Rezident sevinc əHMƏdova

                   

                   Rezident - SEVİNC ƏHMƏDOVA 

Anafilaktik şok- 

sensibilizasiya 

olunmuş orqanizmə 

allergenin təkrar 

daxil olması zamanı 

tosqun 

hüceyrələrdən və 

bazofillərdən 

mediatorların xaric 

olması nəticəsində 

əmələ gəlir 

ş 

. 

 

 

- 1902-ci ildə P. Portier və C. Richet tərəfindən itlər 

üzərində öyrənilmişdir. 

- 1905-ci ildə Q. P. Saxarov tərəfindən dəniz 

donuzlarında öyrənilmişdir.  

- 1913-cü ildə isə fransız alimi Şarl Rişe tərəfindən 

insanlar üzərində  öyrənilmiş və Nobel mükafatı 

almışdır. 

. 

Anafilaksiya , yunanca ; ana- əks, phylaxis- 

qorunma, müdafiə deməkdir. 

 

    

Dünya əhalisi üzrə il ərzində hər 100 000 nəfərdən 

30-950 si müxtəlif  səbəblərdən  anafilaksiya  halı 

keçirir.  

- Dərman mənşəli AŞ.dən ölüm faizi 25%, 

- İnsect zamanı ölüm 1mlyn nəfərə 0.4- 2 hadisə düşür 

PATOGENEZ 

İmmun mənşəli 

Qeyri immun 

mənşəli 

TƏSNİFAT 

Yaranma müddətinə görə  

 

*

İldırımvari – ilk 10 dəq 

ərzində 

 

*

Sürətli gedişli – ilk 30- 40 

dəq ərzində 

 

*

Ləng gedişli – bir neçə saat 

ərzində 

 

TƏSNİFAT 



Gedişatına görə 

 

1. 

Kəskin bədxassəli ( ildırımvari ) AŞ 

*

KDÇ 

*

KTÇ

  

ilə gedən 

 

2. 

Xoşxassəli AŞ 

 

3. 

Ləng gedişli AŞ 

 

4. 

Ressidivləşən AŞ 

 

5. 

Abortiv AŞ 

TƏSNİFAT 

 Klinik təzahürlərinə görə  

 

1. 

Hemodinamik ( kardiogen )  

2. 

Asfiksik ( astmoid )  

3. 

Serebral 

4. 

Abdominal 

5. 

Dəri və selikli qişa zədələnməsi 

( 80- 90% ) 

Ağırlıq dərəcəsi təyin olunur: 

    

*

 yüngül forma- AT 90/40mmcs, huşu aydın, əlamətlər yüngül 

şəkildə olur 

 

* 

orta ağır forma- AT sistolik 90-70mmcs, diastolik 40mmcs.dən az, 

asfiksiya halı, qeyri iradi sidik, nəcis ifrazı 

 

* 

ağır forma- huşun itməsi, KTÇ, KDÇ, AT sistolik 60mmcs, 

diastolik təyin olunmaya bilər 

 

    

* 

çox ağır ( ildırımvari ) forma-  AT sıfıra qədər kəskin enir, komatoz 

vəziyyət, ürək və tənəffüs sisteminin fəaliyyətinin dayanması 

 

    ***Şokun ağırlıq dərəcəsi allergenin orqanizmə daxil olmasından 

sonra şokun hansı vaxt ərzində əmələ gəlməsi ilə birbaşa əlaqəlidir. 

KLİNİKA 

 ƏLAMƏTLƏR 

RASTGƏLMƏ  TEZLİYİ 

Səpgi, angioödem 

88%  

Yuxarı tənəffüs yolu ödemi 

56% 

Tənəffüs çətinliyi, xışıltı 

47% 

Flush 

46% 

Başgicəllənmə, bayılma, hipotoniya 

33% 

Ürəkbulanma, qusma, diareya, sancışəkilli 

ağrılar 

30% 

Rinit 

16% 

Baş ağrısı 

15% 

Substernal ağrı 

6% 

Səpkisiz qaşıntı 

4.5% 

Titrətmə 

1.5% 

DİAQNOSTİKA 



Diaqnoz düzgün toplanmış anamnezə və klinik meyarlara 

əsaslanır 

 

-

 əvvəllər allergik reaksiyaların olması 

-

 etiologiyası 

-

 klinikası 

-

 müalicə məqsədi ilə istifadə olunan dərman preparatları 

-

 özü nə tədbir görüb 

 

DİAQNOSTİKA  



3 əsas klinik meyarı var  

 

- Şok simptomlarının qəflətən başlanması və sürətlə 

proqressivləşməsi 

 

- Tənəffüs və ürək-qan damar sistemində həyati təhlükəli pozuntular 

(fitvari tənəffüs, tənəffüsün dayanması, AT.nin enməsi, sapvari nəbz, 

ritm pozğunluğu, tənəffüs yolu problemi- tutqun səs, stridor, 

udqunmanı çətinləşdirən ödem və s.) 

  

- Dəri və ya selikli qişalarda dəyişikliklər (hiperemiya, ödem, kvinke 

ödemi, sonrakı mərhələdə dərinin avazıması, sianozlaşması və s.)  

 

Digər əlamətlər; 

-nevroloji pozğunluqlar 

-başqa orqanlarda yaranan AŞ əlamətləri. 

 

DİFFERENSİAL  DİAQNOZ 

XƏSTƏLİKLƏR 

DİFFERSİAL  ƏLAMƏTLƏR 

ÜDÇ, Mİ 

EKQ, ExoKQ, qanda tropinin İ.nın 

səviyyəsi 

Hipoqlikemiya 

Qanda şəkərin səviyyəsi 

Kəskin dərman zəhərlənməsi 

Toksik kimyəvi analizin nəticəsi 

Septik şok 

İnfeksiya məmbəyinin olması 

Uşaqlıqdan kənar hamiləlik 

USM nəticəsi 

Nevroloji 

Aparıcı beyin əlamətləri, likvorun 

müayinəsi, baş beyinin KT.sı 

MÜALİCƏ 

*

Adrenalin- 0.3-0.5mg 

(max. 1.2mg) ə/d 

*

 Kofein-1mg ə/d (AT çox 

aşağı olduğu 

vəziyyətlərdə, adrenalin 

tək halda kömək edə 

bilməsə) və ya Kardiamin- 

2mg ə/d (tənəffüs 

pozğunluğu yoxdursa)  

*

Prednizalon 90-120mg 

və ya Deksametazon 8- 

32mg 

*

Kolloid, kristalloid 

məhlullar- 1000ml 

*

Antihistamin preparatlar- 

dimedrol, tavegil, 

pipolfen, suprastin və s. 

ə/d 

 GÖSTƏRİŞ 

Qırtlaq ödemi 

yaranarsa- intubasiya, 

traxeostomiya 

 

 

-Azərbaycan Respublikası səhiyyə nazirliyi Anafilaktik şok üzrə 

klinik protokol. 

-Doç.dr. Fazıl Orhan. Karadeniz Teknik Üniversitesi. 

-Анафилактический шок: диагностика, неотложная помощь 

Н.И.ШВЕЦ, д.м.н., профессор; Е.А.ФОГЕЛЬ /Национальная 

медицинская академия последипломного образования им. 

П.Л.Шупика, кафедра терапии, Киев/  

-Клиническая аллергология: Руководство для практических 

врачей / Под ред. Р.М. Хаитова. – М.: МЕДпресс-информ, 

2002.  

-http://www.reanimmed.ru 

-http://www.medin.org.ua 

- Abbas & Lichtman, Basic immunology 3E, Chapter 11. 

-http://www.authorstream.com/Presntation/Moiloa-898248-

anaphylaxis. 

.