Mavzu pageMaker, Adobe InDesign dasturlari va uning imkoniyatlari. Reja

---

Mavzu -6. PageMaker, Adobe InDesign dasturlari va uning 
imkoniyatlari.
 
Reja: 
1. Dasturning asosiy oynasi va menyusi. 
2. Hujjatlar oynasi.Hujjatlarni mashtablash va tasvirlash 
3. PageMaker dasturi asboblar paneli 
4. Boshqarish palitrasi 
5. Maxsuslashtirilgan palitralar 
Page Maker Aldus corporation firmasi tomonidan yaratilgan keng imkoniyatli 
qulay nashriyot tizimidir. Aldus firmasining Yevropa bo‘limi 1989- yil sentabrda 
Page Maker dasturining ruscha variantini e’lon qildi. Page Maker dasturining ishlashi 
uchun Microsoft Windows dasturining to‘liq lahjasi bo‘lishi talab qilinadi. Shaxsiy 
kompyuterning amaliyot tizimi bilan tanish bo‘lgan foydalanuvchi diskni formatlash, 
fayl nusxasini hosil qilish, faylni o‘chirish, uni bosib chiqarish yoki dasturni ishga 
tushirish buyruqlarini albatta biladi. 
Windows muhiti amaliyot tizimning qobig‘i hisoblanib, foydalanuvchi uchun 
amaliyot tizimning barcha imkoniyatlarini uning buyruqlarini yoddan bilmasdan turib 
ishga tushirishga imkon beradi. 
Windows muhitida ishlash uchun sichqonchadan foydalanish juda qulaydir. Shu 
sababdan foydalanuvchi sichqonchadan mohirona foydalana bilishi kerak. Sichqoncha 
yordamida quyidagi 6 ta asosiy harakatni bajarish mumkin: 
(Point) Ko‘rsatkichni ekranning kerakli joyiga ko‘chirish; 
(Click) Sichqoncha tugmasini bosib darhol qo‘yib yuborish; 
(Double click) Sichqoncha klaviaturasini ikki marta tez bosish; 
(Select) Biror obyektni tanlash; 
tanlab olingan surat, matn qismi yoki dasturning grafik simvolini boshqa 
joyga ko‘chirish (Drag). Buning uchun tanlab olingan obyekt ustiga ko‘rsatkichni olib 
borib, sichqoncha tugmasi bosiladi va obyektni kerakli joyga ko‘chiriladi, so‘ngra 
sichqoncha tugmasi qo‘yib yuboriladi. 
matnni sahifaga joylashtirish (Flow). 
Page Maker dasturida katalog va fayllar bilan ishlaydi. Fayl nomi. PUB 
kengaytmasi bilan yoziladi. Misol uchun: Sample1.PUB. Boshqa katalogga o‘tish 
uchun sichqoncha yordamida ko‘rsatkichni muloqot oynasidagi «|» belgisi ustiga 
keltirib va sichqoncha chap tugmasini ikki marta bosiladi. Chap oynada kataloglar 
ro‘yxati paydo bo‘ladi. Kerakli katalog nomini tanlab sichqoncha tugmasini ikki 
marta bosiladi. Nashriyot tizimlarining asosiy vazifasi nashrni tayyorlashda tez 
takrorlanuvchi operatsiyalarni iloji boricha ko‘proq avtomatlashtirishdir. Uning 
afzalligi esa, bu nashr sahifasi va uning umumiy ko‘rinishini tayyorlashdagi qulaylik 
va o‘zgartirishlar kiritishning osonligi, hamda vaqt tejalishidir. Nashr sahifasining 
umumiy ko‘rinishini tayyorlashda shaxsiy kompyuterdan foydalanish maqsadga 
muvofiqdir. Asl nusxa maketini bosib chiqarish uchun esa lazerli printerdan 
foydalanish ma’quldir. Matn va suratlar kompyuter xotirasiga iloji boricha oldinroq 

---

kiritilgan bo‘lishi kerak. Nashr elementlarini kompyuterda saqlashning asosiy afzalligi 
shundaki, matnni to‘g‘ridan-to‘g‘ri harf terish qurilmasiga berish mumkin, matn bilan 
suratlarni mos joyga qo‘lda joylashtirishga ehtiyoj qolmaydi. 
Page Maker 
dasturi 
yordamida nashr 
sahifasini 
ekranda ko‘rish 
va unga bosib 
chiqarilgunga 
qadar tuzatishlar 
kiritish mumkin. 
Barcha kerakli 
o‘zgartirishlar 
kiritilgandan so‘ng, asl 
nusxa maketi 
harf terish qurilmasiga 
uzatiladi yoki 
lazerli printerda bosib chiqariladi. 
Dastur 
Пуск
- 
Программы
- Adobe— 
А
d
о
b
е
Page Maker 7.0 orqali 
yuklanadi. 
Yangi 
nashriyot 
oynasini 
ochish 
uchun Fayl (
Файл
) buyrug’ini 
bajaring.Documentsetup (
Параметры
страницы
) muloqot oynasi ochiladi. 
Ochilgan muloqat oynasida o’lchamlarni quyidagicha o’zgartiring: 
Shundan so’ng kursorni OK tugmasiga olib boring va bosing. 
- Yangi nashriyotga Page size (
формат
) 
А
4 va Orientation (betni 
oriyentatsiyasi) - Tall (kitobli). 
- Agar 
nashriyotingiz 
qog’ozga 
bir 
tomonlama 
chiqariladigan 
bo’lsa, Options (variantlar) Double-sided (Ikki tomonlama)galochkani olib 
tashlaymiz, aksincha ikki tomonlama bo’lsa galochka qo’yamiz.
- Ikki tomonlama nashriyotimizga Facing pages (Ugirish) ga galochka 
qo’yamiz. 
- Restart page numbering (Betni yangidan nomerlash) galochka kitobning 
ba’zi qismlarini chiqarishda ishlatiladi, yani hujjat beti 1 dan boshqa son 
bilan boshlansa. Restart page numbering (Yangi bet nomeri) galochka 
qo’ymaymiz. 
- Betlar soni (Number of pages) -20.Nashriyotimiz 20 betdan iborat 
ekanligini ko’rsatadi. 
- Start page (birinchi bet nomei)-nashriyotimiz birinchi beti nomeri 
qo’yiladi. Odatda 1 qo’yiladi. 
- Margins (hoshiya) bo’limida tayyorlanadigan nashriyotning pastki, ustki, 
ichki, tashqi qismidan tashlanadigan hoshiya o’lchamlari ko’rsatiladi. 
- Target output resolution (nuqtalar o’lchami) Printeringiz nuqtalar 
o’lchami qo’yiladi. 

---

- Compose to printer  -kompyuteringizga o’rnatilgan printer nomi 
qo’yiladi.
Kerakli o’lchamlarni kiritib bo’lganimizdan so’ng Ok tugmasiga kursorni 
olib boramiz va bosamiz, Biz kiritgan o’lchamlar bo’yicha yangi nashriyot 
oynasi ochiladi: 
Rasm. Pagr Marker hujjat oynasining ko’rinishi. 
Page Maker dasturining menyular qatori 
Page 
Maker 
dasturining 
menyulari 
quyidagilar: 
Файл
(File), 
Редактирование
(Edit), 
Макет
(Layout), 
Тектс
(Type),
Элемент
(Element), 
Сервис
(Utilities), 
Просмотр
(Viev), 
Окно
(Window), 
Помо
щь
(Help).
Bir paytda bir necha hashr oynasini ochish mumkin, bunday holda dastur 
asosiy oynasi doirasida har bir nashr uchun alohida oyna ochiladi. Hujjat oynasi 
o’lchovlarini asosiy oyna kabi o’zgartirish mumkin. Ochilgan hujjat oynalarini 
tartiblash uchun Window (
Окн
o) menyusida Tile (
Мозаика
) va Cascade (
Каскад
) 
buyryqlari ko’zda tutilgan. Birinchi hujjat oynasi shunday joylashtirilganki, boshqa 
hujjat oynalarini berkitib turmaskigi kerak, yani, ularning sarlavhalari krtma-ket 
ko’rinib turishi kerak. Hujjat oynalari o’rtasidagi axborot almashuvi buffer 
ayriboshlash (Clipboard), shuningdek Drag-and-Drop (maket elementlarini 
sichqoncha yordamida bir oynadan boshqa nashr oynasiga sudrab olib chiqish) 
metodi yordamida amalga oshiriladi. Hujjat oynasida nashrning birinchi 
sahifasi ko’rsatilgan. Uning atrofidagi bo’sh maydon ishchi stoli deb ataladi. 
Maktning elementlari ish stolida joylashgan bo’lib, u pechatga chiqarilmaydi.Ish 
stoli maket elementi uni yaratishda va nashr betlari bo’yicha jkib o’tishda 
vaqtinchalik joy sifatida qulaylik yaratadi. Nashr betlarini varaqlaganda sahifa 

---

maydonida aks ettirilishi mumkin. Agar element joriy betdan boshqasiga 
o’tkaziladigan bo’lsa, avval ish stolidan olib, kerakli betga o’tkazilib, va ish stoliga 
qo’yiladi. 
Hujjatning sahifalar maydonida rangli chiziqlar ko’rinib turadi – kolonka va 
maydon chegarasi. Pushti rang bilan matn kiritishning chegarasi belgilanadi. Ular 
Document Setup (
Параметры
документа
) bo’yisha aniqlanadi. 
Bir betdan boshqa 
betga 
o’tish 
uchun 
sahifa 
nomerlari 
piktogrammasi hizmat 
qiladi 
(surish shkalasidan chap tomonida) 
Sahifalar bo’yicha o’tishda shuningdek Layout (
Макет
) menyusida Go To 
Page (
Перейти
к
странице
) buyeug’i ishlatiladi . Buyruq tanlanganda yagona 
qiymat kiritish maydonidan iborat muloqat oynasi paydo bo’ladi, unda sahifa 
nomeri kiritiladi. 
Maket ustida ish boshlashdan oldin olib borilgnda Adjust 
Layout (
Настройка
макета
) maxsus funksiyasida joylashgan PageMaker 7.0ning 
asosiy parametrlarini aniq bilish zarur. Bu esa qo’l mehnatini kamaytiradi. Zangori 
chiziqlar kolonka chegarasini belgilaydi.Yangi nashrlarni yaratgandan so’ng ular 
maydon chegaralari bilan mos keladi. 
Suzib chiquvchi menyu (
Контекстное
меню
) 
Suzib chiquvchi menyu (
Контекстное
меню
) 
Sichqonchaning o’ng tugmasini shiqillatish natijasida suzib chiquvchi 
menyu ochiladi. Joriy ish borishi va kursorning holatidan kelib chiqqan holda bu 
menyu har hil ko’rinishga ega va dastur funksiyalariga bo’lgan murojaatlarni 
tezlashtiradi. 
PageMaker dasturida sichqonchaning o’ng tugmasini bosish natijasida 
sahifani mashtabini tasvirlash Fit in Window (
Целая
страница
)dan 100% Size 
(
Реальный
размер
) ga o’tish va aksincha amalga oshiriladi.
Tugmalar kombinatsiyasi 
Sichqoncha bilan ishlagandan ko’ra klaviatura bilan ishlash ancha samaralidir. 
Shuning uchun ham PageMaker dasturida klaviatura bilan ishlash ish tezligini 
oshiradi va vaqtni iqtisod qiladi. Agar siz PageMaker dasturida tez ishlashni 
hohlasangiz buning uchun tugmalar kombinatsiyalarini esda tutmoq darkor. 
PageMaker dasturida 250 tadan ortiq tugmalar kombinatsiyasi va maxsus 

---

buyruqlar mavjud. Masalan, kolonraqamlarni, qo’l keringini qo’yib chiqish va 
boshqalar. 
PageMaker 
7.0 
dasturining 
barcha 
klaviatura 
buyruqlarining 
ro’yhati Help (
Помощь
) menyusida joylashgan Shortcuts (
Комбинации
клавиш
) 
bo’limidan tanishish mumkin. 
Palitralar 
Palitralar-bu uncha katta bo’lmagan oyna bo’lib, unda dasturning boshqarish 
elementlari yoki qandaydir joriy axborot tasvirlanadi. Palitrani ihtiyoriy holatda 
berkitib 
va 
yana 
qaytarib 
qo’yish 
mumkin. 
Palitrani 
qo’yish 
uchun: Window (
Окно
) 
menyusidan Show<