Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas
Yüklə 2,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qeyri-invaziv monitorinq
- Cədvəl 3. Ağciyər patologiyalarının əsas rentgenoloji əlamətləri Əlamətlər Xarakteristikası
- Cədvəl 4. Tənəffüs pozuntularının diferensial diaqnostika və müalicə taktikası
- Pnevmoniya zamanı CPAP metodunun istifadəsi tövsiyə olunmur
- TƏNƏFFÜS POZUNTULARININ MÜALİCƏSİ Əsas prinsiplər
- Oksigen müalicəsi
- Cədvəl 5. Oksigen dotasiyasının əsas sistemləri O 2 dotasiya sistemi O
- Oksigen terapiyasının ümumi prinsipləri
- Oksigen terapiyasının aparılma texnikası
- Dərinin rənginə görə О 2 -nin konsentrasiyasının seçim alqoritmi
- Oksigen terapiyası gedişində aşagıda göstərilən amillərə nəzarət etmək lazımdır
* FiO 2 – nəfəsalmada oksigenin fraksiyası (fraction of inspired oxygen) 4 baldan çox – TÇ-nin klinik əlamətləri - qanın qaz tərkibini yoxlamaq 7 baldan çox – tənəffüs funksiyasının təhlükəli dekompensasiyası
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 12 Vaxtından əvvəl doğulanlarda TÇ Silverman-Anderson cədvəli ilə qiymətləndirilir (bax: Cədvəl 2).
Döş qəfəsində hərəkət Döş qəfəsi və qarın tənəffüs aktında bərabər iştirak edir Aritmik, qeyri-bərabər tənəffüs Paradoksal tənəffüs Qabırğalararası retraksiya yoxdur
zəif büruzə verir
kəskin büruzə verir
Döş sümüyü altı retraksiya yoxdur zəif büruzə verir kəskin büruzə verir Burun qanadlarının gərilməsi yoxdur
zəif büruzə verir
kəskin büruzə verir
Nəfəsvermə zamanı inilti yoxdur auskultasiyada eşidilir kənardan eşidilir
davranışı, fəallığı, huşu əzələ tonusunun vəziyyəti dəri və selikli qişaların rəngi periferik qan dövranının vəziyyəti tənəffüsün dərinliyi, tezliyi və ritmi ürək tonlarının sayı, ritmi Qeyri-invaziv monitorinq (Əlavə 1) toxumaların oksigenlə doyma dərəcəsi – pulsoksimetriya qanın qaz tərkibinin transkutan (dəri vasitəsilə) monitorinqi İnvaziv monitorinq (Əlavə 2) qanın qaz tərkibi Yenidoğulmuşlarda tənəffüs pozuntularının diaqnostikası Yenidoğulmuşların ağciyər xəstəliklərinin diaqnostikasında rentgenoloji müayinənin xüsusi əhəmiyyəti var (bax: Cədvəl 3).
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 13 Cədvəl 3. Ağciyər patologiyalarının əsas rentgenoloji əlamətləri Əlamətlər Xarakteristikası Tünd kölgəlilik alveolarda iltihabi eksudatın və ya ödem mayesinin toplanması bronx keçiriciliyinin pozulması və ya ağciyərin sıxılması nəticəsində ağciyərlərin havalılığının azalması ağciyər parenximasının patoloji toxuma ilə əvəz olunması Açıq sahələr plevral boşluqda qaz toplanması Ağciyər şəklinin dəyişməsi ağciyərlərdə qan və limfa cərəyanının pozulması Ağciyər kökünün rentgenoloji şəklinin dəyişməsi struktur elementlərinin zədələnməsi Düz proyeksiyada rentgenoqramda yazılışın alqoritminə aşağıdakı əsas rentgenoloji parametrlər aiddir: rentgenoqramın sərtliyinin xarakteri yumşaq toxumaların və sümük strukturunun vəziyyətinin təsviri ağciyər şəklinin təsviri ağciyər sahələrinin şəffaflığının qiymətləndirilməsi ağciyər kökünün strukturunun xarakteristikası ürək kölgəliliklərinin parametrləri diafraqma kölgəlilikləri və diafraqmal sinusların vəziyyəti Rentgenoloji diaqnoz yalnız klinik əlamətlər və laborator tədqiqatlarla birgə təhlil edilməlidir. Tənəffüs pozuntularının diferensial diaqnostika və müalicə taktikası Tənəffüs pozuntularının diferensial diaqnostika və müalicə taktikası Cədvəl 4-də göstərilib.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 14 Cədvəl 4. Tənəffüs pozuntularının diferensial diaqnostika və müalicə taktikası
əlamətlər Müalicə Hialin membran xəstəliyi (vaxtından əvvəl doğulanlarda tənəffüs pozuntusu sindromu) ► tənəffüs çatışmazlığının ümumi əlamətləri ►
ağciyər sahələrinin şəffaflığının diffuz azalması, retikuloqranulyar şəkil, ağciyər kökündə açıq zolaqlar ►
müalicə: hiperkapniya (PaCO 2
c. süt.) və oksigenə olan tələbat >40% olduqda CPAP və ya ağciyərlərin süni ventilyasiyası (ASV)
► surfaktant müalicəsi Yenidoğulmuşların tranzitor taxipnoesi ► taxipnoe (1 dəqiqədə 60-120), döş qəfəsinin batıq sahələrinin gərilməsi, burun qanadlarının gərilmə- si, ekspirator küylər, hava ilə tənəffüs zamanı (əlavə oksigen olmadıqda) sianozun davam etməsi ►
kökətrafı zonalarda aşkar zolaqlı şəkil, ürək ölçülərinin bir qədər böyüməsi, ağciyərlərin aerasiyasının və həcminin artması, diafraqmanın aşağıya yerdəyişməsi, paylararası büküşlərdə maye ►
minimal müdaxilə: oksigenin dotasiyası, PaO 2
2 -yə
nəzarət, tənəffüs pozuntusu davam edərsə, CPAP
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 15 ► Anadangəlmə pnevmoniya ► Qazanılmış pnevmoniya ► tənəffüs pozuntusu tez inkişaf edir, qaytarma, əmmənin zəifləməsi, mikrosirkulyasiya pozuntusu, dərinin solğun və ya bozumtul rəngi, qaraciyər və dalağın böyüməsi, bəzi hallarda patoloji sarılıq ►
ocaqlı və/və ya infiltrativ kölgəliklər ► etioloji müalicə ► respirator müalicə: hava- oksigen qarışığı ilə SpO 2
nəzarətlə inhalyasiya, pnevmoniya diaqnozu təsdiqlənmiş uşaqlarda əlamətlər proqressivləşirsə, ASV-yə keçmək məqsədə-
uyğundur Pnevmoniya zamanı CPAP metodunun istifadəsi tövsiyə olunmur
Mekonial aspirasiya sindromu ► tənəffüs çatışmazlığının ümumi əlamətləri, sianoz, döş qəfəsinin ön-arxa ölçüsünün artması, dərinin mərmər çaları, ödemlər ►
ağciyər kökündə infiltrativ dəyişiklik atelektazlar nahiyəsinin yelpikvari şəkli və emfizematoz sahələr ("qar tufanı" əlaməti) divarlararası kölgənin genişlənməsi ► mekonial aspirasiya zamanı
reanimasiya özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir
►
terapiyası ► minimal oksigen sərfi üçün optimal
temperaturun saxlanması ► respirator xəstəliklərin profilaktikası
Неонатология: национальное руководство /под ред. Н. Н. Володина. - М.:ГЕОТАР - Медиа 2009. - 848 стр.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 16 diafraqma günbəzinin düzəlməsi 30% hallarda plevral boşluqda maye qeyd olunur
Yenidoğulmuşların persistəedən ağciyər hipertenziyası (PPHN) ► tənəffüsün tezləşməsi ► ürəkdöyünmələrinin tezləşməsi ► tənəffüs çatışmazlığı əlamətləri ► sianoz, hətta əlavə oksigen verilsə də, dərinin mavi çalarları ► ürəkdə küy, əlavə və ya patoloji ürək tonları ► oksigenin aşağı səviyyəsi olan uşaqda hətta 100%-li oksigen verildikdə belə, qanda oksigenin səviyyəsi aşağı olur ►
PPHN zamanı damar şəkli kasad olur ("qara" ağciyərlər). Ürəyin ölçüləri, adətən, böyümür, bəzən kardiomeqaliya ola bilər ► еxokardioqrafiya ağciyər arteriyasında yüksək təzyiqlə gedən, sağ-sol şuntlu arterial axacaq və ya oval pəncərənin bağlanmaması kimi ürək qüsurunun olmasını inkar etməyə imkan verir
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 17 Diafraqma dəbəliyi ► diaqnoz əksər hallarda hamiləliyin 17-19 həftəliyində rutin olaraq USM-lə qoyulur
► doğumdan sonra: qarnı batıq olur, TÇ əlamətləri ►
döş qəfəsində burulmuş bağırsaq ilgəyi görünür ► cərrahidir ► əgər
anadangəlmə diafraqma dəbəliyinə şübhə olarsa, mədəyə zond yeridilməlidir. Uşağın yardımçı ventilyasiyaya ehtiyacı olarsa, o hökmən endotraxeal boru vasitəsilə aparılmalıdır. Yardımçı ventilyasiyanı heç vaxt kisə və ya maska ilə aparmaq olmaz, çünki bu, döş qəfəsindəki bağırsaq hissəsinin dartılmasına səbəb ola bilər. ► СРАР əks- göstərişdir Vaxtından əvvəl doğulanlarda apnoe ► apnoe ► sianoz
► taktil
stimulyasiya ► CPAP TƏNƏFFÜS POZUNTULARININ MÜALİCƏSİ Əsas prinsiplər: ► tənəffüs yollarının keçiriciliyinin bərpa edilməsi ► adekvat oksigenasiyanın təminatı ► ventilyasiya və oksigenasiyanın qiymətləndirilməsi ► tənəffüs çatışmazlığının səbəbi müəyyən edilərək aradan götürülməsi Tənəffüs çatışmazlığının müalicə metodları: ► oksigen müalicəsi
► CPAP ► surfaktant müalicəsi
► ASV
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 18 Oksigen müalicəsi (bax: Cədvəl 5) Məqsəd – nəfəsalma zamanı oksigenin qatılığını artırmaqla arterial hipoksemiyanın korreksiyası Göstərişlər: ► ətraf hava ilə nəfəsalma zamanı hipoksemiyanın səviyyəsi PaO 2
► vaxtından əvvəl doğulanlarda qanda oksigenin saturasiyası 85-90%-dən az olarsa ► lokal və ya yayılmış sianoz
Burun
kanyulası 1-2 l/dəq. 25-30% Uzunmüddətli müalicə zamanı tətbiq edilir Çoxlu axın zamanı qarında şişkinlik, burunun selikli gişasında quruluq və iltihab əmələ gələ bilər O 2
5-8 l/dəq. 35-55%
Qısamüddətli kursda tövsiyə edilir (daşınma, prosedur zamanı) Mədə möhtəviyyatı ilə aspirasiya O 2 çadır 6-12 l/dəq. О 2
qarışdırıcısı ilə tətbiq edilir О
qatılığının dəqiq təminatı üçün effektiv yol Uşağın artıq isinməsi mümkündür Zəif axın zamanı çadırda СО 2 toplana bilər Küvez О 2 -nin qatılığı küvezin
quruluşundan asılıdır
Stabil temperaturu olmayan körpələrdə tətbiq olunur Küvezin açılması zamanı oksigenin kəskin azalması
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 19 O 2 -nin verilmə yolları: spontan tənəffüs daimi müsbət təzyiqlə spontan tənəffüs ağciyərlərin süni ventilyasiyası O 2 -nin verilmə metodları: burun kanyulası maska
çadır
küvez endotraxeal boru Oksigen terapiyasının ümumi prinsipləri: ► Oksigenin miqdarını xəstəliyin xarakterindən və hipoksemiyanın dərəcəsindən asılı olaraq dozalaşdırmaq lazımdır ► Müalicə müddətində nəfəsalma qarışığında və qanda PaO 2 -nin
qatılığına nəzarət lazımdır Tənəffüs qarışığında O 2 -nin miqdarı onun fraksion qatılığından, hava axınının sürətindən, pasiyentin ağciyərlərinin dəqiqəlik tutumundan, tənəffüs konturunun hermetikliyindən asılıdır. Oksigen faizlə və ya həcmlə təyin olunur və onun konsentrasiyasına təsir edir: Küvezin və ya çadırın həcmi Hava itkisi (məs., inkubatorun pəncərəsini açdıqda) Küvezdə dövr edən havanın sürəti Oksigenoterapiyanın effektivliyi oksigenasiya indeksi – (FiO
2 x100)/РаО 2 və ya oksigenin alveolar-arterial qradienti ilə qiymətləndirilə bilər. Qarışıq 31-34 dərəcəyə qədər isidilməlidir, əks təqdirdə uşaqda soyuma ola bilər. Qarışıq 80-100% rütubətli olmalıdır ki, perspirasiya nəticəsində maye itkisi minimal olsun.
Oksigenin lazımi qatılığını almaq üçün vacibdir: rotametr qarışdırıcı İsitmək və nəmləndirmək üçün: isidilmiş distillə suyu ilə dolu nəmləndirici Adekvat monitorinq aparmaq üçün: oksimetr termometr
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 20 Dərinin rənginə görə О 2 -nin konsentrasiyasının seçim alqoritmi Oksigenin start qatılığı 40% olmalıdır. Əgər 2-3 dəqiqə ərzində sianoz qalırsa və SaO 2 96-98%-dən azdırsa, onda 20% artırmaq lazımdır. FiО 2 80%-dən aşağıdırsa, SaO 2 96-98%-dən azdırsa və 2 saat ərzində sianoz qalırsa, uşağın ASV-yə keçirilməsi məsələsi həll olunmalıdır. Oksigenin qatılığı tədricən 10% azaldılmalıdır, yüngül sianoz olarsa, FiО 2 5% artırmaq olar. Oksigen terapiyası gedişində aşagıda göstərilən amillərə nəzarət etmək lazımdır: ► saturasiyaya ► qanın qaz tərkibinə ► verilən oksigenin konsentrasiyasına Qeyri-adekvat oksigen terapiyasının fəsadları: ► sərbəst radikalların əmələ gəlməsi nəticəsində bronx-ağciyər displaziyasına gətirən ağciyərlərin zədələnməsi ► onların surfaktantı parçalamaqla atelektazların yaradılmasına gətirib çıxarması ► hiperoksiya beyin hüceyrələrinin diferensasiyasını və vaskulyarizasiyasını pozur ► retrolental fibroplaziya inkişaf edir Tövsiyələr: Kifayət qədər olmayan və ya həddən artıq oksigenasiya yenidoğulmuşun sağlamlıq durumuna mənfi təsir göstərir. Reanimasiya aparılan və əlavə oksigen verilən bütün yenidoğul- muşlarda oksigenasiyanın dərəcəsi qiymətləndirilməlidir (B) Hestasiya yaşı 32 həftədən az olan vaxtından əvvəl doğulmuş körpələrin reanimasiyasını aşağı konsentrasiyalı oksigenlə başlamaq, olmadıqda adi hava ilə aparmaq lazımdır (B) Davamlı bradikardiya və zəif oksigenasiya olduqda oksigenin konsentrasiyasını artırmaq olar. Əgər 90 saniyə ərzində bradikardiya <60 dəq. olarsa, adekvat ventilyasiya zamanı oksigenin konsentrasiyasını 100%-ə çatdırmaq olar (B)
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 21 Oksigen müalicəsi alan uşaqlarda onun doyma dərəcəsi 85-93% həddində saxlanılmalıdır.
Surfaktantla əvəzedici terapiya respirator-disstres sindromun patogenetik müalicə metodu olub, surfaktant defisitini aradan qaldırmağa yönəlir. Təxirəsalınmaz yardımın bütün mərhələlərində surfaktant istifadəsi mümkündür: ► Profilaktik məqsədlə həyatın ilk 15 dəqiqəsində 200 mq/kq fosfolipid hesabı ilə yeridilir (А). Sonra ağciyər toxumasının pnevmotizasiyasının simmetrikliyinə rentgenoloji nəzarət olunur, əgər müsbət dinamika qeyd olunmursa, təkrar yeridilir və 6 saatdan gec olmayaraq təkrar rentgen müayinəsi olunur və qanın qaz tərkibi yoxlanılır ► Müalicə məqsədilə 1.5 saatdan 7.5 saata qədər müddətdə həmin dozada yeritmək olar
RDS-nin yüksək riski olan uşaqlarda təbii surfaktant istifadə olunmalıdır (A) Hestasiya yaşı 26 həftədən kiçik olan bütün körpələrə ilk 15 dəqiqə ərzində profilaktika aparılmalıdır. Eyni zamanda RDS olan və intubasiyaya ehtiyacı olan bütün vaxtından əvvəl doğulmuşlara vəziyyətlərinin stabilləşməsi üçün profilaktika aparılmalıdır (A) Vəziyyətin stabilləşməsi ilə ekstubasiya edərək qeyri-invaziv respirator dəstəyinə (CPAP) keçmək lazımdır (B) RDS əlamətlərinin artması zamanı, yəni oksigenə daimi tələbat olanda və mexaniki ventilyasiyaya ehtiyac olarsa, ikinci, bəzən üçüncü dozanı yeritmək olar (A) Kataloq: file -> protokol protokol -> Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas protokol -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 4 aprel 2009-cu il tarixli protokol -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 3 fevral 2009-cu il tarixli protokol -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 25 noyabr 2013-cü il tarixli protokol -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 20 noyabr 2009-cu il tarixli protokol -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 25 noyabr 2013-cü il tarixli protokol -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 20 noyabr 2009-cu il tarixli protokol -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 12 iyun 2009-cu il tarixli protokol -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 3 fevral 2009-cu il tarixli protokol -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 08 fevral 2010-cu il tarixli Yüklə 2,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|