Reja: Massaning saqlanish qonuni

Mavzu: Moddaning saqlanish qonuni va uning yaratilishidagi olimlarning tajribalari.

Reja:

1.Massaning saqlanish qonuni.

2. Kimyoviy reaksiyaga kirishayotgan moddalarning umumiy massasi.

3. Kimyoviy reaksiyalarda atomlar.

Kimyoviy reaksiyaga kirishayotgan moddalarning

umumiy massasi reaksiya mahsulotlarining

umumiy massasiga teng.

A.Lavuazye bu qonun asosida muhim xulosa chiqarib, reaksiyada qatnashayotgan har bir element atomi massasi

reaksiya davomida

o’zgarmasligini

ta’kidlagan.

Juda ko’plab kimyoviy reaksiyalarning amalga oshirish shart-sharoitlari o’rganilganda

reaksiyaga kirishayotgan moddalar massasi reaksiya

mahsulotlari massasiga

miqdoran teng bo’lishi

aniqlangan.

Bu kabi hodisalarni ulug’ ajdodlarimiz Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino va boshqa mutafakkirlar tajribaxonlarida og’zi payvandlangan idishlarda olib

borgan qizdirish ishlarida kuzatishgan .

Kimyoviy reaksiyalarda atomlar yo’qolib ketmaydi,

yo’qdan bor bo’lmaydi, atomlarning umumiy soni

o’zgarmaydi.

Har bir atom massasi kimyoviy reaksiyalarda

o’zgarishsiz qoldi.

Bu esa kimyoviy reaksiyalarda bir element

atomining boshqa element atomiga aylanib

ketmasligini bildiradi.

Shunday qilib, tabiatning asosiy qonunlaridan

biri-- massaning saqlanish qonuni ochilgan.

1748-1760-yillarda rus olimi

M.V.Lomonosov ham og’zi payvandlangan kolba- retortada tajriba olib borib, bu hodisani izohlashga harakat qilgan.

1772-1789- yillarda fransuz olimi A.Lavuazye ham yopiq idishga olib borilgan tajribalarda umumiy massa o’zgarmasligini kuzatgan va bu o’ziga xos yangilik-- yangi qonun ekanligini tushunib yetgan.

Yer qa’ridan temir rudalari qazib olinib, zaruriy buyumlar tayyorlanganda sayyoramizdagi temir atomlari soni kamaymaydi, balki bir ko’rinishga

o'tadi.

Masalan, temirdan yasalgan buyumlar zanglaydi, natijada sarflangan temirning 50% ini ham qaytarib

olish imkoni bo'lmaydi.

Albatta, zarur energiya sarf qilib, had qanday kimyoviy o’zgarishlarni amalga oshirish mumkin.