Mövzu 1: Azərbaycan ssr yeni iqtisadi siyasət illərində Azərbaycan da sovet rejiminin milli siyasəti. Dqmv və Naxçıvan mssr-in yaranması
Yüklə 0,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mövzu 1: Azərbaycan SSR yeni iqtisadi siyasət illərində Azərbaycan da sovet rejiminin milli siyasəti. DQMV və Naxçıvan MSSR-in yaranması Vətəndaş müharibəsi illərində ərzaq sapalağı və hərbi kommunizm siyasəti tətbiq edilmişdir. Ərzaq sapalağının mahiyyəti ondan ibarət idi ki, kəndli istehsal etdiyi məhsulun özünə lazım olan hissəsini saxlayıb yerdə qalan hissəsini isə dövlətə təhvil verməli idi.Bu siyasət ölkədə kənd təsərrüfatı istehsalının aşağı düşməsinə və şəhərlərdə aclığın yaranmasına gətirib çıxarırdı. Bundan başqa fəhlə və kəndli İttifaqının pozulmasına səbəb olmuşdur. 1921 ci ilin mart ayında kommunist partiyasının 10 cu qurultayında ərzaq sapalağının ərzaq vergisinə keçirilməsinə qərar verildi. Artıq ərzaq vergisinə keçidlə dövlət tərəfindən vergici təyin olunurdu və kəndli həmin vergini ödədikdən sonra məhsulu sata bilərdi.Yeni iqtisadi siyasət bir növ kapitalizm canlanması demək idi. 1921 ci ildən Azərbaycanda da yeni iqtisadi siyasət tətbiq olunmağa başlayır. Azərbaycan da ərzaq sapalağı çanaq rüsum vergisi ilə əvəz olunurdu. Bu vergidə,bu siyasətə görə hər bir vətəndaş dövlətə 20 qirvənkə,buğda verməli idi (8kq).sonra isə çanaq rüsum vergisi Azərbaycan da ərzaq vergisi ilə əvəz olundu. Azərbaycan da ərzaq vergisinin özünə məxsus xüsusiyyətləri var idi. 1. Pambıq əkin sahəsi və bağ sahibləri bu vergidən azad idilər. 2. Üzüm və bostan sahibləri azaldılmış vergi ödəyirlər. 3. Azərbaycan da Rusiyaya nisbətən ərzaq vergisi aşağı idi. Yeni iqtisadi siyasət illərində Azərbaycan da 602 xüsusi ticarət mərkəzi yaradıldı,əhaliyə pay torpaqları verildi. 13 Pambıq təmizləmə zavodu, 37 barama açan müəssisə zavodu icarəyə verildi. Yeni iqtisadi siyasət tətbiqi 30 cu ilin ortalarına qədər davam etdi . 1. Kənd təsərrüfatı inkişaf etdi. 2. Şəhərlərdə aclığa son qoyuldu. 3. Fəhlə və kəndli İttifaqı möhkəmləndirildi. 4. Bakıda Tovuzda sement zavodu,Gədəbəy də mis əritmə zavodu, Salyan və Ucar da Pambıq təmizləmə zavodu, Ordubad və Şəkidə barama açan zavodu fəaliyyətə başladı. Azərbaycanda sovet rejimin milli siyasəti SSR nin yaranması ilə Azərbaycan da öz formal müstəqilliyini itirdi . Bu siyasətin əsas istiqamətlərindən biri ruslaşdırma siyasəti idi. Belə ki. Kadr çatışmazlığı bəhanə edərək Ruslar və ermənilər Azərbaycan da yüksək vəzifəyə təyin edilirdilər. Azərbaycan da dövlət dili rus dili idi. Bütün mətbuat rus dilində çap edilirdi. Qarışıq ailələrin qurulmasında bu siyasətə xidmət edirdi və bu siyasətinin nəticəsi idi ki, əhalinin tərkibində ciddi dəyişikliklər baş verirdi. Xalqın tarixinə, milli ənənəsinə biganə münasibət göstərilirdi. Tarixi faktı saxtalaşdırmışdılar. Bu dövrdə Azərbaycanın ən ağır problemlərindən biri DQ idi.1921 ci il iyul ayının 4də bu məsələyə baxılır. Moskvanın kinayəsi nəticəsində bu məsələyə ermənilərin xeyrinə həll edilirdi. DQ Ermənistana birləşdirilməsinə qəbul olundu. Lakin həmin iclasda iştirak edən N. Nərimanov qəti etirazını bildirdi və nəticədə iyulun 5 də yenidən bu məsələyə baxıldı. Həmin iclasda Stalin özü iştirak edirdi. DQ Azərbaycanın tərkibində muxtar vilayət statusu verildi. Paytaxt şəhəri isə Şuşa şəhəri oldu. 1923 cü il iyul 27 qərar təsdiq olundu. 1923 cü il iyul ayının 7də DQ muxtar vilayətinin yaranması élan olunur. S.M.S istiqamətlərindən biri də Naxçıvan məsələsi idi. Naxçıvanın strateji coğrafi yerlərdə yerləşməsi ermənilərin Naxçıvana olan ideyaların daha da aktuallaşdırırdı. Lakin o dövrdə milli qüvvələrin qətiyyəti və Türkiyə dövlətinin dəstəyi ilə Naxçıvan və Azərbaycan məsələsi Azərbaycanın xeyrinə həll olundu və Azərbaycanın tərkibində Naxçıvan SSR yaradıldı. 1921 ci il martın 16da Rusiya Naxçıvan müqaviləsi imzalandı. Müqavilə 16 maddə 3 əlavədən ibarətdir. Müqaviləyə əsasən Naxçıvan Azərbaycan ərazisidir və əgər Naxçıvan təhlükədə olarsa Türkiyə Naxçıvan ordu çıxara bilər. 1921 ci il oktyabrın 23də Qars müqaviləsi imzalanır. Müqavilə Rusiyanın iştirakı ilə Ermənistan, Gürcüstan, Türkiyə və Azərbaycan arasında imzalanır. Müqavilə dostluq və əməkdaşlıq haqqında idi. 1924 cü il fevralın 9da Naxçıvan MSSR yaradıldı. Yüklə 0,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|