•
Universitet: ADNSU
•
Fakültə: Neft Mexanika
•
Qrup:441.20
•
Fənn: Avtomatlaşdırma texnologiyası
•
Mövzu:Elektrik Səviyyəölçənləri
•
Müəllim:Məlikov Elçin
•
Tələbə: Faiq Mursaquliyev
Hal-hazırda səviyyələrin ölçülməsi əməliyyatı kimya, neftkimya və
neftemalıistehsalatında, yeyinti sənayesində, inşaat materialları
sənayesində, ekoloji monitorinqsistemində və digər çoxlu sahələrdə
texnoloji proseslərin idarə edilməsi və nəzarətinintəşkilində əsas hesab
olunur. Tutum və qabların, yaxud səviyyə ölçənlərin dolma
səviyyəsininölçü cihazlarına fərqli tələblər qoyulur: bəzən müəyyən
hüdud qiymətə nail olmanın yalnızsiqnal verilməsini, bəzən də fasiləsiz
olaraq dolma səviyyəsinin ölçülməsinin yerinə yetirilməsitələb edilir.
Səviyyəölçənlər seçilərkən nəzarət
olunan mühitin fiziki kimyəvi
xüsusiyyətlərindən:temperatur, abraziv
xüsusiyyət, özlülük, elektrik keçiriciliyi,
kimyəvi aqressivlik və s. nəzərəalınır.
Bundan başqa, rezervuardakı yaxud onun
ətrafındakı işçi şərait: təzyiq, vakum,
qızma,soyuma, dolma yaxud boşalma
(pnevmatik yaxud mexaniki) üsulu,
qarışdırıcıların olması,yanğın
təhlükəsizliyi, partlayış təhlükəsi və s.
diqqətə alınmalıdır.
Hal-hazırda səviyyənin ölçülməsi sənayenin bir çox
sahələrində iş prinsipləri müxtəlif olan səviyyə ölçənlər
vasitəsilə həyata keçirilir.
-ən geniş yayılan səviyyə ölçənlərə:
-vizual
-üzğəcli
-hidrostatik
-elektrik
-ultrasəs
-radioizotop
Ölçmə diapazonuna görə səviyyə ölçənlər
iki qrupa bölünür: Geniş və kiçik.
Geniş diapazonlu səviyyə ölçənlər əmtəə-
qeydiyyat əməliyyatlarını aparmaq üçün
istifadə olunur,kiçik dipazonlu səviyyə
ölçənlər adətən avtomatik tənzimləmə
sistemıərində istifadə olunur
Maye səviyyələrinin ölçülməsində istifadə olunan
qurğuları aşağıdakılara bölünür:
- vizual
-poplavoklu (üzücülü), səviyyələrin ölçülməsi
üçün maye səviyyəsində səthində duran poplavok
-üzücü yaxud digər cisimdən istifadə olunur;
-siqnal üzgəcli (buynovıe), burada səviyyələrin
ölçülməsi üçün böyük cisim (buyok)-dən, qismən
mayeyə batırılmış olmaqla istifadə edilir
-hidrostatik, maye sütununun hidrostatik
təzyiqinin ölçülməsinə əsaslanır;
-elektrik, burada elektrik parametrlərinin
kəmiyyətləri maye səviyyəsindən asılı olur;
-ultrasəsli, səthlərin səs dalğalarının əks
olunmasına əsaslanır;
-radarlı və sudalğalı, səthdən yüksək tezlikli
siqnalların əks olunması prinsipinəəsaslanır;
-radioizotoplu, maye səviyyəsindən asılı olan
nüvə şüalanması selinin
intensivliyindənistifadəyə əsaslanır.
-Vizual səviyyə ölçmə vasitələrinə
ölçü xətkeşıəri,reykalar,lotalı
ruletkalar və səviyyə ölçən şüşələr
aiddir
-səviyyə ölçənlərin mövcud olan
müxtəlif növləri arasında ən sadəsi
üzgəcillərdir.
-aparatlarda və çənlərdə olan
mayelərin səviyyəsini ölçmək üçün
üzgəcli səviyyə ölçənlərdən geniş
istifadə olunur
-üzgəcli səviyyə ölçənlər etibarlı,yüksək
dəqiqliklə yanaşı həm də sadə
konstruksiyaya malik olur
-bu səviyyəyə ölçənlərdə səviyyənin dəyişməsi
üzgəclərə təsir edir. Üzgəcin hərəkəti isə
göstərici və ya yazıcı cihaza ötürülür
-həssas elementlərin üzgəclərinə görə bu
səviyyə ölçənləri iki yerə ayırmaq olar.birinci tip
səviyyəyə ölçənlərdə üzgəc mayedə üzür,ikinfi
tip üzgəcli səviyyə ölçənlərdə üzgəc mayedə olur
-Üzgəci maye səthinndə üzən səviyyə
ölçənlər. Üzgəc həm səviyyə ölçən
aparatın daxilində həm də xaricində
yerləşə bilər.
-kiçik və geniş diapazonlu üzgəcli
səviyyəölçənlər geniş yayılmışdır
Hidrostatik təzyiqin ölçülməsi
aşağıdaki kimi həyata keçirilir:
-səviyyənin aşağı hədd
qiymətinə uyğun olan
hündürlükdə qoşulan
manometrlə
-səviyyənin aşağı hədd
qiymətinə uyğun olan
hündürlükdə rezervuara
qoşulan və mayenin üstündəki
qaz fəzasına qoşulan
diferensial manometrlə
-rezervuara doldurulan mayeyə
qeyd edilən məsafəyə qədər
salınmış borudan axıdılan qazın
təzyiqini ölçməklə
Səviyyən ölçülməsində baxılan sxemlər üzrə ölçmə xətaları
manometrlərin dəqiqlik sinifləri və maye sıxlığının dəyişməsi il
əlaqədar olur
Elektrik səviyyəölçənlərdə maye səviyyəsi hər hansı bir elektrik siqnalına çevirilir.
Əngeniş yayılmış səviyyəölçənlər tutumlu və omik səviyyəölçənlərdir
Tutum səviyyə siqnal vericilərində rezervuarların doldurulması səviyyəsindən asılı
olaraq elektrik tutumunun dəyişməsinin təyin edilməsinə əsaslanmışdır.
Kondensatorrezervuarın divarı və şupla formalardırılır. Səviyyənin dəqiq təyinində
həlledici rolukonstruksiya, izolyasiya və tutumfondunun düzgün yerləşdirilməsidir.
Odur ki, aşağıdakıamillər nəzərə alınmalıdır: zondun izolyasiyası; rezervuarın forması;
rezervuardakı təzyiq;nəzarət olunan materialın temperaturu; onun dənəvərliyi;
abrazivliyi; kimyəvi aqressivliyi,özlülüyü; kondensat yaxud köpük əmələ gəlməsinin
mümkünlüyü.
Üsulun əsas üstünlüyü:
• quraşdırılma və istismarının sadəliyi;
• tətbiqinin çoxfunksionallığı;
• yapışqan maddələr üçün istifadənin mümkünlüyü;
• zondun yellənməsinin təsirinin aktiv kompensasiyası
Tutumlu səviyyəölçənlərin işi
duzların, turşuların və qələvilərin sulu
məhlullarının dielektiknüfuzluğunun
(keçiriciliyinin) hava yaxud su
buxarının dielektrik nüfuzluğundan
fərdiolmasına əsaslanmışdır.
Tutumlu səviyyəölçənlərin prinsipial
sxemi yuxarıdaki kimidir
Omik səviyyəölçənlər başlıca olaraq verilmiş hüdudda elektrik keçirici
mayelərinsəviyyəsinin saxlanmasında və siqnalizasiyasında istifadə edilir. İş prinsipi
qida mənbəyininelektrik zəncirinin, müəyyən omik müqavimətli elektrik zənciri sahəsi
təsəvvüründə olubnəzarət olunan mühit tərəfindən qapanmaya (zamkaniya)
əsaslanmışdır.
Cihaz, elektrod və nəzarət olunan material arasına daxil edilən elektromaqnit
reletəsəvvüründədir. Releli səviyyə siqnal vericiləri obyektin tipi və nəzarət olunan
səviyyə sayından asılı olaraq fərqli qoşulma sxemlərinə uyğun olur.
Mənbə:
1-
https://www.academia.edu/35401122/Elektrik_səviyyəölçən
2-https://e-derslik.edu.az/noduploads/vet_pdf/elktrik-
olcmalari.pdf
Diqqətiniz üçün
təşəkkürlər!
Dostları ilə paylaş: |