Suvoʻtlarning tabiat va inson hayotidagi ahamiyati
Yüklə 178,2 Kb.
|
|
Suvoʻtlarning tabiat va inson hayotidagi ahamiyati Kirish Reja; I bob. Suvo`tlarning paydo bo’lishi haqida va o’ziga xosligi 1.1. Suvo`tlarning paydo bo’lishi haqida 1.2. Suvo`tlarning o’ziga xosligi II bob. Suvo`tlarning inson hayotidagi o`rni va asosiy ko’rinishlari 2.1 . Suvo`tlarning inson hayotidagi o`rni 2.2. Suvo`tlarning dunyo dengizlarida asosiy ko’rinishlari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati Kirish Suv oʻtlari yer atmosferasini kislorod bilan boyitib, quruqlikda hayot uchun sharoit yaratib, birinchi quruqlik oʻsimliklarini vujudga keltirdi. Zamonaviy biosferada suv o'tlari kislorod hosil bo'lishining asosiy manbalaridan biri bo'lib qolmoqda va barcha suv ekotizimlarida oziqlanishning dastlabki bo'g'ini hisoblanadi. Inson o'z ehtiyojlari uchun suv o'tlaridan foydalanishni o'rgandi. Katta suv o'tlarining chig'anoqlari ko'plab qirg'oq hayvonlari va mayda suv o'tlari uchun boshpana va ko'payish joyi bo'lib xizmat qiladi. Yosunlardan kuchli jinslar qatlamlari hosil bo'lgan: bo'r jinslarida ba'zi oltin suv o'tlari qobig'ining 95%, diatomitlar 50--80% diatom qobig'idan iborat. Dengiz va okeanlardagi riflar ham suv o'tlari ishtirokida hosil bo'ladi. Shunday qilib, Tinch okeanidagi Fidji orollari riflarida marjonlarga qaraganda deyarli 3 baravar ko'p suv o'tlari mavjud. Okeanlar va dengizlar Yerning 2/3 qismini egallaydi. Ularda fotosintetik o'simliklar yashaydi, biz ularni suv o'tlari deb ataymiz. Yosunlar qirg'oqda joylashgan bo'lib, ular tubiga biriktirilgan - bular bentik suv o'tlari yoki suv ustunida yashaydi - plankton suvo'tlari. Chuchuk suv havzalarida ko'plab suv o'tlari ham yashaydi. Yerda, moxlar orasida, daraxtlarning qobig'ida yashaydigan tuproq suvo'tlari ham mavjud. Ular birgalikda Yerdagi barcha asosiy ishlab chiqarishning yarmidan ko'pini yaratadilar. Barcha suv hayvonlari ushbu asosiy ishlab chiqarishga bog'liq. Yosunlar Yerdagi eng qadimgi fotosintez qiluvchi organizmlardir. Ular kislorodli atmosferani yaratuvchilardir. Yosunlar moddalar aylanishida ishtirok etadi. Makrofitlar ekotizimlarning atrof-muhitni tashkil etuvchi komponenti bo'lib, ko'plab suv organizmlari, shu jumladan tijorat turlari uchun yashash joyi, tuxum qo'yish, oziqlanish va boshpana bo'lib xizmat qiladi. Yosunlarning ahamiyati nafaqat ekologik nuqtai nazardan, balki filogenez nuqtai nazaridan ham katta. Hayvonlar va o'simliklarning barcha asosiy guruhlari dengizda paydo bo'lgan deb ishoniladi. Va bugungi kunda ham dengizda ko'plab qadimgi evolyutsiya yo'nalishlarining vakillarini topish mumkin. Yosunlar quruqlikda yashagan o'simliklarning ajdodlari edi. Agar biz o'simliklar dunyosining xilma-xilligi va filogeniyasini tushunmoqchi bo'lsak, unda suv o'tlarini o'rganish juda muhimdir. Yosunlar iqtisodiyotning turli sohalarida - oziq-ovqat mahsulotlari, ozuqa kontsentrati sifatida, kimyoviy birikmalar, shu jumladan biologik faol moddalar va tibbiy preparatlar ishlab chiqarish uchun tobora ko'proq foydalanilmoqda. "Suv o'tlari" (yosunlar) atamasi birinchi bo'lib shved botanigi Karl Linney (Linnaeus, 1754) tomonidan o'simliklar guruhlaridan biriga nisbatan qo'llanilgan, ammo keyinchalik bu guruhga ba'zi moxlar ham kiritilgan. "Suv o'tlari" nima ekanligini aniqlashda qiyinchilik hozircha qolmoqda, chunki bu juda heterojen guruh. Yosunlar Yüklə 178,2 Kb. Dostları ilə paylaş:
|