Soxta oyoqlilar sinfi

---

t.me/@biologiya_testuz 

Admin; @aqlli_inson 

        SOXTA OYOQLILAR SINFI

Soxta oyoqlilar - eng sodda tuzilgan bir hujayralilar ODDIY AMYOBA ularning tipik vakili hisoblanadi.

YASHASH MUHITI VA TUZILISHI. Amyoba to'kilgan barglar va xas-cho'plar bilan ifloslangan ko'lmak

suvlar tubida hayot kechiradi. Tanasining kattaligi 0,2-0,5 mm, shaffof bo'ladi. Amyoba

hujayrasining shakli doimo o'zgarib turadi. Boshqa hujayralar singari amyoba tanasi ham quyuq

dildiroq modda, ya'ni sitoplazmadan iborat. Sitoplazmada bitta yadro va hujayra organoidlari

joylashgan. Hujayra membranasi sitoplazmani tashqi muhitdan ajratib turadi.

OZIQLANISHI. Amyoba bakteriyalar, mayda suv o'tlari va organik qoldiqlar bilan oziqlanadi. 

NAFAS OLISHI. Amyoba suvda erigan kislorod bilan nafas oladi. Uning sitoplazmasiga kislorod suv

bilan birga to'xtovsiz o'tib turadi. 

KO'PAYISHI. Amyoba ikkiga bo'linish yo'li bilan jinssiz ko'payadi. Buning uchun yadroning hajmi

ortib, uning qobig'i yemiriladi. Sitoplazmaga chiqqan yadro moddalari hujayraning ikki tomoniga

teng taqsimlanadi. Tezda hujayraning ikki tomonida bittadan yadro hosil bo'ladi. Amyoba tanasi

ham cho'zilib, o'rtasidan ingichkalashadi va ikkiga ajraladi. Ana shu yo'l bilan bitta amyobadan ikkita

yangi amyoba hosil bo'ladi. Bu xildagi ko'payishda jinsiy hujayralar hosil bo'lmaganligi tufayli jinssiz

ko'payish deb ataladi. 

SISTA HOSIL QILISHI. Sovuq tushganda yoki suv qurib qolganda amyoba harakatlanishidan to'xtab

yumoloqlanadi; uning hujayrasi sirtida qalin po'st - sista hosil bo'ladi. Amyoba sista ichida noqulay

sharoit ta'siridan saqlanadi. Qulay sharoit tug'ilganda amyoba sistadan chiqib, hayot faoliyatini

davom ettiradi.

SOXTA OYOQLILARNING XILMA-XILLIGI. Dengizlarda ohak chig'anoqli soxta oyoqlilaradan

foraminiferalar va kremniy (qum) skeletli nursimonlar ko'p uchraydi. Bundan bir necha million yil

ilgari yashab, qirilib ketgan foraminiferalar chig'anoqlari qoldig'i hozirgi ohaktosh konlarini hosil

qilgan. Nursimonlar skeleti qo'ltig'idan metallarni silliqlashda va jilvir qog'oz tayyorlashda

foydalaniladi. Ayrim soxta oyoqlilar xavfli parazit hisoblanadi. Masalan, odam va sutemizuvchilar

ichagida yashaydigan ichburug' amyobasi ichak devorini yemirib, qonli ichburug' paydo qiladi. 

@BIOLOGIYA_TESTUZ 

---

@aqlli_inson