektiğini içeren çok değerli bilgilerle hazırlanmıştır. Bu kitap sadece bilgi amaçlıdır. Uygulamaların beceri düzeyinde öğrenilmesi açısından en az 16 saat süreli Temel İlk Yardım Eğitimi alınması gereklidir. kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 3 14.04.2015 11:02
4 İÇİNDEKİLER Acil Durum Telefonları 6 İlk Yardım Temel Uygulamaları 7 İlk Yardım Nedir? 7 İlk Yardımcı Kimdir? 7 İlk Yardımın Öncelikli Amaçları Nelerdir? 7 8 İlk Yardımcının Müdahalede Yapması Gerekenler 9 İnsan Vücudu İle İlgili Bilinmesi Gerekenler 10 Dolaşım Sistemi 10 Kanın Vücuttaki Görevleri 10 Nabız 10 Solunum Sistemi 10 Solunum Sayısı 10 Vücut Isısı 11 Olay Yerinin Değerlendirilmesi 12 Olay Yerinin Değerlendirilmesinde Yapılacak İşler 12 Hasta Yaralı Değerlendirilmesi 13 Solunum Yolu Açıklığının Değerlendirilmesi 13 Solunumun Değerlendirilmesi 13 Dolaşımın Değerlendirilmesi 13 Solunum Yolu Tıkanıkları 14 Kısmi Tıkanma 14 Tam Tıkanma 14 Yetişkin Ve Çocuklarda Tam Tıkanmada İlk Yardım 14 Bebeklerde Tam Tıkanmada İlk Yardım 16 Diğer Acil Durumlar 18 Havale Nedir? 18 Sara Krizi Nedir? 19 Kan Şekeri Düşüklüğü Nedir? 20 Bilinç Bozukluklarında İlk Yardım 21 Koma Nedir? 22 Koma Pozisyonu Nasıl Verilir? 23 Şok Nedir? 24 Şok Pozisyonu Nasıl Verilir? 25 Kanamalarda İlk Yardım 26 Turnike Uygulama Koşuları 28 İç Kanamalarda İlk Yardım 28 Burun Kanamasında İlk Yardım 28 Kulak Kanamasında İlk Yardım 29 kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 4 14.04.2015 11:02 5 İÇİNDEKİLER Isı Dengesi Bozuklukları 30
Yanıklar 30
Yanığın Vücuda Olumsuz Etkileri Nelerdir? 31
Isı İle Oluşan Yanıkta İlk Yardım 31 Kimyasal Yanıklarda İlk Yardım 32 Elektrik Yanıklarında İlk Yardım 32 Sıcak Çarpmasında İlk Yardım 32 Donmalar 33 Kırık, Çıkık ve Burkulmalar 34 Kırık Nedir? 34 Burkulma Nedir? 36 Çıkık Nedir? 37 Hayvan Isırıkları ve Böcek Sokmaları 38 Hayvan Isırmaları 38 Arı Sokmasında İlk Yardım 38 Akrep Sokmasında İlk Yardım 39 Yılan Sokma-Isırmalarında İlk Yardım 39 Deniz Canlıları Sokmasında İlk Yardım 39 Yaralanmalar 40 40 Yaraların Ortak Belirtileri 40 Yaralanmalarda İlk Yardım 40 Delici Göğüs Yaralanmalarında İlk Yardım 42 Delici Karın Yaralanmalarında İlk Yardım 42 Kafatası ve Omurga Yaralanmalarında İlk Yardım 43 Zehirlenmeler 44 Zehirlenme Nedir? 44 Sindirim Yolu İle Zehirlenmede İlk Yardım 45 Solunum Yolu İle Zehirlenmede İlk Yardım 45 Deri Yolu İle Zehirlenmede İlk Yardım 45 Zehirlenmelerde Genel İlk Yardım 46 Şohben Kazalarında İlk Yardım 46 Göze, Kulağa ve Buruna Yabancı Cisim Kaçması / Batması 47 Göze Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım 47 Kulağa Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım 47 Buruna Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım 47 Hasta Yaralı Taşıma 48 Hasta//Yaralı Taşırken Dikkat Edilmesi Gerekenler 48 Acil Taşıma Teknikleri 48 Kısa Mesafede Süratli Taşıma Teknikleri 49 kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 5 14.04.2015 11:02 Acil Durumlarda Aranması Gereken Telefonlar ACİL YARDIM (HIZIR ACİL) 112
İTFAİYE 110
JANDARMA 156
POLİS 155
TRAFİK 154
ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ 114
6 kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 6 14.04.2015 11:02
İlk Yardım Temel Uygulamaları İlk Yardım Nedir? Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlileri tarafından tıbbi yardım sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır. İlk Yardımcı Kimdir? İlk yardımın tanımında belirtilen amaç doğrultusunda, hasta/yaralıya tıbbi araç ve gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle, sağlık ekibi gelinceye kadar, ilaçsız uygulamaları yapan, konuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişiyi tanımlar. İlk Yardımın Öncelikli Amaçları Nelerdir? • Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak, • Hasta/yaralının durumunun kötüleşmesini engellemek, • İyileştirmeyi kolaylaştırmak. 7 kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 7 14.04.2015 11:02
İlk Yardım Temel Uygulamaları Koruma
Olay yerinde olası tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır. 1. Kazaya uğrayan araç mümkünse güvenli bir alana alınmalıdır. 2. Olay yeri görünebilir biçimde işaretlenmelidir. 3. Meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır. 4. Kazaya uğrayan aracın kontak anahtarı kapatılmalıdır. 5. Sigara içilmemeli ve içilmesine izin verilmemelidir. 6. Gaz varlığı söz konusu ise; zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır. 7. Gaz
tüpünün vanası
kapatılmalı, ortam
havalandırılmalıdır. 8. Kıvılcım oluşturacak ışıklandırma veya çağrı araçlarının kullanımına izin verilmemelidir. 9. Hasta/yaralılar yerlerinden kımıldatılmamalıdır. 10. Hasta/yaralılar yaşam
bulguları yönünden değerlendirilmelidir. 11. Kanamalı durumlarda mutlaka Hepatit B, C, HIV/AIDS gibi hastalıklardan korunmak için eldiven giyilmelidir. Gerekli yardım kuruluşlarına (112) en hızlı şekilde haber verilmesidir. 112 arandığında kesin yer ve adres, kim, hangi numaradan arıyor, olayın tanımı, hasta ya da yaralı sayısı, durumu, nasıl bir yardım aldıkları açıklanmalıdır. Bildirme
8 kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 8 14.04.2015 11:02
9 İlk Yardım Temel Uygulamaları İlk Yardımcının Müdahalede Yapması Gerekenler 1. Hasta/yaralının durumu değerlendirilmeli, 2. Hasta/yaralının korku ve endişeleri giderilmeli, 3. Hasta/yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişiler organize edilmeli, 4. Hasta/yaralının durumunun ağırlaşmasını engelle- mek için gerekli müdahale gerçekleştirilmeli, 5. Kanama, kırık, çıkık ve burkulma vb. durumlarda yerinde müdahale edilmeli, 6. Hasta/yaralının yarasını görmesine izin verilmemeli, 7. Hasta/yaralıları hareket ettirmeden müdahalede bulunulmalı, 8. Hasta/yaralıların en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevki sağlanmalı (112), 9. Ancak herhangi bir tehlike yok ise hasta ya da yaralı yerinden kımıldatılmamalıdır. Olay yerinde hasta/yaralılara müdahale; hızlı ancak sakin ve bilinçli bir şekilde yapılmalıdır. Hasta/yaralının durumunun değerlendirilmesi- ne bağlı olarak ilk yardım yapılmalıdır. Eğer ilk yardım bilinmiyorsa asla hasta/yaralıya doku- nulmamalı ve hasta/yaralı kımıldatılmamalıdır. Kurtarma kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 9 14.04.2015 11:02
10 İnsan Vücudu İle İlgili Bilinmesi Gerekenler Dolaşım Sistemi Vücudun ihtiyacı olan oksijeni, besini, hormonları, pıhtılaşma ve koruyucu elemanları hücrelere taşır. Kalp, damarlar ve kandan oluşmaktadır. Kan dolaşım sistemi içinde dolaşan, kırmızı renkli yaşamsal bir sıvıdır. Yetişkin bir kişide ortalama 4-5 litre kan bulunur (vücut ağırlığının yaklaşık %8 veya 1/13’ü). Kanın Vücuttaki Görevleri
• Oksijen ve besin öğelerini taşır. •
•
Vücudu enfeksiyonlara karşı korur. Nabız
Kanın atardamara yaptığı basınçtır. Yetişkin bir insanın nabzı; 60-100 / dakika’dır. Çocuk için normal nabız değeri; 100-120 / dakika’dır. Bebek nabzı ise; 100-140 / dakika normal değer olarak kabul edilir. Solunum Sistemi
Vücudun ihtiyacı olan oksijeni (O 2 ) alıp, zararlı karbondioksiti (CO 2 ) dışarı atar. İki bölümden oluşur: SOLUNUM YOLU AKCİĞERLER Ağız - Burun Burun Boşluğu Yutak Damak
Soluk Borusu Bronşlar
Bronşcuklar Solunum Sayısı
Solunum sayısı; yetişkin kişilerde 12-20 kez / dakika,
çocuklarda 16-22 ve bebeklerde ise 18-24 kez / dakika’dır. kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 10 14.04.2015 11:02 11 Vücut Isısı
Normalde koltuk altından ölçülmelidir. Yetişkin bir insanın vücut sıcaklığı 36,5°C’dir. Bebeklerin ise 37,5°C normal değer kabul edilir. Dolaşım sistemi İnsan Vücudu İle İlgili Bilinmesi Gerekenler kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 11 14.04.2015 11:02 12 Olay Yerinin Değerlendirilmesi Olay Yerinin Değerlendirilmesinde Yapmanız Gerekenler • Kazaya uğrayan aracı mümkünse güvenli bir alana alın; kontağını kapatılıp el frenini çekin; LPGli ise tüpün vanasını kapatın. • Olay yerini görünebilir biçimde üçgen reflektör vb. kullanılarak işaretleyin. • Meraklı kişileri olay yerinden uzaklaştırın. • Olası patlama ve yangın riskini önlemek için olay yerinde sigara içmeyin. • Gaz varlığı söz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemleri alın. • Ortamı havalandırın. • Kıvılcım oluşturacak ışıklandırma ya da çağrı araçları kullanmayın/kullanımına izin vermeyin. • Hasta/yaralıyı yerinden oynatmayın. • Hasta/yaralıları yaşam bulguları yönünden değerlendirin. • Hasta/yaralıyı kırık ve kanama yönünden değerlendirin. • Bilinci kapalı olan hasta/yaralıya ağızdan hiçbir şey vermeyin. • Hasta/yaralıları sıcak tutun. •
Tıbbi yardım isteyin (112). • Hasta/yaralının endişelerini giderin; nazik ve hoşgörülü olun. • Hasta/yaralının yarasını görmesini engelleyin. • Hasta/yaralı ve olay hakkındaki bilgileri kaydedin. • Yardım ekibi gelene kadar olay yerinde kalın. kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 12 14.04.2015 11:02 13 Hasta Yaralı Değerlendirmesi Solunum Yolu Açıklığının Değerlendirilmesi (Airway) •
cisim varsa işaret parmağınız ile çıkarın. •
Bir elinizi hasta/yaralının alnına, diğer elin 2 parmağını çene kemiğinin üzerine koyun, alından bastırılarak başı geriye doğru itip Baş Geri-Çene Yukarı pozisyonuna getirin. Solunumun Değerlendirilmesi (Breathing) •
Hasta/yaralının solunumu Bak-Dinle-Hisset yöntemiyle 10 sn. süreyle değerlendirilir. Dolaşımın Değerlendirilmesi (Circulation) •
Bilinci kapalı ve solunumu varsa; hasta/yaralının nabzı değerlendirilir, - Yetişkin ve çocuklarda şah damarından 3 parmak ile 5 saniye, - Bebeklerde kol atardamarından 3 parmak ile 5 saniye kontrol edilir. •
İlk değerlendirme sonucunda hasta/yaralının bilinci kapalı fakat solunum ve nabzı varsa derhal koma pozisyonu
verilerek diğer yaralılar değerlendirilir. kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 13 14.04.2015 11:02
14
Solunum Yolu Tıkanıklıkları Solunum yolunun, solunumu gerçekleştirmesi için gerekli havanın geçmesine engel olacak şekilde tıkanmasıdır. Kısmi Tıkanma Az da olsa, bir miktar hava geçişinin olduğu duruma kısmi tıkanma denir. Kişi öksürür, nefes alabilir, konuşabilir. İlk yardım olarak kişiye dokunulmaz ve öksürmeye teşvik edilir. Tam Tıkanma Hava girişinin tamamen engellendiği duruma ise tam tıkanma denir. Kişi nefes alamaz, acı çeker gibi ellerini boynuna götürür, konuşamaz, rengi morarır. Yetişkin ve Çocuklarda Tam Tıkanmada İlk Yardım 1. Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir. 2. Hastanın bilinci kontrol edilir. 3. Hastanın sırtına iki kürek kemiği arasına 5-7 kez vurulur. kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 14 14.04.2015 11:02
15 4. Ağız içerisinde bulunan cismin çıkıp çıkmadığı kontrol edilir. 5. Çıkmadıysa, arkadan sarılarak hastanın gövdesi kavranır. 6. Bir el yumruk yapılarak, başparmak çıkıntısı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır. 7. Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır. Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır.
Solunum Yolu Tıkanıklıkları kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 15 14.04.2015 11:02
16 Bebeklerde Tam Tıkanmada İlk Yardım 1. Bebek, ilkyardımcının bir kolu üzerine ters olarak yatırılır, 2. Başparmak ve diğer parmakların yardımıyla bebeğin çenesi kavranarak boynundan tutulur ve yüzüstü pozisyonda öne doğru eğilir, 3. Baş gergin ve gövdesinden aşağıda bir pozisyonda tutulur, 4. 5 kez el bileğinin iç kısmı ile bebeğin kürek kemiklerinin arasına hafifçe vurulur, 5. Diğer kolun üzerine başı elle kavranarak sırtüstü çevrilir, 6. Yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılır,
kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 16 14.04.2015 11:02 17 Solunum Yolu Tıkanıklıkları 7. Cisim çıkmadıysa bebek, gövdesinden aşağıda olacak şekilde sırtüstü tutulur, 8. 5 kez iki parmakla göğüs kemiğinin alt kısmından karnın üs kısmına baskı uygulanır, 9. Yabancı cisim çıkana kadar devam edilir, 10. Tıbbi yardım istenir (112).
kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 17 14.04.2015 11:02 18 Diğer Acil Durumlar Havale Nedir? Adalelerin kontrol edilemeyen kasılmalarıdır. Sinir merkezindeki tahriş sonucu beyinde gerçekleşen elektriksel boşalmalardır. Havalenin
nedenleri; •
Beyinde yaralanma, •
Beyinde enfeksiyon, •
Yüksek ateş, •
Bazı hastalıklar (sara krizi). Ateş nedenli havale, herhangi bir hastalık sonucu vücut sıcaklığının 38 C°’nin üzerine çıkmasıyla oluşur. Genellikle 6 ay ve 6 yaş arasındaki çocuklarda rastlanır. Havale Durumunda İlk Yardım • Hasta öncelikle ILIK SUYLA ıslatılmış ıslak havlu ya da çarşafa sarılır, • Ateş bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında küvete sokulur, duş alması sağlanır, • Ateş düşmezse tıbbi yardım istenir. (112) kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 18 14.04.2015 11:02 19 Sara Krizi
•
ön haberci denilen belirtiler olur. • Bazen hasta bağırır, şiddetli ve ani bir şekilde bilincini kaybederek yığılır. • Yoğun ve genel adale kasılması görülür. 10-20 sn kadar nefesi kesilir. • Dudaklarda ve yüzde morarma gözlenir. • Ardından kısa ve genel adale kasılması, sesli nefes alma, aşırı tükürük salgılanması, altına kaçırma görülebilir. • Hasta dilini ısırabilir, başını yere çarpıp yaralayabilir. • Aşırı kontrolsüz hareketler gözlenebilir. • Son aşamada hasta uyanır. Şaşkındır. Nerede olduğundan habersiz, uykulu hali vardır. Sara Krizinde İlk Yardım
•
• Kriz kendi sürecine bırakılır. • Hasta bağlanmaz. • Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmaz. • Yabancı herhangi bir madde kullanılmaz (soğan, kolonya vb.). • Kendini yaralamamasına dikkat edilir. • Etraftaki zarar verebilecek maddeler uzaklaştırılır. • Sıkan giysiler gevşetilir. • Kusma olasılığına karşı tetikte olunmalıdır. • Düşme sonucu yaralanma varsa ilgilenilir. • Tıbbi yardım istenir (112). Diğer Acil Durumlar kizilay_ilk_yardim_kitapcigi.indd 19 14.04.2015 11:02
20 Diğer Acil Durumlar Kan Şekeri Düşüklüğü Nedir? Herhangi bir nedene bağlı olarak vücutta kan şekeri eksildiği zaman ortaya çıkan durumdur. Kan şekeri düşüklüğü nedenleri; • Şeker hastalığı, • Uzun süren egzersizler, • Uzun süre aç kalma, • Mide-bağırsak ameliyatı. Kan Şekeri Düşmesi Belirtileri Ani kan şekeri düşme belirtileri; •
•
Hızlı nabız, •
Titreme, •
Yorgunluk, •
Bulantı, Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|