Lazer nurlari va ularning tibbiyotda qo'llanilishi kayumova Kumush Subxonqul qizi

---

Международный
научный
журнал
№
3
(100), 
часть
1
 
«
Научный импульс
»
Октябрь
, 2022 
1017 
LAZER NURLARI VA ULARNING TIBBIYOTDA QO'LLANILISHI 
 
Kayumova Kumush Subxonqul qizi 
Samarqand davlat veterinariya meditsinasi, chorvachilik va biotexnologiyalar 
universiteti Toshkent filiali. Tabiiy, gumanitar fanlar va jismoniy madaniyat kafedrasi 
assistenti 
Annotatsiya:
Lazer nurlarining tibbiyotda qo`llanilishi va jarrohlikda yuqori intensiv 
lazer nurlanishidan foydalanish haqida fikrlar bayon etilgan. 
Kalit so`zlar:
lazerlar, Geliy-neon lazeri, intensevlik, implus. 
 
Yorug’lik va radio to’lqinlarining umumiy tabiatiga qaramay, ko’p yill
ar davomida 
optika va elektronika bir-biridan mustaqil ravishda rivojlanmoqda. Faqat 20-asrning 
o’rtalarida fizikaning yangi mustaqil sohasi 
- kvant elektronikasiga asos solgan molekulyar 
kuchaytirgichlar va radioto’lqinlar generatorlarini yaratish bo’yich
a ishlar amalga oshirildi. 
Kvant elektronikasi kvant tizimlaridan qo’zg’at
ilgan emissiya yordamida 
elektromagnit to’lqinlarni kuchaytirish va hosil qilish usullarini o’rganmoqda.
Bu kvant generatorlarining o’ziga xos xususiyatlarini aniqlaydi: bo’sh
liq va vaqtdagi 
yuqori radiatsion uyg’unlik, yuqori monoxromatiklik, nurlanish nu
rini
ng tor yo’nalishi, 
quvvat oqimining juda katta kontsentratsiyasi va juda kichik hajmlarda diqqatni jamlash 
qobiliyati. Lazerlar turli xil faol muhitlar asosida yaratilgan: gazsimon, suyuq yoki qattiq. 
Ular nurlanishni to’lqin uzunliklarining juda keng 
diapazonida - 100 nm (ultrabinafsha nur) 
dan 1,2 mikrongacha (infraqizil nurlanish) berishi mumkin va ham doimiy, ham pulsli 
rejimlarda ishlashi mumkin. 
Lazer uchta printsipial muhim tugunlardan iborat: emitter, nasos tizimi va quvvat 
manbai, ularning ishlashi maxsus yordamchi qurilmalar yordamida ta'minlanadi. 
Lazerlarni yaratishda amalga oshiriladigan g’oya 
- bu termodinamik muvozanatsiz 
tizimlarni yaratish, bunda Bolsman qonuniga zid ravishda, quyi qismga qaraganda yuqori 
darajadagi zarralar ko’proq bo’l
adi. Kamida ikkita energiya sathida energiya darajasi yuqori 
bo'lgan zarrachalar soni kamroq energiyaga ega bo'lgan zarrachalar sonidan oshib 
ketadigan muhit holati deyiladi, ular teskari darajadagi populyatsiyaga ega va bu vosita faol. 
Lazer yaratish tamoyill
arida ishlatiladigan keyingi g’oya radiofizikada paydo bo'lgan. Uni 
amalga oshirish jarayonida hosil bo'lgan stimulyatsiya qilingan emissiyaning bir qismi ishchi 
moddaning ichida 
qoladi va tobora ko’proq hayajonlangan atomlar tomonidan 
qo’zg’atilgan em
issiyani keltirib chiqaradi. Bunday jarayonni amalga oshirish uchun, faol 
muhit odatda ikkita nometalldan iborat bo'lgan optik rezonatorga joylashtirilgan bo'lib, 
unda hosil bo'lgan nurlanish faol muhitdan qayta-
qayta o'tib, uni izchil qo’zg’aladigan 
emissiya generatoriga aylantiriladi. 
1960-
yilda birinchi ko’zga ko’rinadigan kvant generatori 
- ishchi modda (faol muhit) 
sifatida yoqut kristalli lazer yaratildi. Xuddi shu yili gaz geliy-neon lazeri yaratildi. Hozirgi 

---

Международный
научный
журнал
№
3
(100),