SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
535
YODNING INSON TANASI UCHUN FIZIOLOGIK AHAMIYATI
Nizomitdinova Ma’rifatxon Shoirjon qizi
Farg‘ona davlat universiteti tayanch doktoranti
Shodmonov Usmonbek Bahodir o‘g‘li
Farg‘ona davlat universiteti o‘qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.7303632
Annotatsiya.
Maqolada yodning inson organizmidagi ahamiyati haqida ma’lumotlar
keltirilgan. Yodning tiroid to'qimasining muhim tarkibiy qismi ekanligi, yod yetishmovchiligi
organizmda bir qancha o’zgarishlar keltirib chiqarishi, assimilyatsiya jarayonida ishtirok etishi
haqida batavsil yoritilgan.
Kalit so‘zlar:
yod, qalqonsimon bez, tiroksin, tiroid gormonlar.
ФИЗИОЛОГИЧЕСКОЕ ЗНАЧЕНИЕ ЙОДА ДЛЯ ОРГАНИЗМА ЧЕЛОВЕКА
Аннотация.
В статье представлена информация о значении йода в организме
человека. Подробно объясняется, что йод является важным компонентом ткани
щитовидной железы, что дефицит йода вызывает ряд изменений в организме и что он
участвует в процессе ассимиляции.
Ключевые слова:
йод, щитовидная железа, тироксин, тиреоидные гормоны.
PHYSIOLOGICAL SIGNIFICANCE OF IODINE FOR THE HUMAN BODY
Abstract.
The article provides information about the importance of iodine in the human
body. It is explained in detail that iodine is an important component of the thyroid tissue, that
iodine deficiency causes several changes in the body, and that it participates in the assimilation
process.
Keywords:
iodine, thyroid gland, thyroxine, thyroid hormones.
KIRISH
Yod odam va hayvonlar uchun zarur bo'lgan elementdir. Bu tiroid gormonlarining muhim
tarkibiy qismi - tiroksin (T
4
) va triyodtironin (T
3
). Organizmda yodning yetarli miqdorda olinishi
ularning fiziologik sintezi va sekretsiyasi uchun zarurdir [1].
Yodning tiroid to'qimasining muhim tarkibiy qismi ekanligi haqidagi birinchi dalil 1895
yilda E. Baumann tomonidan olingan. 20-asr boshlarida A.Oswald tiroglobulin
tiroid bezining
asosiy yod tarkibidagi oqsil ekanligini aniqladi. 1918 yilda E.S. Kendall izolyatsiya qilingan
tiroksin, 1926 yilda C.R. Harington o'zining haqiqiy tuzilishini o'rnatdi. J. Gross va R. Pitt-
Rivers 1952 yilda qalqonsimon bezning eng faol gormonal dorisi bo'lgan triyodotironinni
topdilar.
Yodga bo'lgan ehtiyoj inson uchun zarur bo'lgan yodning 95 foizini oziq-ovqat bilan
ta'minlaydi. Yetarli miqdordagi yod olganidan so'ng, tiroid gormonlarining fiziologik darajasi va
tananing normal rivojlanishi ta'minlanadi. Yodni tabiatda (oziq-ovqat, suv)
yetarli darajada
iste'mol qilmaslik, inson organizmida moddalar almashinuvining buzilishiga olib keladi.
Shuni ta'kidlash kerakki, har qanday omil - tashqi yoki ichki – Tiroidni ogohlantiruvchi
gormon (TOG) normal konsentratsiyasiga javoban ham yodni qalqonsimon bez tomonidan
ishlatishning normal jarayoniga xalaqit berishi mumkin. Shuningdek,
biosferaning texnogen
ifloslanishi ham muhimdir. Sanoat chiqindilarining ba'zi tarkibiy qismlari, masalan tiosiyanatlar
va ularning hosilalari zararli ta'sirga ega ekanligi aniqlandi [2,3]. Bir qator elementlarning,
masalan, sink, selen, kobalt, marganets, mis, simob, kadmiy va hokazolarning nomutanosibligi
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
536
yod tanqisligiga kuchli ta'sir ko'rsatishi yoki hatto normal iste'mol
qilinadigan sharoitda ham
uning qalqonsimon bez tomonidan so'rilishiga to'sqinlik qilishi mumkin. Tashqi omillar orasida
muhim aminokislotalarning yetishmasligiga sabab bo’ladi [8].
Ichki omillardan yod oshqozon-ichak trakti kasalligi, qalqonsimon gormonlar sintezida
ishtirok etadigan fermentlar yetishmovchiligi tufayli yodni singdirishni hisobga olish kerak.
Chaqaloq rivojlanishiga yordam beradigan omillardan biri homiladorlikdir.
