MEŞƏLİ KƏNDİNİn yay güNLƏRİ
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
MEŞƏLİ KƏNDİNİN YAY GÜNLƏRİ
(KOMİK-DRAMATİK FRAQMENTLƏR) “MEŞƏLİ KƏNDİNİN QƏRİBƏ ƏHVALATLARI fraqmental povesti əsasında "
İÇTİRAKÇILAR: YAZIÇI
QARPIZ SATAN ARVAD SƏMƏ GEROY ALİK ZIRPI HƏTƏM GÖYGÖZ VEYSƏL MİRZƏ MÜXBİR HURAMAN TAYQULAQ USUF QANCIQ FATMANİSƏ FISTIQ SƏFTƏR CUPPULU QƏŞƏM HƏSƏNQULU KİŞİ MOLLA PİRVƏLİ XƏSTƏ QASIM AMBARDAR FƏRZƏLİ JURNALİST GÖRÜŞOV KƏNDLİLƏR GƏNCLƏR “Tamaşaçıxardanlar”ın AKTYORLARI “Konsertverənlər”in MUSİQİÇİLƏRİ
HADİSƏLƏR XX ƏSRİN SONLARINDA, UCQAR BİR AZƏRBAYCAN KƏNDİNDƏ BAŞ VERİR.
S Ə H N Ə:
talalar, kiçik ot tayaları, təpəciklər, mavi göl. Öndə yaşıllığa qərq olmuş kənd meydanı. Telefon dirəyində vedrə-reproduktor. Dirəyin aşağısında taxta lövhə. Lövhəyə yapışdırılmış divar qəzetinin “M E Ş Ə L İ” sərlövhəsi aydınca oxunur. Sol tərəfdə qurşaq boylu taxt üstə düzəldilmiş səhnəcik. Ucuz, köhnə parçalardan fiqurla asılmış bir plan kulis və poduqa. Səhnənin üstündən çəpəki çəkilmiş məftildən rəngli, xırda lampalar sallanıb. Səhnənin bir küncündə yeşik taxtalarından hazırlanmış tribuna, üstündə mikrofon. Səhnənin künclərində rəngli kağızlardan düzəldilmiş fırfıralar. Sağ tərəfdə divarına “XORUZQUYRUĞU” sözü yazılmış çayxana binasının giriş qapısı. Yay olduğundan çayxananın stol və stulları çölə çıxardılıb, həyətdəki alçaq boylu ağacların altında üzü səhnəciyə tərəf düzülüb. Oturacaqlar, masalar müxtəlif çeşiddədir. Burda son dəbli ağ plastmass kreslo və stollardan tutmuş əldə düzəldilmiş taxta taburetlərə, kötük skamyalara qədər hər şeyə təsadüf etmək olar... Budaqları stolların üstə sallanmış ağaclardan da rəngli lampalar asılıb. Meydanın dərinliyində, arxa tərəfdə üstünə ot, saman, ağac budaqları atılmış böyük qarpız topası. Yanında yatacaq. 6
BIRINCI FRAQMENT Quşlar oxuyur. Xoruzlar banlayır. Pərdə açılır. Sübh alatoranıdır. REPRODUKTOR - (Ritmik, şux bir melodiya. Kişi səsi.) Quq-qu, quq-qu... (Qadın səsi.) Quq-quuu... (Kişi səsi.) Danışır Meşəli radiosu. Sabahınız xeyir, əziz meşəlilər. (Qadın səsi.) Bu gün 21 iyul cümə günüdür. (Kişi səsi.) Başlanmış təzə gün qoy sizə uğur və sevinc gətirsin.
“Meşəli” divar qəzetinin növbəti nömrəsi artıq vitrində sizi gözləyir. (Qadın səsi.) Mühüm bir elanı nəzərinizə çatdırmaq istəyirik. Kim kolxoz sədri olmaq istəyir? Bildiyiniz kimi, nə müddətdir zırpı Hətəm istefa ərizəsi yazıb. Lakin rayon rəhbərləri hələ ki, onun istefasını qəbul etməyiblər. “Yerinə bir adam tap, sonra baxarıq” deyiblər. Bu axşam yay səhnəsində kəndin ümumi iclası olacaq. Rayondan hətta Görüşov cənabları özü sizin görüşünüzə təşrif buyuracaq. Zırpının ərizəsi müzakirə ediləcək. Hamının iştirakı vacibdir. (Kişi səsi.) İndisə “Meşəli” qəzetinin bu günki sayında getmiş bəzi yazılardan parçalar... (Qadın səsi.) Meşəli kəndinin hayd-park kürsüsü dünəndən fəaliyyətə başlayıb. Tamaşaçıxardanların və konsertverənlərin öz qüvvələrilə kənd camaatı üçün hazırladıqları üstü fırfıralı yay səhnəsində yerləşmiş bu kürsüdə mikrofon da quraşdırılıb. Həmin mikrofona deyilmiş sözlər həm qarşı tərəfdəki çayxanada oturmumuş adamlara çatdırılır, həm də radiomuz vasitəsilə bütün kəndə yayılır.
Kimin ürəyi doludursa, buyursun, çəkinməsin, desin dişinin dibindən çıxanları, boşaltsın içini. (Kişi səsi.) Sağ tərəfdəki düyməni basaraq mikrofonu işə salmağı unutmayın. İşıq yoxdur deyə ehtiyat etməyin. Mikrofon həmişə işləyəcək. Bir-iki günə Əzəmməd kişinin su dəyirmanında quraşdırılmış generatordan bura elektrik xətti çəkiləcək. Axşamlar səhnənin işıqları da daim yanacaq.
(Qadın səsi.) Kənd xəbərləri... Dünən Şərəbanı qarının axsaq hinduşkasını maşın vurub öldürüb. Dərdinə şərik oluruq, Şərəbanı nənə. Amma vallah adamı maşın vurub öldürəndə də bu qədər qarğış qarğamırlar.
saqqal Şabanın növbəti arvadı da əbədi olaraq gözlərini yumdu. Mərhumun ailəsinə başsağlığı verir, dərdinə şərik oluruq. Və böyük Allahdan diləyirik ki, arvad itkisi dağı bir daha Şaban kişinin qəlbini yandırıb yaxmasın.
küçüklərin hamısı quyruğu və qulağı kəsik doğulub. Fıstıq həmişəkitək dişi küçüyü bir quzuya, erkək küçüyü iki quzuya dəyişir. Amma bu dəfə yeni şərt: küçüyü gərək siz bəri başdan götürəsiniz, quzuları isə mal-qara tövləyə çəkilən vaxtlar verəsiniz. (Kişi səsi.) İndi də şad bir xəbər. Kənd cavanlarının nəzərinə. Çaqqal Mirzəlinin şəhərdə yaşayan ögey qızı gözəl- göyçək Huraman xanım hər yay olduğu kimi yenə də kəndə dincəlməyə gəlib. Əziz dostlar, təzə sevdalar, eşq macəraları, kolluqlarda, meşəliklərdə xəlvəti görüşlər, intim əhvalatlar mövsümünün başlanması münasibətilə sizi ürəkdən təbrik edir, işinizdə uğurlar arzulayırıq.
Oy, üzr istəyirik, əziz dinləyicilər. Yenə qıllı Qulamın ulağı zəngulə vurmağa başladı. Saatlarınızı düzəldə bilərsiniz.
bir az o tərəfdə anqır da. Başımıza oyun açdı da bu Qıllı... Səsləri həzin musiqi əvəz edir. 8
İKİNCİ FRAQMENT Səliqəli geyimli, orta yaşlarında bir nəfər təbəssümlə səhnə önündə görünür. YAZIÇI - O yay tale yenidən məni doğulduğum, qoynunda uşaqlığımı keçirtdiyim kəndimizə gətirib çıxartmışdı. Hamı dost idi, tanış idi, qohum idi, lakin bununla belə, nədənsə, məndən qaçırdılar, qaynayıb-qatışa bilmirdik. Ev-eşikləri, güzəranları dəyişsə də - düzdü, o ili xeyli ağırlaşmışdı – özləri heç dəyişmirdilər. Həmişəki zarafatcıl, söyüşün birini bir qəpik bilən, hərəsi bir zırpı ləqəb daşıyan, deyib-gülən, keyfcil adamlar olaraq qalırdılar O yay kənd cavanlarının çıxardıqları qəribə oyunlar, gördüyüm əhvalatlar, sözün əsil mənasında, çox gülməli bir tamaşa idi. Kənd radiosunda nələr söyləmirdilər? Divar qəzetində nələr yazmırdılar? Hər səhər kənd sakinləri inəyini, camışını qabağına salıb malqatana gətirəndə bu qəzetin önünə toplaşar, bir-birinin çiyni üstən boylanaraq ləzzətlə, gülə-gülə məzəli, zarafatyana bir üslubda yazılmış kəndin ən son, təzə xəbərlərini, əhvalatlarını oxuyardılar və başlarını bulayaraq uğuna-uğuna dağlıb gedərdilər. Ən maraqlısı bu idi ki, “Meşəli” qəzeti demək olar ki, hamıya sataşırdı. Lakin heç kim bundan incimirdi, özündən çıxmırdı, uzaqbaşı “Yalançının anası-dədəsi belə-belə olsun” deyə yağlı bir söyüş söyüb aralanırdı. Nömrələrin birində hətta mənə də toxunmuşdular.
“Əgər səhərlər kəndin kənarlarında əynində “Nayk” idman kostyumu, gözündə eynək, qoltuğunda bir qalaq kağız olan şübhəli şəxs görsəniz onu xarici ölkə şpionu hesab edərək polisə xəbər verməyin. “Azadlıq” radiosunun verdiyi məlumata görə, o adam şpion yox, yazıçıdır, özü də əslən bizim kənddəndir. Əvvəlki yaylarda olduğu kimi yenə gəlib ki, meşələri gəzib zoğal yığsın, araq çəksin və şəhərə qayıdarkən yaxın dostları, yaxın mamlı-matan xanımlarla oturub kəndimizin şərəfinə badə qaldırsın. Çox təəssüf ki, bu il amansız quraqlıq zoğalları ağacdaca qurudub, yazıçının işi müşkülə düşüb. 9
(Təbəssümə başını bulayır.) Və təbii ki, mən də bina heç məhəl qoymadım.
Bu isə Meşəlinin dəlisidir. Səmə Geroy deyirlər adına. Igid oğlan imiş. Qarabağda qoçaqcasna vuruşurmuş. Döyüşlərin birində beləcə başı pozulub. Səmə Geroy “siqnal verə-verə maşınını” çayxananın stolları arasından keçirdib qarpız topasının qabağında saxlayır. Təəccüblə qarpızlara baxır. Belindən asdığı telefon dəstəyini qulağına tutub sirli bir tərzdə həyəcanla, pəltək-pəltək danışır. SƏMƏ GEROY - Alo! Alo, alo! Cənab qa-qa-qamandir! Tu-tu-
tumuşam! Dü-dü-düz bit topa top! Bax, bu-bu-bu boyda! Top-top-top! Bir şəhəri da-da-dağıdar! Top-top-top! (Atılıb düşür.)
Qa-qa-qamandir! To-oooo-opçu da burda! İçində iki-iki-iki top. Bi-bi-ri sənin, bi-bi- biri mənim. Pardayar? Çıxardım o- o-onda! (Yaxınlaşıb ehtiyatla qadının döşlərini tutub dartmaq istəyir.) Qarpız satan arvad yuxudan ayılır, bərkdən qışqırır. Səmə qaçıb “maşınına oturur, onu işə salır”, sürətlə meydanda dövrə vurub uzaqlaşır. QARPIZ SATAN ARVAD – (Onun ardınca söyür.) İt oğlu! Eşşəy oğlu! Səmə donuz oğlu! Neynəmək istiyirdin, qancıq qarnın- dan çıxan! (Oturub ağlamsınır.) Aman Allah! Bu nə bəladı düşdüm? Haçan satıb qurtaracağam bu zəhrimarları? Haçan
çıxıb gedəcəyəm bu cəhənnəmdən? 10
SƏMƏ GEROY - (Qayıdıb gəlir, aralıda dayanıb ağlayan arvada baxır.Yaxınlaşır.) N-n-n-niyə ağlayırsan? Pu-uu-lun yoxdu? A-a-ağlama, gəl pul verim sə-əə-nə. (Boynundan aşırdığı dolu çantadan bir neçə ovuc kağız pul çıxardıb qarpız satanın qabağına atır, “maşınını sürüb” gedir.) QARPIZ SATAN ARVAD - (Bir müddət gözlərinə inanmırmış kimi pullara baxa-baxa qalır, cəld ayağa qalxıb sevinclə onları yığır. Sonra bərkdən çağırır.) Səmə huy! Ədə qayıt gəl, sənə qarpız verim. (Oturub pulları sayır.) Vay, başıma xeyir, bunların hamısı təklik imiş ki. Beş paçka olsa heç bir neçə qarpızın pulu eləmir. Səmə köpəyoğlu, qancıq oğlu məni dolamaq istəyib. Görəsən bu ölü pulları hardan ələ keçirdib donuz oğlu? Yəqin kimsə də onu dolayıb. Tfu!.. (Pulları göyə atır, əskinaslar xəzan yarpaqları kimi yağır. Birdən qarnı sancılanır deyəsən. O üzə-bu üzə boylanıb səhnədən çıxır.) İki oğlan uşağı əyilə-əyilə qarpız topasına yaxınlaşır. Yan-yörəni gözdən keçirdib tələsik hərəsi bir qarpız götürüb qaçır. ÜÇÜNCÜ FRAQMENT Aralıdan inək, camış maaltıları, böyürtüləri eşidilir. Əlində çomaq, çubuq tutmuş kəndlilər tək-tək, iki-bir qəzet önünə yığılır, maraqla oxumağa başlayırlar. I KƏNDLI - Hə, baxaq görək bu gün nədən yazırlar? (Oxuyur.) Xırman xəbərləri. Əziz buğda oğruları, sizin nəzərinizə! Xəbər verdiyimiz kimi, oğruluğun qarşısını almaq məqsədilə kolxoz sədri zırpı Hətəm xırman qarovulçularının sayını üç nəfərdən on üç nəfərə qaldırıb. Ehtiyatı əldən verməyin.
On üç nəfərin qabağında daa ora yaxınlaşmaxmı olar?
xırmanın həndəvərində dolaşsalar da əliboş qayıdıblar evlərinə. O qədər silahlının qabağında nə etmək olar?
Genə də arada bir-iki səhləm çırpışdırırdıq, onnan da olduxmu?
Hər halda uşaxlar genə nəsə fikirləşib tapacaxlar. 11
Məncə, bu oğruluğa görə dölü. Deyirlər, Zırpının oğlu qumarda uduzub neçə tonsa... II KƏNDLI - Düz deyirsən, vallah, elə ona görə gücləndirib oxrananı.
Bu nəyin reklamıdı belə? (Oxuyur.) Hə, X.-gildə (İt-qurd əlinə düşməsin deyə adını yazmırıq, onsuz da lazım olan adamlar onu yaxşı tanıyırlar.) bu ilki tutdan yeni “məhsul” hazırdır. Ikinci dəfə çəkilərkən qazana kömür də atılıb, limon yarpağı da, gül suyu da. Qiyməti “zavodskoy”lardan bir məmməd artıqdır. Bu bir məmmədə özünü öldürsən bir çörək düşür, o da onun zakuskası. Amma X-gildəki “məhsula” zakuska lazım gəlmir, bir dəfə dərindən ovucunu iyləsən bəs edir. II KƏNDLI - Bəh-bəh, gərək bu gün özümü verəm ora. Görəsən nisyə buraxır?
Buraxmayıb neyləyəsidi ? Hamısını özü içəsi dölü ki. Hindi nağdı kimdə var?
çəkmək istəyənlər gündüz də gedə bilər, axşam da. Kişinin kəsilmiş çolpaları da var,təzə çəkilmiş əl arağı da.
Gəlsənə, elə burdan birbaşa gedək Oçkinin yanına. I KƏNDLI - Vallah, düz deyirsən, bir azdan kəndin lotu-potusu hamısı orda olacaq.
Aha, bu nədir belə? (I Kədliyə.) Ə Cəfər, sənin gözün yaxşı görür, atovun goru bunu bir oxu görək dollar Vahid neyləyib yenə? I KƏNDLI - Xəbərin yoxdu, öyünü yıxıblar kişinin. (Oxuyur.) Dollar Vahidin əyri qozun yanındakı kuza budkasını qarət ediblər. Budka sahibinin uçastkovı göygöz Veysəllə apardığı ilkin yoxlamadan sonra məlum olub ki, oğrular kəndin komersantına əməlli-başlı ziyan vurublar. Qarətçilər nə az- nə çox, düz on iki saqqız, bir “Fanta” bankası, bir şüşə pivə, üç “Bakuş” və iki biskivit aparıblar. Hə, bir dənə də ağzı açıq “Astra” qutusu...
Bah səni, yazığa əməlli-başlı ziyan dəyib ki!.. I KƏNDLI - Dayanın, dayanın... yenə bir oğruluq hadisəsi. (Oxuyur.) Molla Pirvəlinin həyətində oğruluq baş verib. Oğrular da, oğurlanmış mal da hələ ki gizli qalır. Bu barədə məlumatı olan redaksiyamıza müraciət etsin. Göygöz Veysəl
vəd edib ki, bu hadisə haqqında ətraflı və dolğun informasiya verən adamı böyük bir sürpriz gözləyir. IV KƏNDLI - Ə, görəsən nəyini aparıblar şeyxin? Uşaqları tutdurmasa əl çəkən dölü keşiş oğlu.
Sus... Şeyxin özü gəlir deyəsən.
Bəlkə özündən soruşaq bir. I KƏNDLI - Olmaz. Görmürsən, hələ gizli saxlayırlar hər şeyı...
Sən ölmüyəsən, burda nəsə bir sirr var. IV KƏNDLI - Bu nədi əə, kənddə oğruluq baş alıb gedir. Əvvəllər Meşəlidə belə şeylər olmazdı ee heç.
A molla, səhər-səhər hara belə tələsirsən? Xeyir ola? MOLLA PIRVƏLI - Xeyirdi, ay oğul. Şabangildə yas düşüb,
tez gərək özümü ora yetirəm. (Dayanmadan gedir.) Ardınca baxıb xəlvəti gülüşürlər. IV KƏNDLI - Dayanın ee, Şabanın nəyi ölüb ki? III KƏNDLI - Xəbərin yoxdu? Dünən gecə arvadı başını qoydu da yerə.
Sən Allah, düz deyirsən? Ədə, bu Saqqal bunnan neçəsinin başını yiyir?
Vallah, mən biləni bu diyəsən on ikincidi. IV KƏNDLI - Bah səni... On ikisinin dadına baxıbmı yəni bu dünyada.
Tələsmə, bir də eşidəcəksən ki, on üçüncünü də prob iliyir.
Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|