O’zbekiston respublikasi raqamli

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI
TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT
AXBOROT TEXNOLOGIYALAR UNIVERSITETI
QARSHI FILIALI
“KOMPYUTER INJINIRINGI” FAKULTETI
«Akademik yozuv» fanidan tayyorlangan
3-MUSTAQIL ISH
Mavzu: “Ilmiy uslubda maqola tayyorlash”
Bajardi:
1-bosqich KI-11-23 guruh
talabasi MIRZAYEV.E
Qabul qildi:
Yuldasheva R.D
QARSHI-2023

---

Reja:
1. Ilmiy uslub haqida tushuncha
2. Ilmiy maqola yozish usullari
3. Ilmiy maqola metodlari
4. Xulosa
Fan-tеxnikaning turli tarmoqlariga doir ilmiy asarlar, darsliklar ilmiy uslubda
yoziladi. Ilmiy uslub aniq ma'lumotlar asosida chiqarilgan ilmiy xulosalar
(qoidalar, ta'riflar)ga boy bo‘lishi bilan boshqa uslublardan farq qiladi: Yomg‘ir -
suyuq tomchi holidagi atmosfеra yog‘ini. Tomchining diamеtri 0,5-0,6 mm bo‘ladi.
Ilmiy uslubda har bir fanning o‘ziga xos ilmiy atamalaridan foydalaniladi, bu
uslubda so‘zlar o‘z ma'nosida qo‘llanadi, qoida yoki ta'rifning mazmunini
ochishga xizmat qiladigan ajratilgan bo‘laklar, kirish so‘zlar, kirish birikmalar,
shuningdеk, qo‘shma gaplardan ko‘proq foydalaniladi. Ilmiy uslubda to‘liqsiz
gaplar, bir tarkibli gaplar, so‘z-gaplardeyarli uchramaydi . So‘zlashuvning qisqa
dialog turi ham ilmiy uslubda yozilgan asarlar uchin begonadir. Ilmiy. Bu
uslubning adresati – olim, mutaxassis. Uslubning maqsadini yangi faktlar,
naqshlar, kashfiyotlarni aniqlash va tavsiflash deb atash mumkin. Tegishli ilmiy
nutq uslubida, fanda umuman ma’lum bo‘lgan faktlar izohlanmaydi va faqat yangi
atamalar
tushuntiriladi.
Bu
uslub
katta
hajmli
jumlalar
va
tez-tez
qo‘shtirnoqlardan foydalanish bilan ajralib turadi. Ushbu uslubdagi matnlarning
nomi, qoida tariqasida, asar bag‘ishlangan mavzu yoki muammoni aks ettiradi.
(“Badiiy adabiyot tili to‘g‘risida”). Nutq uslubining etakchi turi – bu fikrlash. Ilmiy
va o‘quv. Ushbu uslubdagi asarlar kelajakdagi mutaxassislar va talabalarga
qaratilgan bo‘lib, ular materialni o‘zlashtirish uchun zarur bo‘lgan faktlarni

---

o‘rgatish, tasvirlash uchun berilgan, shuning uchun matnda keltirilgan misollar va
misollar odatiy hisoblanadi. Deyarli barcha atamalar tushuntiriladi, o‘quv matni
odatda tushunchani tushuntirishdan boshlanadi. Hukmlar hajmi haqiqiy ilmiy
uslubga qaraganda ancha past; iqtiboslar kamroq ishlatiladi. Sarlavha o‘quv
materialining turini ko‘rsatadi (darslik, to‘plam va boshqalar). Nutqning etakchi
turi – tavsif. Ilmiy nutqning o‘ziga xos xususiyatlaridan biri bu sintaktik darajada
ifodalangan izchillikdir. Ilmiy nutq, masalan, bayon qismlari o‘rtasidagi
munosabatni ifodalovchi kirish so‘zlarini ishlatish bilan tavsiflanadi (xulosalarni
umumlashtirish yoki asoslash). Shunday qilib, shu tarzda, shuning uchun,
shuning uchun. Bog‘lanish funktsiyasida qo‘shimchalarning ishlatilishi ham juda
xarakterlidir: shuning uchun, chunki, keyin, bu erdan(sabab -oqibat munosabatlari
nuqtayi nazaridan). Ilmiy nutq uchun eng xarakterli – bu taqdimotning alohida
izchilligi – aloqa va konstruktsiyalarning maxsus konstruktsiyalari. Ular ilmiy
aloqaga organik ravishda xosdir, ularsiz ilmiy nutq keskin, spazmodik bo‘lib
qoladi. Ilmiy maqolani to'g'ri yozish uchun quyidagi paragraflarda keltirilgan
asosiy printsiplarga rioya qilishingiz kerak:
1. Maqolada ilmiy fikrning rivojlanishi aks ettirilishi kerak;
2. Maqolaning barcha bo'limlari o'zaro fikr-mulohazalarga ega bo'lishi kerak;
3. Ushbu mavzu bo'yicha ilgari nashr etilgan maqolalarga havola bo'lishi kerak;
4. Ilmiy maqolaning alohida bo'limlari maketida aniq mantiqiy tuzilish
mavjudligi kuzatilishi kerak.
Oldindan tuzilgan reja, bunday majburiy kichik bo'limlarni o'z ichiga olgan ilmiy
maqola yozishga yordam beradi: kirish, foydalanilgan usullarning tavsifi, ish
natijalarining tavsifi, munozara va asosiy xulosalar. Ilmiy-tadqiqot ishlarini olib
borishni talab qiladigan ilmiy ishlarni tavsiflash uchun sizga yaxshi shakllangan
kirish kerak bo'ladi, uning asosiy maqsadi maqola muallifi tomonidan qo'yilgan
asosiy maqsad va vazifalarni o'quvchi e'tiboriga etkazish bo'lishi kerak.
Kirishning asosiy fikrlari quyidagilardan iborat bo'lishi kerak:

---

1. Ilmiy gipotezaning mohiyati;
2. Kerakli ma'lumot;
3. Tadqiqot boshlanishiga sabab bo'lgan sabablar;
4. Ushbu mavzu bo'yicha ilgari olib borilgan ishlarni tanqidiy baholash;
5. Ushbu mavzuning dolzarbligi;
6. Maqolaning aniq tasavvurlari.
Maqolaning kirish qismida ishlashda maqsadlarni baholash metodologiyasining
qisqacha mazmuni quyidagi fikrlarni tahlil qilish uchun qisqartirildi:
1. Tadqiqotning asosiy maqsadi iloji boricha aniqmi;
2. Tadqiqotda aniq qarama-qarshiliklar mavjudligi;
3. Tematik adabiyotlardan foydalanish darajasi;
4. Mavzuning dolzarbligi.
Tadqiqot usullari izchil bo'lishi kerak, ular tadqiqot bilan bog'liq barcha savollarga
javob berishlari kerak. Ma'lumotlarga ko'ra, har qanday olimga tegishli tajriba va
jihozlarga ega bo'lgan har qanday olimga bunday tajribani amalga oshirish uchun
barcha usullarni tushunarli, aniq va mantiqiy tarzda tavsiflash kerak. Ish natijalari
kirish qismida keltirilgan farazni tasdiqlashi yoki rad etishi kerak. Ushbu bo'limda
grafikalar, rasmlar va umumlashtirilgan ma'lumotlarni soddalashtirishga yordam
beradigan har qanday narsa bo'lishi mumkin. Xulosalarda o'rganish natijalarini
umumlashtirish kerak. Ilmiy maqolaning yakuniy qismi muallifning maqsadlari,
usullari, tadqiqot natijalari va xulosalarini o'z ichiga olgan referat bo'lishi kerak.
Ilmiy uslub - bu XVII asrda yaratilgan, bu orqali gipotezalar ishlab chiqiladi,
tekshiriladi va isbotlanadi yoki inkor etiladi. Bu diqqat bilan kuzatish va tajriba
o'tkazish orqali ilmiy nazariyalarning to'g'riligini aniqlashning uyushgan jarayoni.

---

Xulosa:
Men bu Mustaqil ishni tayyorlab ilmiy uslub haqida ma’lumotlarga
hamda ilmiy maqola yozish metodlari haqida ma’lumotga ega bo’ldim.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
https://nicola.top/uz/poshagovyj-gajd-po-napisaniju-nauchnoj-stati/
2.
https://studylib.ru/doc/6412784/imrad-ilmiy-maqola-matnini-tayyorlash-
talablari
3.
https://tiiame.uz/sites/default/files/maqola.pdf
4.
https://uz.scienceforming.com/10635164-how-to-write-a-scientific-article
5.
https://uz.sahesjsu.org/scientific-method-examples

---

ETIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT