Təsis yığınjağı aşağıdakı məsələləri həll edir: nizamnamə kapitalının ödənilməsi məqsədilə maya kimi veri-
lən əmlakın (əmlak qoyuluşunun), yəni binanın, torpaq sahəsinin, nəqliyyat vasitəsinin, istehsal vasitələrinin və
s. dəyərini təsdiq edir; cəmiyyətin yaradılması barədə qərar qəbul edir; cəmiyyətin nizamnaməsini təsdiq edir;
cəmiyyətin idarəetmə orqanlarını təşkil edir (ilk növbədə cəmiyyətin ali orqanı olan ümumi yığınjağı formalaş-
dırır). Bu məsələlər barədə təsiszilər yekdilliklə qərar qəbul edirlər. Təsis yığınjağı digər məsələləri də həll edə
bilər ki, onlar barəsində təsiszilər sadə səs zoxluğu ilə qərar zıxarırlar.
Qeyd etmək lazımdır ki, cəmiyyətin təsis edilməsi ilə bağlı və onun dövlət qeydiyyatına alınmasına qədər bu
və ya digər ühdəlik yarana bilər (məsələn, cəmiyyətin istehsal-təsərrüfat fəaliyyətini həyata keçirməsi özün nis-
202
yə alqı-satqı müqaviləsi özrə istehsal vasitələri alınması və həmin vasitələrin pulunu ödəmək ühdəliyi;
cəmiyyətin fəaliyyət göstərməsi özün zəruri olan istehsal avadanlıqlarının daşınma haqqını, nəqliyyat xərjlərini
ödəmək ühdəliyi və s.). Bu kimi ühdəliklərə görə cəmiyyətin təsisziləri birgə məsuliyyət daşıyırlar (MM-in
87-ci maddəsinin 7-ci bəndi).
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin şəxslər birliyi kateqoriyasına yox, kapitallar birliyinə aid edilməsi, digər tə-
rəfdən, onun fəaliyyətinin idarə olunmasını həyata keçirən xüsusi icra-idarəetmə orqanları sisteminin ya-
radılmasını şərtləndirir və tələb edir. Bu orqanların tərkibi və səlahiyyəti cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən
edilir.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin idarəetmə orqanlarının hüquqi vəziyyəti Mülki Məjəllə (91-91-3-cü mad-
dələr) ilə tənzimlənir. Mülki Məjəllə bu barədə bir sıra normalar müəyyən edir.
Təşkilati struktur baxımından məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin idarəetmə orqanlarının sistemi öz pillədən
ibarətdir (buna özpilləli idarəetmə strukturu deyilir): cəmiyyətin ali idarəetmə orqanından; direktorlar şurasın-
dan (müşahidə şurasından); cəmiyyətin icra orqanından.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin ali idarəetmə orqanı dedikdə, onun iştirakçılarının ümumi yıüıncaüı ba-
ş
a düşülür. Cəmiyyətin fəaliyyətinə dair nisbətən daha vacib və mühüm məsələləri həll etmək, bu barədə müva-
fiq qərarlar çıxarmaq ümumi yıüıncaüın müstəsna səlahiyyətinə aid edilir. Müstəsnalıq inhisarçılıüı, təkbaşına-
lıüı ifadə edir. Bu, o deməkdir ki, cəmiyyətin ümumi yıüıncaüından savayı, həmin məsələləri hər hansı başqa
bir orqan həll edə bilməz. Bu məsələlər barəsində müvafiq qərarları yalnız ümumi yıüıncaq qəbul edə bilər.
Ümumi yıüıncaüın müstəsna səlahiyyətinə aiddir (MM-in 91-ci maddəsinin 3-cü bəndi): cəmiyyətin nizamna-
məsini və onun nizamnamə kapitalının miqdarını dəyişdirmək; cəmiyyətin icra orqanlarını yaratmaq və onların
səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam vermək; cəmiyyətin illik hesabatlarını və mühasibat balanslarını təsdiq
etmək, onun mənfəətini və zərərini bölüşdürmək; cəmiyyətin yenidən təşkili və ya ləğvi haqqında qərar qəbul
etmək; cəmiyyətin direktorlar şurasını (və ya müşahidə şurasını) və (və ya) təftiş komissiyasını (müfəttişini)
seçmək.
Bu məsələləri həll etmək səlahiyyəti cəmiyyətin hər hansı bir orqanına verilə bilməz. Amma ümumi yıüınca-
üın özünün iradəsi əsasında, onun verilməsi mümkündür. Bu, onu ifadə edir ki, MM müstəsna səlahiyyətin ve-
rilməməsi haqqında qayda nəzərdə tutmur. Müstəsna səlahiyyətin verilməməsi haqqında qaydanın əsas
mə qsə di cəmiyyətin iştirakçılarının mənafeyini icra orqanları tərəfindən yol verilə bilən mümkün sui-istifadə
hallarından qorumaqdan ibarətdir. O iştirakçıların ki, onlar kommersiya (sahibkarlıq) dövriyyəsinin professio-
nal subyektləri deyillər. Odur ki, belə qaydanın MM-də nəzərdə tutulması vacibdir.
Mülki Məcəllə həm də cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yıüıncaüının çaüırılması və keçirilməsi kimi məsə-
lələri tənzimləyir. Bu cür məsələlər MM-in 91.1-1-ci maddəsi ilə qaydaya salınır.
Hər şeydən əvvəl, onu qeyd edək ki, bir iştirakzısı olan cəmiyyətdə ümumi yığınjaq kimi ali orqan ola bil-
məz. Bu, məlum məsələdir. Odur ki, cəmiyyətin ümumi yığınjağının səlahiyyətləri iştirakzı tərəfindən təkbaşına
həyata keçirilir; O, ümumi yığınjağın səlahiyyətlərinə aid olan məsələlər barəsində təkbaşına qərarlar qəbul edir
və yazılı surətdə rəsmiləşdirir (MM-in 91-ci maddəsinin 1-ci bəndi; 91.1-4cü maddəsi).
Yuxarıda göstərdiyimiz məsələlərdən başqa, ümumi yığınjağın səlahiyyətlərinə digər məsələlər də aid edilə
bilər. Həmin məsələlər cəmiyyətin nizamnaməsində göstərilməlidir. Amma nizamnamədə göstərilib-göstərilmə-
məsindən asılı olmayaraq, ümumi yığınjaq cəmiyyətin fəaliyyəti ilə əlaqədar istənilən məsələni mözakirə edə
bilər (MM-in 91.1-1-ci maddəsi).
Ümumi yığınjaq iki cür olur:
●
növbəti ümumi yığınjaq;
●
növbədənkənar ümumi yığınjaq.
Növbə ti ümumi yığ ınjaq odur ki, o, nizamnamədə müəyyən edilmiş müddətdə, lakin ildə bir dəfədən az ol-
mayaraq zağırılır. Məsələn, nizamnamədə müəyyən edilə bilər ki, hər rübdə və ya altı ayda bir dəfə və s. növbə-
ti yığınjaq zağırılsın. Lakin cəmiyyətin illik fəaliyyətinin yekunlarına həsr olunmuş ümumi yığınjaq hesabat-
maliyyə ili başa çatdıqdan sonra dürd aydan gej olmayaraq zağırılır (MM-in 91.1-2-ci maddəsi). Növbəti ümu-
mi yığınjağın keçirilmə məsələsi icra orqanı tərəfindən həll edilir.
Növbədənkənar ümumi yığınjağın isə hansı müddətdə zağırılması əvvəljədən müəyyən olunmur; o, nizam-
namədə müəyyən olunan hallarda və qaydada zağırılır. Adətən, növbədənkənar ümumi yığınjağın zağırılması
həlli təxirəsalınmaz tədbirlərin görülməsini tələb edən məsələləri mözakirə etməklə bağlı olur (məsələn,
cəmiyyətin maliyyə vəziyyətinin pisləşməsi ilə əlaqədar təxirəsalınmaz tədbirlər görmək özün növbədənkənar
ümumi yığınjaq zağırmaq və s.).
Növbədənkənar ümumi yığınjaq zağırılır (MM-in 91.1-3-cü maddəsi):
●
icra orqanının təşəbbüsü ilə;
203
●
direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) tələbi ilə;
●
təftiş komissiyasının (müfəttişin) tələbi ilə;
●
bütün səslərin azı onda birinə malik olan iştirakzıların tələbi ilə;
●
ləğvetmə komissiyası tərəfindən (əgər cəmiyyət ləğvetmə prosesində olarsa).
Qeyd etmək lazımdır ki, ümumi yığınjaqda mözakirə olunan məsələlər barəsində qərarlar qəbul edilərkən
«bir iş tirakzı – bir sə s» prinsipi tətbiq olunmur. Ona görə ki, ümumi yığınjaqda hər bir iştirakzının onun ni-
zamnamə kapitalındakı payına mütənasib səsi vardır (MM-in 91.1-1-ci maddəsi). Buna görə də bir iştirakzı 2 və
daha zox səsə malik ola bilər.
Direktorlar şurası (müşahidə şurası) məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin idarəetmə orqanlarından biridir.
Yalnız cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulduğu halda bu orqan yaradıla bilər (MM-in 91-ci maddəsinin
1-ci bəndi). Sühbət alternativ olaraq ya direktorlar şurasının, ya da müşahidə şurasının yaradılmasından gedir.
Qeyd etmək lazımdır ki, direktorlar şurası və müşahidə şurası eyni funksiya yerinə yetirirlər. Odur ki, onlar ara-
sında fərq yoxdur.
Direktorlar şurası (müşahidə şurası) ümumi yığınjaqlar arasındakı dövrdə onun icra orqanının fəaliyyətinə
nəzarəti həyata keçirir; o, nəzarət səlahiyyətlərinə malik olan, nəzarət funksiyasını yerinə yetirən orqandır. Nə-
zarət idarəetmənin formalarından biridir. Buna görə də direktorlar şurası (müşahidə şurası) idarəetmə orqanı
sayılır. Digər tərəfdən o, nəzarət-yoxlama funksiyasını da yerinə yetirə bilər. Belə ki, əgər nizamnamədə təftiş
komissiyasının (müfəttişin) yaradılması nəzərdə tutulmamışdırsa, onun səlahiyyətləri direktorlar şurasına (mü-
ş
ahidə şurasına) verilə bilər (MM-in 91-1-ci maddəsi). Belə halda o, həm idarəetmə orqanı, həm də nəzarət
yoxlama orqanı funksiyasını yerinə yetirir.
Direktorlar şurası (müşahidə şurası) kollegial və sezkili orqandır. Belə ki, o, özvlərdən ibarətdir və həmin
özvlər cəmiyyətin ümumi yığınjağında sezilirlər.
MM-in 91.1-ci maddəsi direktorlar şurasına (müşahidə şurasına) həsr olunmuşdur. Amma bu orqanla bağlı
məsələlərin həlli (yaradılma, fəaliyyət göstərmə, xitam olunma və digər məsələlərin həlli) nizamnamə ilə müəy-
yən edilir.
Qeyd etmək lazımdır ki, cəmiyyətin icra orqanı, yəni təkbaşına rəhbər, kollegial icra orqanının rəhbəri (öz-
vü), kənar idarəzi direktorlar şurasının özvü ola bilməz (MM-in 91-1-ci maddəsinin 3-cü bəndi). Belə qaydanın
nəzərdə tutulması onunla bağlıdır ki, cəmiyyətdə idarəzilik (icra) funksiyası nəzarət funksiyasından ayrılmışdır.
Odur ki, eyni bir şəxs, eyni vaxtda həm direktorlar şurasının özvü, həm də icra orqanının əməkdaşı ola bilməz.
Digər tərəfdən həmin qayda direktorlar şurasının cəmiyyətin icra orqanlarından asılı olmamasını və müstəqilli-
yini təmin edir. Axı, əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi, direktorlar şurası cəmiyyətin icra orqanının fəaliyyətinə nə-
zarət edən orqandır. Nəzarət orqanı təbii ki, müstəqil fəaliyyət göstərərək icra orqanlarından asılı olmamalıdır.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin icra orqanı dedikdə, bu cəmiyyətin fəaliyyətinə cari rəhbərliyi həyata ke-
çirən orqan başa düşülür. Bu orqanlar üç cür olur: kollegial orqanlar; təkbaşına orqanlar; qarışıq orqanlar.
Kollegial icra (idarə etmə ) orqanları odur ki, bu orqanlar cəmiyyətin fəliyyətinə cari rəhbərliyi kollegial
qaydada həyata keçirir. Bu orqanlara misal olaraq idarə heyətini göstərmək olar. Bu orqanlar cəmiyyətin iştirak-
çıları sırasından ümumi yıüıncaq tərəfindən seçilir və yalnız fiziki şəxslərdən ibarət ola bilər. Axı fiziki şəxslər
şə
xsi məsuliyyət daşımaq qabiliyyətlidir.
Tə kbaş ına icra (idarə etmə ) orqanları odur ki, bu orqanlar cəmiyyətin fəaliyyətinə cari rəhbərliyi təkbaşına
olaraq, qeyri-kollegial surətdə həyata keçirir. Bu orqanlara müdiri, rəisi, prezidenti, direktoru və s. misal çək-
mək olar. Kollegial orqanlardan fərqli olaraq, təkbaşına orqanlar cəmiyyətin iştirakçıları sırasına daxil olmayan
şə
xslərdən də seçilə bilər. Bu orqanlar da cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yıüıncaüı tərəfindən seçilir.
Cəmiyyət və təkbaşına rəhbər arasında münasibətlər müqavilə ilə rəsmiləşdirilir. Müqavilə onunla ümumi yı-
ğ
ınjağa sədrlik edən şəxs arasında imzalanır.
Qarış ıq icra (idarə etmə ) orqanları odur ki, bu orqanlar həm kollegial, həm də təkbaşına orqanların fəaliy-
yət göstərməsini nəzərdə tutur. Söhbət, eyni zamanda həm kollegial, həm də təkbaşına idarəetmə orqanlarının
yaradılmasından və fəaliyyət göstərməsindən gedir.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin icra (idarəetmə) orqanları ümumi yıüıncaq tərəfindən yaradılır və seçilir.
Bu orqanlar ümumi yıüıncaüa hesabat verirlər. Bu qaydanın əsas məqsədi iştirakçıların mənafeyini icra orqanla-
rı tərəfindən yol verilə bilən mümkün sui-istifadə hallarından qorumaqdan ibarətdir.
cra (idarəetmə) orqanları cəmiyyətin fəaliyyətinin idarə olunmasında geniş səlahiyyətlərə malikdirlər.
Cəmiyyətin operativ idarə edilməsini həyata keçirmək, üçüncü şəxslərlə münasibətdə, o cümlədən məhkəmədə
müəssisəni təmsil etmək (nümayəndə olmaq), cəmiyyətin adından əqdlər bağlamaq, işçiləri vəzifəyə təyin etmək
və s. həmin orqanların əsas səlahiyyətləri hesab olunur.
Cəmiyyətin nizamnaməsində əgər nəzərdə tutularsa, icra orqanının səlahiyyətləri başqa fiziki və ya hüquqi
204
şə
xslərə verilə bilər (MM-in 91.2.4-cü maddəsi). Belə halda münasibətlər müqavilə ilə rəsmiləşdirilir. Bu mü-
qavilə səlahiyyətlərin həmin şəxslərə verilməsi özün əsasdır. Onlar kənar idarəzi adlanır. Müqavilə də məhz
kənar idarəzi ilə ümumi yığınjağa sədrlik edən şəxs arasında imzalanır (bağlanır). Ümumi yığınjaq müqavilənin
imzalanmasını iştirakzılardan birinə də tapşıra bilər.
Cəmiyyətin orqanlarından biri tə ftiş komissiyası (müfə ttiş ) hesab edilir. Belə ki, cəmiyyətin nizamnaməsində
nəzərdə tutulduğu halda təftiş komissiyası (müfəttiş) yaradıla bilər (MM-in 91-ci maddəsinin 1-ci bəndi). Lakin o,
idarəetmə orqanı yox, nəzarət-yoxlama orqanı hesab olunur; təftiş komissiyası (müfəttiş) yoxlama funksiyasını
yerinə yetirir və yoxlama səlahiyyətlərinə malikdir. Bu orqanın əsas işi cəmiyyətin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətini
yoxlamaqdan ibarətdir; bu məqsədlə o, cəmiyyətin fəaliyyətinə aid olan bütün sənədləri əldə edə bilər; cəmiyyətin
müvafiq orqanları (direktorlar şurası, icra orqanı və s.) isə təftiş komissiyasının (müfəttişin) tələbi ilə zəruri məlu-
matları təqdim etməlidirlər.
Təftiş komissiyası (müfəttiş) cəmiyyətin illik hesabatları və mühasibat balansı, habelə mənfəət və zərərin bü-
lüşdürülməsi barədə rəy verir. Belə rəy olmadan cəmiyyətin ümumi yığınjağı nə illik hesabatları və mühasibat
balanslarını təsdiq edə, nə də mənfəət və zərərin bülüşdürülməsinə dair qərar qəbul edə bilər.
Təftiş komissiyası (müfəttiş) ümumi yığınjağın qərarı ilə sezilir (təyin edilir). Bir qayda olaraq, cəmiyyətin
iştirakzısı olan şəxslər təftiş komissiyasına (müfəttiş) özv sezilir (təyin edilir). Lakin cəmiyyətin iştirakzısı ol-
mayan şəxslərin də təftiş komissiyasına özv sezilməsinə (müfəttiş təyin edilməsinə) yol verilir. Özü də təftiş ko-
missiyasının özvlüyünə (müfəttiş kimi) yalnız fiziki şəxslər sezilir (təyin edilir).
Təftiş komissiyasının (müfəttişin) müstəqilliyini və asılı olmamasını təmin etmək özün aşağıdakılar həmin
orqana özv sezilə (müfəttiş təyin edilə) bilməzlər: direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) rəhbəri (özvü);
kollegial icra orqanının rəhbəri (özvü); təkbaşına rəhbər; kənar idarəzi.
Təftiş komissiyasının (müfəttişin) hüquqi vəziyyəti ümumi şəkildə Mülki Məjəllə ilə müəyyən edilir (MM-
in 91-3-cü maddəsi). Buna görə də onunla bağlı olan münasibətlər cəmiyyətin nizamnaməsi ilə tənzimlənir.
Nizamnamə məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin fəaliyyətinin hüquqi əsasını təşkil edən sənəddir. Burada
cəmiyyətin nizamnamə kapitalının miqdarı haqqında, iştirakçılardan hər birinin payının miqdarı haqqında,
cəmiyyətin idarəetmə orqanlarının tərkibi və səlahiyyəti, onların qərarlar qəbul etməsi və digər məsələlər haq-
qında məlumat verilir (MM-in 89-cu maddəsi). Burada həm də MM-in 47.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan mə-
lumatlar göstərilir. Nizamnamə cəmiyyətin əsas və yeganə təsis sənədi hesab edilir. Bu, inkişaf etmiş bəzi xarici
hüquq sistemlərinin ənənələrinə uyüundur.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçıları qanunda nəzərdə tutulan vəzifələr daşıyırlar. Onların əsas vəzi-
fəsi cəmiyyətin nizamnamə kapitalını tamamilə ödəməkdən ibarətdir (MM-in 90-cı maddəsinin 2-ci bəndi).
Özü də bu vəzifəni onlar cəmiyyətin dövlət qeydiyyatına alınmasınadək yerinə yetirməlidirlər.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalı onun iştirakçılarının mayalarının dəyərindən təşkil olu-
nur (MM-in 90-cı maddəsinin 1-ci bəndi). Nizamnamə kapitalı başlıca olaraq təminat (qarantiya) funksiyası-
nı yerinə yetirir. Bu funksiya kreditorların mənafeyinə xidmət edir. Həmin funksiyanın mahiyyəti ondan ibarət-
dir ki, cəmiyyət kreditorların mənafelərini təmin edən əmlaka malik olmalıdır. Nizamnamə kapitalı da məhz hə-
min əmlakın minimum miqdarını müəyyənləşdirir.
Cəmiyyətin nizamnamə kapitalı dəyişdirilə bilər. Nizamnamə kapitalının dəyişdirilməsi dedikdə, onun ya
artırılması, ya da azaldılması başa düşülür. Nizamnamə kapitalının artırılması MM-in 90-jı maddəsinin 4-7-ci
bəndləri ilə, onun azaldılması isə MM-in 90-jı maddəsinin 8-ci bəndi ilə tənzimlənir.
Cə miyyə tin nizamnamə kapitalının artırılması öz yolla həyata keçirilə bilər. Birinci yol cəmiyyətin nizam-
namə kapitalının onun əmlakı hesabına artırılmasını nəzərdə tutur. Bu yolla nizamnamə kapitalının artırılma-
sının qaydası cəmiyyətin nizamnaməsində göstərilir. Artırılma iştirakzıların nizamnamə kapitalındakı mayaları-
nın dəyərinə mütənasib olmalıdır.
kinci yol iştirakzıların əlavə payları hesabına cəmiyyətin nizamnamə kapitalının artırılmasını nəzərdə tu-
tur. Sühbət iştirakzılar tərəfindən əlavə mayaların qoyulması vasitəsilə cəmiyyətin nizamnamə kapitalının artı-
rılmasından gedir. Bunun qaydası cəmiyyətin nizamnaməsində göstərilir. ştirakzı (iştirakzılar) əlavə maya qo-
yulması haqqında ərizə yazmalıdır. Ərizədə mayaların məbləği və tərkibi, onların qoyulma qaydası və müddəti,
habelə mayaların qoyulmasının digər şərtləri göstərilə bilər.
Üçüncü yol cəmiyyətin nizamnaməsinin cəmiyyətə qəbul edilən yeni iştirakzıların mayaları hesabına ar-
tırılmasını nəzərdə tutur. Bu yoldan yalnız o halda istifadə edilə bilər ki, nizamnamədə üçüncü şəxslərin
cəmiyyətə iştirakzı kimi qəbul edilməsi qadağan olunmasın. Əgər nizamnamədə qadağan edilməmişdirsə,
üçüncü şəxslər cəmiyyətə iştirakzı kimi qəbul olunması və maya qoyması haqqında ərizə yazırlar.
Cəmiyyətin nizamnamə kapitalının artırılması, əlbəttə, onun nizamnaməsinin dəyişməsi ilə bağlıdır. Odur ki,
bundan ütrü cəmiyyətin
ümumi yığınjağının qərarı tələb edilir. Buna görə də nizamnamə kapitalının hər öz yol-
205
la artırılması cəmiyyətin ümumi yığınjağının qərarı ilə həyata keçirilir. Belə ki, nizamnamə kapitalının artırıl-
ması barədə qərarı cəmiyyətin ümumi yığınjağı qəbul etməlidir. Ümumi yığınjaq nizamnamə kapitalının artırıl-
ması haqqında qərarla yanaşı, nizamnaməyə edilən dəyişikliklər haqqında qərar qəbul edir.
Aydın məsələdir ki, nizamnamə kapitalının artırılması cəmiyyətin kreditorlarının mənafeyinə toxunmur. Bu
səbəbdən, cəmiyyət özünün kreditorlarına bu barədə məlumat (bildiriş) gündərmir.
Kreditorların mənafelərinin təmin edilməsinə yönələn, ümumiyyətlə, nizamnamə kapitalının qarantiya (təmi-
nat) funksiyasını təmin edən tədbirlərdən biri cəmiyyətin öz nizamnamə kapitalını azaldarkən həmin məna-
feləri qorumaq haqqında qaydadır. Bu qaydaya görə, cəmiyyət öz nizamnamə kapitalını bütün kreditorları
xəbərdar etməklə azalda bilər (MM-in 90-cı maddəsinin 8-ci bəndi). Belə ki, cəmiyyət ümumi yıüıncaqda, ciddi
ə
saslar olduqda, öz nizamnamə kapitalının azaldılması barədə qərar qəbul edir. Qərarın qəbul olunmasından
sonra nizamnamədə və ya həmin qərarda müəyyən olunmuş müddətdə kreditorlara bu barədə yazılı məlumat
göndərilir. Cəmiyyət başqa yoldan da istifadə edə bilər. Belə ki, onun ixtiyarı var ki, həmin məsələ barəsində
mətbuatda müvafiq elan versin.
Məlumatın alınması və ya elanın dərc edilməsi günündən etibarən bir ay müddətində kreditorlar mümkün
olan iki alternativ variantdan birini seçə bilərlər. Birinci varianta görə, onlar cəmiyyət tərəfindən əlavə təminat
verilməsini tələb edirlər. kinci varianta görə isə kreditorların ixtiyarı var ki, cəmiyyətin müvafiq öhdəliklərinin
vaxtından əvvəl icrasını və ya xitamını (kreditin qaytarılmasını, nisyə alınan əmlakın pulunun ödənilməsini və
s.) tələb etsin. Şübhəsiz ki, öhdəliklərin vaxtından əvvəl icrası və ya xitamı kreditorlara müvafiq əmlak zərəri
vurur. Məsələn, kreditin vaxtından əvvəl qaytarılması ilə müvafiq gəlir (faiz) bankın (kreditorun) əlindən çıxır,
ondan məhrum olur və bununla əldən çıxmış fayda formasında o zərərə düşür. Belə hallarda kreditorlar düşdük-
ləri zərərin əvəzinin ödənilməsini də tələb edir.
Göstərilən qayda kreditorların mənafeyinin təmin edilməsi və qorunması məqsədinə xidmət edir. Axı nizam-
namə kapitalının artırılmasından fərqli olaraq, onun azaldılması cəmiyyətin kreditorlarının mənafeyinə toxunur
və kreditorları qarşısında cəmiyyətin öz ühdəliklərini yerinə yetirmək imkanını azaldır.
Nizamnamə kapitalının azaldılması onun artırılması kimi cəmiyyətin nizamnaməsinin dəyişdirilməsinə sə-
bəb olur. Odur ki, cəmiyyətin nizamnamə kapitalının azaldılması da cəmiyyətin ümumi yığınjağının qərarı əsa-
sında həyata keçirilir. Özü də nizamnamə kapitalının azaldılması məsələsi bütün iştirakzıların mayalarının no-
minal dəyərinin azaldılması yolu ilə həll edilir (MM-in 90-jı maddəsinin 8-ci bəndi).
Nizamnamə kapitalına maya qoymaq vəzifəsini iştirakçılar yerinə yetirməyə borcludurlar. Onu bu cür vəzifə
daşımaqdan azad etmək olmaz. Bundan əlavə, mülki qanunvericilik mayaların cəmiyyətə qarşı tələblərin əvəz-
ləşdirilməsi yolu ilə, yəni hesabların (tələblərin) çürüdülməsi yolu ilə qoyulmasını qadaüan edir (MM-in 90-cı
maddəsinin 3-cü bəndi). Məsələn, cəmiyyətin hər hansı şəxsə on min manat borcu vardır. Beləliklə, şəxsin
cəmiyyətə on min manatın verilməsinini tələb etmək hüququ (tələbi) yaranır. Həmin şəxs cəmiyyətə qarşı olan
pul tələbini əvəzləşdirməklə maya qoya bilməz.
Iştirakçıların daşıdıqları vəzifələrdən biri məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin firma adını dəqiq göstərməsin-
dən ibarətdir (MM-in 87-ci maddəsinin 8-ci bəndi). Tələb olunan dəqiqliyi təmin etmək üçün cəmiyyətin fir-
ma adına onun adı, habelə «məhdud məsuliyyətli cəmiyyət» sözləri daxil edilir. Məsələn, «Ruzi» məhdud mə-
suliyyətli cəmiyyət. «Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət» sözlərinin əvəzinə abbrevuaturadan (italyanja
«abreviatura» — qısa), yəni qısaldılmış addan da istifadə oluna bilər: «MMC». Məsələn, «Ruzi» MMC. Bu, bə-
zi xarici ölkələrdə müəyyən edilən qaydaya uyğun gəlir. Məsələn, Almaniyada onların qısaldılmış adı GmbH,
Fransada S.R.L. və s.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin fəaliyyəti ilə bağlı zərər üçün qoyduqları mayaların dəyəri həddində
Dostları ilə paylaş: |