Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır



Yüklə 286,43 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/2
tarix09.03.2017
ölçüsü286,43 Kb.
#10813
  1   2

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi  

kollegiyasının 3 fevral 2009-cu il tarixli  

3 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir 

 

 

 

 

 

 

AĞ CİYƏRLƏRİN 

XRONİK OBSTRUKTİV XƏSTƏLİYİ 

ÜZRƏ KLİNİK PROTOKOL 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



1

Bakı - 2009

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


 

54.1 


D 83 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



D 83   Ağ ciyərlərin xronik obstruktiv xəstəliyi üzrə klinik 

protokol – 40 səh. 

 

2

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası  Səhiyyə 



Nazirliyinin səhiyyə islahatları  çərçivəsində ictimai 

səhiyyə kadrlarının hazırlanması üzrə  Tədbirlər proqramı 

əsasında tərtib edilmişdir. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


 

3

 



Klinik protokolun redaktoru: 

C.Məmmədov – Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və 

İslahatlar Mərkəzinin direktoru 

 

Klinik protokolun tərtibçilər heyəti: 

İ.Mustafayev – ET Ağ Ciyər Xəstəlikləri İnstitutu, 

pulmonologiya elmi bölməsinin rəhbəri, t.e.n. 

Ə.Sadıqov – ATU-nun Ağ ciyər xəstəlikləri kafedrası, t.e.d. 

A.Hüseynova – ET Ağ Ciyər Xəstəlikləri İnstitutu,  

I pulmonologiya şöbəsi, həkim-pulmonoloq 

G.Əliyeva – ET Ağ Ciyər Xəstəlikləri İnstitutu, allerqoloq-

pulmonoloq 

A.Əhmədov – İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi tibb 

işçilərinin peşəkar hazırlığı şöbəsinin müdiri 

G.Hüseynova – İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi tibb 

işçilərinin peşəkar hazırlığı şöbəsinin həkimi 

Ə.Abdullayev – “Antibiotiklərin səmərəli istifadəsi” İctimai 

Birliyi, t.e.n. 

K.Süleymanova – Abt Associates, İlkin Səhiyyənin 

Gücləndirilməsi Layihəsi, həkim 

 

Rəyçilər: 

F.Ağayev – ET Ağ Ciyər Xəstəlikləri İnstitutunun direktoru, 

t.e.d., professor 

C.Məmmədov – ATU-nun II Daxili xəstəliklər propedevtikası 

kafedrasının müdiri, t.e.d., professor 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



 

4

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi və elmi tədqiqatların tipləri 



Sübutların 

etibarlılıq 

dərəcəsi 

Sübutların mənbələri 

(elmi tədqiqatların tipləri) 

Ia 

Sübutlar meta-analiz, sistematik icmal və ya randomizasiya 

olunmuş klinik tədqiqatlardan (RKT) alınmışdır 

Ib 

Sübutlar ən azı bir RKT-dən alınmışdır 



IIa 

Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış, nəzarət edilən, 

randomizasiya olunmamış tədqiqatdan alınmışdır 

IIb 

Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış kvazi-eksperimental 

tədqiqatdan alınmışdır 

III 

Sübutlar təsviri tədqiqatdan (məsələn, müqayisəli, korrelyasion 

tədqiqatlar, ayrı-ayrı halların öyrənilməsi) alınmışdır 

IV 

Sübutlar ekspertlərin rəyinə və ya klinik təcrübəyə 

əsaslanmışdır 

 

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


 

5

Tövsiyələrin etibarlılıq səviyyəsi şkalası 



Tövsiyənin 

etibarlılıq 

səviyyəsi 

Tövsiyənin əsaslandığı sübutların  

etibarlılıq dərəcəsi 

 



RKT-lərin yüksək keyfiyyətli meta-analizi, 

sistematik icmalı və ya nəticələri uyğun 

populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv 

ehtimalı çox aşağı olan (++) irimiqyaslı RKT. 

 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ia. 



 



Kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli tədqiqatların 

yüksək keyfiyyətli (++) sistematik icmalı, yaxud 

 

Sistematik səhv riski çox aşağı olan (++) yüksək 



keyfiyyətli kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli 

tədqiqat, yaxud  

 

Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, 



sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) RKT. 

 



Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ib və IIa. 

 



Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, 

sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) kohort və 

ya klinik hal - nəzarət tipli və ya nəzarət edilən, 

randomizasiya olunmamış tədqiqat, yaxud  

 

Nəticələri uyğun populyasiyaya bilavasitə şamil 



edilə bilməyən, sistematik səhv riski çox aşağı olan 

və ya yüksək olmayan (++ və ya +) RKT. 

 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi IIb. 



 



Klinik hallar seriyasının təsviri, yaxud  

 



Nəzarət edilməyən tədqiqat, yaxud  

 



Ekspertlərin rəyi.  

 



Yüksək səviyyəli sübutların mövcud olmamasının 

göstəricisidir. 

 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi III və IV. 



 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


 

6

İxtisarların siyahısı: 



 

AB  

– antibakterial preparatlar 



ACXOX   – ağ ciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəliyi 

AÇF 

– angiotenzin çevirən ferment 



BA  

– bronxial astma  



DÜÇ  

– durğunluq ürək çatışmazlığı  



FEV1 

– sürətləndirilmiş nəfəsvermənin birinci saniyədə həcmi 



FVC  

– ağ ciyərlərin sürətləndirilmiş həyat tutumu 



XBT-10   – Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı (10-cu buraxılış) 

İQKS  

– inhalyasion qlükokortikosteroidlər 



KT  

– kompüter tomoqrafiyası 



NVZS  

nəfəs vermənin zirvə sürəti 



QKS  

– qlükokortikosteroidlər 



  

– tənəffüs çatışmazlığı  



TS  

– tənəffüsün sayı 



SQKS  

– sistem qlükokortikosteroidləri

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



 

7

Protokol ilkin səhiyyə xidmətləri səviyyəsində çalışan terapevtlər, 



pulmonoloqlar, ailə həkimləri üçün nəzərdə tutulmuşdur. 

Pasiyent qrupu: ağ ciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəliyi olan 

böyük yaşlı şəxslər. 

 

Protokolun məqsədləri: 

 



Müasir diaqnostika və müalicə metodlarını  tətbiq etməklə 

ACXOX-un diaqnostika və müalicəsinin təkmilləşdirilməsi 

 

ACXOX-la xəstələnmə və ölüm hallarının azaldılması 



 

ACXOX-lu xəstələrin həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması 



 

ÜMUMİ MÜDDƏALAR 

 

Ağ ciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəliyi (ACXOX): 

 

qarşısı alınan və müalicə olunan xroniki iltihabi xəstəlikdir; 



 

35 yaşdan yuxarı şəxslərdə yaranır;  



 

müxtəlif risk faktorlarının, xüsusilə siqaret çəkmənin, təsiri 



nəticəsində əmələ gəlir; 

 



əsasən tənəffüs yollarının distal hissələri və  ağ ciyər 

parenximasının zədələnməsi, emfizemanın yaranması ilə 

müşayiət olunur; 

 



ağ ciyərdən kənar orqanların zədələnməsi ilə  səciyyələnir; 

 



hava axını sürətinin tam bərpa edilməyən məhdudlaşması 

xarakterikdir; 

 

obstruksiyanı törədən iltihabi reaksiya bronxial astmanı törədən 



iltihabi reaksiyadan fərqlənir və ağırlıq dərəcəsindən asılı olmur. 

 

Xəstəlik, meylliyi olan şəxslərdə inkişaf edir və öskürək, 



bəlğəmin ifrazı  və  təngnəfəsliyin artması ilə müşayiət olunur, 

proqressivləşən xarakter daşıyır, xroniki tənəffüs çatışmazlığı  və 

xroniki ağ ciyərin formalaşması ilə nəticələnir. 

 

Epidemiologiya: 

 

ACXOX simptomlarının yayılması siqaret çəkmə, yaş, peşə, ölkə 



və ya regionun ətraf mühitinin vəziyyətindən  əhəmiyyətli 

dərəcədə, cins və irqdən isə daha az dərəcədə asılıdır. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



 

8



 

ACXOX ölüm hallarının aparıcı səbəbləri arasında dünya üzrə 6-

cı, inkişaf etmiş Avropa ölkələri üzrə – 5-ci, ABŞ-da 4-cü yer 

tutur. Son 20 il ərzində ölüm halları kişilər arasında hər 100 000 

əhaliyə 73-dən 82,6-ya, qadınlar arasında hər 100 000 əhaliyə 

20,1-dən 56,7-yə qədər artmışdır. Ehtimal olunur ki,  dünya üzrə 

siqaret çəkmə  hallarının artması davam edəcək və nəticədə 2030-

cu ilə ACXOX-dan ölüm hallarının sayı iki dəfə artacaqdır.  

 

Risk faktorları 

 



İnhalyasion təsirlər  

 

Tütün tüstüsü  



 

Peşə tozları (üzvi və qeyri-üzvi) 

 

Pis ventilyasiya olunan yerlərdə isitmə  və yemək bişirilməsi 



məqsədilə bioorqanik yanacağın istifadəsi nəticəsində 

havanın çirklənməsi 

 

Atmosfer havasının çirklənməsi 



 

Genetik meyllik 



 

Ağ ciyərlərin böyüməsi və inkişaf etməsi ilə bağlı amillər 



 

Oksidləşdirici stress (oksidantların təsiri) 



 

Cins (kişi) 



 

Yaş (35 yaşdan yuxarı) 



 

Respirator infeksiyalar 



 

Sosial-iqtisadi status 



 

Qidalanma  



 

Yanaşı gedən xəstəliklər 



 

XBT-10  ÜZRƏ TƏSNİFAT 

 

J 44.0   Ağciyərin xroniki obstruktiv xəstəliyinin aşağı  tənəffüs 

yollarının kəskin respirator infeksiyası ilə birgə müşahidə 

olunması 



J 44.1  Ağciyərin xroniki obstruktiv xəstəliyinə dəqiqləşdirilməmiş 

kəskinləşmə ilə rast gəlinmə 



J 44.8   Ağciyərin  digər dəqiqləşdirilmiş xroniki obstruktiv 

xəstəliyi 



J 44.9   Ağciyərin dəqiqləşdirilməmiş xroniki obstruktiv xəstəliyi  

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


 

9

AĞIRLIQ DƏRƏCƏSİNƏ GÖRƏ ACXOX-un TƏSNİFATI 

 

ACXOX-un təklif olunan təsnifatında xəstəlik ağırlığına görə 4 



mərhələyə bölünür. Mərhələlər spirometriya nəticəsində əldə olunan 

FEV1 göstəriciləri ilə müəyyən olunurlar.  

Xarici tənəffüs funksiyasının yoxlanması mümkün olmadığı 

halda xəstəliyin mərhələsi klinik simptomların təhlili vasitəsilə 

müəyyən oluna bilər.  

 

Ağırlıq dərəcəsi Xüsusiyyətləri 



I (yüngül) 

FEV1\FVC 



< 70% 

FEV1


≥ 80%  (normal göstəricidən) 

Bu mərhələdə pasiyent ağ ciyərlərinin funksiyasının 

pozulmasını hiss etməyə bilər.  

Adətən xroniki öskürək və bəlğəm olur, lakin bu şərt 

mütləq deyil.

 

II (orta ağır) 

FEV1\FVC 

< 70% 

50% 


≤ FEV1< 80% (normal göstəricidən) 

Bu mərhələdə pasiyentlər onları narahat edən 

təngnəfəslik və  xəstəliyin kəskinləşməsi səbəbindən 

tibbi yardım üçün müraciət edirlər.  

Fiziki aktivlik zamanı  əmələ  gələn təngnəfəsliklə 

müşayiət olunan simptomlar güclənir.

  

III (ağır) 

FEV1\FVC 



< 70% 

30% 


≤ FEV1< 50% (normal göstəricidən) 

Təngnəfəslik ağırlaşır və kəskinləşmələr tezləşir. 

IV (çox ağır) 

FEV1\FVC 



< 70% 

FEV1 


< 30% (normal göstəricidən) və ya FEV1 

< 50% (normal göstəricidən) xroniki tənəffüs 

çatışmazlığı ilə  



Bu mərhələdə  həyatın keyfiyyəti  əhəmiyyətli 

dərəcədə pisləşir, kəskinləşmələr isə  həyat üçün 

təhlükə daşıyır. Xəstəlik əlilliyə gətirib çıxarır.

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 



İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 

 

10

Xəstəliyin gedişində iki dövr ayırd edilir: stabil və kəskinləşmə



 

Stabil dövr zamanı  xəstəliyin    inkişaf etməsi yalnız xəstənin 

uzunmüddətli dinamik müşahidəsindən sonra aşkar olunur, 

 

simptomların intensivliyi isə bir neçə  həftə  və  hətta bir neçə ay 



ərzində dəyişilmir. 

 

Kəskinləşmə dövrü 24 saatdan az davam etməyən, simptomların 

və funksional pozulmaların güclənməsi ilə müşayiət olunan 

vəziyyətin pisləşməsi ilə  səciyyələnir.  Kəskinləşmələr tədricən 

inkişaf edə bilər və ya xəstənin vəziyyəti sürətlə dəyişib, tənəffüs və 

sağ mədəcik çatışmazlığı ilə nəticələnə bilər. 

 

DİAQNOZUN FORMALAŞDIRILMASI 



Nozologiya: ağ ciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəliyi 

Ağırlıq dərəcəsi (xəstəliyin mərhələsi): 

 

Yüngül dərəcəli   (I mərhələ) 



 

Orta ağır dərəcəli  (II mərhələ) 

 

Ağır dərəcəli  



(III mərhələ) 

 

Çox ağır dərəcəli   (IV mərhələ) 



Klinik forma  (xəstəliyin ağır dərəcəli formasında): bronxitik, 

emfizematoz 



Faza: kəskinləşmə, stabil  

İki tip gedişi qeyd etmək lazımdır: tez-tez baş verən 

kəskinləşmələrlə (ildə 3 və daha çox) və az baş verən 

kəskinləşmələrlə 



Fəsadlar:  xroniki tənəffüs çatışmazlığı,  xroniki tənəffüs 

çatışmazlığı fonunda kəskin tənəffüs çatışmazlığı, pnevmotoraks, 

pnevmoniya, tromboemboliya, bronxoektazların mövcudluğu zamanı 

onların lokalizasiyasını göstərmək, ağ ciyər arteriyasının 

hipertenziyası, ağ ciyər ürəyi, qan-damar çatışmazlığının dərəcəsi. 

Bronxial astma ilə birgə gedişi zamanı onun diaqnozunu 

açıqlamaq. 

Siqaret çəkən pasiyentin siqaret çəkmə indeksini göstərmək 

(siqaret/il).   

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


 

11

Diaqnoz nümunələri: 

ACXOX, orta ağır gedişli, remissiya fazası, TÇ ΙΙ, xroniki ağ 

ciyər ürəyi, qan-damar çatışmazlığının dərəcəsi 

ACXOX, orta ağır gedişli, kəskinləşmə fazası, TÇ ΙΙ, ağ ciyərin 

aşağı payının ocaqlı pnevmosklerozu. 

ACXOX, orta ağır gedişli, kəskinləşmə fazası. Bronxial astma, 

orta ağır dərəcə, ağır dərəcəli kəskinləşmə (BA protokolu ilə 

uyğunluq),  TÇ ΙΙ, diffuz pnevmoskleroz, xroniki ağ ciyər ürəyi. 

 

DİAQNOSTİKA 



 

Əlamətlər 

Anamnezində risk faktorlarının və/və ya aşağıda göstərilən 

əlamətlərdən hər hansı birinin olmasından şikayətlənən 40 yaşından 

yuxarı  şəxslərdə ACXOX diaqnozu nəzərdən keçirilməli və 

spirometriya aparılmalıdır. Bu əlamətlər diaqnostik əhəmiyyət 

daşımır, lakin onlardan bir neçəsinin olması ACXOX diaqnozunun 

ehtimalını artırır.  

 



Təngnəfəslik 

 



Xroniki öskürək 

 



Bəlğəmin xroniki ifraz olunması 

 



Anamnezdə risk faktorlarının olması 

 

Təngnəfəslik  –  ACXOX-un  ən  əsas  əlaməti olub, əksər 

pasiyentlərin yardım almaq məqsədilə tibb müəssisinə müraciət 

etmələrinin və əlilliyin əsas səbəbidir. 

 

Təngnəfəslik proqressivləşən xarakter daşıyır 



 

Adətən fiziki gərginlik zamanı artır  



 

Persistəedici xarakter daşıyır (hər gün müşahidə olunur) 



 

Pasiyent tərəfindən “hava çatışmazlığı”, “boğulma”, “tənəffüs 



hərəkətlərinin çətinləşməsi” kimi təsvir olunur 

 

Təngnəfəsliyin xəstəliyin vəziyyətinə  təsirini Britaniyanın Tibbi 

Tədqiqatlar 

Şurasının (MRC) sorğu vəsaiti vasitəsilə 

qiymətləndirmək olar (Əlavə 1). 

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


 

12

Xroniki öskürək  –  əksər hallarda ACXOX-un ilk simptomu 

olub, siqaret çəkmə  və  ətraf mühit faktorlarının nəticəsi kimi 

qiymətləndirildiyindən, pasiyentlər tərəfindən kifayət qədər ciddi 

qəbul olunmur.  

 



Epizodik yarana bilər və produktiv olmaya bilər 

 



Əvvəllər növbələşən xarakter daşıyır, sonralar hər gün müşahidə 

olunur 


 

Bəzi hallarda hava axınının əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşması  



öskürək müşahidə olunmadan baş verir  

 

Bəlğəm ifrazı 

 

ACXOX-lu xəstələr adətən az miqdarda qatı bəlğəm ifraz edirlər 



 

İki ardıcıl il ərzində 3 ay müddətində  bəlğəmin müntəzəm ifraz 



olunması (digər səbəblər yoxdursa) xroniki bronxitin 

epidemioloji təyini hesab olunur.  

 

Çox miqdarda bəlğəmin ifrazı bronxoektazların olmasından 



xəbər verir. Bəlğəmin irinli olması iltihab mediatorlarının əmələ 

gəlməsini  əks etdirir və  xəstəliyin kəskinləşməsinin  əlaməti ola 

bilər. 

 

Nəfəsin fışıltılı olması  və sinədə  sıxılma hissinin olması – 



ACXOX üçün simptomatik deyil, gündən-günə  və gün ərzində 

dəyişilə bilər.  

 

Bu əlamətlər BA və ACXOX-un 3-cü  (ağır) və 4-cü (çox ağır ) 



mərhələsi üçün səciyyəvidir. 

 



Sinədə  sıxılma hissi əksər hallarda fiziki gərginlik zamanı baş 

verir, onun lokalizasiyasını müəyyən etmək çətin olur, daha çox 

əzələ hissinə oxşayır. 

 



Xırıltıların və sinədə  sıxılma hissinin olmaması ACXOX 

diaqnozunu istisna etmir, eyni zamanda onların mövcudluğu BA 

diaqnozunu təsdiqləmir. 

 

Ağır gedişli ACXOX zamanı rast gələn simptomlar: 

 

Çəkinin azalması  və anoreksiya proqnostik xarakter daşıyır və 



həmçinin digər xəstəliyin əlaməti ola bilər (vərəm, ağ ciyərlərin 

şişləri) 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



 

13



 

Öskürək bayılmaları (sinkope) öskürək tutmaları zamanı döş 

qəfəsində təzyiqin sürətlə artması nəticəsində əmələ gələ bilər 

 



Öskürək o qədər şiddətli olur ki, qabırğaların sınığı ilə nəticələnə 

bilər. Sınıqlar bəzən  asimptomatik olur. 

 

Aşıq-baldır oynağının ödemi ağ ciyər ürəyinin inkişaf etməsinin 



yeganə əlaməti ola bilər.   

 

FİZİKAL MÜAYİNƏ 

Xəstələrin müayinəsinin vacib hissəsi olmasına baxmayaraq, 

onun nəticələri nadir hallarda diaqnostik əhəmiyyət daşıyır. 



Baxış  

 



Bəzən xəstələrdə mərkəzi sianoz və selikli qişaların sianotik rəng 

alması müşahidə olunur 

 

Ağ ciyərlərin hiperinflyasiyası (ağ ciyərlərin havalılığının 



artması) əlamətləri: qabırğaların nisbətən üfüqi istiqamət alması, 

çəlləkvarı döş qəfəsi, qarnın irəli yönəlməsi 

 

TS sakit vəziyyətdə  dəqiqədə 20-dən artıq olur, tənəffüs isə 



nisbətən səthi olur 

 



Xəstə  nəfəsini dodaqlarını bir qədər sıxaraq verir, bu zaman 

verilən nəfəs axınının sürətinin azalmasına və ağ ciyərlərin daha 

effektiv boşalmasına şərait yaranır 

 



Uzanmış  vəziyyətdə  tənəffüs  əzələlərinin hərəkətləri müşahidə 

olunur 

 

Aşıq-baldır oynağının və baldırların aşağı hissəsinin ödemi sağ 



mədəcik çatışmazlığının yeganə əlaməti ola bilər  

     

Palpasiya və perkussiya 

ACXOX zamanı palpasiya və perkussiya informativ 

olmadığından çox vaxt faydasız olur 

 



Ürəyin zirvə vurğusunun təyin edilməsi ağ ciyərlərin 

hiperinflyasiyası ilə əlaqədar çətinləşə bilər. 

 

Hiperinflyasiya qaraciyərin aşağı enməsinə  səbəb olur və 



qaraciyər ölçülərinin böyüməməsinə baxmayaraq, onun 

palpasiyasını asanlaşdırır 

 

Qutuvari perkutor səs və  ağ ciyər sərhədlərinin aşağıya doğru 



enməsi (emfizema əlamətləri) 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


 

14


Yüklə 286,43 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin