28.40
2011
*)
cəmi
total
şəhər
urban
kənd
rural
2012
2013
2014
Təkmilləşdirilmiş
içməli su mənbələrindən
istifadə edən əhalinin
nisbəti, faizlə
82,4
90,1
72,6
84,0
87,0
88,9
Proportion of the
population using im-
proved drinking water
sources, per cent
Təkmilləşdirilmiş
sanitariya sistemindən
istifadə edən
əhalinin nisbəti, faizlə
87,5
90,8
83,1
89,2
92,2
94,1
Proportion of the
population using im-
proved sanitation
facilities, percent
*)
Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən 2011-ci ildə keçirilmiş Demoqrafiya və Sağlamlıq
Sorğusunun nəticələrinə əsasən, (DSS 2011)
*) Based on results of the DHS 2011carried out by the Ministry of Healthcare of the Republic of Azerbaijan.
2012-2014-cü illər üzrə məlumatlar statistik qiymətləndirmə yolu ilə hesablanmışdır
The data on 2012-2014 were calculated by the way of statistical estimation
Azərbaycanın statistik göstəriciləri
749
Məqsəd 8. İnkişaf üçün qlobai tərəfdaşlığı inkişaf etdirmək
Goal 8. Develop a global partnership for development
28.41
hər 100 nəfərə
per 100 population
2002
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
İnternet
istifadəçilə-
rinin sayı
-
-
-
8
10
11
17
27
46
65
70
73
75
Internet
users
Fərdi
kompyuter
istifadəçiləri
nin sayı
-
-
-
15
17
22
25
31
38
48
56
62 67,8
Personal
computers
Telefon
aparatlarının
sayı, ədəd
11
11
12
13
14
14
15
16
16
17
17
17
17
Telephone
set, unit
Mobil telefon
nömrələrinin
sayı, nömrə
10
13
17
26
39
52
69
87
99
104
105
105 107
Mobile
phone
numbers,
(number)
28.42
2003 2006 2007 2008
2009
2010
2011
2012
2013 2014
Gənclərin işsizlik
əmsalı, 15-24 yaş,
faizlə
Youth
unemployment
rate, 15-24 yr.
per cent
Cəmi
18,9 14,7 13,6
14,0
13,9
14,9
14,7
14,2
13,7
13,5
Total
Kişi
17,2 15,2 15,3
15,6
12,9
13,9
14,2
12,2
12,0
11,5
Male
Qadın
20,7 14,3 11,7
12,1
15,1
16,0
15,2
16,3
15,6
15,9
Female
Mənbə: İqtisadi fəal əhalinin statistik seçmə müayinəsi
Data source: Sample Statistical Survey of Economic Active Popuiation
28.43
2003 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
İşsiz əhalinin
sayında gənc
əhalinin payı, 15-
24 yaş, faizlə
Share of unemployed
youth to total
unemployed, 15-24
yr.per cent
Cəmi
40,9
40,5
35,1
35,5 35,0 35,1 34,8 33,8 33,5 33,3
Total
Kişi
38,2
38,6
35,8
38,9 38,4 42,3 42,0 35,9 36,6 36,1
Male
Qadın
43,9
42,8
34,3
31,4 32,3 30,4 29,6 32,2 31,3 31,3
Female
Mənbə: İqtisadi fəal əhalinin statistik seçmə müayinəsi
Data source: Sample Statistical Survey of Economic Active Population
Statistical yearbook of Azerbaijan
750
28.44
2003 2006 2007 2008 2009
2010 2011 2012 2013 2014
Gənclərin (15-24) yaş
işsizlik əmsalının
böyüklərin işsizlik
əmsalına nisbəti
Ratio of youth
unem- ployment
rate to adult
unemployment,
15-24 yr, ratio
Cəmi
2,8
3,1
2,8
3,1
3,2
3,5
3,6
3,6
3,7
3,6
Total
Kişi
2,5
3,0
2,8
3,5
3,6
4,8
4,8
3,8
4,1
3,9
Male
Qadın
3,2
3,2
2,7
2,7
2,9
2,9
2,9
3,5
3,4
3,5
Female
Mənbə: İqtisadi fəal əhalinin statistik seçmə müayinəsi
Data source: Sample Statistical Survey of Economic Active Population
28.45
2003 2006 2007
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Gənc əhalinin
sayında işsiz
gənclərin payı,
15-24 yaş, faizlə
Share of
unemployed youth
to youth population,
15-24 yr, percent
Cəmi
9,7
6,5
5,4
5,0
4,9
5,0
4,9
4,7
4,7
4,9
Total
Kişi
9,2
6,7
6,4
6,0
4,7
4,7
4,8
4,2
4,2
4,3
Male
Qadın
10,1
6,3
4,4
4,1
5,1
5,3
4,9
5,3
5,3
5,5
Female
Mənbə: İqtisadi fəal əhalinin statistik seçmə müayinəsi
Data source: Sample Statistical Survey of Economic Active Population
Azərbaycanın statistik göstəriciləri
753
ƏHALİ
Əhali haqqında məlumatların əldə edilməsi üçün ilk mənbə əhalinin
siyahıyaalınmalarıdır.
Əhalinin sayının cari hesablanması əhalinin son siyahıyaalmasının yekunları
əsasında aparılır və hər il bu ərazidə doğulanların və daimi yaşamaq üçün gələnlərin
sayı əhalinin sayına əlavə edilir, ölənlərin və bu ərazidən köçənlərin sayı isə əhalinin
sayından çıxılır. Növbəti siyahıyaalmanın yekunlarına əsasən əvvəlki
siyahıyaalınmadan sonrakı dövrdə əhalinin sayı və tərkibi üzrə müvafiq
dəqiqləşdirmələr aparılır.
Əhali yaşayış yerlərinə görə şəhər və kənd əhalisinə bölünür. Şəhər yerlərinə
şəhərlər və qəsəbələr aid edilir, qalan bütün yaşayış məntəqələri isə kənd yerləri
sayılır.
Təhlilin məqsədindən asılı olaraq müxtəlif yaş qruplarından istifadə olunur.
Yaş – həyatda tamam olmuş yaşların, bir yaşdan kiçik uşaqlar üçün – ayların, 1
aylığa qədər uşaqlar üçün isə – günlərin sayıdır. Yaş tərkibi haqqında məlumatlar
siyahıyaalınmalar zamanı sorğu yolu ilə əldə edilir. Bu məlumatlar ayrı-ayrı yaşlar
üzrə X yaşdan X+1 yaşadək əhalinin sayının hərəkəti metoduna uyğun cari
hesablamalar yolu ilə müəyyən edilir. Demoqrafik hadisələrin cari qeydiyyatına dair
məlumatlar hesablamalar zamanı nəzərə alınır.
Doğulanlar və ölənlər haqqında məlumatlar Ədliyyə Nazirliyinin Qeydiyyat
şöbələri tərəfindən tərtib edilən doğum və ölüm haqqında aktlarda olan məlumatların
statistik cəhətdən hər ay təhlil edilməsi əsasında əldə edilir. Doğulanların sayına
yalnız diri doğulanlar daxil edilir.
Əhalinin təbii artımı – təqvim ilində diri doğulanların sayı ilə ölənlərin
sayının fərqinə bərabərdir.
Doğumun ümumi əmsalı – uşaq doğumunun intensivliyini müəyyən edən
göstəricidir, müəyyən bir müddətdə diri doğulanların sayının əhalinin orta illik
sayına nisbəti ilə ölçülür. Əhalinin hər 1000 nəfərinə hesablanır.
Ölümün ümumi əmsalı – əhali arasında ölümün intensivliyini müəyyən edən
göstəricidir. Təqvim ilində, müvafiq olaraq ölənlərin sayının əhalinin orta illik
sayına nisbətidir, əhalinin hər 1000 nəfərinə hesablanır.
Təbii artımın əmsalı – əhalinin təbii artımı nisbi göstəricilərlə də
səciyyələndirilə bilər. Əhalinin təbii artımının əhalinin orta illik sayına bölünməsi ilə
və ya doğumun və ölümün ümumi əmsallarının fərqi ilə əhalinin hər 1000 nəfərinə
hesablanır.
Körpə ölümünün əmsalı – bir yaşa qədər uşaqların ölümünü səciyyələndirir.
Bir yaşa qədər körpələrin ölüm səviyyəsi il ərzində kəskin dəyişdiyindən onun orta
illik sayını hesablamaq çətindir. Ona görə də, ölüm əmsalı əvəzinə bir yaşa qədər
körpələrin ölüm hallarının onların orta illik sayına nisbəti ilə deyil, diri doğulanların
ümumi sayına nisbəti ilə həyatın ilk ilində ölüm ehtimalını hesablayırlar (keçmiş
ənənəyə görə isə bu ehtimalı əmsal adlandırırlar).
Bu hesablamalar 0 yaşında ölüm əmsalına əsaslanır, 0 yaşda ölən uşaqların
cəmi ona uyğun ölənlərin sayının diri doğulanların sayına nisbəti kimi tapılır:
Statistical yearbook of Azerbaijan
754
,
B
D
B
D
m
t
t
t
t
t
1000
1
1
0
0
0
burada
t
m
0
- t təqvim ilində körpə ölümü səviyyəsi,
t
D
0
və
1
0
t
D
- t təqvim
ilində və ondan əvvəlki t-1 ilində uyğun olaraq diri doğulanlar arasında bir yaşa
qədər ölən körpələrin sayı,
t
B
0
və
1
0
t
B
- t təqvim ilində və ondan əvvəlki t-1 ilində
uyğun olaraq diri doğulanların sayıdır.
Ölümün səbəblərinə görə ölüm əmsalları – göstərilən ölüm səbəblərindən il
ərzində ölənlərin sayının bu yaşda əhalinin orta illik sayına bölünməsi yolu ilə təyin
edilir. Ölümün ümumi və yaş əmsallarından fərqli olaraq, əhalinin 100 min nəfərinə,
1 yaşadək körpələr üçün isə 10 min nəfər diri doğulana görə hesablanır. Əhalinin yaş
tərkibində müxtəlifliyin təsirini aradan qaldırmaq üçün ölümün standartlaşdırılmış
əmsalları hesablanır.
Ölümün səbəbləri haqqında informasiya mənbəyi ölümə səbəb olmuş xəstəlik,
bədbəxt hadisə, qətl, özünəqəsd, və digər xarici təsirlərlə əlaqədar olaraq həkim (və
ya feldşer) tərəfindən tərtib olunan ölüm haqqında şəhadətnamələrdəki qeydlərdən
ibarətdir.
Ölüm haqqında məlumatların səbəblər üzrə kodlaşdırılması və işlənməsi
xəstəliklərin, zədələr və ölümün səbəblərinin X baxılış Beynəlxalq Təsnifatına
uyğun aparılır.
Ölümün səbəblərinə görə ölüm əmsalları – göstərilən ölüm səbəblərindən il
ərzində ölənlərin sayının bu yaşda əhalinin orta illik sayına bölünməsi yolu ilə təyin
edilir. Ölümün ümumi və yaş əmsallarından fərqli olaraq, əhalinin 100 min nəfərinə,
1 yaşadək körpələr üçün isə 10 min nəfər diri doğulana görə hesablanır. Əhalinin yaş
tərkibində müxtəlifliyin təsirini aradan qaldırmaq üçün ölümün standartlaşdırılmış
əmsalları hesablanır.
Doğulanda gözlənilən ömür uzunluğu (0 yaş üçün) – doğulanların hər birinin
orta hesabla yaşaya biləcəyi illərin sayını göstərir. Burada doğulanların bütün ömrü
boyu ölümün səviyyəsinin hər yaş qrupu üzrə göstəricinin hesablandığı ildəki
səviyyədə dəyişməz qalacağı şərti qəbul edilir. Doğulanda gözlənilən ömür
uzunluğu həyat cədvəllərinin hesablanması nəticəsində alınır.
Nikah - kişi və qadının bir-birinə və uşaqlara qarşı hüquq və vəzifələrini
müəyyənləşdirən münasibət formasıdır. Ər və arvad arasında hüquqi münasibət,
onların nikahlarının Ədliyyə Nazirliyinin Qeydiyyat şöbələrində qeyd etdirilməsidir.
Əhalinin təbii hərəkətinin cari statistikası yalnız hüquqi cəhətdən qeyd olunmuş
nikahları nəzərə alır. Əhalinin siyahıyaalınmasında isə rəsmi qeydə alınıb-
alınmamasından asılı olmayaraq, faktiki nikahda olanlar hesaba alınır.
Nikahın ümumi əmsalı – qeydə alınmış nikahların sayının əhalinin orta illik
sayına olan nisbətidir, əhalinin hər 1000 nəfərinə hesablanır.
Boşanma (nikahın pozulması) – birlikdə yaşayan ər-arvadın nikahlarının son
hüquqi ləğvi tərəflərə təkrar nikaha daxil olmaq hüququ verir. Nikahın pozulma faktı
Azərbaycanın statistik göstəriciləri
755
Ədliyyə Nazirliyinin Qeydiyyat şöbələrində qeydiyyata alındıqdan sonra pozulmuş
hesab olunur.
Boşanmanın ümumi əmsalı – göstərilən dövr ərzində boşanma saylarının
həmin dövr ərzində əhalinin orta illik sayına nisbətidir. Əhalinin hər 1000 nəfərinə
hesablanır.
Əhalinin milli tərkibi – əhalinin siyahıyaalınmalar zamanı
müəyyənləşdirilir. Sorğu olunan hər bir şəxs milliyyətini özü müəyyən edir.
POPULATION
Population census is a first source to get information about the population.
Population number total calculation is carried out in accordance with results of the
last population census and every year number of birth and arrivals are added to
population number and died and left deducted. According to the results of the next
population census, population number is verified during period between censuses.
Populations by place of residence are divided on urban and rural population. Cities
and settlements are referent to urban places other places of residence are rural
localities.
Different age groups are used depending on analysis purposes.
Age – is the number of completed years, months for children under one year
old and days for infant under one month. The data on age are compiled by means of
inquiry during the population censuses. This data are defined by means of
calculation according to movement of the population size from the age X to X + 1.
The information of current registration of demographic events is used during these
calculations.
The data on birth and death is obtained based on monthly statistical analyses
of data of the statements on birth and death compiled by relevant Registration
Offices of the Ministry of Justice. Number of births includes only live-births.
Natural increase of population is equal the difference of number of the birth
and death.
Crude birth rate is expressed in terms of average annual number of births
during a calendar year. It is a ratio of number of live births to average annual
population size and computed per 1000 population.
Crude death rate is expressed in terms of the average annual number of deaths
during a calendar year. It is the ratio of the number of death to average annual
population size in the calendar year and computed per 1000 population.
Natural increase of the population is computed as a difference between crude
death and birth rates per 1000 population.
Infant mortality rate – characterizes deaths among children less than one year
old. Because of infant mortality level under 1 year old had sharply changed it is
difficult to calculate its average annual number. Therefore instead of mortality rate
the cases of child mortality under 1 year the probability during first year of life is
calculated with relativity to total live births but not with relativity to average annual
number (while in last practice this probability was called as ratio).
Statistical yearbook of Azerbaijan
756
These calculations are based on death at the age of 0, total number of infant
mortality aged 0 is estimated as ratio of the corresponding number of deaths to the
number of live births.
,
B
D
B
D
m
t
t
t
t
t
1000
1
1
0
0
0
here
t
m
0
- level of infant mortality during calendar year,
t
D
0
and
1
0
t
D
- number of
infant mortality under 1 year among live births correspondingly during t calendar
year and– previous t-1 year,
t
B
0
and
1
0
t
B
- number of live births correspondingly
during t calendar year and during previous t-1 year.
Death rate by causes is computed as ratio of death number during the year to
average annual population size at the same year. This ratio is computed per 100 000
of population and regarding to infants under 1 year – per 10000 live birth.
Standardized rate of death is applied for liquidation of the impact of differences in
age composition.
Life expectancy at birth (for 0 age) is an average number of years to be lived
by person from a cohort of those born in a given year, if he (she) would be subjected
in each age to the same mortality level experienced in the year(s) to which this
indicator has been computed.
Marriage is the form of relations that determine rights and responsibilities of
man and woman to each other and children. The legal relationship between husband
and wife is the registration of their marriage at bodies of Registration Office of the
Ministry of Justice.
Current vital statistics considers only officially registered marriages, while
population census considers actual marriages irrespective of the fact whether their
marriage has been registered or not.
Crude marriage rate is a ratio of number of official registered marriage to
average annual number of population. It is calculated as per 1,000 population.
Divorce (cancellation of marriage) is a final legal cancellation of marital
relation between husband and wife and gives them legal rights to be married once
more. The marriage is considered as cancelled as soon as the cancellation is
registered by Registration Office of the Ministry of Justice.
Crude divorce rate is a ratio of number of official registered divorces to
average annual number of population. It is calculated as per 1,000 population.
National composition of the population is defined during population census.
It is the right of each person to define own nationality by himself.
Azərbaycanın statistik göstəriciləri
757
Dostları ilə paylaş: |