Reje: Konfliktlerdiń túrleri hám olardıń barıwın anıqlaw

---

4-Lekciya: QARAMA-QARSÍLÍQ, ONÍŃ MAZMUNÍ HÁM TÚRLERI
Reje: 
1. Konfliktlerdiń túrleri hám olardıń barıwın anıqlaw. 
2. В.M.Afankovanıń konfliktler haqqındaǵı pikirleri.
3. Konfliktlerdıń rawajlanıw basqıshları jáne onı jónge salıw ámelleri. 
Tayansh túsinikler: Konflikt, tartıslı jaǵday, sheshimin tabıw, strukturalıq 
bólim, ulıwma qaǵiyda, nátiyje, qiyinshılıq, gruppalar, kelispewshilik, sezim, 
texnologiyalar, unamlı nátiyje. 
Konfliktlar insannıń ómirinıń ajıralmaytuǵin strukturalıq bólegi bolar eken, 
Konfliktlardı moyınlamawdıń, olardı inabatqa almasliqtıń sira ilajı joq. Tek 
Konfliktlardı basqarıw hám olardıń sheshimin tabıwǵa úyreniwimiz kerek.
Konfliktten Pedagogikalıq processde sheber paydalanıw ushın álbette teoriyalıq 
bilimlerge iye bolıwı kerek: onıń dınamikasin hám barliq quraytuǵinlarin jaqsı biliw 
kerek. “Konflikt” hám “tartıslı jaǵday” túsiniklerin ajıratıwdı biliw kerek, olar 
ortasında úlken pariq bar. 
Konflikt - tilekleri, qızıǵıwshılıqları qádıriyatları yamasa túsinikleri uyqas 
kelmewi sebepli júzege keletuǵin eki yamasa odan artıq subiektler ortasındaǵı social 
óz ara baylanıslar formasi (subiektler indıvid/gruppa/óz ózi menen ishki Konfliktlar) 
jaǵdaylarinda boladı.
Tartisli jaǵday- social subiektler ortasında haqıyqıy qarama-qarsılıqtı júzege 
keltiretuǵin insanlar máplerinıń uyqas kelmewi. Tiykarǵı belgisi-Konflikt prdemeti 
júzege keliwi, lekin házirshe aktiv gúrsetiń joq ekenliginde bolıp tabiladı. 
Yaǵnıy dúgilisiw rawajlanıwı processinde konfliktten aldın mudamı tartıslı 
jaǵday júzege keledı, onıń hasası esaplanadı.
Birinshiden, Konfliktlar házirgi zamannıń eń actual social mashqalalarinan biri 
bolıp tabiladı.
Konfliktlar kelip shıǵıwına kóre bir neshe túrlerge bólinedı: 
a)xalıq aralıq; 
b)jámáátlik; 
v)shańaraqqa tiyisli; 
s)aymaqlıq.
Konflikt qatnasiwshilarina kóre: 
a)milletler ara; 
b)shaxslar ara; 
v)ishki shaxsiy; 
g)mámleketler ara;
d)belgili gruppalar,sistemalar ortasındaǵı konfliktlerge bólinedı. 
 Milletler ara- milletler ortasındaǵı dúgilisler;  
 Shaxslar ara- óz turmisliq iskerliginde keri maqsetlerdı ámelge asiriwǵa 
umiimidjiwshi shaxslardı bildıredı; 
 Ishki 
jeke-shaxstińkúshı 
boyınsha 
shama 
menen 
teń 
motivleri, 
qızıǵıwshılıqlari, ishqipazliǵi máplerinıń gúresin sáwlelendıriwshi; 
 Mámleketler ara-mámleketler ortasındaǵı tartislar; 

---

 Gruppalar ara- bir-birine uyqas kelmeytuǵın maqsetlerdı gózlegen hám 
olardı ámelge asırıw jolında bir-birine tosqinliq etiwshi social gruppalar Konflikt 
tárepleri retinde qatnasiwlari menen ajralip turadı. 
Konfliktti aldınnan kóre biliw ushın aldın qanday da qarama-qarsılıq, 
kelispewshilik ámeldegi bolǵan jaǵdaylarda júzege keletuǵın mashqala bar 
ekenligin aniqlap alıw kerek. Sonnan keyin, tartıslı jaǵdaydıń rawajlanıw baǵdari 
anıqlanadı.
 Konfliktlar sheshimin tómendegi gruppalarǵa ajıratıw múmkin: 
- táreplerdıń ixtiyarı shártlesiwine kóre qarama-qarsılıqtıń sheshimge keliwi 
yamasa toqtatılıwı; 
- konflikttiń simmetrik sheshiminıń tabılıwı hám toqtatılıwı (eki tárep de birdey 
de yamasa utadı yamasa utqızadı); 
- konflikttiń assimmetrik sheshiliwi (qarama-qarsiliqta tek bir tárep utıp 
shaǵadı); 
- konflikttiń basqa bir úlken konfliktti keltirip shıǵarılıwı; 
- konflikttiń uyań óship sóniwi yamasa joǵalip ketiwi. 
Amerikalıq alım R.Dal Konflikt sheshiminıń tómendegi úsh túrin kórsetip 
ótedı: 
-konflikttiń tupika kirip qalıwı; 
-zorlıq kórsetiw; 
-konflikttiń tınısh jol menen sheshiliwi.
Basqasha etip aytqanda, konflikttiń tupika kirip qalıwı-<múddetke onıń sheshimi toqtatilǵanda>>, zorlıq tiykarında sheshiliwi-táreplerdıń 
bir-birin joq etiwge urınıwın, Konfliktlardıń tınısh jol menen sheshiliwi bolsa-onıń 
konstruktiv, yaǵnıy onıń aqıl menen sheshiliwi múmkinshiligi jumısqa salınǵanlıǵın 
ańlatadı.