Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AMEA‐nın illik ümumi yığıncağının qərarı
- İnformasiya şöbəsi 11 ELM DÜNYASI
- V.ABBASOV
- – Cənab nazir, Azərbaycanın təhsil sis‐ teminin ümumi vəziyyətini necə dəyərlən ‐ dirərdiniz
- – Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Res ‐ pub likasının Prezidenti cənab İlham Әliye ‐ vin 24 oktyabr 2013‐cü il tarixli Sərəncamı ilə
|
9 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 dur. Qərar layihəsi səsə qoyularaq qəbul edilmişdir. Daha sonra yığıncaqda elmin müxtəlif sahələrindəki xidmətlərinə görə fərqlənən alimlərə Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətlərinin adlarını daşıyan mükafatlar təqdim olunmuşdur. Mükafatların əhəmiy ‐ yə tindən danışan AMEA‐nın prezidenti akademik Akif Әlizadə bildirmişdir ki, onların təsis olunmasında məqsəd elmin inkişafında mühüm nailiyyətlər qazanan alimləri daha yüksək səviyyəli tədqiqatlar aparmağa həvəsləndirmək, həmçinin Azər ‐ bay
canın görkəmli alimlərinin xatirəsini əbədiləşdirməkdir. Qeyd edilmişdir ki, AMEA Rəyasət Heyəti bu il fevralın 5‐də adlı müka ‐ fatların təsis edilməsi haqqında qərar qəbul etmiş, 9 aprel tarixli iclasında isə təltif olu‐ nan alimlərin adlarını açıqlamışdır. AMEA‐nın 7 alimi Azərbaycanın görkəmli alim lərinin
adlarını daşıyan mükafatlara layiq görül ‐ müşdür.
AMEA‐nın prezidenti elmin müxtəlif sahələrindəki xidmətlərinə görə fərqlənən alimlərə Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyət ‐ lərinin adlarını daşıyan mükafat təqdim etmişdir. Akademik Çingiz Qacar fizika elmi sahə ‐ sində fundamental tədqiqatlarına və nailiy ‐ yətlərinə görə Nəsirəddin Tusi adına müka f ata layiq görülmüşdür. Kənd təsər rüfatı sahə ‐ sində fundamental tədqiqatlarına və nailiy ‐ yət lərinə görə akademik Cəlal Әli yev və AMEA‐nın müxbir üzvü İradə Hüsey nova Həsən bəy Zərdabi adına mükafatla təltif olunmuşlar. Akademik Ömər Eldarov Azər ‐ baycan mədəniyyətinin və monumental heykəltəraşlıq sənətinin inkişafındakı xid ‐ mət lərinə görə akademik Üzeyir Hacıbəyli adına, akademik Böyükkişi Ağayev səhiyyə nin və tibb elminin fundamental, tətbiqi sahə ‐ lərinin inkişafındakı çoxillik xidmətlə rinə və nailiyyətlərinə görə akademik Mir əsədulla Mirqasımov adına, akademik Mə hər
Məm mədyarov xüsusi texnika üçün vacib olan sintetik yağların yaradıl ması və kimya sahəsində əldə etdiyi nailiy yətlərə görə akademik Yusif Məmmədəliyev adına, ge‐ ologiya‐mineralogiya elmləri doktoru Fərid Dadaşov isə geologiya sahəsində fundamen‐ tal tədqiqatlarına və nailiyyətlə rinə görə akademik Musa Әliyev adına mükafata layiq görülmüşlər. Yığıncağa yekun vuran AMEA‐nın prezi‐ denti akademik Akif Әlizadə gələcəkdə elmin mühüm yeniliklərinə nail olmaq üçün müxtəlif istiqamətlərdə bir neçə elm quru‐ munun birgə tədqiqatlar aparmalarının vacib ‐ liyini vurğulamışdır. Bildirilmişdir ki, bu məq sədə nail olmaq üçün alimlər prioritet istiqamətlər seçərək bütün imkanlarını həmin sahəyə yönəltməlidirlər. Akif Әlizadə Prezi‐ dent İlham Әliyevin Azərbaycan elmi qarşı ‐ sında qoyduğu hədəflərə nail olma yolunda alimlərə uğurlar arzulamışdır.
1. Azərbaycan Milli Elmlər Akade miya ‐ sının 2013‐cü ildəki elmi və elmi‐təşkilati fəaliyyəti haqqında hesabat təsdiq edilsin. 2. AMEA Rəyasət Heyətinin 2013‐cü ildəki fəaliyyəti qənaətbəxş hesab edilsin. 3. AMEA‐nın Rəyasət Heyətinə tapşı rıl ‐ sın:
3.1. Ümumi yığıncaqda irəli sürülən tək lifləri və tövsiyələri öz fəaliyyətində nəzərə alsın; 3.2. AMEA‐nın 2020‐ci ilədək İnkişaf Kon ‐ sepsiyası işlənib hazırlansın və onun icra ‐ 10 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 sına nəzarət edilsin. Konsepsiyada elmin prioritet istiqamətləri müəyyənləşdirilsin; 3.3. Elmi proqramların müsabiqə əsasında maliyyələşdirilməsi təmin edilsin. İki və daha artıq elm sahəsinin qovşağında aparı ‐ lan multidissiplinar tədqiqatlara həsr olun muş proqramlara üstünlük verilsin; 3.4.AMEA‐nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ sənədlər təkmilləş ‐ dirilərək yenidən hazırlansın və müəyyən olunmuş qaydada təsdiq edilsin; 3.5.«Elm haqqında» qanunun qəbulunun sürətlənməsi barədə Azərbaycan Respub ‐ lika sının Milli Məclisi qarşısında vəsatət qal ‐ dırılsın; 3.6.Gənc alimlərin AMEA‐ya cəlb olun ‐ ması siyasətinin əsas prinsipləri işlənib hazır ‐ lansın;
3.7.Elmi fəaliyyətdə informasiya və kom‐ munikasiya texnologiyalarının tətbiqi daha da genişləndirilsin; 3.8.2014‐cü ilin sentyabrında Bakı Elm Festivalı və dekabr ayında Azərbaycan alim ‐ lərinin I Qurultayının keçirilməsi ilə əlaqə ‐ dar təşkilati tədbirlər həyata keçirilsin; 3.9.Azərbaycan Respublikası Preziden‐ tinin «AMEA‐nın 70 illik yubileyinin keçi ‐ rilməsi haqqında» Sərəncamının iclası ilə bağlı tədbirlərin yüksək səviyyədə həyata keçirilməsi təmin edilsin; 3.10. Azərbaycanda keçirilən fənn olim ‐ pi ada larında və ixtisaslaşmış məktəblərin yaradılmasında alimlərin geniş iştirakı təmin edilsin;
3.11. Elm və təhsilin inteqrasiyası daha da gücləndirilsin, AMEA‐nın institutlarında və elmi mərkəzlərində baza kafedralarının şəbəkəsi genişləndirilsin; 3.12. 2014‐cü ilin «Sənaye ili» elan edil ‐ məsi ilə əlaqədar Akademiyada innovasiya fəaliyyətinə diqqət artırılsın və bu sahədə kiçik sahibkarlıq fəaliyyəti genişlən dirilsin; 3.13. AMEA‐nın beynəlxalq elmi əlaqə lə ‐ rinin genişləndirilməsi sahəsində işlər davam etdirilsin, müştərək beynəlxalq labo ra toriya ‐ ların təşkilinə nail olunsun; 3.14. Azərbaycanın elmi diasporunun imkanlarından istifadə etməklə alimlərin beynəlxalq meqalayihələrdə iştirakına nail olunsun; 3.15. AMEA‐da elmi müəssisələrin maddi‐ texniki bazasının və elmi cihaz par kı nın tək mil ‐ ləşdirilməsi və modern ləş di rilməsi isti qa mətində işlər davam etdirilsin; 3.16. AMEA‐da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xü‐ susi proqram hazırlansın; 3.17. Elmin inkişafı üzrə Milli Strate gi ya ‐ nın həyata keçirilməsi ilə əlaqədar Azər bay ‐ can Respublikasının bütün elmi müəs si sələrində və ali məktəblərində aparılan elmi tədqiqat işlərini vahid prinsiplər əsasında idarə etmək məqsədilə Respublika Elmi Tədqiqatların Təşkili və Әlaqələndirilməsi Şurasının sta‐ tusunun müəyyənləşdirilməsi üçün mü‐ vafiq dövlət orqanları qarşısında vəsatət qaldırılsın. 4. AMEA‐nın elmi bölmə və müəs si sə ‐ lərinə tapşırılsın ki, elmi‐populyar ədəbiy ‐ yatın kütləvi nəşrinə və yayılmasına diqqət artırılsın. 5. Qərarın icrasına nəzarət AMEA‐nın pre ‐ zidenti akademik Akif Әlizadəyə tap şırılsın.
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 Tofiq Nağıyev Prezident İlham Әliyev tərəfindən «Hidrogen peroksidlə koherent‐ sinxronlaşmış oksidləşmə reaksiyaları» monoq ‐ rafiyasına görə Elm sahəsi üzrə Dövlət mükafatına layiq görüldü. T.Nağıyev bu diqqətə görə Prezident İlham Әliyevə təşəkkür etmişdir: – Çox hörmətli cənab Prezident! Hörmətli xanımlar və cənablar! Bu gün mənim çox xoşbəxt günümdür. Ona görə ki, cənab Prezident, Siz elm sahə ‐ sin də olan yüksək Dövlət mükafatını mənə təqdim etdiniz. İcazə verin, mən Sizə öz dərin minnətdarlığımı bildirim. Cənab Prezident, Siz Azərbaycan elminin nüfuzunun artmasına böyük qayğı göstə rir ‐ siniz. Bu Sizin elmə, təhsilə və yüksək mədəniyyətə söykənən missiyanın, böyük maarifçiliyə vurğunluğunuzun təcəssümüdür. Biz alimlər isə Sizin etimadınızı doğrult ma ‐ ğa çalışırıq. Çox sağ olun, cənab Prezident. Tofiq Nağıyev «Hidrogen peroksidlə ko‐ herent‐sinxronlaşmış oksidləşmə reaksi ya ‐ ları» fundamental monoqrafiyasını yazmış və atmos fer azotunun hidrogen peroksidlə fik ‐ sasiyasını – «Nağıyev effekti»ni aşkar etmişdir. Azotun fiksasiyası probleminin tarixi qədim olmasına baxmayaraq, bu gün də öz aktual ‐ lığını və kəskinliyini itirməmişdir. Hazırda azotun fiksasiya edilməsi üçün işlənib hazır ‐ lanmış ammonyak, gövsi, sianamid, plazma, termik və s. üsulları olsa da, ammonyakın (NH3) sintezindən başqa bu üsulların heç biri sənayedə geniş tətbiq edilmir. T.M. Nağı ‐ yev azotun hidrogen peroksidlə azot oksi ‐ dinə (I) oksidləşdirici fiksasiyası kimi yeni bir reaksiyanı həyata keçirmişdir. Bu reak‐ siya ilə o, faktiki olaraq hidrogen peroksidin azotfiksəedici effektini aşkar edərək, N 2 O və H 2 N 2 O 2 şəklində olan azotun homogen şəraitdə, atmosfer təzyiqində və nisbətən aşağı temperaturda (450‐6500C) yeni tip oksidləşdirici fiksasiyasını təklif etmişdir. Bu zaman birləşmiş azotun azot oksidi (I) şəklində nisbətən yüksək çıxımı (19%‐dək) təmin olunur, onun da çox hissəsi soyudulma zonasında aktiv mərkəzlərin iştirakı nəticəsində H 2 N 2 O 2 ‐yə çevrilir. Bu ef‐ fekt «Nağıyev effekti» adlandırılmışdır. Hazırda «Nağıyev effekti»nin digər reak‐ siyalarda yoxlanılması sahəsində funda‐ mental tədqiqatlar dünyanın bir çox elmi mərkəzlərində davam etdirilir. V.ABBASOV A Akademik Tofiq Naьыyev «Dюvlяt mцkafatы» na layiq эюрцлмцшдцр 12 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 6 (06) 2014 – Cənab nazir, Azərbaycanın təhsil sis‐ teminin ümumi vəziyyətini necə dəyərlən ‐ dirərdiniz? – Dünyada və onun bir parçası olan Azər ‐ baycanda müasirləşmənin yolu yeni təhsil fəlsəfəsinin, elmi nailiyyətlərin və innova siya ‐ ların məhsulu olan qabaqcıl texnologiyaların, idarəetmə üsullarının tətbiqindən keçir. Bunun üçün əsas prioritet istiqamətlər ölkə iqtisa ‐ diyyatının dünya iqtisadiyyatına inteqrasi ya ‐ sını sürətləndirməkdən, insan kapitalının inkişafını, hər bir ölkə vətəndaşının müasir bilik və bacarıqlara yiyələnməsini təmin etməkdən ibarətdir. Bütün bunlara isə məhz təhsilin inkişafı sayəsində nail olmaq mümkündür. Azərbaycanda həyata keçirilən sosial yö ‐ nümlü islahatlar nəticəsində müasir tələblərə uyğun infrastruktur layihələri həyata keçiril ‐ miş, yüksək standartlara cavab verən təhsil, səhiyyə, mədəniyyət və idman obyektləri inşa edilib istifadəyə verilmişdir. Bu nailiyyətlər ölkədə sosial sferanın, o cümlədən təhsil sahə ‐ sində əsaslı islahatların aparılmasına təkan vermiş, onun davamlı inkişafına stimul yarat ‐ mışdır. Son 10 ildə ölkəmizdə təhsil infrastruktu‐ runun müasirləşdirilməsi istiqamətində böyük işlər görülmüş, 2700‐dən çox yeni məktəb tikilmiş, 1 milyondan artıq şagirdin təlim şəraiti yaxşılaşmışdır. Təhsil Nazirliyi tərəfin ‐ dən ötən il 177 təhsil obyektində cari təmir işləri aparılmış, 370 fizika, kimya və biologiya laboratoriyaları müasir avadanlıqla təchiz olun muş, 104 əmək kabineti üçün tam ava ‐ danlıq dəsti və elementlər alınmışdır. İki Dövlət Proqramının icrası nəticəsində 2004‐cü ildə hər 1063 şagirdə bir kompüter düşdüyü halda, hazırda hər 18 şagirdə bir kom püter nisbəti təmin olunmuş, məktəblərin 39 faizi internet şəbəkəsinə qoşulmuşdur. Təhsilin infrastrukturu ilə bağlı məsələlərin əhəmiyyətli hissəsi həll olunduğu halda, bu gün ölkənin inkişaf tempinin tələblərinə cavab verən keyfiyyətin artırılması, təhsilin məzmu ‐ nunun yenilənməsi, müəllimlərin peşəkarlı ‐ ğının yüksəlməsi ön plana keçir. Həyat yerində durmur, dünya hər gün dəyişir, inkişaf edir. Bu dəyişikliklərlə hər zaman ayaqlaşmaq, onlardan geri qalmamaq üçün böyük zəhmət hesabına qazandığımız nailiy ‐ yət lərin qorunub saxlanılmasını və geri dön ‐ məzliyini təmin etməliyik. Bu baxımdan Azərbaycan Respublikasının dövlət bayrağındakı rənglərin daşıdığı məna və onların yuxarıdan aşağı yerləşmə ardıcıllığı ilə bu gün təhsil sistemimizin qarşısında duran əsas hədəflərin prioritetliyi arasında müəyyən bir paralelliyi müşahidə etmək olar: təhsil sis‐ teminin yetişdirdiyi vətəndaş, ilk növbədə, öz köklərinə bağlı və milli mənsubiyyəti ilə fəxr edən vətənpərvər, dərin biliyə malik müasir baxışlı və mütərəqqi insan, öz xalqının adət‐ ənənələrinə və mənəvi dəyərlərinə sadiq bir şəxs olmalıdır. Bu bir reallıqdır ki, müasir dövrdə ölkə ‐ lərin inkişafı yalnız təhsil vasitəsilə əldə edilə bilər. Dünya təcrübəsi göstərir ki, istənilən dövlətin inkişaf səviyyəsini ölkənin təbii sərvətlərinin bolluğu deyil, bu sərvətlərin yük ‐ sək potensiala malik insan kapitalına çev ‐ rilməsi təmin edir. Bu baxımdan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Әliyevin böyük uzaq ‐ görənliklə dediyi: «Biz maddi dəyərlərimizi, iqtisadi potensialımızı insan kapitalına çevir ‐ məliyik. Neft, qaz Tanrıdan verilən böyük nemətdir, biz bundan uğurla və məharətlə istifadə edirik. Amma gec‐tez bu təbii sərvət ‐ lər tükənəcək və bilik, zəka, səviyyə isə ölkə ‐ 13 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 mi zin dayanıqlı inkişafını uzun illər bundan sonra da təmin edəcəkdir. Әn inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə baxsaq, görərik ki, o ölkələrin inkişafında ən aparıcı rol oynayan neft, qaz deyil, bilikdir, elmi‐texniki tərəq ‐ qidir, yeni texnologiyalardır» – konseptual fikri nin əsasında da məhz həmin tələb, müasir təhsil sisteminin yetişəcəyi əsas strateji hədəf dayanır. Ölkədə aparılan təhsil islahatlarına və təhsilin inkişafına öz layiqli töhfələrini ver ‐ miş Heydər Әliyev Fondunun prezidenti, UNESCO və İSESCO‐nun xoşməramlı səfiri Meh riban xanım Әliyevanın Azərbaycanın UNESCO‐ya üzv qəbul olunmasının 20 il‐ liyi müna sibətilə Parisdə keçirilən mərasimdə söylədiyi: «Son 20 ildə biz ölkəmizdə təhsil sis‐ teminin inki şafına və müasirləşdirilməsinə xü‐ susi diqqət yetirmişik. Biz dərindən inanırıq ki, yalnız yüksək səviyyəli təhsilə malik olan ölkə uğur lar əldə edə və xalqı üçün daha yaxşı həyat keyfiyyətini təmin edə bilər» – sözlərinin təməlində də yüksək intellektə malik insan kapitalının yetişdirilməsini təmin etmək üçün beynəlxalq standartlara uyğun müasir təhsil sisteminin qurulmasının vacib‐ liyi ideyası durur. İnanırıq ki, Heydər Әliyev Fondunun təşəbbüsü ilə təhsil sistemində gerçəkləşdi ri lən irimiqyaslı layihələrin davamı olaraq UNESCO və Azərbaycan Hökuməti arasında təhsil, elm, mədəniyyət və kommu‐ nikasiya sahəsində əməkdaşlığa dair Çərçivə Sazişinin imzalanması Azərbaycanda təhsil sahəsində aparılacaq islahat prosesində yeni mərhələnin başlanmasına güclü təkan verə ‐ cək dir.
Bildiyiniz kimi, Azərbaycan iqtisadi sahədə keçid dövrünü başa vurduğundan ölkəmizin qarşıdakı illərdə sosial‐iqtisadi və mədəni inkişaf yollarını müəyyənləşdirən «Azərbay ‐ can 2020: Gələcəyə baxış» İnkişaf Konsepsiyası hazırlanmış və dövlət başçısının 29 dekabr 14 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 2012‐ci il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edil ‐ mişdir. Həmin tarixi sənəddə ənənəvi iqti‐ sadiyyatdan «bilik iqtisadiyyatı»na keçidin əsasının qoyulması, bunun üçün həlledici amil olan insan kapitalının adekvat inkişafının ön plana çəkilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu, təhsil sisteminin də kökündən dəyişdiril mə ‐ sinə, əlavə təhsil, ömür boyu təhsil kimi kom ‐ ponentlərin əhəmiyyətinin artırılmasına gəti rib çıxarır. Eyni zamanda İKT və virtual tədrisin, kompüter şəbəkə biliklərinin rolunun artırıl ‐ ma sını nəzərdə tutur. Başlıca strateji məqsədi davamlı iqtisadi artım və sosial rifah olan Konsepsiyada təhsildə keyfiyyətin yüksəl dil ‐ məsi və müasir təhsil sisteminin qurulması da əsas strateji istiqamətlərdən biri kimi ön plana çəkilmişdir.
– «Azərbaycan təhsilinin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası» təhsil ilə bağlı olan bütün subyektləri və fəaliyyət sahələrini əhatə edir. Bu əhatəlilik, həmçinin Azərbaycanın gələcək inkişafının davamlı xarakter alması üçün peşə ‐ kar bilik və bacarıqlara yiyələnən və rəqabətə ‐ davamlı insan resurslarının yetişdirilməsi missi yasına xidmət edir, Azərbaycan təhsili ‐ nin yeni keyfiyyət mərhələsinə keçidi istiqa ‐ mətində genişmiqyaslı tədbirlərin həyata keçi rilməsini nəzərdə tutur. XXI əsrdə təhsilli insan anlayışı kifayət qədər yeni meyarlarla ölçülür. Bu gün təhsilli şəxs yeni əsrin ab‐havasına daha yaxından bələd olmalı, düşüncə tərzi ilə yeni bilik və kommu‐ nikasiya texnologiyalarını əxz etməli, ömür‐ boyu öyrənməli və ya informasiyanı biliyə, biliyi isə bacarığa çevirə bilməlidir. Bu yanaş ‐ ma həm də müasir təhsil paradiqma larını özündə ehtiva edir. Bunun üçün nə etməli? İlk növbədə, təhsildə innovativ idarəetmənin bərqə rar olmasına nail olmalı, hər bir təhsilalana hər ‐ tərəfli bilik və bacarıqların verilməsi məqsə dilə təhsil sisteminin institusional əsasları, infra‐ strukturu və insan resursları inkişaf etdi ril ‐ məlidir. Təhsilin keyfiyyətinin yüksəl dil məsi üçün isə bir daha qeyd edirəm ki, təhsili idarə ‐ etmə sisteminin yenidən qurulması, bu sahədə insan resurslarının inkişaf etdirilməsi və müəl ‐ lim peşəsinin nüfuzunun artırılması vacibdir. Dövlət Strategiyasında qeyd olunan əsas parametrlər ölkədə keyfiyyət nəticələrinə və əhatəliliyinə görə beynəlxalq aləmdə öncül mövqe tutan, səriştəli müəllim və təhsil menecerlərini, müasir texnologiyaya əsasla ‐ nan infrastruktura malik təhsil sisteminin yaradılması üçün beş strateji istiqamətdə isla‐ hatyönümlü tədbirlərin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur. Bunları strategiyada göstəril ‐ diyi kimi sadalasaq, belə təsnif edə bilərik: təhsilin məzmunu, müəllim və tədris metod ‐ ları, idarəetmə, infrastruktur və maliy yələşmə. Səriştəyə əsaslanan şəxsiyyətyönümlü təhsi ‐ lin məzmununun yaradılmasını nəzərdə tutan birinci istiqamət müasir təhsilşünaslığın ən çox müraciət etdiyi məsələdir. Strategiyada təhsilin məzmunu ilə bağlı məqam təhsil sis‐ teminin bütün pillələrini – məktəbəqədər, ümumi, ilk peşə və orta ixtisas, ali təhsil üzrə kurikulumların inkişaf etdirilməsi kimi vacib hədəfləri əhatə edir. Bildiyiniz kimi, «Təhsil haqqında» Azər ‐ bay can Respublikasının Qanununa əsasən ümumi təhsilin dövlət standartları və proq ‐ ramları təsdiq edilmişdir və hazırda tətbiq olunmaqdadır. Ümumi təhsil üzrə yeni hazır ‐ lanmış fənn kurikulumları I–VI siniflərdə tətbiq edilir. Digər siniflər üzrə də təhsilin məzmunu ilə bağlı start götürən proseslər də davam etdiriləcəkdir. Burada xüsusilə qeyd olunmalıdır ki, məktəbəqədər təhsil pilləsi üzrə kurikulumun işlənib hazırlanması çox vacib amildir və bu, strategiyada diqqət yetirilən məsələlərdəndir. Mövcud ilk peşə‐ixtisas və orta ixtisas təhsili kurikulumları da hazırda dövrün tələb ‐ lərinə cavab vermir. Müəllim hazırlığı üzrə 15 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 yeni kurikulumlar tətbiq edilsə də, bütöv ‐ lükdə ali təhsil müəssisələrinin kurikulumları əmək bazarının müasir şərtlərinə uyğun gəlmir. Odur ki, strategiyanın birinci strateji istiqaməti üzrə, əsasən, kurikulumların daha da inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulur və bu prosesin davamlı xarakter alması qeyd olunur. İkinci istiqamət təhsil sahəsində çalışan ‐ ların bilik, bacarıq və kompetensiyalarının daim inkişaf etdirilməsini nəzərdə tutur. Bu istiqamət müasir, innovativ təlim forma və üsullarını öz işində tətbiq edən, təhsilin məzmununun səmərəli mənimsənilməsinə nail olan səriştəli müəllimlərin hazırlanmasına xidmət edir. İndiyədək səriştəyə əsaslanma ‐ yan, əmək bazarında kifayət qədər rəqabətli olmayan əməkhaqqı sisteminin mövcud olması təhsildə müəllim amilinin inkişafına mənfi təsir göstərib. Ona görə də təhsil sistemi nin bütün pillələrində müəllimlərin bilik, bacarıq və peşəkarlıq qabiliyyətlərinin müasir dövrün tələblərinə uyğun yüksəldilməsi təmin edilməlidir. Təsadüfi deyil ki, ikinci strateji istiqamət özündə həm də müəllimlərin peşə ‐ karlığının yüksəldilməsi, təhsilalanların nailiy ‐ yətlərinin qiymətləndirilməsi üzrə yeni sis temin qurulması, istedadlarının üzə çıxarıl ması və inkişafı, xüsusi qayğıya ehtiyacı olan la rın inklü ‐ ziv təhsilə cəlb olunması kimi fəa liy yət sahələrini birləşdirir. Burada xüsusi qayğıya ehtiyacı olanların inklüziv təhsili anlayışının sərhəd ‐ lərini geniş düşünmək lazımdır. Xüsusi iste ‐ dad lı təhsilalanların da bu anlayışa daxil olması tamamilə yeni yanaşmalar tələb edir. Bu yanaşmalar isə müasir, innovativ tədris metodlarının təcrübəyə gətirilməsini, İKT‐dən təhsildə daha geniş istifadəni də nəzərdə tutur. Bütün bunlar olmadan müasir dərsi, çağdaş müəllimin fəaliyyətini təsəvvür etmək mümkün deyil. Üçüncü strateji istiqamət təhsildə nəticə lərə görə cavabdeh şəffaf və səmərəli idarə etmə mexanizmlərinin yaradılmasına yö nəl mişdir. Hazırda təhsilin idarəolunmasında başlıca problemlərdən biri tənzimləmə, idarəetmə və nəzarət funksiyalarının dəqiq müəyyən edil ‐ mə
məsidir. Dövlət təhsil müəssisələrinin tabeçilik məsələlərində müəyyən uyğunsuz ‐ luq lar qalmaqdadır. Dövlət Strategiyasında təhsilin idarəolunması ilə bağlı tamamilə yeni mexanizm ehtiva olunur. Nəzərdə tutulur ki, təhsil sistemində tənzimləmə və idarəetmə qabaqcıl beynəlxalq təcrübə əsasında müasir ‐ ləşdirilsin, təhsil müəssisələrində nəticəyö ‐ nüm lü və şəffaf idarəetmə modeli tətbiq olun sun, təhsilin keyfiyyətinin təminatı və ida rəetmə üzrə yeni məlumat və hesabat sistemləri yaradılsın. Bununla da təhsilin ida rə olunması konseptində qərarvermə mexa nizmləri, səla ‐ hiyyət və məsuliyyətin çərçivəsi, hesabat lılıq meyarları yeni mahiyyət kəsb edir. Səlahiy ‐ yətlə hesabatlılıq arasında uzlaşma, əlaqə mütə nasibliyi təmin olunur. Dördüncü strateji istiqamət müasir tələb ‐ lərə uyğun və ömür boyu təhsili təmin edən infrastrukturun yaradılmasını nəzərdə tutur. Müşahidələr göstərir ki, tədris prosesində müasir texnologiyalar məhdud miqyasda tətbiq edilir. Ona görə də təhsil müəssisə lə ‐ rində İKT əsaslı təlim metodologiyasına uyğun infrastrukturun yaradılması yaxın perspek‐ tivin prioritet məsələsi hesab olunur. Burada bir məqama diqqət yetirmək lazımdır. Bu sənəddə ilk dəfə olaraq ömür boyu təhsil anla ‐ yı şına xüsusi əhəmiyyət verilir. Bu da ondan irəli gəlir ki, informasiya cəmiyyəti ömür boyu öyrənmə bacarıqlarına sahib fərdlərə ehtiyac duyur.
Bu məqsədlə də təhsil müəssisələri şəbə ‐ kə
sinin rasionallaşdırılması, distant təhsil, istedadlı və xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaq ‐ lar üçün təhsil, yaşlıların təhsili, regionlarda təhsil məsələləri üzrə məsləhət xidmətləri göstərən universal mərkəzlərin yaradılması, peşə tədris mərkəzləri və komplekslərinin qu ‐ rul ması kimi tədbirlər qeyd olunan isti qamət çərçivəsində nəzərdə tutulan əsas hədəflər ‐ dəndir. Nəhayət, beşinci istiqamət ölkəmizdə iqti‐ sadi cəhətdən dayanıqlı və dünyanın öndə ‐ gedən təhsil sistemlərinin standartları ilə eyni səviyyədə dura bilən maliyyələşdirmə mode ‐ linin qurulmasını özündə ehtiva edir. Bu istiqamət çərçivəsində təhsilin mövcud maliy ‐
Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|