Reja: Payvandlash yoyi va unda hosil bo`luvchi kuchlanishlar Payvandlash transformatorlari

• Lecture 2
• 2 - Mavzu: Payvand yoyini ta’minlovchi manbalar. Ta’sir kuchi
• Reja:
• 1. Payvandlash yoyi va unda hosil bo`luvchi kuchlanishlar
• 2. Payvandlash transformatorlari
• 3. Payvandlash to‘g’rilagichlari va ulardagi ta’sir kuchi
• 4. Payvandlash o‘zgartirgichlari va agregatlari

• Payvandash yoyini uzluksiz tok bilan ta’minlovchi agrigatga tok manbalari deyiladi. Bularni ishlatish qulay bo’lib yoy qisqa tuashuvsiz barqaror yonadi. Tok manbalarinin tashqi xarakteristikasi tok kuchi ortganda pasayadi (1-rasm b). Yoy yordamida payvandlashda uning rejimi D nuqtaga to’g’ri keladi va bu rejim yoyning barqaror yonish rejimi deyiladi.

• Agar qandaydir sabablarga ko’ra yoy uzunligi o’zgarsa, yoyning barqaror yonish rejimi xam o’zgaradi (2-rasm). Amalda metallarni payvandlashda ko’proq o’zgaruvchan tokdan foydalanadi.

• 1-rasm. Tok manbai va payvandlash yoyining tashqi xarakteristikasi:

• a-Odatdagi tok manbaining xarakteristikasi;
• b-payvandlash tok manbaining
• xarakteristikasi; v- yoyning xarakteristikasi; g-salt kuchlanish; d-yoyning barqaror yonishi

• 2-rasm. uzunligi barqaror o’zgarishi:

• Payvandlashda yoyni ta’minlovchi manbaalar sifatida foydalaniladigan asosiy apparatlar– drosselli transformator bilan payvandlash generatoridir (keyingi vaqtda o’zgarmas tok manbai sifatida yarim o’tgazgichli to’g’rilagichlardan ham foydalanilmoqda).

• Payvandlash tokining manbaalari ishlatilishiga ko’ra bir postli (birgina payvandlash yoyini ta’minlaydigan) va ko’p postli (bir vaqtda bir necha payvandlash yoyini ta’minlaydigan) manbaalarga bo’linadi va o’rnatilishiga ko’ra ko’chma va stasionlar bo’ladi.

• Payvandlash yoyini ta’minlaydigan manbaalarning tashqi xarakteristikasi (voltamper xarakteristikasi) dan ko’rinadiki, kuchlanish (tok kuchi) ortganda zanjirning chiqish klemlaridagi kuchlanish pasayadi.