124 “bulutli texnologiyalar hamda telekommunikatsiya tizimlari va tarmoqlarining o’zaro integratsiyalari tahlili”

---

124 
“BULUTLI TEXNOLOGIYALAR HAMDA TELEKOMMUNIKATSIYA 
TIZIMLARI VA TARMOQLARINING O’ZARO INTEGRATSIYALARI 
TAHLILI” 
Firuza Babayeva Sevdiyarovna 
Navoiy vioyati,Karmana tumani 
8-maktab 
Annotatsiya
“Telekommunikatsiyalar — signallar, belgilar, matnlar, tasvirlar, tovushlar yoki 
axborotning boshqa turlarini o‘tkazgichli, radio, optik yoki boshqa elektromagnit 
tizimlaridan foydalangan holda uzatish, qabul qilish, qayta ishlashni tushuniladi”. 
“Telekommunikatsiyalar to‘g‘risida”gi O‘zR qonunidan. Ushbu maqola bulutli 
texnologiyadan foydalanishning ahamiyatiga bag`ishlangan 
Kalit so`zlar
Kompyuter, bulutli texnologiya,dastur ,axborot, provayder, internet. 
Axborot texnologiyalar jadal rivojlanayotgan davrda dasturiy ta’minotni o’rni juda ham 
katta ahamiyatga ega. Dastur to’la qonligicha ishlashi uchun shaxsiy kompyuter minimal 
tizim talabiga javob berishi kerak. Internet modernizatsiyalashtirildi va server uskunalar 
ishlab chiqildi. Shu bilan birga shunday g’oya yuzaga keldiki, dasturdan foydalanishda 
hisoblash tizimlarini birlashtirish va undan yagona manba sifatida foydalanish. 2008-
yildan boshlab Bulutli texnologiyar so’zi dunyo miqiyosida keng tarqaldi. Birinchi 
qarashda “Bulutli texnologiyalar” tushunarsiz ko’rinsada: bu model o’zida biror bir 
tizmdagi dan tez, qulay, samarali foydalanish imkonini beradi. Ortiqcha urinishlarsiz, tez 
va aniq taqdim etiladi faqatgina provayder orqali tarmoqqa ulanganda. Bulutli 
texnologiyalardan foydalanishdagi afzalliklar. Bulut ichida saqlanayotgan ma’lumotlardan 
har kim foydalanish mumkin bunga faqatgina, kompyuter, planshet, mobil telefon internet 
tarmog’iga ulangan bo’lishi kerak. Bulutli texnologiyalardan foydalanish ATda bir qancha 
ustunliklarni yaratib beradi. Tashkilot boshqaruvida hisoblash resurslarini yanada samarali 
ishlatish mumkin. 
Bulutli texnologiyalar - bu model iste’molchiga ATni servis sifatida internet orqali 
namoyon qiladi. Bulutli hisoblashlarning yuzaga kelishida “virtualizatsiya” 
texnologiyalarining ahamiyati juda katta hisoblanadi. Birinchi bo’lib 1960-yilda 
virtualizatsiya texnologiyalari IBM taklif qilingan ammo qimmat meynfreym kompyuter 
texnologiyalarini arzon x86 protsesorli kompyuter serverlariga o’tgandan so’ng 
virtualizatsiya termini ancha vaqtgacha esdan chiqarildi. 2000- yildan boshlanib holat 
o’zgara boshladi, shu yillarga qadar WMware x86 razryadli virtualizatsiyada 
monopoliyani qo’lga kiritdi. 2005-yilda WMware kompaniyasi virtual mashinalarni 
DTdan foydalangan xolda bepul tadbiq qildi. Bulut 5 ta asosiy xarakteristika, 3 ta servis 
model va 4 ta taqdimlash modellaridan iborat.

---

125 
1 Ommaviy bulut 
2 Xususiy bulut 
3 Jamoaviy bulut 
4 Gibrid bulut 
Omma buluti
- bir vaqtning o'zida bir qancha kompaniya va xizmat tomonidan 
foydalaniladigan AT-infratuzilmasi. Foydalanuvchilar ushbu “bulut”ni boshqarish va 
qo'llab-quvvatlashga qodir emaslar, va bu masalalar bo'yicha barcha mas'uliyat manba 
egasiga beriladi. Har qanday kompaniya va shaxsiy foydalanuvchi taqdim etilayotgan 
xizmatlar abonenti bo’lishi mumkin. Misollar onlayn xizmatlar: Amazon EC2, Google 
Apps / Docs, Microsoft Office Web.
Xususiy bulut
- bu yagona tashkilot manfaatlari uchun boshqariladigan va 
boshqariladigan xavfsiz AT infrastrukturasi. Tashkilot o'zida “bulut”ni boshqarishi yoki 
bu ishni tashqi pudratchiga topshirishi mumkin. Infratuzilma mijozning yoki tashqi 
operatorning (yoki qisman mijozdan va qisman operatordan) xonasida joylashgan bo’lishi 
mumkin.
Gibrid bulut
- muayyan vazifani echishda jamoat va xususiy bulutning eng yaxshi 
xususiyatlaridan foydalanadigan AT-infratuzilmasi. Ko’pincha bu turi tashkilot boshqa 
aytganda faoliyat mavsumiy muddatlari, bo'lsa ishlatiladi bilanoq ichki IT infratuzilma 
davlat “bulut”o'tkazilgandan hokimiyat joriy muammolar bilan engish mumkin emas, deb 
(masalan, yirik statistik ma’lumotlarning miqdori), shuningdek, foydalanuvchilarga ruxsat 
berish uchun korxona resurslariga jamoat “bulut”orqali etkazish 
Siz istagan operatsion tizimda ishlashni xohlamasligingiz muhim emas - veb-
xizmatlari har qanday OS brauzerida ishlaydi. Siz va boshqalar bilan bir xil ma’lumot bir 
vaqtning o'zida turli xil qurilmalardan ko’rish va tahrir qilishingiz mumkin. Ko’p pulli 
dastur bepul (yoki arzon) veb-ilovalarga aylandi. Agar qurilmangiz (kompyuter, planshet, 
telefon) bilan bog’liq biror narsa yuz bersa, unda siz muhim ma’lumotni yo’qotmaysiz, 
chunki u qurilma xotirasida saqlanmaydi. Siz har doim dasturlarning so’nggi versiyasini 
ishlatasiz va yangilanishlar chiqarilishini kuzatishingiz shart emassiz ma’lumotingizni 
boshqa foydalanuvchilar bilan birlashtira olasiz.Dunyo bo’ylab yaqin odamlar bilan yoki 
odamlar bilan ma’lumot almashish oson. 
Foydalanilgan adabiyotlar:
Amirov D.M, Atajonov A.Y, Ibragimov D.A, 
Raximjonov Z.Y, Saidxo’jayev S.S. “Axborot - Kommunikatsiya texnologiyalari izohli 
lug’ati”, .Muhammedov R.J. Innovatsion texnologiyalar yordamida ta’lim samaradorligini 
oshirish yo‘llari. 
Internet manbalar:
https://uz.wikipedia.org/wiki/Informatika 2. www.ziyonet.com 3. Informatika o’qitish 
metodikasi. Toshkent-2013-yil. 4. www.arxiv.uz