Namangan davlat universiteti filologiya o`zbek tili yo`nalishi 201-guruh talabasi Abdullayeva Mehrinisoning

Mavzu:Rus tilshunosligi

Tayanch tushunchalar: Rossiya grammatikasi, orfoepiya, orfografiya, sintaksis,yuqori uslub, o`rta uslub, quyi uslub.

Jahon tilshunosligi taraqqiyotida rus tilshunoslig muhim o`rinlardan birini egallaydi.

• Jahon tilshunosligi taraqqiyotida rus tilshunoslig muhim o`rinlardan birini egallaydi.
• Rus tilshunoslari juda ko`plab dunyo tillarini puxta o`rganganligi bilan, lisoniy hodisalarni chuqur tahlil qilganliklari, tilshunoslikning ilmiy-nazariy muammolariga alohida jiddiy e`tibor berganliklari, yangi ta`limotlar, nazariyalar ishlab chiqqanlar, yangi farazlarni o`rtaga tashlaganliklari bilan ajralib turadi.

XVI asrning oxirlarida

• XVI asrning oxirlarida

Lavretniy Zizaniyning

Slaviyan grammatikasiga oid asari nashr qilindi.

Meletiy Smotriskiyning

Slavyan-rus grammatikasi nashrdan chidi.

Buyuk qomusiy olim M.V.Lomonosov (1711-1765) o`z asarlari, grammatikaga, notiqlikka va uslubshunoslikka oid tadqiqotlari bilan rus tilshunosligining mustahkam poydevorini qurub berdi. U 1755-yilda rus tilining birinchi grammatikasini – “Rossiya grammatikasi” asarini rus tilida e`lon qildi, ya`ni M.V.Lomonosovgacha rus tili bo`yicha e`lon qilingan ishlar ayni tilda yaratilmagan edi.

• Buyuk qomusiy olim M.V.Lomonosov (1711-1765) o`z asarlari, grammatikaga, notiqlikka va uslubshunoslikka oid tadqiqotlari bilan rus tilshunosligining mustahkam poydevorini qurub berdi. U 1755-yilda rus tilining birinchi grammatikasini – “Rossiya grammatikasi” asarini rus tilida e`lon qildi, ya`ni M.V.Lomonosovgacha rus tili bo`yicha e`lon qilingan ishlar ayni tilda yaratilmagan edi.

M.V.Lomonosovning “Rossiya grammatikasi” asari 6 bo`limdan iborat.

1

2

• So`z haqida
• Orfoepiya va orfografiya haqida

3

4

• Nom (ot) haqida
• Fe`l haqida

5

6

• Ko`makchi (Yordamchi ) so`zlar haida
• Sintaksis haqida

Lomonosov “Rossiya tilidagi cherkov kitoblarining nafi haqida” asarida uch uslub haqidagi nazariyani rivojlantirdi. Olim rus adabiy tilidagi so`zlarning ma`nosi, qo`llanishi, faollik darajasi, qanday o`rinlarda ishlatilishi, emotsional-ekspressiv xususiyatlari kabilarni o`rganib, mazkur tildagi uch asosiy uslubni yaratdi.

• Lomonosov “Rossiya tilidagi cherkov kitoblarining nafi haqida” asarida uch uslub haqidagi nazariyani rivojlantirdi. Olim rus adabiy tilidagi so`zlarning ma`nosi, qo`llanishi, faollik darajasi, qanday o`rinlarda ishlatilishi, emotsional-ekspressiv xususiyatlari kabilarni o`rganib, mazkur tildagi uch asosiy uslubni yaratdi.

Uch uslub:

Yuqori uslub – slaviyan-rus so`zlarida tuzilib, bundan qahramonlik qadidalari , prozaik nutqlar tuziladi.

O`rta uslub - rus tilida qo`llanadigan so`zlardan tuzilib, unda sahna asrlari , maktublar, hajviy asarlar yoziladi.

Quyi uslub- cherkov-slaviyan tilida mutlaqo uchramaydigan ruscha so`zlardan iborat bo`lib, u orqali komediya, epigrammalar , ashulalar va prozada esa maktublar hamda ish qog`ozlari yoziladi

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

R.Rasulov “Tilshunoslik nazariyasi”

N.Uluqov “Tilshunoslik nazariyasi”

Internet ma`lumotlari

E`tiboringiz uchun rahmat!