Penitensiar sistemdə Vərəmə nəzarət üzrə TƏLİmat
Yüklə 4,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bakı - 2013
|
Penitensiar sistemdə Vərəmə nəzarət üzrə TƏLİMAT Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi Tibb baş idarəsi Bakı - 2013 Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 2 Mündəricat İxtisarların siyahısı ..................................................................................................................... 8 Müəlliflər .................................................................................................................................... 9 Redaksiya şurası ............................................................................................................................. 9 Minnətdarlıq ................................................................................................................................... 9 Fəsil 1. Ümumi müddəalar ........................................................................................................... 10 Vərəmin inkişafının risk amilləri .............................................................................................. 10 Azadlıqdan məhrum etmə yerlərində vərəməleyhinə tədbirlərin təşkilinin xüsusiyyətləri ...... 10 İstintaq təcridxanaları ............................................................................................................... 11 Cəzaçəkmə müəssisələri ........................................................................................................... 11 Əlaqələndirici qurum ................................................................................................................ 11 Əlaqələndirici qurumun vəzifələri: ........................................................................................... 11 Fəsil 2. Vərəm hallarının aşkarlanması ........................................................................................ 13 Vərəmin aşkarlanması üzrə başlıca yanaşmalar ....................................................................... 13 Vərəmin aşkarlanmasının strategiyaları ................................................................................... 13 İT-lərə daxil olanların skrininqi ................................................................................................ 13 CM-lərə daxil olanların skrininqi ............................................................................................. 14 CM-lərdə vərəmə görə kütləvi skrininqlər ................................................................................ 16 İT-lərdə və CM-lərdə müraciət əsasında vərəm hallarının aşkarlanması ................................. 16 Aşkar olunmuş pozitiv vərəm hallarının epidemioloji kontaktları ilə aparılan tədbirlər .......... 16 Fəsil 3. Vərəmin diaqnostikası: Diaqnostik müayinələrin keçirilməsində laboratoriya xidmətinin rolu ...................................................................................................................................................... 18 Bəlğəm yaxmasının birbaşa mikroskopiyası ............................................................................ 19 Xpert TB/RIF ........................................................................................................................... 19 Əkmə müayinəsi və DHT qoyulması: ...................................................................................... 19 Vərəmin süa diaqnostikası və əlavə müayinə üsulları .............................................................. 21 Keyfiyyətə nəzarət: daxili və xarici .......................................................................................... 22 Fəsil 4: Müayinə nəticəsində əldə edilmiş nəticələrin qiymətləndirilməsi və vərəmin diaqnozunun təyin edilməsi ................................................................................................................ 23 Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, 10-cu baxış (XBT-10) əsasında kliniki diaqnozun tərtib edilməsi ........................................................................................................................................... 23 Vərəm (A15-A19) ..................................................................................................................... 23 Tənəffüs orqanlarının bakterioloji və histoloji təsdiq olunmuş vərəmi (A15) .......................... 23 Tənəffüs orqanlarının bakterioloji və ya histoloji təsdiq olunmayan vərəmi (A16) ................. 24 Sinir sisteminin vərəmi (A17+) ................................................................................................ 24 Digər orqanların vərəmi (A18) ................................................................................................. 24 Miliar vərəm (A19) ................................................................................................................... 25 İMM-nin qəbul şöbəsində diaqnozun təyin edilməsi ............................................................... 25 Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 3 Tibbi tarixçə ............................................................................................................................. 26 Simptomlar ............................................................................................................................... 26 Fiziki müayinə .......................................................................................................................... 27 Diaqnostik materialın bakterioloji müayinəsi........................................................................... 27 Bəlğəmin birbaşa mikroskopiyası ............................................................................................. 27 Qidalı mühitlərə əkmə .............................................................................................................. 27 Dərmanlara həssaslıq testi ........................................................................................................ 28 Molekulyar müayinə üsulları .................................................................................................... 28 Şüa diaqnostikası ...................................................................................................................... 29 İİV-ə yoluxmuş şəxslərdə vərəmin təzahürlərinin xüsusiyyətləri ............................................ 30 Bəğəm yaxmasının mikroskopiyası üzrə neqativ nəticəli xəstələrin müayinə alqoritmi .......... 30 Konsiliumun rolu ...................................................................................................................... 30 Vərəm hallarının təsnifatı ......................................................................................................... 31 1. Xəstəliyin anatomik lokalizasiyasına əsaslanan təsnifat. ..................................................... 32 2. Əvvəlki müalicə tarixçəsinə əsaslanan təsnifat. ................................................................... 32 3. Dərmanlara davamlılığa əsaslanan təsnifat .......................................................................... 32 4. İİV-statusuna əsaslanan təsnifat. .......................................................................................... 33 Fəsil 5: Vərəməleyhi dərmanlar. Vərəmin müalicəsi. VƏD tətbiqi zamanı meydana çıxan yan təsirlərin idarə olunması. ..................................................................................................................... 34 VƏD ......................................................................................................................................... 34 Yan təsirlərin diaqnostikası ...................................................................................................... 35 VƏD əsas YT təsnifatı .............................................................................................................. 35 Vərəmli xəstələrin kimyəvə terapiyası zamanı baş verən YT-lərin profilaktikası və müalicəsi ........................................................................................................................................................ 37 YT-lərin profilaktikasının prinsipləri ........................................................................................ 37 YT-lər baş verdiyi zaman xəstələrin idarəolunması ................................................................. 38 Xəstələrin ayrı-ayrı kateqoriyalarında vərəmin müalicəsinin YT-ləri ...................................... 38 Müştərək vərəm və İİV-infeksiyasının müalicəsi ..................................................................... 38 Müştərək vərəm və İİV-infeksiyalı xəstələrin ilkin vəziyyətinin qiymətləndirilməsi .............. 38 Yanaşı vərəm xəstəliyi olan İİV-ə yoluxmuş şəxslərdə ART .................................................. 39 ART preparatların kombinasiyası ilə əlaqədar YT ................................................................... 39 Böyrək çatışmazlığı olan pasiyentlərdə vərəmin müalicəsi ...................................................... 39 Vərəmin müalicəsi .................................................................................................................... 41 Kimyaterapiya rejimlərinin kodlaşdırılması ............................................................................. 41 Kimyəvi terapiyanın rejimlərini və müalicənin müddətini aşaqıdaki amillər şərtləndirir: ....... 41 Müalicə nəticələri ..................................................................................................................... 44 Qorunmuş həssaslıqlı və rifampisinə hər hansı davamlılıq istisna edilən xəstələrin müalicə nəticələrinin təyini* .................................................................................................................... 44 Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 4 2-ci sıra VƏD-lərlə müalicə qəbul etmiş RD, ÇDD və GDD vərəmli xəstələrdə müalicə nəticələrinin təyini ...................................................................................................................... 45 Müalicə zamanı kliniki, rentgenoloji və laborator nəzarət ....................................................... 45 Vərəmli xəstələrin müalicəsində cərrahiyənin rolu .................................................................. 47 Birbaşa müşahidə olunan müalicə (DOT) ................................................................................ 47 Palliativ qayğının təmin edilməsi və etik məsələlər ................................................................. 47 Müalicə başa çatdıqdan sonra məhbuslar üzərində müşahidənin təminatı ............................... 48 Fəsil 6: Infeksiyaya nəzarət və məhbusların saxlanma şəraitinin standartları .............................. 49 Inzibati tədbirlər ....................................................................................................................... 49 Ətraf mühitin qorunması tədbirləri ........................................................................................... 49 Heyətin fərdi qoruyucu tədbirləri ............................................................................................. 49 Müalicənin gedişində qohumların və yaxın şəxslərin ziyarəti, istintaq və digər hüquqi tədbirlərin keçirilməsi zamanı infeksiyaya nəzarət tədbirlərinə riayət edilməsi ............................. 49 İMM-də xəstələrin infeksiyaya nəzarət tələblərinə görə bölüşdürülməsi ................................. 50 Binalara texniki tələblər ........................................................................................................... 50 Məhbusların gəzintilərinin sayı və tezliyi ................................................................................ 50 Vərəmli xəstə məhbusların qidalanması ................................................................................... 50 Fəsil 7: Səhiyyə maarifçiliyi işi və xəstələrin təlimləndirilməsi .................................................. 51 SM-in məqsədi: ........................................................................................................................ 51 Hədəf qrupları: ......................................................................................................................... 51 Maarifləndirici vasitələr: .......................................................................................................... 51 İT-lərdə və CM-lərdə SM ....................................................................................................... 51 İMM-də SM-yə dair fəaliyyətlər .............................................................................................. 52 İMM-nin bölmələrində maarifləndirmə sessiyaları ............................................................. 52 Fəsil 8: İMM-dən azadlığa buraxılandan sonra müalicənin fasiləsizliyinin təmini ...................... 53 Fəsil 9: PSVNP-da dərman vasitələrinin idarə edilməsi .............................................................. 54 İMM-nin apteki ........................................................................................................................ 55 Dərmanların sifarişi .................................................................................................................. 55 Istifadə olunan dərmanların əsaslandırılması ........................................................................... 55 PS-də VƏD-lərin arzuolunmaz dövriyyəsinə nəzarət ............................................................... 55 Aptek və dərmanların bölüşdürülməsinə nəzarətin aparılması üçün superviziyalar ................. 55 Fəsil 10: Heyətin təlimləndirilməsi .............................................................................................. 56 Təlimlərin planlaşdırılması ....................................................................................................... 56 Təlimlərin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi ............................................................................ 56 Fəsil 11: Monitorinq, qiymətləndirmə, qeydiyyat və hesabat ...................................................... 57 Məqsəd: .................................................................................................................................... 57 Proqramın indikatorları: ........................................................................................................... 57 Sahələrarası əməkdaşlıq ........................................................................................................... 57 Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 5 Qeydiyyat, hesabat və məlumat mübadiləsi sistemi: ................................................................ 57 İT-lərin və CM-lərin TSH-ləri səviyyəsi: ................................................................................. 58 İMM səviyyəsi .......................................................................................................................... 58 Məlumatların toplanması və hesabat: Metodologiya ................................................................ 60 Məlumatların toplanması: ......................................................................................................... 60 Qeydiyyat və hesabatvermə sistemi ......................................................................................... 62 Hesabat ..................................................................................................................................... 62 Superviziya ............................................................................................................................... 62 Xarici monitorinq ...................................................................................................................... 62 Kontaktlar və risk qrupları arasında aparılan profilaktikanın monitorinqi ............................... 63 Vərəmli xəstələrin müalicəsinin monitorinqi ........................................................................... 63 İnfeksiyaya nəzarətin monitorinqi ............................................................................................ 63 Laboratoriya xidmətin monitorinqi .............................................................................................. 63 Səhiyyə maarifçiliyi işinin monitorinqi ...................................................................................... 64 Dərmanların idarə edilməsinin monitorinqi ................................................................................. 64 Əlavələr ........................................................................................................................................ 65 Əlavə 1: Tibb heyətinin vərəmə görə öhdəlikləri və standart əməliyyatlar proseduru ............. 65 CM-lərin və İT-lərin TSH-lərinin heyətinin öhdəlikləri ........................................................... 65 Müalicə müəssisəsinin tibb heyətinin öhdəlikləri ..................................................................... 65 İxtisaslaşdırılmış müalicə müəssisəsinin tibbi heyətin öhdəlikləri ........................................... 66 Qəbul şöbəsi ............................................................................................................................. 66 Müalicə şöbələri........................................................................................................................ 67 Dispanser şöbəsi ....................................................................................................................... 67 Palliativ qayğı şöbəsi ................................................................................................................ 68 Aptek şöbəsi ............................................................................................................................. 68 Statistika şöbəsi ........................................................................................................................ 69 Əlavə 2: Bəlğəm toplanması proseduru ................................................................................... 70 Əlavə 3: Vərəmə görə skrininq qeydiyyatı kitabı ..................................................................... 71 Əlavə 4: Məhbusların kütləvi skrininqinin mərhələləri ............................................................ 72 Əlavə 5: Təcili bildirişin forması ............................................................................................. 73 Əlavə 6: Ağciyər və ağciyərlərdən kənar vərəmin diaqnostikasının xüsusiyyətləri ................. 74 Əlavə 7: VƏD-lərin yan təsirləri. ............................................................................................. 75 Vərəm əleyhinə terapiya zamanı tez-tez baş verən yanaşı təsirlərə qarşı tövsiyə olunan əsas addımlar ...................................................................................................................................... 76 Allergik reaksiyalar və fərdi dözülməzlik ................................................................................ 81 Elektrolit mübadiləsinin pozulması .......................................................................................... 82 Hipotireoz ................................................................................................................................. 86 Dispepsiya ................................................................................................................................ 87 Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 6 Qaraciyər zədələnmələri ........................................................................................................... 88 Böyrəklərin zədələnməsi .......................................................................................................... 88 Sümük-əzələ sistemi tərəfindən simptomlar ............................................................................. 89 Sinir sisteminin zədələnməsi .................................................................................................... 89 Eşitmənin zədələnməsi ............................................................................................................. 89 Periferik sinirlərin zədələnməsi ................................................................................................ 89 Qıcolmalar ................................................................................................................................ 90 Depressiya və digər psixi pozğunluqlar .................................................................................... 90 Başağrıları ................................................................................................................................. 91 Psixoz ........................................................................................................................................ 91 Dəridə qaşınma ......................................................................................................................... 92 Əlavə 8: VƏD-lərin yan təsirlərini aradan qaldırılması zamanı istifadə edilən preparatların siyahısı ............................................................................................................................................ 93 Əlavə 9: Ağciyərlərdən kənar vərəmin müalicəsi .................................................................... 94 Ağciyərdən kənar orqanların vərəminin aşkarlanmasının, diaqnostikasının və müalicəsinin prinsipləri .................................................................................................................................... 94 Aşkarlanma və müayinə prinsipləri .......................................................................................... 94 Müalicənin prinsipləri ............................................................................................................... 96 Ağciyərdən kənar lokalizasiyalı vərəmin müxtəlif formaları. .................................................. 97 Əlavə 10: Müştərək İİV-infeksiyası və vərəmin müalicəsi zamanı preparatların qarşılıqlı təsiri .................................................................................................................................................. 109 Əlavə 11: Hamiləlik zamanı vərəmin müalicəsi ..................................................................... 113 Əlavə 12: Uşağı əmizdirən analarda vərəmin müalicəsi......................................................... 115 Əlavə 13: İİV-ə yoluxmuş məhbuslara İPT-nin tətbiqi .......................................................... 116 Əlavə 14: İMM-də keçirilən səhiyyə maarifi protokolu ......................................................... 120 Səhiyyə Maarifinin məqsədi: .................................................................................................. 120 Hədəf qrupları: ........................................................................................................................ 120 İMM-də səhiyyə maarifinə dair fəaliyyətlər ........................................................................... 121 Səhiyyə maarifçisi kim olmalıdır? .......................................................................................... 121 Maarifləndirici vasitələr: ........................................................................................................ 122 Monitorinq və qiymətləndirmə ............................................................................................... 122 Əlavə 15: Müalicəni bitirmədən azadlığa buraxılan vərəmli xəstələrə dəstək layihəsinin iş prinsipləri ...................................................................................................................................... 123 Müalicəni bitirmədən azadlığa buraxılan vərəmli xəstələrin kurasiyası üzrə müqavilə ........... 123 Müalicəni bitirmədən azadlığa buraxılan vərəmli xəstələrə dəstək layihəsinin standart əməliyyatlar prosedurları .......................................................................................................... 128 Əlavə 16: VƏD-lərin keyfiyyətinə xarici nəzarət üzrə siyasət və standart əməliyyatlar proseduru ...................................................................................................................................... 143 Xüsusi terminlər lüğəti ........................................................................................................... 143 Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 7 Giriş ........................................................................................................................................ 143 Əsas Resipiyentin öhdəlikləri ................................................................................................. 144 Ölkədə keyfiyyətə nəzarət ...................................................................................................... 145 Dərman vasitələri üçün keyfiyyətə zəmanət və keyfiyyətə nəzarətin Standart Fəaliyyət Proseduru .................................................................................................................................. 152 Əlavə 17: Təlim mərkəzinin standart əməliyyatlar proseduru ............................................... 154 I.Əsas anlayışlar və təriflər ..................................................................................................... 154 II. İş qaydaları ......................................................................................................................... 156 Əlavə 18: Vərəmə dair bütün istifadə olunan uçot, qeydiyyat və hesabat formaları .............. 159 Əlavə 19: Yoxlama vərəqələrinin nümunəsi .......................................................................... 169 Müalicə müəssisəsinə dair yoxlama vərəqi ............................................................................ 169 CM-lərin və İT-lərin TSH-lərinə dair yoxlama vərəqi ........................................................... 171 İMM-nin qəbul şöbəsinə dair yoxlama vərəqi ........................................................................ 173 İMM-nin . . . . . . şöbəsinə dair yoxlama vərəqi ..................................................................... 175 İMM-nin dispanser şöbəsinə dair yoxlama vərəqi ................................................................. 177 İMM-nin palliativ qayğı şöbəsinə dair yoxlama vərəqi .......................................................... 179 İMM-nin aptek şöbəsinə dair yoxlama vərəqi ........................................................................ 181 İMM-nin statistika şöbəsinə dair yoxlama vərəqi ................................................................... 185 Əlavə 20: İMM-də Qlobal Fondun Vərəm layihələri üzrə verilən dərman maddələrin, qida məhsulların, gigiyenik vasitələrinin və laborator materialların istifadəsi qaydaları ..................... 187 Xəstələrə verilən sövqedici ərzaqların istifadəsi haqqında qaydalar ...................................... 188 Xəstələrə verilən gigiyenik paketlərin istifadəsi haqqında qaydalar ...................................... 188 2-ci sıra VƏD-lərlə müalicənin yan təsirlərinin idarəedilməsi üçün dərmanların istifadəsi haqqında qaydalar ..................................................................................................................... 189 İMM-in Laboratoriyasında istifadə olunan reaktiv, reagent və işlənmə materiallarının istifadəsi haqqında qaydalar ...................................................................................................... 190 Haşiyələr ..................................................................................................................................... 191 Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 8 İxtisarların siyahısı AMİL – Ali Milli İstinad Laboratoriyası ART – Antiretrovirus terapiya AV – Ağciyər vərəmi BÇ – Böyrək çatışmazlığı BKİ – Bədən kütləsi indeksi BOBM – Beyin-onurğa beyini mayesi CM – Cəzaçəkmə müəssisəsi ÇDD – Çoxsaylı dərmanlara davamlılıq DDV – Dərmanlara davamlı vərəm DHT – Dərmanlara həssaslıq testi DHV – Dərmanlara həssas vərəm DOT – Birbaşa müşahidə olunan müalicə ETAXİ – Elmi Tədqiqat Ağciyər Xəstəlikləri İnstitutu ƏN – Ədliyyə Nazirliyi GDD – Geniş dərmanlara davamlılıq GEM – Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzi XBT – Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı İBİS – Immunitetin bərpasının iltihabi sindromu İİV – İnsanın İmmunçatışmazlığı Virusu İMM – İxtisaslaşdırılmış müalicə müəssisəsi İT – İstintaq təcridxanası QHT – Qeyri-hökümət təşkilatı LİQ – Layihə İcra Qrupu LY – Levenşteyn-Yensen M və Q – Monitorinq və Qiymətləndirmə MBT – Mədə-bağırsaq traktı MD – Monodavamlılıq MİL – Milli İstinad Laboratoriyası ML – Mərkəzi laboratoriya MM – Müalicə Müəssisəsi MSS – Mərkəzi sinir sistemi PAL strategiyası – Ağciyər xəstəliklərinə praktiki yanaşma strategiyası PD – Polidavamlılıq PL – Periferik laboratoriya PS – Penitensiar Sistem PSVNP – Penitensiar Sistemdə Vərəmə Nəzarət Proqramı PZR – Polimeraz zəncirvari reaksiya RD – Rifampisinə davamlılıq SƏP – Standart əməliyyatlar prosedurları SM – Səhiyyə maarifçiliyi SN – Səhiyyə Nazirliyi SX İB – Sağlamlığa xidmət İctimai Birliyi TBİ – Tibb baş idarəsi TSH – Tibb-sanitariya hissəsi TTH – Tireotrop hormon ÜST – Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı VƏD – Vərəməleyhinə dərman VM – Vərəm mikobakteriyası VNMP – Vərəmə Nəzarət üzrə Milli Proqram YİK – Yaşıl İşıq Komitəsi YT – Yan təsir Müəlliflər Bu Təlimat Ədliyyə Nazirliyi (ƏN) Tibb baş idarəsinin (TBİ) rəisi tibb-xidməti general- mayoru Rəfail Mehdiyevin ümumi rəhbərliyi altında hazırlanmışdır. Yüklə 4,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|