Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
Yüklə 7,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5 oktyabr, 1962-ci il Mülki məhkəmə Hakimin imzası...
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 466
kapilyarlığı. Qumun üst qatı adətən, yüksək istilik tutumu hesabına qurumuş olur, lakin bir qədər dərinə getsən, orda qum həmişə nəm olur. Şübhəsiz ki, bu, qumun üst qatında buxarlanmanın, aşağı qatlardan nəmi vurub çıxaran pompanqın işini gördüyü üçün baş verir. Bunu təsəvvür edib, qum təpələrindən səhər-axşam qalxan qatı dumanın, evin taxta divar və dirəklərininin canına hopub, çürüdən qeyri-adi nəmişliyin nədən baş verdiyini asanca anlamaq olar. Uzun sözün qısası, qumun quruluğu sadəcə su çatışmamazlığı ilə deyil, kapilyarlardan sovrulma sürətinin buxarlanmanın sürətindən həmişə geri qalması ilə izah edilir. Başqa sözlə, suyun daxilolması fasiləsiz davam edir. Lakin bu dövretmə adi torpaq üçün ağlasığmaz olan bir sürətlə baş verir. Və çox güman ki, onun "Ümid"i suyun bu dövretməsini hardasa pozub. Görünür, basdırılmış çəlləyin yeri, onunla qapağı arasındakı yarığın eni və s. - bütün bunlar aşağıdan özünə yol tapan suyun buxarlanmasını əngəlləyib, o da çəlləyin dibində yığılıb qalıb. Bu nə mövqedir və bütün bunlar bir-birilə necə əlaqəlidir kimi suallara cavab tapmaq onun üçün hələlik çətin idi, lakin dərindən öyrənsəydi, yəqin ki, cavab tapa bilərdi. Və istisna deyil ki, su əldə etmək üçün daha səmərəli qurğu qura bilərdi. Təcrübələr müvəffəqiyyətlə başa çatsa, onlar üçün su gətirməyi tərgitsələr belə, heç kəsin qarşısında əyilməyəcək. Ən maraqlısı odur ki, sən demə, bu qumlar həm də nəhəng nasosdur. Ona elə gəldi ki, susovuran nasosun üstündə əyləşib. Dəlicəsinə vuran ürək döyüntülərini sakitləşdirmək üçün oturub, nəfəsini dərməli oldlu. Hələlik bu barədə heç kəsə bir kəlmə demək lazım deyil. Bir şey olsa, bu, zəruri silahdır. O, sevinərək gülüşünü saxlaya bilmədi. Baxmayaraq ki, "Ümid"lə bağlı baş verənlər haqqında susmalı idi, ürəyini dolduran bu sevinc hissini gizlədə bilmirdi. Kişi qəfildən nazik səslə qışqırıb, yataq döşəyən qadını arxadan qucaqladı. Lakin qadın əlindən çıxdı, o, isə arxası üstə yıxıldı və sanki içi qazla doldurulmuş şar qarnını qıdıqladığından ayaqlarını oynadaraq, gülməyə başladı. Ona elə gəldi ki, üzünə tutduğu əli havada sərbəst uçur. Sadəcə onun əhvalını pozmamaq üçün, süni də olsa qadın da gülürdü. Kişi özü-özünə, nazik gümüşü sap kimi qumların arasındakı dar yollarla yuxarı qalxan, intəhasız olaraq uzanıb gedən dupduru yeraltı çaylar şəbəkəsini təsəvvür etdi. Qadın isə tamam ayrı - kişinin bu hərəkətindən sonra baş verəcək hadisə - cinsi əlaqə haqqında fikirləşdi. Qoy olsun. Yalnız gəmidə batan və ancaq möcüzə sayəsində sağ qalan adam, yalnız təkcə nəfəs aldığına görə qəhqəhə çəkmək istəyən adamın psixologiyasını anlaya bilər. Əvvəlkitək dərənin dibində olsa da, ona elə gəlirdi ki, hündür bir qülləyə çıxıb. Bəlkə bütün dünyanın astarı üzünə çevrilib və hündürlüklərlə çökəkliklər bir-biriylə yerlərini dəyişib. Hər halda o, qumda su tapıb. Bu isə o deməkdir ki, kənd əhli onunla elə də asan bacara bilməyəcək. Qoy lap su təchizatına xitam versinlər, o, onlarsız da nə qədər istəsə yaşaya bilər. Və o, kənd camaatının necə vurnuxacağını təsəvvür edib, yenidən gülməyini saxlaya bilmədi. Ona hətta elə gəldi ki, artıq dərədən canı qurtarıb. Ətrafına baxdı və bütün dərə onun gözləri qarşısında açıldı. Mozaikaya kənardan baxmasan, ona qiymət vermək çətindir. Lap yaxından baxsaz, detalları qarışdırarsınız. Bir detaldan gözünüzü çəkən kimi digərinə ilişəcəksiniz. Çox güman ki, o, indiyədək qumun özün yox, yalnız ayrı-ayrı qum dənələrini görmüşdür. Bax elə beləcə də həmin o başqa qadın haqqında, iş yoldaşları haqqında danışa bilərdi. İndiyədək təsəvvüründə qeyri-adi dərəcədə böyüyən yalnız ayrı-ayrı kiçik detalları xatırlayırdı: ətli burunun deşikləri... qırışmış dodaqlar...Qırışsız nazik dodaqlar...küt barmaqlar... nazik barmaqlar... gözlərdəki parıltı... körpücük sümüyünün altındakı uzunsov xal... sinədə görünən mavi damarlar...Yaxından, gözlərini zəlləyib baxmaq iyrəncdir. Lakin uzaqdan bütün bunlar kiçik, cuppulu həşərat boyda görünür. Bax orda, müəllimlər otağında çay içən həmkarları qarışqa kimi qaynaşırlar. Bax orda isə, küncdə, - həmin qadın lüt, gözləri yarıörtülü, papirosunun külünün indilərdə düşəcəyinə baxmayaraq, tərpənmədən nəm çarpayıda uzanıb. O, heç bir paxıllıq hissi- filan keçirmədən sanki içi boş peçenye üçün forma imiş kimi bu balaca həşəratlar haqqında fikirləşirdi. Təki formalardan istifadə etsin deyə, heç kəsin sifariş vermədiyi peçenyeləri dönə- dönə bişirmək üçün, deyək ki, fanatik-şirniyyatçı olmaq vacib deyil. Əgər işdi, onlarla bir də münasibət qurmaq lazım gəlsə, hər şeyi yenidən başlamaq lazım gələcək. Qumda baş verən dəyişikliklər həm də onun özündəki dəyişikliklər idi. Elə bil qumda, su ilə yanaşı yeni bir insan “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 467
da tapmışdı. Beləliklə, onun gündəlik işlərinin üstünə su yığmaq üçün qurğu inşası da gəldi. Rəqəmlər və diaqrammalar meydana gəlməyə başladı - çəlləyin basdırılacağı yer...çəlləyin forması... günün uzanması vaxtı ilə suyun yığılma sürəti arasında əlaqə... temperaturun və atmosfer hadisələrinin qurğunun effektivliyinə təsiri. Onun qarğalar üçün düzəltdiyi tələ ilə belə ciddi-cəhdlə məşğul olmasını qadın heç cürə anlamırdı. O, hər bir kişinin oyuncaqsız keçinə bilmədiyinə özü-özünü inandırırdı və əgər kişi bundan zövq alırsa, nə olar - əla. Bu öz yerində, nədənsə kişi qadının ev işlərinə də böyük maraq göstərməyə başlamışdı. Bunda pis bir iş yox idi. Qoy başını qarışdırsın. Lakin kişinin bütün bunlar haqqında öz fikir və mülahizələri vardı. Gözlənilmədən onun tədqiqatları müqayisə və bir sıra şərtlərin əlaqəsini tələb edən ciddi çətinliklərlə üzləşdi. O, əldə edilən materialların sayının artmasına baxmayaraq, heç cürə bunların nizamlı sistemdə ümumiləşdirməyə imkan verən qanunauyğunluğu tapa bilmirdi. Üstəlik, dəqiq material əldə etmək istəyirdisə, hava haqqında məlumat və proqnozlara qulaq asmaq üçün radioqəbulediciyə malik olmalıydı. Beləliklə radioqəbuledici onların hər ikisinin ümumi məqsədinə çevrildi. Noyabrın əvvəli üçün gün ərzində çəlləkdə dörd litrədək su yığılırdı, lakin sonradan daxil olan suyun miqdarı günü-gündən azalmağa başladı. Bəlkə teiperaturun təsirindən idi? Lakin görünür, tam həcmli təcrübələr keçirmək üçün yazadək gözləmək lazım idi. Sərt, uzun sürən qış gəldi və qumla yanaşı havada buz parçaları uçuşmağa başladı. Bir az yönlü radio almaq üçün, qadına heç olmasa bir az kömək etmək qərarına gəldi. Dərənin də öz üstünlükləri vardı - onun içində külək hiss olunmurdu. Lakin əvəzində, demək olar ki, heç günəş də görünmürdü. Qum hətta donanda belə, havada adi günlərdən heç də az olmayan miqdarda uçuşurdu və evin həndəvərini qumdan yorulmadan təmizləmək lazım idi. Əlinin dərisi çatlayıb, qanayırdı. Nəhayət qış bitdi. Yaz gəldi. Martın əvvəlində radio alındı. Damda uzun anten quraşdırdılar. Qadın bütün günü sevinc və təəccüb içərisində, radionun dəstəyini hərləyirdi. Ayın axırı hamilə olduğunu hiss etdi. İki ay da keçdi. İri ağ quşlar üç gün idi ki, qərbdən şərqə uçurdular. Bir gün sonra isə qadın dözülməz ağrıdan şikayət etdi. Onun büsbütün qan içində olduğunu gördü. Kənddəkilərdən biri - qohumlarından kimsə baytar imiş - diaqnoz qoydu: uşaq düşüb. Qadını yük maşınında şəhərə, xəstəxanaya aparmağa qərar verdilər. Maşın gələnədək kişi bir əli qadının əlində, digəriylə onun qarnını sığallaya-sığallaya xəstənin yanında əyləşdi. Budur, pikap dərəyə yaxınlaşdı. Axırıncı yarım ildə ilk dəfə kəndir nərdivanı salladılar. Barama kimi yorğana bükülmüş qadını kəndirlə yuxarı qaldırdılar. Qadın lap axıradək yaşarmış gözləriylə ona yalvarışlı baxışlarla baxmaqda davam edirdi. O, bunu görmürmüş kimi üzünü yana çevirdi. Qadını aparandan sonra da kəndir nərdivan sallanmaqda davam edirdi. Kişi qorxa-qorxa yaxınlaşıb, barmağının ucuyla ona toxundu. Nərdivanın yox olmadığına əmin olub, ehtiyatla yuxarı dırmaşmağa başladı. Göy üzü nəsə bulanqıq-sarı rəngdə idi. Qolları və ayaqları sudan çıxmış adam kimi ağırdır... Budur, çoxdan gözlənilən nərdivan... Elə bil külək nəfəsini ağzından alıb aparırdı. Dərənin ətrafında dövrə vurub, dənizi görmək üçün hündürə çıxdı. Dəniz də bulanıq-sarı rəngdəydi. Dərindən nəfəs aldı, lakin hava o təsəvvür etdiyi kimi deyil, tamam başqa cür - nahamar idi. Arxaya dönüb, kəndin qırağındakı tozanağı gördü. Yəqin qadını aparan pikapdır... Hə, yəqin, getməmişdən əvvəl nahaq qadına tələ haqqında hər şeyi danışmadı. Dərənin dibində nə isə tərpəndi. Bu, onun kölgəsi idi. Bir qədər yuxarıda isə su yığmaq üçün qurğunun kölgəsi. Plankanın(tamasanın) biri düşmüşdü. Yəqin, qadını aparanda ayaqları ilişib. O, sınığı düzəltmək üçün geriyə tələsdi. Su, o ehtimal etdiyi kimi dördüncü nişana kimi qalxmışdı. Sınıq elə də ciddi deyil. Radio evdə cır səslə oxuyurdu. Göz yaşlarını güclə saxlayıb əllərini çəlləyin içinə saldı. Su soyuqluğuyla yandırdı. Lakin o, elə həmin vəziyyətdə - sallağı oturmaqda davam edərək, yerindən heç tərpənmədi də. Qaçmaq üçün tələsməyə elə də ehtiyac yoxdur. İndi onun əlində hər iki istiqamətə bilet - təmiz blank var və o özü, ürəyi istədiyi kimi bu blankı həm yola düşmək vaxtını, həm də son dayanacağı göstərməklə, doldura bilər. Bundan əlavə, su yığmaq üçün düzəltdiyi qurğu barədə kiməsə danışmağa müəyyən edilməz şəkildə çəkir. Və əgər o, bunu etməyə qərar versə, kənd “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 468
əhlindən çox razılıq edən dinləyici tapmayacaq. Bu gün də olmasa, sabah kiməsə bu barədə hər şeyi danışacaq. Qaçış - bu barədə düşünməyə isə hələ çox vaxt olcaq.
İtkin düşmüşün adı - Niki Dzyümpey Doğulduğu gün, ay, il - 7 mart, 1924
Yuxarıda adı çəkilən Niki Dzümpeyin itkin düşməsi barədə Niki Sino tərəfindən daxil olan ərizə ilə əlaqədar, birinciyə 21sentyabr, 1962-ci il tarixədək məhkəməyə öz olduğu yer barədə məlumat verməsi təklif olunur. Əgər belə bir məlumat daxil olmasa, o, ölmüş hesab ediləcək. İtkin haqqında hər hansı məlumatı olan şəxslərdən göstərilən müddətədək məhkəməyə məlumat vermələri xahiş edilir.
18 fevral, 1962-ci il Mülki məhkəmə
Q ər a r İddiaçı - Niki Sino İtkin düşən - Niki Dzüyumpey, 1924-cü il, martın 7-də doğulub
Bununla təsdiq edilir ki, yuxarıda göstərilən şəxsin itkin düşməsi barədə daxil olan ərizə ilə əlaqədar açıq elan proseduru həyata keçiriləndən sonra, 1955-ci il, 18 avqustdan etibarən, yəni yeddi ildən çox keçən müddət ərzində göstərilən şəxs barədə heç bir məlumat daxil olmamışdır. Yuxarıda göstərilənlərlə əlaqədar qərar verilir: İtkin düşmüş Niki Dzyümpey ölmüş hesab edilsin.
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 469
JORJ BLON ÖLÜMƏ YÜRÜŞ Povest
Mən lemminqəm. Biz lemminqlər artıq neçənci nəsildir ki, öz yaylamızda xoşbəxt həyat sürürük. Bizim öz gecəmiz, öz gündüzümüz var. Gündüzlər biz ehtiyat üzündən yuvamızdan uzaqlaşmırıq, günün bu çağında biz daha ağıllı, dinc və sakit oluruq. Toran qarışanda yuvadan bir az aralanmaq da olar, ancaq onda da öz təbii sərhədimizdən kənara çıxmağa cəsarət etmirik. Ot-ələf yeyir, ağacların zoğlarını, ağcaqayının zərif qabığını gəmiririk. Gecələr soyuq olmayanda xeyli gec qayıdırıq, yem axtarırıq, ya da eləcə ayın-ulduzun altında oynaqlaşırıq. Günlər keçir, həftələr ötür. Getdikcə gün uzanır və bu zamanlar biz dişilərə meyl edirik. Hər lemminqin arzusu odur ki, öz xasiyyətinə uyğun bir sevgili tapsın və burnunu xəfıf- xəfif onun burnuna sürtsün. Özü də bu sevgi oyunları rəqabətdən-filandan, qısqanclıq və bu sayaq faciələrdən uzaq olur. Bu uzun gündüzlərdə hər bir lemminqə öz adaxlısından bir, yaxud iki yadigar bala qalır. Sonra yenidən uzun gündüzləri uzun gecələr əvəz edir. Torpaq qarla örtülür. Biz yuvalarımıza çəkilir, torpaq altında soyuqdan gizlənir, bütün qışı otla örtülmüş yuvada yumurlanıb yatırıq. Hərdən lemminqlərdən biri oyanır, toplanmış yem ehtiyatından bir az yeyir, sonra yeraltı yollarla yuxarı çıxıb bayıra boylanır. Oradasa şaxta, qar, zülmətli gecə. Geriyə, tez geriyə! Sonra uzun gündüzlər yenidən geri qayıdır və hər şey təzədən başlayır. Bəli, o zamanlar biz xoşbəxt idik, çox xoşbəxt. Bəs nə üçün indi hər şey dəyişdi? Niyə bu acı fəlakət canavarları, yırtıcı quşları deyil, bizi, Allahın bu dinc canlılarını haqladı? İndi mənim dayandığım bu yad sahildə bizim böyük tayfamızın qalıqları - cəmi bir neçə lemminq taqətsiz halda sərilib qalıb: ya ölüblər, ya da artıq can üstədirlər. Ola bilsin, bir azdan mən də öləcəyəm. Bizi buraya sürüyüb gətirməyə əgər gücümüz qalsaydı daha uzaqlara qovacaq amansız taleyin qurbanı kimi sizə öz faciəli tarixçəmi danışmaq istəyirəm.
* * * Bu qeyri-adi şərtiliyə - sözü lemminqə verdiyimə görə qoy oxucum məni bağışlasın. Vaxtı ilə Hamlet bu lemminqlərdən birini görsəydi, "siçovul", "siçovul" - deyə qışqırardı. Zahiri görünüşünə görə onu balaca marmonta da oxşatmaq olar, ancaq lemminq sürünmür, yüngül sıçrayışla hərəkət edir.
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 470
İpək kimi yumşaq xəzi, sarı xalla örtülmüş qırmızımtıl pəncələri, açıq rəngli qarnı ona xüsusi yaraşıq verir. Ağıllı, oynaq gözləri var. Ancaq bilmirəm, mənim bu zərif canlını öz dili ilə danışdırmağa haqqım çatırmı? Əhvalatı bütün təfərrüatı, incəliyi ilə oxucuya çatdırmaq üçün bunu ən yaxşı üsul hesab edirəmsə, nə üçün belə bir şərtiliyə bəraət qazandırmalıyam. Mən belə düşünürəm ki, lemminqlərin ağlasığmaz macəraların əsasında düşüncə, fıkir, ya mücərrəd anlayış deyil, humoral dəyişiklikdən doğan bir hiss, sarsıntı dayanır. Lemminqlərlə bağlı bütün nağılları bir kənara qoysaq (lemminqlərdən yazan ilk müəlliflər onların yağış kimi göydən töküldüyünü iddia edirlər), başqa heyvanlar kimi lemminqlərin səyahət ehtirasınıda endokrinoloji - sinir sisteminin pozulması ilə izah etmək olar. Biz burada yenidən bir sıra tampacalarla qarşılaşırıq. Axı humoral prosesin nəticəsi olan davranışın dəyişməsi həm də bizim, bütün insanların oqismətidir. Öz kiçik qardaşlarımızla birgə biz də bu istibdadın yükünü çəkirik: o, bir anda bizim vurğunluğumuzu qat-qat artıra bilər, bizi lirik bir ovqata kökləyə bilər, bizə cəsarət verər, ağlın bütün hökmlərini boğar, elə bir təhlükəni uydurar ki, adi vəziyyətdə biz onu mütləq hesaba alardıq. Qismən elə buna görə mən lemminqi özümə hekayətçi seçmişəm. Bu xalqa birinci şəxsin dilindən təhkiyə mənə canlı və ifadəli görünür. Yadıma düşəndə ki, görkəmli fransız alimi, balinalar üzrə mütəxəssis, professor Budner öz povestində çəkinmədən sözü qozbel balinaya verib, bu üsulun qanuniliyinə olan son şübhələrim də yoxa çıxdı. Norveç lemminqləri bu ölkənin ən ucqar şimal hissəsində - dağlarda, yüksək yaylalarda yaşayır. İndi isə sözü öz hekayəçimə verirəm. Hərdən mən bacardıqca gec-gec lemminqin sözünü kəsib, onun duyub seçə bilmədiklərini özüm danışacağam.
* * * Hər şey ondan başladı ki, biz həddən artıq çoxaldıq. Mən bu barədə çoxdan düşünürdüm. Və yəqin heç vaxt öyrənə bilməyəcəyəm ki, mən anadan olanda və mənim gəncliyimdə biz nə qədərdik. Biz yeraltı keçidlərdə, açıq səma altında görüşürdük, ancaq hamımız birdən yuvamızı tərk eləmirdik. Hər ailənin öz yuvası var idi və hər bir gənc lemminq ərsəyə çatanda valideynlərini tərk edib özünə ayrıca yuva qururdu. Əlbəttə biz mehriban idik, amma çox da yox. Rastlaşanda burnumuzu bir-birinə sürtüb, ələlxüsus cavanlar dostcasına döyüşür, açıq havada oynaqlaşırdı - bizim ictimai həyatımız bundan ibarət idi. Qalan şeylərdə hərə yalnız özü üçün yaşayır, özü üçün çalışırdı. Hətta ən iri yuvada da birgə yaşamağı xoşlamırdıq. Mən yuvadan çıxanda tək-tənha gəzib dolaşmaq istəyirdim. Hər şeydən də çox toran qovuşanda gəzməyi xoşlayırdım. Sönük işıq gözümü qamaşdırmırdı. Bəzən də dörd yanı qatı duman bürüyür, göz- gözü görmürdü. Göydə quşlar uçurdu, amma biz onları görə bilmirdik. Yalnız qanadlarının şappıltısını eşidirdik, lemminqlər göz qırpımında yoxa çıxır, gözlənirdilər. Bu boyda dünyada yalqız qalırdım. Şehli otları qırpır, torpağı eşib bitki köklərini gəmirir, daşların üstündən hoppanıb düşürdüm, o qədər oynaqlayırdım ki, ürəyim şiddətlə döyünməyə başlayırdı, azacıq yorğunluq duyan kimi yuvamıza tələsirdim, çünki xasiyyətimə yaxşı bələd idim, bilirdim ki,yolda qəfildən məni yuxu tuta bilər. Bir neçə saniyəlik yata bilərəm - belə bir yuxu isə ölümə bərabərdir. Yuvasından uzaq düşüb, yatıb-yuxulamış lemminqləri quduz düşmənlər pusub gözləyirdilər. Ailə qurandan sonra da tək gəzmək vərdişini tərgidə bilməmişdim. Mənim arvadım körpələrlə məşğul idi, amma o özü də gəzməyə çıxanda təkcə çıxırdı. Balacalar böyüyəndən sonra mən ailədən uzaqlaşır, özümə təzə yuva seçirdim. Beləcə ömür sürürdük, bəlkə də “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 471
yeknəsək, amma dinc və xoşbəxt yaşayırdıq; özləri barədə danışmağı sevməyən təvazökar adamların həyatına bənzəyirdi bizim həyatımız. Günlərin bir günü, qışın sonunda yuvamdan çıxıb yeraltı şəhərimizin çıxış qapılarından birinə yollandım. Yuxarıda kolların çox dadlı qabığı var idi, ancaq mən təzə yem üçün darıxmışdım. Yolda daha üç lemminqlə rastlaşdım, onları tanımaq olmurdu, bir-birini itələyə-itələyə qabağa soxulurdular. Lemminqlərdən biri hətta qəzəblə ciyildədi də. Bu, məni çox təəccübləndirdi. Yuvanın ağzında adət üzrə ayaq saxlayıb vəziyyəti öyrənmək istədim. Qar ay işığı altında parlayırdı, bəzi yerlərdə qar topalarından da yuxarıda iri-iri qayalar qaralırdı. Məndən bir neçə aralıda lemminqlər cırtdan ağcaqayınların kökünü gəmirirdilər. Mən gözləməzdim ki, onları bu qədər çox görəcəyəm. Qar basmış kolların ətrafında toplanmış lemminqlər əvvəllər olduğu kimi sakit, dinc deyil, hay-küylü, əsəbiydilər, itələşə-itələşə, çığırışa- çığırışa ağaca tərəf can atırdılar. Hara baxırdın lemminq idi, harasa tələsir, vurnuxurdular, yuvadan xeyli uzaqlarda, açıqlıqda tullana-tullana gəzirdilər. Ağılsızlığa bax! Əgər sonradan məlum olsaydı ki, bu sarsaqların çoxunun qarnı üstündə ölçüsü qalıb - yorğunluqdan yatıb, donublar, zərrəcə də təəccüblənməzdim. Yerin təkindən lap yanımdan daha iki lemminq sıçrayıb çıxdı. İrəli cumdular, bir kolu əhatəyə almış lemminq topasının ətrafında bir xeyli hərlənib-fırlanıb çölə sarı qaçmağa üz qoydular və bir azdan gözdən itdilər. Bu qeyri-adi mənzərəni seyr edəndə ürəyim şiddətlə döyündü. Hələ də tərəddüd içində yuvanın ağzında dayanıb çölə çıxmaq üçün münasib vaxt gözləyirdim, ancaq birdən mən də içimdə uzaqlara qaçmaq, başqa lemminqlər kimi atılıb-düşmək istəyi duydum, buraya təzə yem üçün gəldiyimi artıq unutmuşdum. İndi artıq yeganə bir istəyim var idi: hərəkət eləmək. Məndə indiyəcən keçirmədiyim bir hiss yaranmışdı. Ürəyim şiddətlə döyünürdü. Mən daha dözməyib irəli cumdum, qarın içində atılıb-düşməyə, ora-bura qaçmağa başladım. Sonra qaçıb özümü dəstəyə çırpdım, lemminqləri itələyə-itələyə kolluğa soxuldum ki, ağac qabığı gəmirim. Bir təhər qarnımı doyurdum və geriyə dönüb təzədən dəstənin içindən özümə yol açmağa başladım, o qədər həyəcanlı idim ki, lemminqlərlə birgə necə zingildədiyimi də hiss etmirdim. Bu çılğın vəziyyətdə nə qədər qaldığımı söyləmək çətindir. Ancaq o yadımdadır ki, qəfıldən burnumun donduğunu hiss elədim. Demək, başımı hələ tamam itirməmişdim və bu xəbərdarlıq mənə bir əmr təsiri göstərdi. Mən geriyə dönüb yuvaya dürtüldüm. Bütün keçid mənim kimi yuvasına tələsən lemminqlərlə dolu idi. Üstəlik yuvanın dərinliyindən bizə tərəf lemminq seli axıb gəlirdi. Dəhşətli bir basabas idi. Biz hamımız zülmət içində vurnuxur, bir- birimzi itələyir, çığırırdıq. Yorulub, əldən düşmüş yuvama çatdım və elə o dəqiqə də yuxuya da getdim.
Belə hallar tez-tez təkrarlanmağa başladı. Bir neçə dəfə keçid yollarındakı səsdən və vurnuxmadan oyandım və məndə də yuvadan çıxıb getmək arzusu oyandı. Həmişə yuvaya olduqca yorğun qayıdırdım və elə o anda yatırdım, ancaq xilasedici yuxular get-gedə qısalırdı. Mən tez-tez yuxudan ayılır və dinməzcə uzanıb ətrafdakı qaçhaqaçı, səs-küyü dinləyirdim. Bizim yeraltı şəhərimizin əvvəlki sakitliyindən, qayda-qanunundan əsər-əlamət qalmamışdı. Oraya dönmək üçün məndə istək az, lap az qalmışdı. Xoşbəxt həyatımız sona çatmışdı və biz bunun səbəbini heç cürə anlaya bilmirdik. Qış çıxmaqda idi. Qarlı yamaclarda günəşin ilk şüaları bərq vururdu. Gecələr qısalır, gündüzlər uzanırdı. Biz alaqaranlıqda yuvadan çıxıb acgözlüklə qar altından boylanan bitkilərin
|