Mövzu 1 logistika giRİŞ plan logistikanın əsas konsepsiyası
Yüklə 1,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vahid logistika.
|
MÖVZU 1 LOGISTIKA GİRİŞ PLAN 1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
1.1. Logistikanın əsas konsepsiyası. Logistika əməliyyatları həmişə insan cəmiyyətlərində həyatla müşayiət olunurdu, baxmayaraq ki, "Logistika" termininin iş vaxtı çox dəyişəcəkdir. Çox güman ki, Yunan mənşəlidir, loqotiplər - 'sayma' və ya 'səbəb', logistike - 'hesablama sənəti', logismos - 'hesablama', 'hesablama', 'əks etmə kimi sözlərin mənaları ilə ifadə olunur. '. Bunlar həm də nəqliyyat, yerləşmə və təchizatı üçün fransız mənası olan 'logistique' anlayışının mənbəyidir, habelə hərbi mənada İngilis dilində 'logistika' sözünün mənşəyidir.
Şübhəsiz ki, bu sahə ilə məşğul olan bütün nəzəriyyəçilər tərəfindən göstərildiyi kimi, logistikanın damazlığı hərbi xarakter daşıyır, baxmayaraq ki, ədəbiyyatda konsepsiyanın sivil sahədə rolu haqqında da məlumat verilir. Eramızdan əvvəl V əsrdə, Qədim Yunanıstanda logistika əvvəlcə mülki həyatla əlaqələndirilmişdir. Yunan rəhbərliyi, maliyyə və o dövrün iqtisadiyyatı kontekstində, müxtəlif vəzifələr və tapşırıqlar təyin olunmuş logistae, logeutai, eklogeis kimi yerinə yetirilən funksiyaların müxtəlif adlarına rast gəlmək olar. Logistae funksiyası səsvermə yolu ilə seçilmiş bir şəxs tərəfindən həyata keçirildi (əllə işarələdilər) və sonrakı dövrdə püşkatma yolu ilə. Logistae, maliyyə və əmlakla bağlı işlərə nəzarət edən ən yüksək orqandır. Bu məmur tərəfindən maliyyə qanunları təsdiqlənmədən, mənsub olduqları bir şəxs ölkəni tərk edə bilməz və ya idarədə heç bir vəzifə tuta bilməz. Üstəlik, bu şəxs vətəndaş hüquqlarından və toxunulmazlıqlarından məhrum idi. Logistika prinsiplərinə Çinin böyük rəisi Sun Tzu (e.ə. VI - V əsr) tərəfindən təsbit edilən ilk məşhur risalədə - Döyüş Sənətində tapıla bilər. Öz əkslərində müharibə dövründə və ölkəsinin və yeni qazanılmış ərazilərin bu tələbi ödəməsi üçün maddi-texniki ehtiyacların tarazlığını təqdim etdi. Sun Tzu, hərbi əməliyyatların daxili iqtisadi potensialı məhv etməyəcək şəkildə planlaşdırmağı müdafiə etdi. Hərbi sahədə iqtisadi təşkilatların bəzi prinsiplərini, məsələn, ərzaq təchizatı standartlarını və ya yerli mənbələrdən istifadə normalarını da xarakterizə edərdi. Leon Altıncı, Bizans imperatoru eramızın 10-cu əsrin əvvəllərində Yunan dilində "Döyüş sənətinin Sumaric konturu" adlı bir əsər yazdı, burada strategiya və taktika ilə yanaşı logistikanı da fərqləndirdi. Sonuncu, ilk növbədə qoşunların gediş məsafələrinin hesablanması və düşmən ərazilərinin və qüvvələrinin qiymətləndirilməsi ilə məşğul olmalı idi. General AH Jomini (1779-1869) əsərində: 1837-ci ildə Parisdə nəşr olunan Müharibə İncəsənətinin Xülasəsi, Altıncı fəsildə: Logistika və ya Hərəkət Mühəndisliklərinin Tətbiqi Sənəti haqqında, bu cür prosesləri Logistika olaraq təyin edir: yeri və yeri anbarların təchizatı, yürüşlərin planlaşdırılması və həyata keçirilməsi, yolların hazırlanması, nəqliyyat vasitələrinin təşkili və qoşunların tədarükü. O, Napoleonun Rusiya kampaniyasındakı məğlubiyyətinin birbaşa təchizat sistemindəki nasazlıqla, nəqliyyatın rolunun düzgün qiymətləndirilməməsi və bazaların və sanitar xidmətin qeyri-kafi təşkili ilə əlaqəli olduğunu qeyd etdi. Hərbi baxımdan: 'logistika' termini altında Jomini, baş qərargahın təşkilati və planlaşdırma işlərini başa düşdü, orduya rəhbərlik və komandanlıq etməyi hədəflədi. O, Logistikanı qoşunların, nəqliyyatın, yolların inşası və hərbi anbarların yerləşməsi və təchizatı ilə praqmatik bir sənət olaraq təyin etdi. O zamandan bəri, hərbi terminologiyada logistika nəqliyyat proseslərinin idarə edilməsi, yerləşdirilməsi, yerləşdirilməsi və qoşun təchizatı - hərbi fəaliyyət nəzəriyyəsi və təcrübəsi sahələri kimi başa düşülür. İkinci Dünya Müharibəsi dövründə geniş yayıldı. Amerika Birləşmiş Ştatlarında dəniz qüvvələrinin dəniz nəzəriyyəsi və logistika qurucusu admiral A. T. Mahan (1840-1914) müasir bir müharibədəki bir ölkənin iqtisadi potensialının roluna işarə etdi. Təchizat xətlərinin, sabit və üzən bazaların və yanacaq ehtiyatlarının çox böyük əhəmiyyətinə diqqət çəkdi. Logistika işinə böyük töhfə 1938-ci ildə monoqrafiya çap edən İngiltərə vətəndaşı G. C. Şaw tərəfindən qoyulmuşdur: Müasir Müharibədə Təchizat. Bu işdə o, silah tədarükü, daşınması və ərazidə istismar prinsiplərinin qurulmasına diqqəti yönəltdi. Birinci Dünya Müharibəsi illərində başlanğıcları ilə müharibələr arası bir dövrdə baş verən Silahlı Qüvvələr texnikasının inkişafında inqilabi bir dönüş hərbi taktikada dəyişikliklərə səbəb oldu. Şaw, ordunun 'texnikiləşdirilməsindən' qaynaqlanan qoşunların maddi-texniki ehtiyacı ilə mövcud olan 'köhnə' logistika sisteminin məhdud səmərəliliyi arasındakı ziddiyyəti qeyd etdi. Ordunun texnoloji yaxşılaşdırılması eyni zamanda yeni imkanlar verərək, logistika sisteminə yeni tələblər irəli sürdü. Şou Silahlı Qüvvələrin təchizatının dörd prinsipini müəyyənləşdirdi: özünü təminetmə, məhdud özünü təminetmə, ehtiyat hissədən əlavə və yerli əlavələr. Şawın bir çox təklifi İkinci Dünya Müharibəsində fəaliyyət göstərən logistika sahələrində praktik tətbiqlərini tapdı. Döyüşün təşkili üçün ehtiyat hissələrin və təmir texnikalarının rolunu təhlil etməsi, maddi və prosedur standartlaşdırma anlayışları ilə yanaşı, bu gün də yaxşı logistik düşüncə nümunəsidir. İkinci Dünya Müharibəsi illərində ABŞ Müdafiə Nazirliyi, riyazi planlaşdırma modellərini inkişaf etdirmək və hərbi fəaliyyətə dəstək üçün material təmin etməkdə maraqlı olan Amerika ordusunun maddi-texniki problemlərini həll etmək üçün tətbiq etmək, səmərəli şəkildə əlaqələndirilən fənlərarası qruplar yaratdı. məkan və zaman. Həll edilməsini tələb edən məsələlər saxlama nöqtələrinin yeri və təchizatı və nəqliyyat problemləri idi. Bu layihə qrupları yeni bir intizamın - logistikanın inkişafı üçün bir zəmin hazırladılar. Avropaya girən ABŞ qoşunları, Müttəfiqlərin müəyyən bir müqaviməti olmadan, Logistika anlayışını populyarlaşdırdı. Yalnız ABŞ ilə NATO yarandıqdan və orada aparıcı rol oynayandan sonra müttəfiqlərin terminologiyasında logistika anlayışını populyarlaşdırmaqla yanaşı, həm də təşkilati strukturların, prinsiplərin və prosedurların milli sistemlərə uyğunlaşmasına kömək etdi. ölkələr. 1940-1950-ci illər arasındakı İngilis nəşrlərində "logistika" anlayışı hələ nadir tapılır və fransızlara bənzər olaraq, "idarəetmə" olaraq təyin olunur, logistika sinonimi olaraq başa düşülür. Hərbi rəhbərlik tərəfindən avropalılar tədarükü, nəqliyyat və xəstəxanaya yerləşdirməyi başa düşdülər. Logistika anlayışının və əhatə dairəsinin yayılması üçün, "logistika" termininin İngilis ensiklopediyasına daxil edilməsi, tərifinin bir amerikalı, R.M.Leyton tərəfindən tərtib edilməsi böyük əhəmiyyətə sahib idi. Onun sözlərinə görə, logistika "Amerika administrasiyasında, xüsusilə təchizat, nəqliyyat, mülki mühəndislik və xəstə və yaralıların evakuasiyası ilə əlaqəli bir çox qeyri-döyüş hərəkətini izah etmək üçün geniş istifadə olunan bir termin." Sistem analizinin logistika modelləri və formaları, hərbi əməliyyatların maddi-texniki təminatında maraqlı olan, məkan və zamanla əlaqəli olan silahlı qüvvələr tərəfindən səmərəli istifadə edilmişdir. Ancaq müharibədən sonrakı iqtisadi praktikada bir daha diqqətdən kənarda qaldı və ya unuduldu, çünki bir daha istifadə üçün əlverişli şərait olmadı. Müharibədən sonrakı mallara artan ehtiyac, rəhbərləri tələbi ödəməyə yönəltdi. Ədəbiyyatda hərbi lojistik təcrübəsinin birbaşa II Dünya Müharibəsindən sonra mülki sahəyə birləşdirilməsinin, avadanlıqların (məsələn, bu gün kompüterlər) olmaması və yüksək qiyməti və səyləri səbəbindən mümkün olmadığı barədə bir fikir də tapıla bilər. bu vəsait çatışmazlığı nəticəsində əl hesablamaları. "Logistika" hərbi konsepsiyası, bu müddətlə əlaqəli fəaliyyət sahəsinin əhəmiyyətli hissəsi ilə yanaşı, amerikalı menecerlər tərəfindən mülki iqtisadiyyata yalnız 50-ci illərin ortalarında köçürüldü. Əvvəlcə, "Logistika" əvəzinə fiziki paylama menecmenti istifadə edildi.
Yüklə 1,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|