Ühazirə 1 I. Geotektonikanın fənni, tədqiqat obyekti və

Mühazirə 1

I. Geotektonikanın fənni, tədqiqat obyekti və

üsulları, inkişafının əsas mərhələləri

1.1. Geotektonikanın tədqiqat obyekti və üsulları

Geotektonika Yunan sözü olub, geo- yer və tektonikos- quruluş sözlərindən təş­­­­kil olunaraq, Yerin quruluşu və inkişafı haqqında elmdir. Ümumiyyətlə, geo­tek­to­­ni­ka elmi Yer qabığında baş verən tektonik hərəkətləri və onların təsiri nəticəsin­də əmələ gələn müxtəlif struktur formaları (qitələr, okeanlar və onları təşkil edən plat­for­malar, geosinklinallar, oro­gen­lər və s.) öyrənir.

Struktur dedikdə süxurların paylanmasındakı və yatımlarındakı müx­təliflik nə­zər­­də tutulur. Bu müxtəlifliyin səbəbi isə Yer qabığında və daha dərin qatlar­da­ baş verən tek­tonik hərəkətlərdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, tektonik hərəkətlər təkçə Yerin dərinliklərində baş ve­rən fiziki-kimyəvi proseslərin deyil, həmçinin Yer səthində baş verən hadisələ­rin də məh­suludur. Geotektonikanın tədqiqat obyekti yalnıis endogen (daxili) pro­­ses­lər­dir. Ekzogen (xarici) proseslər nətiçəsində dəyişikliklər Yer qabığının an­­ç­aq səth hissə­sin­­də baş verir və geotektonikanın tədqiqat obyektinə daxil olmur. Bu kursu öyrənən zaman Yer qabığının hərəkəti, defor­ma­si­yası anlayışla­rın­ın tam aydılaşdırılması la­zım­dır.