Mühazirə Elmi tədqiqatın əsas məqsədləri. Fənnin vəzifələri, tarixi və
Yüklə 1,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mühazirə 1. Elmi tədqiqatın əsas məqsədləri. Fənnin vəzifələri, tarixi və bilik anlayışı Elmin tarixi, elmi bilik anlayışı Elm nə vaxtdan başlanır? «Elm» anlayışının necə başa düşülməsindən asılı olaraq bu suala müxtəlif cavablar vermək olar. 1. Elm (elmi bilik) insanların ilk dəfə «nəyə görə», «hansı səbəbdən» sualını qoyduğu vaxtdan başlanır. İnsanların dünya hadisələrini izah etmək cəhdləri, artıq yalnız «nə etmək», «necə etmək» sualını deyil, həm də «nəyə görə belədir» sualını qoymaları biliklərin bölgüsünə gətirir; əməli biliklərlə yanaşı ilk elmi biliklər yaranır ki, bu hadisə müəyyən mənada elmin başlanğıcı kimi qəbul oluna bilər. 2. Elm – biliklərin bir sistem kimi formalaşdığı vaxtdan başlanır. Yəni elə bir vaxtdan ki, birincisi, bu vaxta qədər toplanmış biliklər yeni əldə olunan bilik üçün meyara çevrilir; Artıq qərarlaşmış olan biliklərə uyğun gəlmək, onları tamamlamaq elmiliyin şərti kimi çıxış edir. Yaxud, ikincisi, mövcud biliklər zəminində daha obyektiv gerçəklikdən yeni faktiki material gözləmədən yeni bilik almaq imkanı yaranır; başqa sözlə, mövcud biliklər sistemi özü özünü inkişaf etdirmək keyfiyyəti əldə edir. Elmin özünüinkişaf sisteminin olması onun müasir dövrdə sinergetik kontekstdə araşdırılmasını da aktuallaşdırır. Bəs elmin tarixi nəyə lazımdır? Bütün mühüm texniki yeniliklər (avtomobil, elektrik, kimyəvi gübrələr, kompüter və s.) riyaziyyatın, fizikanın, kimyanın, biologiyanın və s.-nin nailiyyətlərinə əsaslanır. Lakin biz müxtəlif dövrlərin siyasi xadimlərinin həyatı və fəaliyyəti haqqında daha çox bilirik, nəinki öz əməyi ilə müasir dünyanın rifahı və rahatlığının əsasını qoyanların həyatları haqqında. Elm və texnikanın tarixi tarixi dərketmənin faktiki olaraq yalnız 19-cu əsrdə yaranmış ən gənc sahələrdən biridir. Tarixin öyrənilməsi keçmişi və indiki vaxtı daha yaxşı başa düşməyə və gələcəyi proqnozlaşdırmağa imkan verir. Elmin tarixinə iki yanaşma mövcuddur: Presentizm – müasirliyin dili ilə keçmişin haqqında danışmaq; Antikvarizm – müasirliyə istinad etmədən keçmişin haqqında danışmaq. Yüklə 1,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|