MÖvzu 1 Mülki hüquq vƏ xüsusi hüquq § Mülki hüquq xüsusi hüququn bir sah

Təsis yığınjağı aşağıdakı məsələləri həll edir: nizamnamə kapitalının ödənilməsi məqsədilə maya kimi veri-

lən əmlakın (əmlak qoyuluşunun), yəni binanın, torpaq sahəsinin, nəqliyyat vasitəsinin, istehsal vasitələrinin və 

s. dəyərini təsdiq edir; cəmiyyətin yaradılması barədə qərar qəbul edir; cəmiyyətin nizamnaməsini təsdiq edir; 

cəmiyyətin idarəetmə orqanlarını təşkil edir (ilk növbədə cəmiyyətin ali orqanı olan ümumi yığınjağı formalaş-

dırır). Bu məsələlər barədə təsiszilər yekdilliklə qərar qəbul edirlər. Təsis yığınjağı digər məsələləri də həll edə 

bilər ki, onlar barəsində təsiszilər sadə səs zoxluğu ilə qərar zıxarırlar. 

Qeyd etmək lazımdır ki, cəmiyyətin təsis edilməsi ilə bağlı və onun dövlət qeydiyyatına alınmasına qədər bu 

və ya digər ühdəlik yarana bilər (məsələn, cəmiyyətin istehsal-təsərrüfat fəaliyyətini həyata keçirməsi özün nis-

 

202

yə  alqı-satqı  müqaviləsi  özrə  istehsal  vasitələri  alınması  və  həmin  vasitələrin  pulunu  ödəmək  ühdəliyi; 

cəmiyyətin fəaliyyət göstərməsi özün zəruri olan istehsal avadanlıqlarının daşınma haqqını, nəqliyyat xərjlərini 

ödəmək ühdəliyi və s.). Bu kimi ühdəliklərə görə cəmiyyətin təsisziləri birgə məsuliyyət daşıyırlar (MM-in 

87-ci maddəsinin 7-ci bəndi). 

Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin şəxslər birliyi kateqoriyasına yox, kapitallar birliyinə aid edilməsi, digər tə-

rəfdən, onun fəaliyyətinin idarə olunmasını həyata keçirən xüsusi icra-idarəetmə orqanları sisteminin ya-

radılmasını şərtləndirir və tələb edir. Bu orqanların tərkibi və səlahiyyəti cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən 

edilir.  

Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin idarəetmə orqanlarının hüquqi vəziyyəti Mülki Məjəllə (91-91-3-cü mad-

dələr) ilə tənzimlənir. Mülki Məjəllə bu barədə bir sıra normalar müəyyən edir.  

Təşkilati  struktur  baxımından  məhdud  məsuliyyətli  cəmiyyətin  idarəetmə  orqanlarının  sistemi  öz  pillədən 

ibarətdir (buna özpilləli idarəetmə strukturu deyilir): cəmiyyətin ali idarəetmə orqanından; direktorlar şurasın-

dan (müşahidə şurasından); cəmiyyətin icra orqanından.  

Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin ali idarəetmə orqanı dedikdə, onun iştirakçılarının ümumi yıüıncaüı ba-

ş

a düşülür. Cəmiyyətin fəaliyyətinə dair nisbətən daha vacib və mühüm məsələləri həll etmək, bu barədə müva-

fiq qərarlar çıxarmaq ümumi yıüıncaüın müstəsna səlahiyyətinə aid edilir. Müstəsnalıq inhisarçılıüı, təkbaşına-

lıüı ifadə edir. Bu, o deməkdir ki, cəmiyyətin ümumi yıüıncaüından savayı, həmin məsələləri hər hansı başqa 

bir  orqan  həll  edə  bilməz.  Bu  məsələlər  barəsində  müvafiq  qərarları  yalnız  ümumi  yıüıncaq  qəbul  edə  bilər. 

Ümumi yıüıncaüın müstəsna səlahiyyətinə aiddir (MM-in 91-ci maddəsinin 3-cü bəndi): cəmiyyətin nizamna-

məsini və onun nizamnamə kapitalının miqdarını dəyişdirmək; cəmiyyətin icra orqanlarını yaratmaq və onların 

səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam vermək; cəmiyyətin illik hesabatlarını və mühasibat balanslarını təsdiq 

etmək, onun mənfəətini və zərərini bölüşdürmək; cəmiyyətin yenidən təşkili və ya ləğvi haqqında qərar qəbul 

etmək;  cəmiyyətin  direktorlar  şurasını  (və  ya  müşahidə  şurasını)  və  (və  ya)  təftiş  komissiyasını  (müfəttişini) 

seçmək.  

Bu məsələləri həll etmək səlahiyyəti cəmiyyətin hər hansı bir orqanına verilə bilməz. Amma ümumi yıüınca-

üın özünün iradəsi əsasında, onun verilməsi mümkündür. Bu, onu ifadə edir ki, MM müstəsna səlahiyyətin ve-

rilməməsi  haqqında  qayda  nəzərdə  tutmur.  Müstəsna  səlahiyyətin  verilməməsi  haqqında  qaydanın  əsas 

məqsədi cəmiyyətin iştirakçılarının mənafeyini icra orqanları tərəfindən  yol verilə bilən mümkün sui-istifadə 

hallarından qorumaqdan ibarətdir. O iştirakçıların ki, onlar kommersiya (sahibkarlıq) dövriyyəsinin professio-

nal subyektləri deyillər. Odur ki, belə qaydanın MM-də nəzərdə tutulması vacibdir. 

Mülki Məcəllə həm də cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yıüıncaüının çaüırılması və keçirilməsi kimi məsə-

lələri tənzimləyir. Bu cür məsələlər MM-in 91.1-1-ci maddəsi ilə qaydaya salınır. 

Hər şeydən əvvəl, onu qeyd edək ki, bir iştirakzısı olan cəmiyyətdə ümumi yığınjaq kimi ali orqan ola bil-

məz. Bu, məlum məsələdir. Odur ki, cəmiyyətin ümumi yığınjağının səlahiyyətləri iştirakzı tərəfindən təkbaşına 

həyata keçirilir; O, ümumi yığınjağın səlahiyyətlərinə aid olan məsələlər barəsində təkbaşına qərarlar qəbul edir 

və yazılı surətdə rəsmiləşdirir (MM-in 91-ci maddəsinin 1-ci bəndi; 91.1-4cü maddəsi). 

Yuxarıda göstərdiyimiz məsələlərdən başqa, ümumi yığınjağın səlahiyyətlərinə digər məsələlər də aid edilə 

bilər. Həmin məsələlər cəmiyyətin nizamnaməsində göstərilməlidir. Amma nizamnamədə göstərilib-göstərilmə-

məsindən asılı olmayaraq, ümumi yığınjaq cəmiyyətin fəaliyyəti ilə əlaqədar istənilən məsələni mözakirə edə 

bilər (MM-in 91.1-1-ci maddəsi). 

Ümumi yığınjaq iki cür olur: 

●

 növbəti ümumi yığınjaq; 

●

 növbədənkənar ümumi yığınjaq. 

Növbəti ümumi yığınjaq odur ki, o, nizamnamədə müəyyən edilmiş müddətdə, lakin ildə bir dəfədən az ol-

mayaraq zağırılır. Məsələn, nizamnamədə müəyyən edilə bilər ki, hər rübdə və ya altı ayda bir dəfə və s. növbə-

ti  yığınjaq zağırılsın.  Lakin cəmiyyətin illik fəaliyyətinin  yekunlarına həsr olunmuş ümumi  yığınjaq hesabat-

maliyyə ili başa çatdıqdan sonra dürd aydan gej olmayaraq zağırılır (MM-in 91.1-2-ci maddəsi). Növbəti ümu-

mi yığınjağın keçirilmə məsələsi icra orqanı tərəfindən həll edilir. 

Növbədənkənar ümumi yığınjağın isə hansı müddətdə zağırılması əvvəljədən müəyyən olunmur; o, nizam-

namədə müəyyən olunan hallarda və qaydada zağırılır. Adətən, növbədənkənar ümumi yığınjağın zağırılması 

həlli  təxirəsalınmaz  tədbirlərin  görülməsini  tələb  edən  məsələləri  mözakirə  etməklə  bağlı  olur  (məsələn, 

cəmiyyətin maliyyə vəziyyətinin pisləşməsi ilə əlaqədar təxirəsalınmaz tədbirlər görmək özün növbədənkənar 

ümumi yığınjaq zağırmaq və s.). 

Növbədənkənar ümumi yığınjaq zağırılır (MM-in 91.1-3-cü maddəsi): 

●

 icra orqanının təşəbbüsü ilə; 

 

203

●

 direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) tələbi ilə; 

●

 təftiş komissiyasının (müfəttişin) tələbi ilə; 

●

 bütün səslərin azı onda birinə malik olan iştirakzıların tələbi ilə; 

●

 ləğvetmə komissiyası tərəfindən (əgər cəmiyyət ləğvetmə prosesində olarsa). 

Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  ümumi  yığınjaqda  mözakirə  olunan  məsələlər  barəsində  qərarlar  qəbul  edilərkən 

«bir iştirakzı – bir səs» prinsipi tətbiq olunmur. Ona görə ki, ümumi yığınjaqda hər bir iştirakzının onun ni-

zamnamə kapitalındakı payına mütənasib səsi vardır (MM-in 91.1-1-ci maddəsi). Buna görə də bir iştirakzı 2 və 

daha zox səsə malik ola bilər. 

Direktorlar  şurası  (müşahidə  şurası)  məhdud  məsuliyyətli  cəmiyyətin  idarəetmə  orqanlarından  biridir. 

Yalnız cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulduğu halda bu orqan yaradıla bilər (MM-in 91-ci maddəsinin 

1-ci bəndi). Sühbət alternativ olaraq ya direktorlar şurasının, ya da müşahidə şurasının yaradılmasından gedir. 

Qeyd etmək lazımdır ki, direktorlar şurası və müşahidə şurası eyni funksiya yerinə yetirirlər. Odur ki, onlar ara-

sında fərq yoxdur. 

Direktorlar şurası (müşahidə şurası) ümumi  yığınjaqlar arasındakı dövrdə onun icra orqanının fəaliyyətinə 

nəzarəti həyata keçirir; o, nəzarət səlahiyyətlərinə malik olan, nəzarət funksiyasını yerinə yetirən orqandır. Nə-

zarət idarəetmənin formalarından biridir. Buna görə də direktorlar şurası (müşahidə şurası) idarəetmə orqanı 

sayılır. Digər tərəfdən o, nəzarət-yoxlama funksiyasını da yerinə yetirə bilər. Belə ki, əgər nizamnamədə təftiş 

komissiyasının (müfəttişin) yaradılması nəzərdə tutulmamışdırsa, onun səlahiyyətləri direktorlar şurasına (mü-

ş

ahidə  şurasına)  verilə  bilər  (MM-in  91-1-ci  maddəsi).  Belə  halda  o,  həm  idarəetmə  orqanı,  həm  də  nəzarət 

yoxlama orqanı funksiyasını yerinə yetirir. 

Direktorlar şurası (müşahidə şurası) kollegial və sezkili orqandır. Belə ki, o, özvlərdən ibarətdir və həmin 

özvlər cəmiyyətin ümumi yığınjağında sezilirlər. 

MM-in 91.1-ci maddəsi direktorlar şurasına (müşahidə şurasına) həsr olunmuşdur. Amma bu orqanla bağlı 

məsələlərin həlli (yaradılma, fəaliyyət göstərmə, xitam olunma və digər məsələlərin həlli) nizamnamə ilə müəy-

yən edilir.  

Qeyd etmək lazımdır ki, cəmiyyətin icra orqanı, yəni təkbaşına rəhbər, kollegial icra orqanının rəhbəri (öz-

vü), kənar idarəzi direktorlar şurasının özvü ola bilməz (MM-in 91-1-ci maddəsinin 3-cü bəndi). Belə qaydanın 

nəzərdə tutulması onunla bağlıdır ki, cəmiyyətdə idarəzilik (icra) funksiyası nəzarət funksiyasından ayrılmışdır. 

Odur ki, eyni bir şəxs, eyni vaxtda həm direktorlar şurasının özvü, həm də icra orqanının əməkdaşı ola bilməz. 

Digər tərəfdən həmin qayda direktorlar şurasının cəmiyyətin icra orqanlarından asılı olmamasını və müstəqilli-

yini təmin edir. Axı, əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi, direktorlar şurası cəmiyyətin icra orqanının fəaliyyətinə nə-

zarət edən orqandır. Nəzarət orqanı təbii ki, müstəqil fəaliyyət göstərərək icra orqanlarından asılı olmamalıdır. 

Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin icra orqanı dedikdə, bu cəmiyyətin fəaliyyətinə cari rəhbərliyi həyata ke-

çirən orqan başa düşülür. Bu orqanlar üç cür olur: kollegial orqanlar; təkbaşına orqanlar; qarışıq orqanlar.  

Kollegial  icra  (idarəetmə)  orqanları  odur  ki,  bu  orqanlar  cəmiyyətin  fəliyyətinə  cari  rəhbərliyi  kollegial 

qaydada həyata keçirir. Bu orqanlara misal olaraq idarə heyətini göstərmək olar. Bu orqanlar cəmiyyətin iştirak-

çıları sırasından ümumi yıüıncaq tərəfindən seçilir və yalnız fiziki şəxslərdən ibarət ola bilər. Axı fiziki şəxslər 

şə

xsi məsuliyyət daşımaq qabiliyyətlidir. 

Təkbaşına icra (idarəetmə) orqanları odur ki, bu orqanlar cəmiyyətin fəaliyyətinə cari rəhbərliyi təkbaşına 

olaraq, qeyri-kollegial surətdə həyata keçirir. Bu orqanlara müdiri, rəisi, prezidenti, direktoru və s. misal çək-

mək olar. Kollegial orqanlardan fərqli olaraq, təkbaşına orqanlar cəmiyyətin iştirakçıları sırasına daxil olmayan 

şə

xslərdən də seçilə bilər. Bu orqanlar da cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yıüıncaüı tərəfindən seçilir. 

Cəmiyyət və təkbaşına rəhbər arasında münasibətlər müqavilə ilə rəsmiləşdirilir. Müqavilə onunla ümumi yı-

ğ

ınjağa sədrlik edən şəxs arasında imzalanır. 

Qarışıq icra (idarəetmə) orqanları odur ki, bu orqanlar həm kollegial, həm də təkbaşına orqanların fəaliy-

yət göstərməsini nəzərdə tutur. Söhbət, eyni zamanda həm kollegial, həm də təkbaşına idarəetmə orqanlarının 

yaradılmasından və fəaliyyət göstərməsindən gedir.  

Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin icra (idarəetmə) orqanları ümumi  yıüıncaq tərəfindən  yaradılır və seçilir. 

Bu orqanlar ümumi yıüıncaüa hesabat verirlər. Bu qaydanın əsas məqsədi iştirakçıların mənafeyini icra orqanla-

rı tərəfindən yol verilə bilən mümkün sui-istifadə hallarından qorumaqdan ibarətdir.  

cra  (idarəetmə)  orqanları  cəmiyyətin  fəaliyyətinin  idarə  olunmasında  geniş  səlahiyyətlərə  malikdirlər. 

Cəmiyyətin  operativ  idarə  edilməsini  həyata  keçirmək,  üçüncü  şəxslərlə  münasibətdə,  o  cümlədən  məhkəmədə 

müəssisəni təmsil etmək (nümayəndə olmaq), cəmiyyətin adından əqdlər bağlamaq, işçiləri vəzifəyə təyin etmək 

və s. həmin orqanların əsas səlahiyyətləri hesab olunur. 

Cəmiyyətin nizamnaməsində əgər nəzərdə tutularsa, icra orqanının səlahiyyətləri başqa fiziki və ya hüquqi 

 

204

şə

xslərə verilə bilər (MM-in 91.2.4-cü maddəsi). Belə halda münasibətlər müqavilə ilə rəsmiləşdirilir. Bu mü-

qavilə səlahiyyətlərin həmin şəxslərə verilməsi özün əsasdır. Onlar kənar idarəzi adlanır. Müqavilə də məhz 

kənar idarəzi ilə ümumi yığınjağa sədrlik edən şəxs arasında imzalanır (bağlanır). Ümumi yığınjaq müqavilənin

 

imzalanmasını iştirakzılardan birinə də tapşıra bilər. 

Cəmiyyətin orqanlarından biri təftiş komissiyası (müfəttiş) hesab edilir. Belə ki, cəmiyyətin nizamnaməsində 

nəzərdə tutulduğu halda təftiş komissiyası (müfəttiş) yaradıla bilər (MM-in 91-ci maddəsinin 1-ci bəndi). Lakin o, 

idarəetmə orqanı yox, nəzarət-yoxlama orqanı hesab olunur; təftiş komissiyası (müfəttiş) yoxlama funksiyasını 

yerinə yetirir və yoxlama səlahiyyətlərinə malikdir. Bu orqanın əsas işi cəmiyyətin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətini 

yoxlamaqdan ibarətdir; bu məqsədlə o, cəmiyyətin fəaliyyətinə aid olan bütün sənədləri əldə edə bilər; cəmiyyətin 

müvafiq orqanları (direktorlar şurası, icra orqanı və s.) isə təftiş komissiyasının (müfəttişin) tələbi ilə zəruri məlu-

matları təqdim etməlidirlər. 

Təftiş komissiyası (müfəttiş) cəmiyyətin illik hesabatları və mühasibat balansı, habelə mənfəət və zərərin bü-

lüşdürülməsi barədə rəy verir. Belə rəy olmadan cəmiyyətin ümumi yığınjağı nə illik hesabatları və mühasibat 

balanslarını təsdiq edə, nə də mənfəət və zərərin bülüşdürülməsinə dair qərar qəbul edə bilər. 

Təftiş komissiyası (müfəttiş) ümumi yığınjağın qərarı ilə sezilir (təyin edilir). Bir qayda olaraq, cəmiyyətin 

iştirakzısı olan şəxslər təftiş komissiyasına (müfəttiş) özv sezilir (təyin edilir). Lakin cəmiyyətin iştirakzısı ol-

mayan şəxslərin də təftiş komissiyasına özv sezilməsinə (müfəttiş təyin edilməsinə) yol verilir. Özü də təftiş ko-

missiyasının özvlüyünə (müfəttiş kimi) yalnız fiziki şəxslər sezilir (təyin edilir). 

Təftiş komissiyasının (müfəttişin) müstəqilliyini və asılı olmamasını təmin etmək özün aşağıdakılar həmin 

orqana  özv  sezilə  (müfəttiş  təyin  edilə)  bilməzlər:  direktorlar  şurasının  (müşahidə  şurasının)  rəhbəri  (özvü); 

kollegial icra orqanının rəhbəri (özvü); təkbaşına rəhbər; kənar idarəzi. 

 Təftiş komissiyasının (müfəttişin) hüquqi vəziyyəti ümumi şəkildə Mülki Məjəllə ilə müəyyən edilir (MM-

in 91-3-cü maddəsi). Buna görə də onunla bağlı olan münasibətlər cəmiyyətin nizamnaməsi ilə tənzimlənir. 

Nizamnamə  məhdud  məsuliyyətli  cəmiyyətin  fəaliyyətinin  hüquqi  əsasını  təşkil  edən  sənəddir.  Burada 

cəmiyyətin  nizamnamə  kapitalının  miqdarı  haqqında,  iştirakçılardan  hər  birinin  payının  miqdarı  haqqında, 

cəmiyyətin idarəetmə orqanlarının tərkibi və səlahiyyəti, onların qərarlar qəbul etməsi və digər məsələlər haq-

qında məlumat verilir (MM-in 89-cu maddəsi). Burada həm də MM-in 47.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan mə-

lumatlar göstərilir. Nizamnamə cəmiyyətin əsas və yeganə təsis sənədi hesab edilir. Bu, inkişaf etmiş bəzi xarici 

hüquq sistemlərinin ənənələrinə uyüundur.  

Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçıları qanunda nəzərdə tutulan vəzifələr daşıyırlar. Onların əsas vəzi-

fəsi cəmiyyətin nizamnamə kapitalını tamamilə ödəməkdən ibarətdir (MM-in 90-cı maddəsinin 2-ci bəndi). 

Özü də bu vəzifəni onlar cəmiyyətin dövlət qeydiyyatına alınmasınadək yerinə yetirməlidirlər.  

Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalı onun iştirakçılarının mayalarının dəyərindən təşkil olu-

nur (MM-in 90-cı maddəsinin 1-ci bəndi). Nizamnamə kapitalı başlıca olaraq təminat (qarantiya) funksiyası-

nı yerinə yetirir. Bu funksiya kreditorların mənafeyinə xidmət edir. Həmin funksiyanın mahiyyəti ondan ibarət-

dir ki, cəmiyyət kreditorların mənafelərini təmin edən əmlaka malik olmalıdır. Nizamnamə kapitalı da məhz hə-

min əmlakın minimum miqdarını müəyyənləşdirir.  

 

Cəmiyyətin nizamnamə kapitalı dəyişdirilə bilər. Nizamnamə kapitalının dəyişdirilməsi dedikdə, onun ya 

artırılması, ya da azaldılması başa düşülür. Nizamnamə kapitalının artırılması MM-in 90-jı maddəsinin 4-7-ci 

bəndləri ilə, onun azaldılması isə MM-in 90-jı maddəsinin 8-ci bəndi ilə tənzimlənir. 

Cəmiyyətin nizamnamə kapitalının artırılması öz yolla həyata keçirilə bilər. Birinci yol cəmiyyətin nizam-

namə kapitalının onun əmlakı hesabına artırılmasını nəzərdə tutur. Bu yolla nizamnamə kapitalının artırılma-

sının qaydası cəmiyyətin nizamnaməsində göstərilir. Artırılma iştirakzıların nizamnamə kapitalındakı mayaları-

nın dəyərinə mütənasib olmalıdır. 

kinci yol iştirakzıların əlavə payları hesabına cəmiyyətin nizamnamə kapitalının artırılmasını nəzərdə tu-

tur. Sühbət iştirakzılar tərəfindən əlavə mayaların qoyulması vasitəsilə cəmiyyətin nizamnamə kapitalının artı-

rılmasından gedir. Bunun qaydası cəmiyyətin nizamnaməsində göstərilir.  ştirakzı (iştirakzılar) əlavə maya qo-

yulması haqqında ərizə yazmalıdır. Ərizədə mayaların məbləği və tərkibi, onların qoyulma qaydası və müddəti, 

habelə mayaların qoyulmasının digər şərtləri göstərilə bilər. 

Üçüncü yol cəmiyyətin nizamnaməsinin cəmiyyətə qəbul edilən yeni iştirakzıların mayaları hesabına ar-

tırılmasını  nəzərdə  tutur.  Bu  yoldan  yalnız  o  halda  istifadə  edilə  bilər  ki,  nizamnamədə  üçüncü  şəxslərin 

cəmiyyətə  iştirakzı  kimi  qəbul  edilməsi  qadağan  olunmasın.  Əgər  nizamnamədə  qadağan  edilməmişdirsə, 

üçüncü şəxslər cəmiyyətə iştirakzı kimi qəbul olunması və maya qoyması haqqında ərizə yazırlar. 

Cəmiyyətin nizamnamə kapitalının artırılması, əlbəttə, onun nizamnaməsinin dəyişməsi ilə bağlıdır. Odur ki, 

bundan ütrü cəmiyyətin

 

ümumi yığınjağının qərarı tələb edilir. Buna görə də nizamnamə kapitalının hər öz yol-

 

205

la artırılması cəmiyyətin ümumi yığınjağının qərarı ilə həyata keçirilir. Belə ki, nizamnamə kapitalının artırıl-

ması barədə qərarı cəmiyyətin ümumi yığınjağı qəbul etməlidir. Ümumi yığınjaq nizamnamə kapitalının artırıl-

ması haqqında qərarla yanaşı, nizamnaməyə edilən dəyişikliklər haqqında qərar qəbul edir. 

Aydın məsələdir ki, nizamnamə kapitalının artırılması cəmiyyətin kreditorlarının mənafeyinə toxunmur. Bu 

səbəbdən, cəmiyyət özünün kreditorlarına bu barədə məlumat (bildiriş) gündərmir. 

Kreditorların mənafelərinin təmin edilməsinə yönələn, ümumiyyətlə, nizamnamə kapitalının qarantiya (təmi-

nat) funksiyasını təmin edən tədbirlərdən biri cəmiyyətin öz nizamnamə kapitalını azaldarkən həmin məna-

feləri qorumaq haqqında qaydadır. Bu qaydaya görə, cəmiyyət öz nizamnamə kapitalını bütün kreditorları 

xəbərdar etməklə azalda bilər (MM-in 90-cı maddəsinin 8-ci bəndi). Belə ki, cəmiyyət ümumi yıüıncaqda, ciddi 

ə

saslar  olduqda,  öz  nizamnamə  kapitalının  azaldılması  barədə  qərar  qəbul  edir.  Qərarın  qəbul  olunmasından 

sonra nizamnamədə və ya həmin qərarda müəyyən olunmuş müddətdə kreditorlara bu barədə  yazılı məlumat 

göndərilir. Cəmiyyət başqa yoldan da istifadə edə bilər. Belə ki, onun ixtiyarı var ki, həmin məsələ barəsində 

mətbuatda müvafiq elan versin.  

Məlumatın  alınması  və ya  elanın  dərc  edilməsi günündən  etibarən  bir  ay  müddətində  kreditorlar  mümkün 

olan iki alternativ variantdan birini seçə bilərlər. Birinci varianta görə, onlar cəmiyyət tərəfindən əlavə təminat 

verilməsini tələb edirlər.  kinci varianta görə isə kreditorların ixtiyarı var ki, cəmiyyətin müvafiq öhdəliklərinin 

vaxtından əvvəl icrasını və ya xitamını (kreditin qaytarılmasını, nisyə alınan əmlakın pulunun ödənilməsini və 

s.) tələb etsin. Şübhəsiz ki, öhdəliklərin vaxtından əvvəl icrası və ya xitamı kreditorlara müvafiq əmlak zərəri 

vurur. Məsələn, kreditin vaxtından əvvəl qaytarılması ilə müvafiq gəlir (faiz) bankın (kreditorun) əlindən çıxır, 

ondan məhrum olur və bununla əldən çıxmış fayda formasında o zərərə düşür. Belə hallarda kreditorlar düşdük-

ləri zərərin əvəzinin ödənilməsini də tələb edir. 

Göstərilən qayda kreditorların mənafeyinin təmin edilməsi və qorunması məqsədinə xidmət edir. Axı nizam-

namə kapitalının artırılmasından fərqli olaraq, onun azaldılması cəmiyyətin kreditorlarının mənafeyinə toxunur 

və kreditorları qarşısında cəmiyyətin öz ühdəliklərini yerinə yetirmək imkanını azaldır. 

Nizamnamə  kapitalının  azaldılması  onun  artırılması  kimi  cəmiyyətin  nizamnaməsinin  dəyişdirilməsinə  sə-

bəb olur. Odur ki, cəmiyyətin nizamnamə kapitalının azaldılması da cəmiyyətin ümumi yığınjağının qərarı əsa-

sında həyata keçirilir. Özü də nizamnamə kapitalının azaldılması məsələsi bütün iştirakzıların mayalarının no-

minal dəyərinin azaldılması yolu ilə həll edilir (MM-in 90-jı maddəsinin 8-ci bəndi). 

Nizamnamə kapitalına maya qoymaq vəzifəsini iştirakçılar yerinə yetirməyə borcludurlar. Onu bu cür vəzifə 

daşımaqdan azad etmək olmaz. Bundan əlavə, mülki qanunvericilik mayaların cəmiyyətə qarşı tələblərin əvəz-

ləşdirilməsi yolu ilə, yəni hesabların (tələblərin) çürüdülməsi yolu ilə qoyulmasını qadaüan edir (MM-in 90-cı 

maddəsinin  3-cü  bəndi).  Məsələn,  cəmiyyətin  hər  hansı  şəxsə  on  min  manat  borcu  vardır.  Beləliklə,  şəxsin 

cəmiyyətə on min manatın verilməsinini tələb etmək hüququ (tələbi) yaranır. Həmin şəxs cəmiyyətə qarşı olan 

pul tələbini əvəzləşdirməklə maya qoya bilməz.  

Iştirakçıların daşıdıqları vəzifələrdən biri məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin firma adını dəqiq göstərməsin-

dən ibarətdir (MM-in 87-ci maddəsinin 8-ci bəndi). Tələb olunan dəqiqliyi təmin etmək üçün cəmiyyətin fir-

ma adına onun adı, habelə «məhdud məsuliyyətli cəmiyyət» sözləri daxil edilir. Məsələn, «Ruzi» məhdud mə-

suliyyətli  cəmiyyət.  «Məhdud  məsuliyyətli  cəmiyyət»  sözlərinin  əvəzinə  abbrevuaturadan  (italyanja 

«abreviatura» — qısa), yəni qısaldılmış addan da istifadə oluna bilər: «MMC». Məsələn, «Ruzi» MMC. Bu, bə-

zi xarici ölkələrdə müəyyən edilən qaydaya uyğun gəlir. Məsələn, Almaniyada onların qısaldılmış adı GmbH, 

Fransada S.R.L. və s. 

Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin fəaliyyəti ilə bağlı zərər üçün qoyduqları mayaların dəyəri həddində 

Kataloq: application -> uploads -> 2015
2015 -> 4 İstehlakçıların davranışının modelləşdirilməsi Son istehlakçıların davranışının modelləşdirilməsi
2015 -> MİkrobiologiYA, sanitariya və GİGİyena fəNNİ azərbaycan böLMƏSİ
2015 -> Magistrantların dissertasiya mövzusunun yazılması, müzakirəsi və müdafiəsi üçün yaddaş qeydi Birinci tədris ILI üzrə
2015 -> AZƏrbaycan respublikasinin təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti
2015 -> План: Məqsəd auditoriyasının elementləri və mövqeləşdirmənin prinsipləri
2015 -> АзярбайжАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТЯЩСИЛ НАЗИРЛИЙИ азярбайжан дювлят игтисад университети
2015 -> MÖvzu giriş. Materiya. Kimya, yaranması, inkişaf tarixi, əsas kimya qanunları
2015 -> Bazarların cəlbediciliyi plan bazarın mütləq və cari potensialı
2015 -> İqtisad elminin tarixi və metodologiyasы “
2015 -> Ali təhsil müəssisəsinin Nümunəvi Nizamnaməsi"nin və "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin dəyişiklik edilmiş bəzi qərarlarının siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin Qərarı